Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950)

tuğluoğlu, fatih

Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950)

Fatih TUĞLUOĞLU (Aksaray Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Aksaray, Türkiye)

Türkiye Parazitoloji Dergisi

139 5

Yıl: 2008 Cilt: 32 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 351 - 359 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950)

Öz:

İnsanlık tarihinin bildiği en eski hastalıklardan biri olan sıtma, insanoğlunun doğaya egemen olma mücadelesi ile yeryüzünde etkili olmaya başladı. Tarım yapılan hemen her yerde kendini gösteren sıtma, Anadolu coğrafyasında da sonuçları itibariyle toplumsal yaşamı etkilemiş ve her dönemde mücadele edilmeye çalışıldı. Hastalıklardan arındırılmış ve sağlıklı bir nesil oluşturmak isteyen Türkiye Cumhuriyeti 1924'den itibaren bu amaçla yeni düzenlemeler getirmiş ve halkın doğrudan katkılarıyla uygulamaya kondu. Mücadele, halkın, tarımsal faaliyetlerde ve yaşam biçiminde değişikliklere uyulduğu oranda başarıya ulaşmış, tedbirlerin gevşetildiği dönemlerde sıtma salgınlarının tekrar ortaya çıktığı görüldü.

Anahtar Kelime: Sıtma Bataklıklar Epidemiyoloji Tarım Türkiye Kinin Hastalık salgınları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

1) “Aksaray Bataklıklarının Kurutulması Devam Ediyor”, Son Posta, 13 Birincikanun 1939.
2) Aksu L, 1943. Malarya (Sıtma)-Tarihçe, Coğrafya, Türkiye'de Sıtma, Entomoloji, Bakteriyoloji, Biyoloji, Klinik, Patoloji, Tedavi, Mücadele ve Profilaksi, s.26, 34, 189.
3) Alkan A, 1946. “Niçin Sıtmanın Önüne Geçemiyoruz”, Bakış Mecmuası, I, S.4, s.2.
4) Asım İ, 1931. “Türkiye'de Sıtma Mücadelesi” Dördüncü Milli Türk Tıp Kongresi 22-24 Eylül 1931, s.261.
5) __________, Türkiye'deki Sıtma Mücadelesi Noktai Nazardan Arazi Islahatı” Beşinci Milli Türk Tıp Kongresi 20-22 Teşrinievvel 1933, İstanbul 1934, s.339.
6) “Bu Nebat Bölgemiz İçin Zararlı Değil Bilakis Çok Faydalı Olacaktır” Yeni Adana, 25 Nisan 1939.
7) “Ceyhan Köyleri, Bataklık ve Su Birikintilerinden Kurutuldu” Yeni Adana, 12 Mart 1937.
8) “Cumhuriyet Hükümeti İçel Vilayetinin Tarsus Bölgesindeki Karabucak Bataklığını Kurutuyor ve Milyonlarca Adet Okaliptüs Fidanı Dikiliyor”, Yeni Adana, 12 Haziran 1939.
9) “Çeltik Ekimi Kanunu, Kanun No:3039, Kanun Tarihi: 23.6.1935”, Sıtma Mücadelesi Hakkında Neşredilen Kanun, Nizamnameler, Talimatname ve Tamimler, Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti, Ankara 1942, s.8-13.
10) “Çeltik-Sıtma”, Yeni Adana 13 Nisan 1940.
11) Çetingil Aİ. 1942. Sıtma, İçtimai ve İktisadi Tesirleri ve Mücadele Tedbirleri, İkinci Üniversite Haftası Diyarbakır 1-6-1941 – 7-6-1941, s.145-152.
12) “Düzce'de Bütün Bataklıklar Köklerinden Kurutuluyor”, Son Posta 10 İkinciteşrin 1939.
13) “Erdemli Bataklığı, Sıtma Mücadele Komisyonu Civar Köylerde Küçük Say İlanına Karar Verdi” Yeni Adana, 1 Temmuz 1937.
14) Erel M, 1944. Sıtma ve Sıtma Savaşı, Samsun Üniversite Haftasından Ayrı Bası, s.197.
15) Frik F, 1938. Türkiye Cumhuriyetinde Tıp ve Hıfzısıhha Hareketleri 1923–1938, Leverkusen, s.8.
16) Gökberk C, 1948. “Sıtma Epidemiyolojisi”, Pratik Doktor, XVIII, S.2, s.17.
17) Hot İ, 2001. “Sıhhiye Mecmuasına Göre Ülkemizde Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele 1913-1996”, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul, s.52-53.
18) “İki Köy Şikayet Ediyor” Yeni Adana, 27 Şubat 1937.
19) İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Cumhuriyetin İlk 15 Yılında Sağlık Hizmetleri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları 1998, s.334.
20) “Kocaeli'de Sıtma Mücadelesi”, Son Posta, 25 Birinciteşrin 1939.
21) Talat M, 1929. “Ankara'da Sıtma ve Sıtma Mücadele Teşkilatı”, Sıhhiye Mecmuası, V, S.31-32, s.1311, 1313, 1333.
22) “Mazinin Bıraktığı Şehir İçindeki Çukurlardaki Sulardan Şikayet Yine Başladı” Yeni Adana, 18 Mart 1940.
23) Nikiforuk, Andrew. Mahşerin Dördüncü Atlısı, Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul 2007, s.28, 29, 31, 45, 47.
24) “Okaliptüs Ağacı” Yeni Adana 24-25 Eylül 1937.
25) “Sağlık: Sıtmadan Korunma Yolları”, Köye Doğru, S.6, Ağustos 1940, s.11.
26) “Samsun'da Sıtma Mücadelesi”, Son Posta, 8 Birincikanun 1940.
27) Saylam M, 1943. Köylüler Arasında, Kırşehir, s.21-22.
28) Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti, 13 Mayıs 1926 Tarih ve 839 Numaralı Sıtma Kanunun Sureti Tatbikine Dair Talimatname, Ankara: Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti 1933, s.1-5.
29) ___________________, Sıtma, Ankara: Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti Yayınları 1939, s.1-4.
30) ___________________, Sıtma Mücadele Kanunu, Ankara: Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti Yayınları 1933, s.1-4
31) ___________________, Sıtma Mücadelesi Hakkında Neşredilen Kanun, Nizamname Talimatname ve Tamimler, Ankara: Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti Neşriyatı 1942, s.8-15.
32) “Sıhhat Vekaleti Salgın Hastalıklarla Savaşa Hız Verildi, Şehrimizde Sıtma Enstitüsü Genişletilecek” Yeni Adana, 21 Mayıs 1937.
33) “Sıtma ile Mücadele, Dâhiliye Vekâleti Tamimleri”, Köye Doğru, S.13–14, Ocak 1941, s.10.
34) Süyev M, 1953. Sıtma Savaşı Çalışmaları Albümü, Sağlık ve Sosyal Yardım Vekaleti, Ankara, s.194.
35) Tekeli İ, İlkin S, 2004. Türkiye'de Sıtma Mücadelesinin Tarihi, Cumhuriyetin Harcı, Köktenci Modernitenin Ekonomik Politikasının Gelişimi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, s.124, 140, 154.
36) Tok E, 1929.“Adana Mıntıkasında Sıtma Mücadelesi”, Sıhhiye Mecmuası, V, S.31-32, 1929, s.1288.
37) Türkiye Cumhuriyeti Sağlık bakanlığı, Sağlık Hizmetlerinde 50 Yıl, 1973, Ankara s.101-103.
38) Ünver S, 1945. “Türkiye Malarya Tarihi Hakkındaki Düşüncelerim”, Dirim, XIX, S.1-2, s.35.
39) “Valimiz Tevfik Hadi Baysal'ın Gazetemize Lütfettikleri Malumat”, Yeni Adana, 16 Mart 1937.
40) Yücel A, 1981. “Türkiye'de Sıtma Savaşı”, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Atatürk Haftası 18-28 Mayıs 1981, s.48.
41) Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA): 030.10.177.221.13/ 15 Kanunusani 1933.
42) Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA): 030.10.277.221.13/14 Teşrinisani 1937.

