Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme

EROĞLU, ERGÜN; LORCU, Fatma

Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme

Ergün EROĞLU, (İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi, Sayısal Yöntemler Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Fatma LORCU (İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi, Sayısal Yöntemler Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi

4 1

Yıl: 2007 Cilt: 36 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 29 - 51 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme

Öz:

Bu çalışmada Veri Zarflama Analizi (VZA) Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yaklaşımlarının bir arada kullanılması ile geliştirilen Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) yöntemi ele alınmıştır. VZAHP; AHP yönteminin temelini oluşturan ikili karşılaştırma matrislerindeki ağırlık hesaplamasında, VZA modellerini kullanmakta ve bu ağırlıklar yardımı ile en uygun kararı belirlemektedir. Ampirik açıdan da, Türkiye’deki otomotiv sektöründeki fiyatlandırma stratejilerini araştıran Analitik Hiyerarşi Prosesi verileri ele alınmıştır. Teorik ve ampirik karşılaştırmalardan elde edilen bulgular ayrıntılı olarak tartışılmıştır.

Anahtar Kelime: veri zarflama analizi Analitik Hiyerarşi Yöntemi (AHP) karar verme

Öz:

In this paper, we study a new technique Data Envelopment Analysis Analytical Hierarchy Method (DEAHP), which is a hybrid from Data Envelopment Analysis (DEA) and the Analytical Hierarchy Method (AHP). The DEAHP methodology benefits from DEA models in determining the weights in pairwise comparison matrices, which are the fundamental of the AHP technique. The hybrid approach yields the most appropriate decisions by means of these weights. From empirical view, we use a set of published data on pricing strategies in automobile sector in Turkey, which fed a classical AHP model. Our findings stemming from our comparisons are discussed in detail from both theoretical and empirical points of view.

Anahtar Kelime: decision making data envelopment analysis Analytic Hierarchy Process (AHP)

