İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi

HÜLÜR, HIMMET; AKÇA, Gürsoy

İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi

Himmet HÜLÜR, (Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü, Afyonkarahisar, Türkiye)

Gürsoy AKÇA (Selçuk Üniversitesi, Sağlık Yüksek Okulu, Konya, Türkiye)

Türkiyat Araştırmaları Dergisi

74 1

Yıl: 2007 Cilt: 0 Sayı: 22 Sayfa Aralığı: 311 - 335 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi

Öz:

Uluslaşma yönelimli kapitalist dünya düzeni kendine özgü entelektüel oluşumları da yaratır. Bu düzenin bir parçası olan Osmanlı İmaparatorluğunun son döneminde, kültürel, siyasal ve ekonomik süreçler ulusçu akımların gelişmesini desteklemiştir. Batılı kültürler ve dillerle yakın ilişkilerin ve ticari etkinliklerin artması, buralardaki düşünce akımlarının yayılmasının önünü açmıştır. Verili koşullar içinde çöküşe yaklaşan Osmanlı sistemi içinden tekrar bir siyasal bütünlük yaratma çabaları din ve milliyet farklılıklarının neden olacağı güçlükleri dikkate almak zorundaydı. Batılı güçlerle mücadele ederek modernleşmenin en önemli adımı, İmparatorluğun yıkıntıları arasından modern bağımsız bir ulus-devletin inşa edilmesidir. Ondokuzuncu yüzyılın başlarından itibaren modernleşme öncelikle, bir korunma isteği, sömürgeleşmeme ve bağımsız kalma çabasının bir aracı olmuştur. Bu anlamda, Cumhuriyet daha önceden başlayan modernleşme sürecinin, sömürgeci güçlerden bağımsız bir ulus yaratılarak, doruğa ulaşmasıdır. Atatürk’ün öncülüğünde gelişen Türk ulusçuluğunun sahip olduğu orijinal anlam ve misyon öncelikle bu bağımsızlık düşüncesinde temellenmektedir. Çağdaş uygarlık düzeyi kendi başına nihai amaç değildir, nihai amaç bağımsız bir ulusun ve onun özgür bireylerinin varolmasıdır.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Siyasi Bilimler Kültürel Çalışmalar Sanat

The Discourse of Political Unity and Natioanlizm from the Empire to the Republic

Öz:

The capitalist world order shaped by the trend of nationalization also created its peculiar intellectual formations. In the late period of the Ottoman Empire that had become a part of this order, cultural, political and economic processes supported the development of nationalist movements. The increase of close contacts with Western cultures and languages and the increase of commercial activities had opeened the way for the spread of Western ideological movements. The attempts to recreate a political unity within the collapsing Ottoman system had to consider the difficulties given way by religious and national differences. The most important step of modernization in a condition of struggle with Western powers is the construction of a modern independent state from within the ruins of the empire. Since the beginning of the nineteenth century, modernization has been primarily an isnstrument of the will of self-protection, an attempt of not being colonized, of being independent. In this sense, the Republic is the culmination of the modernization process through creating an independent nation from the colonialist powers. The original meaning and mision of the Turkish nationalism led by Ataturk is primarily based on this thought of independence. The level of contemporary civilization is not the ultimate goal in itself; the ultimate goal is the existence of an independent nation and its free individuals.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Siyasi Bilimler Kültürel Çalışmalar Sanat

