Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği)

Ardıç, Kadir; POLATCI, SEMA

Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği)

Kadir ARDIÇ, (Gaziosmanpaşa Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, Yönetim ve Organizasyon Anabilim Dalı, Tokat, Türkiye)

Sema POLATCI (Gaziosmanpaşa Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, Yönetim ve Organizasyon Anabilim Dalı, Tokat, Türkiye)

Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi

81 13

Yıl: 2008 Cilt: 10 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 69 - 96 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği)

Öz:

Çalışma hayatını olumsuz yönde etkileyen unsurlardan birisi olan tükenmişlik sendromu hem bireysel hem de örgütsel açıdan olumsuz etkilere sahip bir olgudur. Günümüzde yaygın olarak rastlanan bu sendromu “başarısız olma, yıpranma, enerji ve gücün azalması veya tatmin edilemeyen istekler sonucunda bireyin iç kaynaklarında meydana gelen tükenme durumu” şeklinde tanımlamak mümkündür. Tükenmişlik sendromu duygusal tükenme, duyarsız¬laşma ve kişisel başarı olmak üzere üç temel boyuttan oluşmakta ve bu boyutlar tükenmişliği yaşayan bireyin hayatında gerçekleşen değişimleri ifade etmektedir. Bu çalışmada, Gaziosmanpaşa Üniversitesi’nde görev yapan akademik personelin yaşadığı tükenmişlik düzeylerini saptamak, bazı değişkenler ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi tespit etmek ve bu noktadan hareketle tükenme sorununun kaynağını belirleyerek soruna çözüm önerileri getirmek amaçlanmıştır. Çalışmada akademik personelin duygusal tükenme ve duyarsız¬laşma alt boyutları açısından orta, kişisel başarı alt boyutu açısından ise yüksek düzeyde tükenmişlik yaşadıkları tespit edilmiştir. Araştırma bulgularına göre akademisyenlerin yaşadığı özellikle kişisel başarı açısından yüksek tükenmişliği önleyebilmek amacıyla kişisel gelişime imkan tanımak, aralıklı olarak seminer, eğitim, kariyer günleri düzenlemek ve bunlara akademik personelin katılımını sağlamak, çalışma koşullarını iyileştirmek, işin monotonluğunu azaltmak için rotasyon, iş zenginleştirme ve iş genişletmeden yararlanmak faydalı olacaktır.

Anahtar Kelime:

Konular: İş

Emotional Exhaustion: An Application to Academic Personal (The Case of Gazi Osman Pasa University)

Öz:

Burnout is one of the component, that affects the work life negatively. It has negative effect on both personal and organizational dimensions. The syndrome which people often encounter in recent years means “exhaustion of energy, power or sources caused by excessive demands; progressing stress process; and the loss of idealizm”. Burnout syndrome consists of three subdimensions, that are emotional exhaustion, depersonalization and personal accomplishment. These dimensions represent the change which the burned out person has in his life.Aim of this study is to identify the burnout levels of academic personnel in Gaziosmanpaşa University, to evaluate the relationship between some variables of academic personnel’s burnout level and finally, by determining the origin of burnout problem, to create dealing methods with burnout syndrome. In this study, academic personnel reported moderate levels of emotional exhaustion and depersonalization, but high level of reduced personal accomplishment. According to the findings, to diminish the burnout level in the personal accomplishment dimension some actions can be taken. These are encouraging personel development, scheduling seminers, education programs and career days periodically, providing academics to participate these programs, improving the working conditions, benefiting from rotation, job enlargement and job enrichment to diminish the monotony of work.

Anahtar Kelime:

Konular: İş

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AKÇAMETE, G., S. KANER ve B. SUCUOĞLU (2001), Öğretmenlerde Tükenmişlik, İş Doyumu ve Kişilik, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
ASLAN, D., N. Kiper, E. KARAAĞAOĞLU, F. TOPAL, M. GÜDÜK ve Ö. S. CENGİZ (2005), Türkiye’de Tabip Odalarına Kayıtlı Olan Bir Grup Hekimde Tükenmişlik Sendromu ve Etkileyen Faktörler, Türkiye Tabip Odaları Birliği Yayınları, Ankara.
BURKE, R. J. ve E. R. GREENGLASS (2001), “Hospital Restructuring and Psychological Burnout in Nursing Staff”, Equal Oppurtunities International, 20 (1/2), pp. 61 – 71.
COOLEY, E. ve P. YOVANOFF (1996), “Supporting Professionals-At-Risk: Evaluating Interventions to Reduce Burnout And Improve Retention of Special Educators”, Exceptional Children, Vol. 62, pp. 336 – 355.
CORCORAN, K. (1986), “The Association of Burnout and Social Work Practitioners’ Impressions of Their Clients: Empirical Evidence”, Journal of Social Service Research, Vol. 10, pp. 57 – 66.
CORDES, C. L. ve T. W. DOUGHERTY (1993), “A Review and an Integration of Research on Job Burnout”, The Academy of Management Review, Vol. 18 (4), pp. 621 – 656.
ÇAM, O. (1992), “Tükenmişlik Envanterinin Geçerlik ve Güvenilirliğinin Araştırılması”, 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Hacettepe Üniversitesi, Editörler: R. Bayraktar ve İ. Dağ, Ankara, ss. 155 – 160.
DEROBBIO, R. A. (1995), “Factors Accounting for Burnout among Secondary School Teachers”, Dissertation Abstract International, 56 (7), pp. 2500 -2501 A.
EISENSTAT, A. R. ve R. D. FELNER (1984), “Toward a Differantiated View of Burnout: Personel and Organizational Mediators of Job Satisfaction and Stress”, American Journal of Community Psychology, Vol. 12, pp. 411 – 430.
ENSARİ, H. ve S. TUZCUOĞLU (1995), “Marmara Üniversitesine Bağlı Fakültelerde Görev Yapan Yönetici ve Öğretim Elemanlarının Meslekten Yılgınlıklarında Kişilik Özelliklerinin Rolü”, Öneri Dergisi, 2 (11), ss. 51 – 63.
ERGİN, C. (1992), “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği’nin Uyarlanması”, 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Hacettepe Üniversitesi, Editörler: R. Bayraktar ve İ. Dağ, Ankara, ss. 143 – 154.
ERGİN, C. (1995), “Akademisyenlerde Tükenmişlik ve Çeşitli Stres Kaynaklarının İncelenmesi”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12 (1-2), ss. 37 – 50.
FARBER, B. A. (2000), “Introduction: Understanding and Treating Burnout in a Changing Culture”, Psychotherapy in Practice, 56 (5), pp. 589 – 594.
FREUDENBERGER, H. J. (1974), “Staff Burnout”, Journal of Social Issues, Vol. 30, pp. 159 – 165.
FREUDENBERGER, H. J. ve G. RICHELSON (1981), Burn-Out; How to Beat the High Cost of Success, Bantam Boks, Doubleday & Company, Inc., New York.
GENÇAY, Ö. A. (2007), “Beden Eğitimi Öğretmenlerinin İş Doyumu Ve Mesleki Tükenmişliklerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (2), ss. 765 – 780.
GİRGİN, G. ve A. BAYSAL (2005), “Tükenmişlik Sendromuna Bir Örnek: Zihinsel Engelli Öğrencilere Eğitim Veren Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyi”, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4 (4), ss. 172 – 187.
GLOGOW, E. (1986), “Burnout and Locus of Control”, Public Personnel Managemet, pp. 79 – 83.
GREENGLASS, E. R., R. J. BURKE ve L. FIKSENBAUM (2001), “Workload and Burnout in Nurses”, Journal of Community&Applied Social Psychology, Vol. 11, pp. 211 – 215.
GÜNDÜZ, B. (2004), Öğretmenlerde Tükenmişliğin Akılcı Olmayan İnançlar ve Bazı Mesleki Değişkenlere Göre Yordanması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
HSIEH, Y. ve A. HSIEH (2002), “Does Job Standardization Increase Job Burnout?”, International Journal of Manpower, 24 (5), pp. 590 – 614.
http://tr.wikipedia.org/wiki/stres, 15.02.2007
IZGAR, H. (2001), Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
JACKSON, E. S., J. A. Turner ve A. P. Brief (1987), “Correlates of Burnout among Public Service Lawyers”, Journal of Occupational Behaviour, Vol. 8, pp. 339 – 349.
KAHILL, S. (1988), “Symptoms of Professional Burnout: Areview of the Empirical Evidence”, Canadian Psychology, Vol. 29, pp. 284 – 297.
LEE, H., R. SONG, Y. S. CHO, G. Z. LEE ve B. DALY (2003), “A Comprehensive Model for Predicting Burnout in Korean Nurses”, Journal of Advanced Nursing, 44 (5), pp. 534 – 545
LEE, R. T. ve B. E. ASHFORD (1993). “A Further Examination of Managerial Burnout: Toward an Integrated Model”. Journal of Organizational Behavior, Vol. 14, pp. 3 – 20.
LEITER, M. P. ve C. MASLACH (1988), “The Impact of Interpersonel Environment on Burnout and Organizational Commitment”, Journal of Organizational Behaviour, Vol. 9, pp. 297 – 308.
MASLACH, C. ve J. GOLDBERG (1998), “Prevention of Burnout: New Perspectives”, Applied&Preventive Psychology, Vol. 7, pp. 63 – 74.
MASLACH, C. ve P. G. ZIMBARDO (1982), Burnout – The Cost of Caring, Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey.
MASLACH, C. ve P. M. LEITER (1997), The Truth about Burnout, Jossey-Bass, San Francisco, Ca.
MASLACH, C. ve S. E. JACKSON (1981), “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behavior, Vol. 2, pp. 99 – 113.
MASLACH, C. ve S. E. JACKSON (1986), Maslach Burnout Inventory Manual (2nd Ed.), Palo Alto, Ca: Consulting Psychologist Press.