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Adler, N., Lea Friedman, Zilla S. Stern, 2002, “Review of Ranking Methods in the Data Envelopment Analysis Context”, European Journal of Operational Research, 140, pp: 249-265.
2. Aguaron, J. & Jimenez, J.M.M., 2003, “The geometric consistency index: Approximated thresholds”, European Journal of Operational Research, 147, pp:137-145.
3. Ahmad, N., Daniel Berg, Gene R. Siomans, 2006, “The Integration of Analytical Hierarchy Process and Data Envelopment Analysis in a Multi- Criteria Decision- Making Problem”, International Journal of Information Technology & Decision Making, Vol: 5, No: 2, pp: 263-276.
4. Bal, H. & H. Hasan Örkçü, 2005, “Combining The Discriminant Analysis and Data Envelopment Analysis in View of Multiple Criteria Decision Making: A New Model”, G.Ü. Fen Bilimleri Dergisi, 18(3), pp: 355-364.
5. Charnes, A., W.W. Cooper, & E. Rhodes, 1978, “Measuring the Efficiency of Decision Making Units”, European Journal of Operational Research, 2, 1978, pp: 429-444.
6. Cheng, E.W.L. & Li, H., 2002, Construction partnering process and associated critical success factors: quantitative investigation, Journal of Management in Engineering, October 2002, pp: 194-202.
7. Cinca, C. S. & C. Mar Molinero, 2004, “Selecting DEA Specifications and Rankings Units via PCA” Journal of the Operational Research Society, 55, pp: 521-528.
8. Cooper, W.W., L.M. Seiford & K.Tone, 2000, A Comprehensive Text with Models Application References and DEA Solver Software, Boston Kluwer Academic Publisher.
9. Çavdar, Z. 2006, “Fiyatlandırma stratejilerinin Analitik Hiyerarşi Prosesi ile değerlendirilmesi: Otomotiv sektöründe bir uygulama”, Osmangazi Ünv., Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
10. Dyson, R.G., R. Allen, A.S. Camanho, V.V. Podinovski, C.S. Sarrico & E.A Shale, 2001, “Pitfalls and Protocols in DEA”, European Journal of Operational Research, 132, pp: 245-259.
11. Farrell, M.J., 1957, “The Measurement of Productive Efficiency”, Journal of the Royal Statistical Series A (General), Vol: 120, No: 3, pp: 253-290.
12. Feng, Y.J., Lu, H., Bi, K., 2004, “An AHP/DEA Method for Measurement of the Efficiency of R & D Management Activities in Universities”, International Transactions in Operational Research, 11, pp: 181-191.
13. Golany, B. & Y. Roll, 1989, “An Application Procedure for DEA”, Omega, Int, J.of Mgmt Sci, Vol: 17, No: 3, pp: 237-250.
14. Ho, W., 2008, “Integrated Analytic Hierarchy Process and Its Applications- A literature Review”, European Journal of Operational Research, 186, 2008, pp: 211-228.
15. Jablonsky, J. 2007, “Measuring the Efficiency of Production Units by AHP Models”, Mathematical and Computer Modeling, 46, pp: 1091-1098.
16. Kaynar O., M. Zontul & H. Bircan, 2005, “Veri Zarflama Analizi ile OECD Ülkelerinin Telekomünikasyon Sektörlerinin Etkinliğinin Ölçülmesi”, Ç.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 6, Sayı:1, ss: 37-57.
17. Kim, T.S., 2000, Extended Topic in the Integration of Data Envelopment Analysis and the Analytical Hierarchy Process in Decision Making, Doktora Tezi, Louisiana State University.
18. Kocakoç, İ. D., 2003, “Veri Zarflama Analizi’ndeki Ağırlık Kısıtlamalarının Belirlenmesinde Analitik Hiyerarşi Sürecinin Kullanılması”, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 2, ss: 1-12.
19. Kontodimopoulos, N., Thalia Bellali, Georgios Labiris & Dimitris Niakas, 2006, “Investigating Sources of Inefficiency in Residential Mental Health Facilities”, Journal of Medical Systems, 30, pp: 171.
20. Kuruüzüm, A. & Atsan, N. 2001, “Analitik hiyerarşi yöntemi ve işletmecilik Alanındaki uygulamaları”, Akdeniz IIBF dergisi, (1), ss: 83-105.
21. Myers, J.H., & Alpert, M.I., 1968, “Determinant buying attributes: Meaning and measurement”, Marketing, 32(10), pp: 13-20.
22. Odeck, J., 2000, “Assessing the Relative Efficiency and Productivity Growth of Vehicle Inspection Services: An Application of DEA and Malmquist Indices”, European Journal of Operational Research, 126, pp: 501-514.
23. Pastor, J., J.L Ruiz Gomez, & I. Sirvent I., 2002, “A Statistical Test for Radial DEA Models”, Operations Research, pp: 728-735.
24. Ramanathan, R., 2006, “Data Envelopment Analysis for weight derivation and aggregation in the Analytic Hierarchy Process”, Computers & Operations Research, 33, 5, pp: 1289-1307.
25. Saaty, T.L., 1977, “A scaling Method for Priorities in Hierarchical Structures”, Journal of Mathematical Psychology, 15, pp: 234-281.
26. Saaty, T.L. 1980, The Analytic Hierarchy Process, McGraw-Hill, New York, NY.
27. Saaty, L. T. 1982, The Analytic Hierarchy Process: Planning, Priority Setting, Resource Allocation, McGraw-Hill Comp., U.S.A.
28. Saaty, T.L. 1990, Multicriteria Decision Making: The Analytic Hierarchy Process, RWS Publications, Pittsburgh, PA.
29. Saaty T.L. & Vargas, L.F., 1991, Prediction, Projection and Forecasting, Kluwer Academic, Boston.
30. Seiford, L.M., 1997, “A Bibliography for DEA (1978-1996)”, Annals of Operations Research, 73, pp: 393-438.
31. Seiford, L.M. & Joe Zhu, 1998, “Identifying Excesses and Deficits in Chinese Industrial Productivity (1953-1990): A Weighted Data Envelopment Analysis Approach”, Omega, Int. Mgmt. Sci., Vol: 26, No: 2, pp: 279-296.
32. Sevkli, Mehmet, S.C. Lenny Koh, Selim Zaim, Mehmet, Ekrem Tatoğlu, 2007, “An Application of Data Envelopment Analytic Hierarchy Process for Supplier Selection: A Case Study of BEKO in Turkey”, International Journal of Production Research, (45), 9, pp: 1973-2003.
33. Sezen B. & E. Doğan, 2005, “Askeri Bir Tersaneye Bağlı Atölyelerin Karşılaştırmalı Verimlilik Değerlendirmesi: Bir Veri Zarflama Yöntemi Uygulaması”, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, ss: 77-87.
34. Takamura K. & K.Tone, 2003, “A Comparative Site Evaluation Study for Relocating Japanese Government Agencies out of Tokyo”, Socio Economic Planning Sciences, 37, 2, pp: 85-102.
35. Tankersley, W.B. & J.E. Tankersley, 1997, “The Hypothetical Efficient Organization: Exploring the Diagnostic Value of DEA”, Coastal Business Review, 6, pp: 57-64.
36. Tarım, A., 2001, Veri Zarflama Analizi: Matematiksel Programlama Tabanlı Göreli Etkinlik Ölçüm Yaklaşımı, Sayıştay Yayın İleri Müdürlüğü, Araştırma / İnceleme / Çeviri Dizisi : 15, Ankara.
37. Thanassoulis, E., 2001, Introduction to the Theory and Application of Data Envelopment Analysis, Kluwer Academic Publisher.
38. Timor, M., 2001, Yöneylem Araştırması ve İşletmecilik Uygulamaları, İÜ İşletme Fakültesi Yayını, İstanbul.
39. Tone, Kaoru, 2002, “A Slack- Based Measure of Super Efficiency in Data Envelopment Analysis”, European Journal of Operational Research, 143, pp: 32-41.
40. Tulunay, Y., 2006, İşletme Matematiği, Nobel Yayınevi, Dördüncü Baskı, İstanbul.
41. Wagner J. M., Daniel, G. Shimshak, 2006, “Stepwise Selection of Variables in Data Envelopment Analysis: Procedures and Managerial Perspectives”, European Journal of Operational Research, (Article in press).
42. Wang, Ying-Ming, Jun Liu, Taha M.S. Elhag, 2007, “An Integrated AHP-DEA Methodology for Bridge Risk Assessment”, Computers & Industrial Engineering, (Article in press).
43. Yang, Taho & Chunwei Kuo, 2003, “A Hierarchical AHP/DEA Methodology for Facilities Layout Design Problems”, European Journal of Operational Research, 147, pp: 128-136.

