İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi

CERİT, Yusuf

İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi

Yusuf CERİT (Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Bolu, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi

1 1

Yıl: 2008 Cilt: 14 Sayı: 56 Sayfa Aralığı: 547 - 570 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi

Öz:

Bu çalışmanın amacı ilköğretim okulu müdürlerinin hizmet yönelimli liderlik davranışlarının öğretmenlerinin tükenmişlikleri üzerindeki etkilerini incelemektir. Bu araştırmanın verileri Bolu ilinde bulunan 19 ilköğretim okulunda görev yapan 19 okul müdürü ve 487 öğretmenden elde edilmiştir. Müdürlerin hizmet yönelimli liderlik davranışlarını yerine getirme düzeylerini belirlemek için Dennis ve Bocernea (2005) tarafından geliştirilen hizmet yönelimli liderlik ölçeği ve müdür ve öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerini belirlemek için ise Masclach tükenmişlik ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde ortalama, korelasyon ve regresyon testi kullanılmıştır. Bu çalışmada okul müdürlerinin hizmet yönelimli liderlik davranışlarını yüksek düzeyde yerine getirdiği ve müdür ve öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin düşük olduğu bulunmuştur. Hizmet yönelimli liderlik ile tükenmişlik arasında negatif yönlü anlamlı ilişki olduğu ve hizmet yönelimli liderliğin tükenmişliğin önemli bir açıklayıcı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelime: ilk öğretim öğrencileri öğretmen tükenmişliği hizmetkar liderlik tükenmişlik liderlik davranışları liderlik ilk öğretim okulu müdürleri

Konular: Sağlık Politikaları ve Hizmetleri Sosyoloji Davranış Bilimleri

The Effects of Servant Leadership Behaviors of Primary School Principals on Teachers' Burnout

Öz:

The purpose of the study was to examine the effects of servant leadership behaviors of primary school principals on teacher burnout. The data were obtained from 19 principals and 487 teachers in 19 primary schools in Bolu province. Servant leadership scale developed by Dennis and Bocernea (2005) was used to examine servant leadership behaviors of school principals while the scale developed by Maslach (1981) was used to determine the level of burnout observed in principals and teachers. Correlation and regression analysis were used to examine the relationships between servant leadership behaviors and teacher burnout. Findings indicated that primary school principals demonstrated servant leadership behaviors at a “high” level according to the participants, whereas principals and teachers felt burnout at “low” level. It was found that there was a significant negative correlation between servant leadership and teacher burnout, and servant leadership was a significant predictor for burnout.

Anahtar Kelime: leadership behaviors leadership primary school principals primary school students teachers burnout servant leadership burnout