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ahmad, Feroz 1995. Modern Türkiye’nin Oluşumu, (Çev. Yavuz Alogan), Sarmal Yayınevi, İstanbul.
Akçam Taner 2003. “Türk Ulusal Kimliği Üzerine Bazı Tezler”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce –Milliyetçilik-, c: 4, İletişim Yayınları, İstanbul. ss. 53-62.
Akçura, Yusuf 1995. Üç Tarz-ı Siyaset, (Hazırlayan: Recep Duymaz), Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
Akçura, Yusuf 1998. Türkçülüğün Tarihi, Kaynak Yayınları, İstanbul.
Aktar, Ayhan 2000. Varlık Vergisi ve “Türkleştirme” Politikaları, İletişim Yayınları, İstanbul.
Anderson, Benedict 1991. Imagined Communities, Verso, New York.
Aydın, Suavi 1999. Kimlik Sorunu, Ulusallık ve “Türk Kimliği”, Öteki Yayınevi, Ankara.
Aydın, Suavi 2000. Modernleşme ve Milliyetçilik, Gündoğan Yayınları, İstanbul.
Baltacıoğlu, Ismayıl Hakkı 1943. Türke Doğru, (Basan ve Yayan: Yeni Adam), Kültür Basımevi, İstanbul.
Berkes, Niyazi 2002. Türkiye’de Çağdaşlaşma, (Yayına Hazırlayan: Ahmet Kuyaş), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Bora, Tanıl 1997. “Cumhuriyetin İlk Döneminde Milli Kimlik”, Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik,(Yayına Hazırlayan: Nuri Bilgin), Bağlam Yayınları, İstanbul. ss. 53-62.
Çağaptay, Soner 2002. “Kemalist Dönemde Göç ve İskan Politikaları: Türk Kimliği Üzerine Bir Çalışma”, (Çev. Defne Orhun), Toplum ve Bilim, 93 Yaz, Birikim Yayıncılık, İstanbul. ss. 218-241.
Çağaptay, Soner 2003. “Kim Türk Kim Vatandaş? Erken Cumhuriyet Dönemi Vatandaşlık Rejimi Üzerine Bir Çalışma”, (Çev. Perma Hazbay), Toplum ve Bilim, 98 Güz, Birikim Yayıncılık, İstanbul. ss. 166-185.
Çağaptay, Soner 2004. Race, Assimilation and Kemalism: Turkish Nationalism and the Minorities in the 1930s, Middle Eastern Studies, Vol.40, No.3, pp. 86-101.
Çeçen, Anıl 1997. “Türkiye’de Cumhuriyet Kimliği” Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik,( Yayına Hazırlayan: Nuri Bilgin), Bağlam Yayınları, İstanbul. ss. 165-170.
Çetinkaya, Y. Doğan 2003. “Orta Katman Aydınlar ve Türk Milliyetçiliğinin Kitleselleşmesi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce –Milliyetçilik-, c: 4, İletişim Yayınları, İstanbul. ss. 91-102.
Foucault, Michel 2002. Toplumu Savunmak Gerekir, (Çev. Şehsuvar Aktaş), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Gellner, Ernest 1992. Uluslar ve Ulusçuluk, (Çev. Büşra Ersanlı Behar ve Günay Göksu Özdoğan), İnsan Yayınları, İstanbul.
Gellner, Ernest 1998. Milliyetçiliğe Bakmak, (Çev. Simten Coşar, Saltuk Özertürk ve Nalan Soyarık), İletişim Yayınları, İstanbul.
Georgeon, François 1996. Türk Milliyetçiliğinin Kökenleri Yusuf Akçura (1876- 1935), (Çev. Alev Er), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Göçek, Fatma Müge 2003. “Osmanlı Devleti’nde Türk Milliyetçiliğinin Oluşumu: Sosyolojik Bir Yaklaşım”, (Çev. Defne Orhun), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce –Milliyetçilik-, c: 4, İletişim Yayınları, İstanbul. ss. 63-76.
Gökalp, Ziya 1997. Türkleşmek İslamlaşmak Muasırlaşmak, Toker Yayınları, İstanbul.
Gökalp, Ziya 2001. Türkçülüğün Esasları, İnkılap Kitabevi Yayınları, İstanbul.
Guibernau, Montserrat 1997. 20. Yüzyılda Ulusal Devlet ve Milliyetçilikler, (Çev. Neşe Nur Domaniç), Sarmal Yayınevi, İstanbul.
Habermas, Jürgen 2002. “Öteki” Olmak, “Öteki”yle Yaşamak, (Çev. İlknur Aka), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Hayes, Carlton J. 1995. Milliyetçilik: Bir Din, (Çev. Murat Çiftkaya), İz Yayıncılık, İstanbul.
Heper, Metin 2006. Türkiye’de Devlet Geleneği, (Çev. Nalan Soyarık), Doğu Batı Yayınları, Ankara.
Heyd, Uriel 1979. Türk Ulusçuluğunun Temelleri, (Çev. Kadir Günay), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Hobsbawm, E. J. 1993. 1780’den Günümüze Milletler ve Milliyetçilik. “Program, Mit, Gerçeklik”, çev. Osman Akınhay, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
İçduygu, Ahmet ve Keyman, Fuat E. 1998-9. “Globalleşme, Anayasallık ve Türkiye’de Vatandaşlık Tartışması”, Doğu-Batı, Yıl: 2, sayı: 5, Doğu-Batı Yayınları, Ankara. ss.157-170.
Kafesoğlu, İbrahim 1999. Türk Milliyetçiliğinin Meseleleri, Ötüken Yayınları, İstanbul.
Karpat, Kemal H. 2004. Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, (Çev. Recep Boztemur), İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
Karpat, H. Kemal 2006. Osmalı’da Değişim, Modernleşme ve Uluslaşma, (Çev. Dilek Özdemir), İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
Kösoğlu, Nevzat 1996. Türk Kimliği ve Türk Dünyası, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Kushner, David 1998. Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu, (Çev. Zeki Doğan), Fener Yayınları, İstanbul.
Lewis, Bernard 1996. Modern Türkiye’nin Doğuşu, (Çev. Metin Kıratlı), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Mardin, Şerif 1983. Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, İletişim Yayınları, İstanbul
Mardin, Şerif 1997. Türk Modernleşmesi, İletişim Yayınları, İstanbul.
Özbudun, Ergun 1997. “Milli Mücadele ve Cumhuriyetin Resmi Belgelerinde Yurttaşlık ve Kimlik Sorunu”, Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik, (Yayına Hazırlayan: Nuri Bilgin), Bağlam Yayınları, İstanbul. ss. 63-70.
Özdoğan, Günay Göksu 2002. Turan’dan Bozkurt’a (Çev. İsmail Kaplan), İletişim Yayınları, İstanbul.
Parla, Taha 1995. Türkiye’de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları, Cilt: 3, –Kemalist Tek- Parti İdeolojisi ve CHP’nin Altı Ok’u-, İletişim Yayınları, İstanbul.
Sarınay, Yusuf 1994. Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları, Ötüken Yayınları, İstanbul.
Smith, Anthony D. 2002. Ulusların Etnik Kökeni, (Çev. Sonay Bayramoğlu ve Hülya Kendir), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
Somel, Selçuk Akşin 1997. “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk Kimliği”, Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik, (Yayına Hazırlayan: Nuri Bilgin), Bağlam Yayınları, İstanbul. ss. 71-83.
Tunçay, Mete 1999. Türkiye Cumhuriyeti’inde Tek-Parti Yönetimi’nin Kurulması (1923- 931), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Türkdoğan, Orhan 2005. Türk Ulus-Devlet Kimliği, IQ Kültür-Sanat Yayıncılık, İstanbul.
Yanıkdağ, Yücel 2004. Educating the Peasants: The Ottoman Army and Enlisted Men in Uniform, Middle Eastern Studies, Vol 40, No 6, 92-108.
Yeğen, Mesut 2002. “Yurttaşlık ve Türklük”, Toplum ve Bilim, 93 Yaz, Birikim Yayıncılık, İstanbul. ss. 200-217.
Wallerstein, Imanuel 1998. “Ulusal ve Evrensel”, Kültür, Küreselleşme ve Dünya Sistemi, (Editör: Anthony D. King), (Çev. Gülcan Seçkin, Ü.Hüsrev Yolsal), Bilim Sanat Yayınları, Ankara.