APA	tuğluoğlu f (2008). Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950). , 351 - 359.
Chicago	tuğluoğlu fatih Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950). (2008): 351 - 359.
MLA	tuğluoğlu fatih Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950). , 2008, ss.351 - 359.
AMA	tuğluoğlu f Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950). . 2008; 351 - 359.
Vancouver	tuğluoğlu f Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950). . 2008; 351 - 359.
IEEE	tuğluoğlu f "Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950)." , ss.351 - 359, 2008.
ISNAD	tuğluoğlu, fatih. "Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950)". (2008), 351-359.

APA	tuğluoğlu f (2008). Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950). Türkiye Parazitoloji Dergisi, 32(4), 351 - 359.
Chicago	tuğluoğlu fatih Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950). Türkiye Parazitoloji Dergisi 32, no.4 (2008): 351 - 359.
MLA	tuğluoğlu fatih Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950). Türkiye Parazitoloji Dergisi, vol.32, no.4, 2008, ss.351 - 359.
AMA	tuğluoğlu f Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950). Türkiye Parazitoloji Dergisi. 2008; 32(4): 351 - 359.
Vancouver	tuğluoğlu f Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950). Türkiye Parazitoloji Dergisi. 2008; 32(4): 351 - 359.
IEEE	tuğluoğlu f "Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950)." Türkiye Parazitoloji Dergisi, 32, ss.351 - 359, 2008.
ISNAD	tuğluoğlu, fatih. "Türkiye'de sıtma mücadelesi (1924-1950)". Türkiye Parazitoloji Dergisi 32/4 (2008), 351-359.