Konular: Sağlık Politikaları ve Hizmetleri Sosyoloji Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aksu, A. ve Baysal, A. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinde tükenmişlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 11(41), 7-24.
Arslan H., Ünal M., Aslan O., Gurkan S. B., Alparslan Z. N. (1996). Pratisyen hekimlerde tükenme düzeyi, Düşünen Adam, 9(3) 48-49.
Avşaroğlu, S., Deniz, M.E., Kahraman, A., (2005). Teknik öğretmenlerde yasam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129.
Babaoğlan, E. (2006). İlköğretim Okulu Yöneticilerinde Tükenmişlik. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst., Bolu.
Baykoçak, C. (2002). Beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki sorunları ve tükenmişlik düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst, Sakarya.
Baysal A (1995). Lise ve dengi okul öğretmenlerinde meslekte tükenmişliğe etki eden faktörler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Byrne, B.M. (1991). Burnout: Investigating the impact of background variables for elementary, intermediate, secondary, and university educators. Teaching and Teacher Education, 7 (2), 197-209.
Cemaloğlu, N. ve Kayabaşı, Y. (2007). Öğretmenlerin tükenmişlik düzeyi ile sınıf yönetiminde kullandıkları disiplin modelleri arasındaki ilişki. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27 (2), 123-155.
Cemaloğlu, N. ve Şahin, D.E. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (2), 465-484.
Cordes, C.L. ve Dougherty, T.W. (1993). A review and integration of research on job burnout. Academy of Management Review, 18 (4), 621-656.
Crippen, C. (2005). The democratic school: First to serve, then to lead. Canadian Journal of Educational Administration and Policy, 47 (5).
Dee, J.R., Henkin, A.B., ve Pell, W.J. (2002). Support for innovation in site-based-managed school: Developing climate for change. Educational Research Quarterly, 25 (4), 35-46.
Dennis, R.S. ve Bocernea, M. (2005). Development of the servant leadershipvassessment instrument. Leadership & Organization Development Journal, 26 (8), 600-615.
Dennis, R.S. (2004). Servant leadership Theory: Development of the servant leadership assessment instrument. Dissertation Abstracts, Regent University, UMI: 3133544.
Dingman, W.W. ve Stone, A.G. (2006). Servant leadership’s role in the succession planning process: A case study. International Journal of Leadership Studies, 2(2), 98-113.
Dirks, K.T. ve Ferrin, D.L. (2002). Trust in leadership: Meta-analytic findings and implications for research and practice. Journal of Applied Psychology, 87 (4), 611-628.
Drury, S. (2004). Employee perceptions of servant leadership: Comparisons by level and with job satisfaction and organizational commitment. Regent University, Dissertation Abstracts, UMI: 3146724.
Farling, M. L., Stone, A. G., ve Winston, B. E. (1999). Servant leadership: Setting the stage for empirical research. The Journal of Leadership Studies, 6, 49-72.
Friedman, I.A. (1991). High and low burnout schools: School culture aspects of teacher burnout. Journal of Educational Research, 84 (6), 325-333.
Greenfield, W. D. (2004). Moral leadership in schools. Journal of Educational Administration, 42 (2), 174-196.
Greenleaf, R. K. (1977). Servant Leadership: A Journey into the Nature of Legitimate Power and Greatness. New York: Paulist Press.
Gunn, B. (2000), “Can leadership be taught?”, Strategic Finance, Vol. 82 No. 6.
Hardin, F. (2003). Impacting Texas public schools through a student servant leader model: A case study. Texas Tech University, Dissertation Abstracts, UMI: 3033365.
Herbst, J.D. (2003). Organizational servant leadership and its relationship to secondary school effectiveness. Florida Atlantic University Dissertation Abstracts, UMI: 3110574.
Herndon, B.C. (2007). An analysis of the relationship between servant leadership, school culture, and student achievement. Dissertation The Faculty of The Graduate School University of Missouri, http:// edt.missouri.edu
Irving, J. A. ve Longbotham, G.J. (2007). Team Effectiveness and six essential servant leadership themes: A regression model based on items in the organizational leadership assessment. International Journal of Leadership Studies 2(2), 98-113.
Işıkhan, V. (2004). Çalışma hayatında stres ve başa çıkma yolları. Ankara: Sandal Yayınları
Joseph, E.E. ve Winston, B.E. (2005). A correlation of servant leadership, leader trust, and organizational trust. Leadership & Organization Development Journal, 26 (1), 6-22.
Lambert, W.E. (2004). Servant leadership qualities of principals, organizational climate and student achievement: A correlational study. Nowa Southeastern University, Dissertation Abstracts, UMI: 3165799.
Laub, J.A. (1999). Assessing the serant organization: Development of the servant organizational leadership assessment (SOLA) instrument. Florida Atlantic University Dissertation Abstracts, UMI: 9921922.
Leithwood, K., Menzies, T., Jantzi, D. ve Leithwood, J. (1996). School restructuring, transformational leadership and the amelioration of teacher burnout. Anxiety, Stres and Coping, 9, 199-215.
Leithwood, K. ve Jantzi, D. (2006). Transformational School Leadership for Large-Scale Reform: Effects on Students, Teachers, and Their Classroom Practices. School Effectiveness and School Improvement, 17 (2), 201-227.
Letting, A. (2004). The basis and praxis of servant leadership in christian institutions of higher education. Alliant International University, Dissertation Abstracts, UMI: 3124544.
Maslach, C. ve Jackson, S.E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2, 99-113.
Maslach, C., Schaufeli, W.B.ve Leither, M.P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397-422.