APA	EROĞLU E, LORCU F (2007). Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme. , 29 - 51.
Chicago	EROĞLU ERGÜN,LORCU Fatma Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme. (2007): 29 - 51.
MLA	EROĞLU ERGÜN,LORCU Fatma Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme. , 2007, ss.29 - 51.
AMA	EROĞLU E,LORCU F Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme. . 2007; 29 - 51.
Vancouver	EROĞLU E,LORCU F Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme. . 2007; 29 - 51.
IEEE	EROĞLU E,LORCU F "Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme." , ss.29 - 51, 2007.
ISNAD	EROĞLU, ERGÜN - LORCU, Fatma. "Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme". (2007), 29-51.

APA	EROĞLU E, LORCU F (2007). Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 36(2), 29 - 51.
Chicago	EROĞLU ERGÜN,LORCU Fatma Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 36, no.2 (2007): 29 - 51.
MLA	EROĞLU ERGÜN,LORCU Fatma Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, vol.36, no.2, 2007, ss.29 - 51.
AMA	EROĞLU E,LORCU F Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 2007; 36(2): 29 - 51.
Vancouver	EROĞLU E,LORCU F Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 2007; 36(2): 29 - 51.
IEEE	EROĞLU E,LORCU F "Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme." İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 36, ss.29 - 51, 2007.
ISNAD	EROĞLU, ERGÜN - LORCU, Fatma. "Veri Zarflama Analitik Hiyerarşi Prosesi (VZAHP) ile Sayısal Karar Verme". İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 36/2 (2007), 29-51.