MASLACH, C., W. B. SCHAUFELI ve M. P. LEITER (2001), “Job Burnout”, Annual Review Psychology, Vol. 52, pp. 397 – 422.
MEDLAND, J., J. HOWARD-RUBEN ve E. WHITAKER (2004), “Fostering Psychosocial Wellness in Oncology Nurses: Addresing Burnout and Social Support in the Workplace”, Oncology Nursing Forum, Vol. 31 (1), pp. 47 – 54.
MEIER, S. T. (1983), “Toward a Theory of Burnout”, Human Relations, 36 (10), pp. 899 – 910.
MILLER, K. I., B. H. ELLİS, E. G. ZOOK ve J. S. LYLES (1990), “An Integrated Model of Communication, Stress, and Burnout in the Workplace”, Communication Research, 17 (3), pp. 300 – 326.
NAGY, S. ve L. G. DAVIS (1985), “Burnout: A Comparative Analysis of Personality and Environmental Variables”, Psychological Reports, Vol. 57, pp. 1319 – 1326.
NAKTİYOK, A. ve C. N. KARABEY (2005), “İşkoliklik ve Tükenmişlik Sendromu”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1).
OTACIOĞLU, S. G. (2008), “Müzik Öğretmenlerinde Tükenmişlik Sendromu Ve Etkileyen Faktörler”, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (15), ss. 103 – 116.
ÖRMEN, U. (1993), Tükenmişlik Duygusu ve Yöneticiler Üzerinde Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
ÖZDEMİR, H. D. (2001), Üniversite Akademik Personelinin Görev Ünvanları Açısından İş Tükenmişlik Düzeylerinin Araştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
PERLMAN, B. ve E. A. HARTMAN (1982), “Burnout: Summary and Future Research”, Human Relations, 35 (4), pp. 283 – 305.
PINES, A. M. (2003), “The Relationship Between Career and Couple Burnout: Implications for Career and Couple Counseling”, Journal of Employment Counseling, 40 (2), pp. 50 – 64.
POLATCI, S. (2007), “Tükenmişlik Sendromu Ve Tükenmişlik Sendromuna Etki Eden Faktörler (Gaziosmanpaşa Üniversitesi Akademik Personeli Üzerinde Bir Analiz)”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat.
POLATCI, S., K. ARDIÇ ve Z. D. TINAZ (2007), “Tükenmişlik Sendromu Ve Demografik Özelliklerin Tükenmişlik Üzerine Etkisi: Tokat Orta Öğretim Kurumlarında Bir Analiz”, Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Emin Kayar Özel Sayısı, Vol. 7, ss. 1 – 22.
POTTER, B. A. (1995), Preventing Job Burnout Transforming Work Pressures into Productivity, Thomson Crisp Learning, California.
POTTER, B. A. (1998), Overcoming Job Burnout: How to Renew Enthusiasm for Work, Ronin Publishing, California.
RANDALL, M. ve W.A. Scott (1988), “Burnout, Job Satisfaciton and Job Performance”, Australian Psychologist, 23 (3), pp. 335 – 347.
RAQUEPAW, J. M. ve R. S. MILLER (1989), “Psychotherapist Burnout: A Componential Analysis”, Professional Psychology: Research&Practice, 20 (1), pp. 32 – 36.
ROCCA, A. D. ve M. KOSTANSKI, “Burnout and Job Satisfaciton amongst Victorian Secondary School Teachers: A Comparative Look at Contract and Permanent Employment”, 03.12.2006, http://www.atea.schools.net.au/papers/dellaroccaanna.pdf.
ROGERS, D. P. (1984), “Helping Employees Cope With Burnout”, Business, pp. 3 – 7.
SABUNCUOĞLU, Z. (1996), Örgütsel Psikoloji, Ezgi Kitabevi Yayınları, 2. Baskı. Bursa.
SARROS, J. C. ve A. M. SARROS (1992), “Social Support and Teacher Burnout”, Journal of Educational Administration, 30 (1), pp. 55 – 70.
SAVICKI, V., “Comparisons of Culture and Burnoout in English and Scottish Child and Young Care Workers”, 05.12.2006, http://www.childrenuk.co.uk/cha ug/aug2000/vsavicki.htm.
SCHAUFELİ, W. B. ve E. R. GREENGLASS (2001), “Introduction to Special Issue on Burnout and Health”, Psychology and Health, Vol. 16, pp. 501 – 510.
SELÇUKOĞLU, Z. (2001), Araştırma Görevlilerinde Tükenmişlik Düzeyi ile Yalnızlık Düzeyi ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkinin Bazı Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
SERMON, J. M. (1994), “The Relationship of the Dual Role Assignment to the Level of Perceived Burnout by Secondary Teachers”, Dissertation Abstract International, 55 (9), p. 2765 A.
SRINIVAS, S. “Organizational Commitment and Job Burnout among Employees of Non-Profit Organizations”, 23.09.2006, http://www.sba.muohio.edu/abas/2002/sanjose/srinivas_ organizational%20comm%20&%20burnout.pdf.
SUCUOĞLU, B. ve N. Kuloğlu (1996), “Özürlü Çocuklarla Çalışan Öğretmenlerde Tükenmişliğin Değerlendirilmesi”, Türk Psikoloji Dergisi, 10 (36), ss. 44 – 60.
SÜRGEVİL, O. (2005), “Tükenmişlik Ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörler: Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
ŞANLI, S. (2006), Adana İlinde Çalışan Polislerin İş Doyumu Ve Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
TAYCAN, O., L. Kutlu, S. Çimen ve N. Aydın (2006), “Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerde Depresyon ve Tükenmişlik Düzeyinin Sosyodemografik Özelliklerle İlişkisi”, Anatolian Journal Of Psychiatry, Vol. 7, ss. 100 – 108.
TORUN, A. (1997), Stres ve Tükenmişlik, Endüstri ve Örgüt Psikolojisi-2. Baskı, Editör: Suna Tevrüz, Türk Psikologlar Derneği ve Kalder Derneği Ortak Yayını, İstanbul.
TÜMKAYA, S. (1996), Öğretmenlerdeki Tükenmişlik, Görülen Psikolojik Belirtier ve Başa Çıkma Davranışları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
TÜMKAYA, S. (1999), “Akademik Tükenmişlik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Ankara.
UM, M. ve D. F. HARRISON (1998), “Role Stressors, Burnout, Mediators and Job Satisfaciton: A Stress-Strain-Outcome Model and an Emprical Test”, Social Work Research, Vol. 22, p. 100.

