Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi

AYTAÇ, SEVİNÇ SERPİL

Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi

Sevinç Serpil AYTAÇ (Uludağ Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Çalışma Ekonomisi Bölümü, Bursa, Türkiye)

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası

16 3

Yıl: 2005 Cilt: 55 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 833 - 851 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi

Öz:

Bu çalışmanın amacı, Katwyk, Fox, Spector, Kelloway (2000) tarafından geliştirilen ve işte ki iyilik halini (Job Well-Being) etkileyen farklı duyguların ölçülmesine olanak sağlayan ve daha önceki çalışmalarla güvenirliği saptanmış olan İşe İlişkin Duyuşsal İyilik Algısı Ölçeğinin (Job-Related Affective Weil-Being Scale-JAWS) stres semptomlarıyla olan ilişkisini incelemektir. Bu araştırmada çalışanların yaptıkları işe ilişkin duyuşsal iyilik algısının dört boyutunun stres semptomlarıyla tutarlı korelasyonlar sergileyeceği beklentisi öngörülmüştür. Stres semptomlarıyla ilgili verilen elde etmek için, Derogatis (1977) tarafından geliştirilen Kısa Semptom Envanteri'nin (Brief Symptom Inventory) Türkçe versiyonu kullanılmıştır. Anksiyete, depresyon, olumsuz benlik, somatizasyon ve hostilite adını taşıyan beş ana semptom grubuna ilişkin verilerin dört duygu durumu boyutuyla ve toplam memnuniyet düzeyiyle olan bağlantıları korelasyon teknikleriyle incelenerek söz konusu duyuşsal iyilik algısı ölçeğinin geçerliği değerlendirilmiştir. Sonuçlar, üniversite çalışanlarının yaptıkları işle bağlantılı genel iyilik durumlarını belirleyen değişkenler arasında en etkili olanların yaş ve çalışma süresi olduğunu göstermiştir. Bulgular, ölçeğin endüstri ve örgüt psikolojisi alanındaki kullanılabilirliğiyle bağlantılı olarak tartışılacaktır.

Anahtar Kelime: stres güvenilircilik işe bağlı iyilik durumu ölçeği stres yönetimi çalışanlar

Konular: İşletme İktisat

Öz:

The present study aimed to examine the relationships between different Stress symptoms and the subtypes that of the application Job-related Affective Well-being Scale (JAWS) that has been designed by Katwyk, Fox, Spector, Kelloway (2000). The firstly will present the findings of the reliability analyses of the Turkish version of the scale. The main objective of the study was based on the expectancy that the four subtypes of Jaws would show consistent and predictable correlation's with different Stress symptoms. Data on Stress symptoms was collected by using the Turkish version of Derogatis' (1977) Brief Symptom Inventory (BSI). The relationships between five symptom groups of base (namely, anxiety, depression, negative self-concept, somatization, and hostility) and four subtypes and total of jaws were analyzed by correlation analyses. The results were discussed in relation with the validity of the Turkish version of JAWS. The findings of the present study have shown that the most effective predictors of participants' subjective job-related well-being are age, and years of work. The findings will be discussed in relation to the applicability of the scale in studies on industrial/organizational psychology.

Anahtar Kelime: employees stress reliabilism job-related affective well-being scale (jaws) stress management