APA	HÜLÜR H, AKÇA G (2007). İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi. , 311 - 335.
Chicago	HÜLÜR HIMMET,AKÇA Gürsoy İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi. (2007): 311 - 335.
MLA	HÜLÜR HIMMET,AKÇA Gürsoy İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi. , 2007, ss.311 - 335.
AMA	HÜLÜR H,AKÇA G İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi. . 2007; 311 - 335.
Vancouver	HÜLÜR H,AKÇA G İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi. . 2007; 311 - 335.
IEEE	HÜLÜR H,AKÇA G "İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi." , ss.311 - 335, 2007.
ISNAD	HÜLÜR, HIMMET - AKÇA, Gürsoy. "İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi". (2007), 311-335.

APA	HÜLÜR H, AKÇA G (2007). İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0(22), 311 - 335.
Chicago	HÜLÜR HIMMET,AKÇA Gürsoy İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi 0, no.22 (2007): 311 - 335.
MLA	HÜLÜR HIMMET,AKÇA Gürsoy İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.22, 2007, ss.311 - 335.
AMA	HÜLÜR H,AKÇA G İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2007; 0(22): 311 - 335.
Vancouver	HÜLÜR H,AKÇA G İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2007; 0(22): 311 - 335.
IEEE	HÜLÜR H,AKÇA G "İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi." Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0, ss.311 - 335, 2007.
ISNAD	HÜLÜR, HIMMET - AKÇA, Gürsoy. "İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi". Türkiyat Araştırmaları Dergisi 22 (2007), 311-335.