APA	Ardıç K, POLATCI S (2008). Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği). , 69 - 96.
Chicago	Ardıç Kadir,POLATCI SEMA Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği). (2008): 69 - 96.
MLA	Ardıç Kadir,POLATCI SEMA Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği). , 2008, ss.69 - 96.
AMA	Ardıç K,POLATCI S Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği). . 2008; 69 - 96.
Vancouver	Ardıç K,POLATCI S Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği). . 2008; 69 - 96.
IEEE	Ardıç K,POLATCI S "Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği)." , ss.69 - 96, 2008.
ISNAD	Ardıç, Kadir - POLATCI, SEMA. "Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği)". (2008), 69-96.

APA	Ardıç K, POLATCI S (2008). Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 69 - 96.
Chicago	Ardıç Kadir,POLATCI SEMA Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 10, no.2 (2008): 69 - 96.
MLA	Ardıç Kadir,POLATCI SEMA Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol.10, no.2, 2008, ss.69 - 96.
AMA	Ardıç K,POLATCI S Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2008; 10(2): 69 - 96.
Vancouver	Ardıç K,POLATCI S Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2008; 10(2): 69 - 96.
IEEE	Ardıç K,POLATCI S "Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği)." Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10, ss.69 - 96, 2008.
ISNAD	Ardıç, Kadir - POLATCI, SEMA. "Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği)". Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 10/2 (2008), 69-96.