Konular: İşletme İktisat

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akpınar Haldun, "Veri Tabanlarında Bilgi Keşfi ve Veri Madenciliği", İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi: www.isletme.islanbul.edu.tr/akpinar (Erişim, 5 Temmuz 2003)
Aytaç Serpil, Bayram Nuran, (2000) "Marmara Depremi Sonrası Bireylerdeki Stres Tepkilerinin Analizi", Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 2, Sayı 4, Ekim, Aralık
Aytaç. M.&Aytaç S., Fırat Z., Bayram N., Keser A., (2001), Akademisyenlerin Çalışma Yaşamı ve Kariyer Sorunları, Uludağ Üniversitesi Araştırma Fonu Müdürlüğü: Proje No: 99/29, Haziran
Aytaç, S, Kuşdil, M.E., Bayram, N., Bilgel, N., (2004), "İşe İlişkin Duyguların İş Stresi Üzerine Etkisi" 12. Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 27-29 Mayıs, Uludağ Üniversitesi, Bursa
Balcı, Ali (2000), Öğretim Elemanlarının İş Stresi, Kuram ve Uygulamalar, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara
Barutçugil, İsmet, (2002), Organizasyonlarda Duyguların Yönetimi, Kariyer Yayıncılık, İstanbul
Bayram, N., Kuşdil, M.E., Aytaç, S., Bilgel, N., (2003), "Üniversite Çalışanlarında İşe İlişkin İyilik Durumu Duygularının (Job Well-Being) Çok Değişkenli İstatistiksel Analizler İle Araştırılması", VI. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, 28-30 Mayıs, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Bayram, N., Kuşdil, M.E., Aytaç, S., Bilgel.N., (2004), "İşe İlişkin Duyuşsal İyilik Algısı Ölçeğinin (Job Related Affective well-Being-JAWS) Türkçe Versiyonunun Güvenilirlik Çalışması", Öneri, Marmara Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Hakemli Dergisi, Sayı.22,Yıl,l l,Cilt.6, Haziran
Bingöl, Dursun & Naktiyok Atılhan (2001), "Yönetici Akademisyenlerin Temel Stres Kaynakları Ve Stresle Mücadele Teknikleri", 9. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, Yayın No: 10, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi, 24-26 Mayıs
Carol S. Aneshensel,(1992), Social Stress: Theory and Research, Annual Review of Sociology, Vol. 18., Pp. 15-38.
Carr Deborah, (1999).Unfulfilled Career Aspirations and Psychological Well-Being, Population Studies Center, University of Michigan, Research Report, No: 99-432, March
Cüceloğlu, Doğan,(1992), İnsan ve Davramşı, Remzi Kitabevi, 3. Basım, İstanbul
Çakır Özlem, (2001), İşe Bağlılık Olgusu ve Etkileyen Faktörler, Seçkin Yayınevi, Ankara
Çelikkol Ahmet (2001), Çağdaş İş Yaşamında Ruh Sağlığı, Alfa Yayınları, 901, Mart, İstanbul
Davidson, R.J. (1993) "The Neuropsychology of Emotion and Affective Style", M.Lewis ve J.M. Haviland (Ed) Handbook of Emotions in, 143-154. New York.Guilford
Deiner E.& Emmons R.A.; (1984). "The Independence of Positive and Negative Affect", Journal of Personality and Social Psychology, Vol:47
Deiner, Ed&Suh, Eunkook M.; (2000), Culture and Subjective Well-Being, A. Bradford Book, The MIT Press,
Derogatis, L.R. ve Cleary, P.A. (1977), Confirmation of Dimensional Structure of the SCL-90: A Study in Construct Validation, Journal of Clinical Psychology, 33
Dubrin, Andrew (1980); Effective Business Psychology, Virginia, Reston Pub. Com.Inc,
Ertekin, Yücel (1993); Stres ve Yönetim, TODAIE Yayınları No: 253, Ankara
Everitt, B.; Dunn, G (1902).; Applied Multivariate Data Analysis, Oxford University Press, New York,
Fenichel, Otto, (1974), Nevrozların Psikoanalitik Teorisi, (Çev.S.Tuncer), Ege Üniv. Tın Kitapları Serisi No.98, İzmir
Fox Suzy, (2001), "Counterproductive Work Behavior (CWB) in Response to Job Stressors and Organizational Justice: Some Mediator and Moderator Tests for Autonomy and Emotions", Journal of Vocational Behavior, 59, pp.291-309,
Furnham, Adrian (1997), The Psychology of Behavior at Work, Psychology Press Jeanne S. Hurlbert; Rachel A. Rosenfeld, (1992) "Getting A Good Job: Rank and Institutional Prestige In Academic Psychologists' Careers", Sociology of Education, Vol. 65, No. 3 Jul., pp. 188-207
Johnson, R.; Wichern, D. (1992), Applied Multivariate Statistical Analysis, 3.th ed., Prentice Hall, USA,
Katwyk Van P. T., Fox S., Spector P. E. ve Kelloway K. (2000), "Using the Job-related Affective Weil-Being Scale (JAWS) to Investigate Affective Responses to Work Stressors". Journal of Occupational Health Psychology, 5, pp.219-230.
Mauri Chiara (2003), "Card Loyalty: A New Emerging Issue In Grocery Retailing", Journal of Retailing and Consumer Services, 10, 13-25,
McCrae, R. R., Costa, P. T., Jr., Ostendorf, F., Angleitner, A., Hrebickova, M., Avia, M. D., Sans, J. S., Sânchez-Bernardos, M. L, Kuşdil, M. E., Woodfield, R., Saunders, P., R., & Smith, P. B. (2000). Temperament, Personality, and Lifespan Development. Journal of Personality and Social Psychology, 78, pp. 173-186.
Moen P., Erickson W., Fields V., Todd L.,(2000).The Cornell Retirement and Weil-Being Study, Final Report
Muchinsky, Paul M. (1997), Psychology Applied to Work, ITP, Company
Nordenfelt, Lennart (1993); Quality of Life, Health and Happiness, Avebury
Özdamar, Kazım; (1999). Paket Programlarla İstatistiksel Veri Analizi 2, Kaan Kitabevi, Eskişehir
Özkalp, Enver & Kırel Çiğdem (1998), Örgütsel Davranış, Anadolu Üniversitesi Yayını, Eskişehir
Russell, J. A. (1980), A Circumplex Model Of Affect. Journal of Personality and Social Psychology, 39, pp. 1161-1178.
Sabuncuoğlu, Z.Tüz, M, (2001), Örgütsel Psikoloji, 4. Basım, Ezgi Yayıncılık, Bursa
Solmuş, Tank, (2004), İş Yaşamında duygular ve Kişilerarası ilişkiler, Beta AŞ, İstanbul
Steers, Richard (1981), Introduction to Organizatonal Behaviour, Glenview, Illinois: Scott, Foresman and Company
Şahin, N.H. ve Durak-Batıgün, A. (1997), "Bir Özel Hastahane Sağlık Personelinde İş Doyumu ve Stres". Türk Psikoloji Dergisi, 12 (39), ss.57-71.
Şahin, Nesrin (1994), Stresle Başa Çıkma, (Ed. Suna Tevruz), Türk Psikologlar Derneği Yayını No.2, Ankara
Tacq, Jacques; (1997). Multivariate Analysis Techniques, Sage Pub., London,
Tathdil, Hüseyin; (1996). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz, Cem Web Ofset,Ankara,
Topaloğlu, M.,Tuna, M.,(1998),"Otel İşletmelerinde Stresin Değerlendirilmesi. Amprik Bir Çalışma". Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 9, 39.
Topsever Yurdal, Göregenli, Melek (1996), (Ed) VIII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, 21-23 Eylül 1994 İzmir. Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara
Warr, P. (1987), Work, Unemployment, and Mental Health. Oxford: Oxford University Press.
Watson,D ve Clark, L.A. (1992), "On Trait and Temparement: General and Spesific Factors of Emotional Experience and Their Relation to The Five-Factor Model". Journal of Personality, 60,pp. 441-476
Yetim, Unsal,(2001), Toplumdan Bireye Mutluluk Resimleri. Bağlam Yayınları, İstanbul.