Milligan, D.W. (2003). Examination of leadership practices of Alabama public school superintendents identified as servant leaders. The University of Alobama, Dissertation Abstracts, UMI: 3115063.
Moller, J., Eggen, A., Fuglestad, O.L., Langfeldt, G., Presthus, A.M., Skrovset, S., Stjernstrom,E. ve Vedoy, G. (2005). Successful school leadership: The Norwegian case. Journal of Educational Administration, 43 (6), 584-594.
Nelson, L. (2003). An exploratory study of the application and acceptance of servant-leadership theory among black leaders in South Africa. Regent University, Dissertation Abstracts, UMI: 3086676.
Nyhan, R.C. (2000). Changing the paradigm: trust and its role in public sector organizations. American Review of Public Administration, 30 (1), 87-109.
Oplatka, I. (2002). Women principals and the concept of burnout: An alternative voice? International Journal of Leadership in Education, 5 (3), 211-226.
Patterson, K.A. (2003). Servant leadership: A theoretical model. Regent University, Dissertation Abstracts, UMI: 3082719.
Rude, W.J. (2003). Paradoxical leadership: The impact of servant leadership on burnout on staff. Servant Leadership Research Rundtable, August.
Rude, W.J. (2004). The connection between servant leadership and burnout. Dissertation Abstracts International,44 (06)AAT M1215212.
Russell, R. F. (2001). The role of values in servant leadership. Leadership & Organization Development Journal, 22 (2), 76-84.
Russell, R. F., ve Stone, A. G. (2002). A review of servant leadership attributes: developing a practical model. Leadership & Organization Development Journal, 12 (3), 145-157.
Sandage, S.J., ve Wiens, T.W. (2001). Contextualizing models of humility and forgiveness: A reply to Gassin. Journal of Psychology and Theology, 29, 201.
Schultz, L.E. (2000). Qualities of an exceptional leader. Human Systems Management, 19, 93-104.
Smith, B.N., Montagno, R.V. ve Kuzmenko, T.N. (2004). Transformational and Servant Leadership: Content and Contextual Comparisons. Journal of Leadership and Organizational Studies, 10 (4), 80-91.
Stone, A. G., Russell, F. R., ve Patterson, K. (2004) ‘Transformational versus Servant Leadership: A Difference in Leadership Focus’, The Leadership & Organization Development Journal 25 (4), 349-361.
Şişman, M. (2004) Öğretim Liderliği. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Spears, L. C. (Ed) (1995). Reflections on Leadership: How Robert K. Greenleaf’s Theory of Servant – Leadership influenced today’s management thinkers. New York: John Wiley & Sons.
Stephen, M.J. (2007). Servant leadership: An examination of public school principals’ perceptions of servant leadership as a successful leadership style. Dissertation Abstracts, UMI: 3259618.
Stone, A.G. ve Patterson, K. (2005). The history of leadership focus. Servant Leadership Research Roundtable, August.
Stordeur, S., D’hoore, W. ve Vandenberghe, C. (2001). Leadership, organizational stres, and emotional exhaustion among hospital nursing staff. Journal of Advanced Nursing, 35 (4), 533-542.
Taylor-Gillham, D.J. (1998). Images of servant leadership in education. Northern Arizona University Dissertation Abstracts, UMI: 9839549.
Taylor, T., Martin, B.N., Hutchinson, S. ve Jinks, M. (2007). Examination of leadership practices of principals identified as servant leaders. International Journal of Leadership in Education 10 (4), 401-419.
Thomas, M.D., ve Bainbridge, W.L. (2002). Sharing the glory. Leadership, 31, 12-15.
Thompson, C.H. (2005). The public school superintendent and servant leadership. Dissertation Abstracts, Edgewood College Madison, Wisconsin, UMI: 3190501.
Tuğrul, B. ve Çelik, E., (2002). Normal çocuklarla çalısan anaokulu öğretmenlerinde tükenmişlik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (12),1-11.
Van Horn, J., Schauteli, W.D. ve Enzmann, D. (1999). Teacher burnout and lack of reciprocity. Journal of Applied Social Psychology, 29 (1), 91-108.
Wis, R.M. (2002). The conductor as servant leader. Music Educators Journal, 89, 17.
Wong, P.T. and Davey, D. (July, 2007) Best Practices in Servant Leadership. Virginia Beach, VA: Regent University. Retrieved November 5, 2007 from http://www.regent.edu/ acad/sls/ ServantLeadershipRoundtable.
Yerlikaya, A. (2000). Köy ve şehirde çalışan sınıf öğretmenlerinde tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniv. Sosyal Bilimler Enst.

APA	CERİT Y (2008). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi. , 547 - 570.
Chicago	CERİT Yusuf İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi. (2008): 547 - 570.
MLA	CERİT Yusuf İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi. , 2008, ss.547 - 570.
AMA	CERİT Y İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi. . 2008; 547 - 570.
Vancouver	CERİT Y İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi. . 2008; 547 - 570.
IEEE	CERİT Y "İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi." , ss.547 - 570, 2008.
ISNAD	CERİT, Yusuf. "İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi". (2008), 547-570.

APA	CERİT Y (2008). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(56), 547 - 570.
Chicago	CERİT Yusuf İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 14, no.56 (2008): 547 - 570.
MLA	CERİT Yusuf İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, vol.14, no.56, 2008, ss.547 - 570.
AMA	CERİT Y İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2008; 14(56): 547 - 570.
Vancouver	CERİT Y İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2008; 14(56): 547 - 570.
IEEE	CERİT Y "İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi." Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14, ss.547 - 570, 2008.
ISNAD	CERİT, Yusuf. "İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi". Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 14/56 (2008), 547-570.