APA	AYTAÇ S (2005). Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi. , 833 - 851.
Chicago	AYTAÇ SEVİNÇ SERPİL Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi. (2005): 833 - 851.
MLA	AYTAÇ SEVİNÇ SERPİL Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi. , 2005, ss.833 - 851.
AMA	AYTAÇ S Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi. . 2005; 833 - 851.
Vancouver	AYTAÇ S Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi. . 2005; 833 - 851.
IEEE	AYTAÇ S "Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi." , ss.833 - 851, 2005.
ISNAD	AYTAÇ, SEVİNÇ SERPİL. "Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi". (2005), 833-851.

APA	AYTAÇ S (2005). Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 55(1), 833 - 851.
Chicago	AYTAÇ SEVİNÇ SERPİL Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası 55, no.1 (2005): 833 - 851.
MLA	AYTAÇ SEVİNÇ SERPİL Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, vol.55, no.1, 2005, ss.833 - 851.
AMA	AYTAÇ S Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. 2005; 55(1): 833 - 851.
Vancouver	AYTAÇ S Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. 2005; 55(1): 833 - 851.
IEEE	AYTAÇ S "Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi." İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 55, ss.833 - 851, 2005.
ISNAD	AYTAÇ, SEVİNÇ SERPİL. "Çalışanların İşlerine İlişkin Duygularının Stres Tepkileri Üzerindeki Etkisi". İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası 55/1 (2005), 833-851.