Yıl: 2008 Cilt: 0 Sayı: 24 Sayfa Aralığı: 251 - 269 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar

Öz:
Toplumun, Tanzimat ile başlayan batılılaşma çabasının en önemli göstergelerinden biri de giyim kuşam anlayışındaki değişikliktir. Batılı görünmek isteyen orta ve üst sosyal kesim, Avrupa modasını takip edebilmek için büyük bir gayret sarf eder. Ancak Batı kültürünü gereğince algılayamamış tipler, Avrupaî giyim kuşam tarzını taklit ederek batılılaştıklarını sanırlar. Yazarlar da eserleri aracılığıyla Türk toplumuna, doğru batılılaşma konusunda yol göstermeyi amaç edinirler. Edebiyatın önemli vazifelerinden birinin halka ders vermek olduğuna inanan Hüseyin Rahmi de, romanlarında, güldürme yeteneğinden de faydalanarak okuyucularını eğitmeye çalışır. Pek çok romanında batı özentisi alafranga züppe tipinin örneklerini vermiş olan Hüseyin Rahmi’nin, bu tipi, özellikle dış görünüş ve giyim kuşam açısından, en karakteristik yönleriyle ele aldığı romanlarının başında da Şık ve Şıpsevdi gelir. Yazar, kendi tabiriyle “moda karikatürü” hâline getirdiği kahramanları aracılığıyla, yanlış batılılaşmanın bir insanı olumlu anlamda “şık”lıktan ne kadar uzaklaştırabileceğini göstermiş ve bu hususta çarpıcı bir sosyal tenkit yapmayı başarmıştır. Bu çalışmada Hüseyin Rahmi’nin, Tanpınar’ın ifadesiyle “muaşeret ikiliği”ni (Tanpınar 1992/1: 251) ele aldığı Şık ve Şıpsevdi romanlarında yarattığı aslî alafranga erkek tiplerinin, batılılaşmanın en önemli göstergesi kabul ettikleri dış görünüşleri ve giyim kuşam anlayışları üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelime:

Konular: Antropoloji

The "Chic" Young Men in Hüseyin Rahmi Gürpınar's Novels

Öz:
One of the significant indicators of the effort by the Turkish society towards westernization is the change of dressing. Middle and upper class people try hard to follow the European fashion. However, certain people were unable to understand the western culture in its proper sense; they thought by imitating the European dress code they beleieved to be westernized. Within this atmosphere, writers aim to show the right path of westernization to the society through their works. Hüseyin Rahmi believes that the role of literature is to teach people lessons and he uses humour in his novels to fulfill his understanding of the function of literature. In many of his novels, he gives examples of Occidental snobs and his Şık and Şıpsevdi are two leading works revealing this type of snob with all peculiarities, especially, in physical appearance and clothing. The writer, in his own words, turns the characters to “caricatures of fashion” and in this way he succeeds in displaying how apish westernization can distance peoeple from “being chic” in a positive sense and thus he brings about a very striking social criticism. In this paper, two factors regarded as the most significant indicators of westernization by original Occidental men, namely the physical appearance and style of dressing in Hüseyin Rahmi’s novels Şık and Şıp-sevdi which as described by Tanpınar handle “dualism of sociality” are dealt with.
Anahtar Kelime:

Konular: Antropoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ALANGU, Tahir (1944), “Hüseyin Rahmi’nin Romancılığı”, Değirmen, Yıl: 2, nr: 12, İstanbul, s. 160-164.
  • Çankaya, Birsen- Murat Kıvanç - Cècile Bouckot (2008), Fransızca-Türkçe Türkçe-Fransızca Sözlük, Fono Yayınları, İstanbul.
  • ENGİNÜN, İnci (2006), “Hüseyin Rahmi” Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923), 1. Baskı, Dergâh Yayınları, İstanbul, s. 309-323.
  • GÖÇGÜN, Önder (1987), Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanları ve Romanlarında Şahıslar Kadrosu, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları: 722, Kültür Eserleri Dizisi: 63, İstanbul.
  • GÜRPINAR, Hüseyin Rahmi (1327/1911), Şıpsevdi, Mihran Matbaası, İstanbul.
  • GÜRPINAR, Hüseyin Rahmi, (1336/1920), Şık, 2. Tab’ı, Naşiri: İbrahim Hilmi, Kütübhane-i İslâm ve Askerî, Dersaadet.
  • KAPLAN, Mehmet (1997), “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanlarında Aslî Tipler”, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar I, 4. Baskı, Dergâh Yayınları, İstanbul, s. 459-475.
  • KERMAN, Zeynep (1998), “Şık Romanı” Yeni Türk Edebiyatı İncelemeleri, Akçağ Basım Yayım Pazarlama, Ankara, s. 67-84.
  • LEVEND, Agâh Sırrı (1964), Hüseyin Rahmi Gürpınar, Türk Dil Kurumu Yayınları:229, Ankara.
  • MORAN, Berna (2004), Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I, 17. Baskı, İletişim Yayıncılık A.Ş., İstanbul, s. 259-268.
  • ÖZÖN, Mustafa Nihat (1945), Hüseyin Rahmi Gürpınar’dan Seçilmiş Parçalar ve Eserleri Hakkında Mütalâalar, Hilmi Kitabevi, İstanbul.
  • SEVENGİL, Refik Ahmet (1944), Hüseyin Rahmi Gürpınar Hayatı Hatıraları, Hilmi Kitabevi, İstanbul.
  • TANPINAR, Ahmet Hamdi (1992), “Recâizâde Mahmud Ekrem (Ekrem Bey)”, Edebiyat Üzerine Makaleler, Hazırlayan: Zeynep Kerman, 3. Baskı, Dergâh Yayınları, İstanbul, s. 248-252.
  • TANPINAR, Ahmet Hamdi, (1992), “Romana ve Romancıya Dair Notlar III”, Edebiyat Üzerine Makaleler, Hazırlayan: Zeynep Kerman, 3. Baskı, Dergâh Yayınları, İstanbul, s. 66-68.
  • TANPINAR, Ahmet Hamdi (2001), 19. Asır Edebiyat Tarihi, 9. Baskı, Çağlayan Basımevi, İstanbul.
  • TANSEL, Fevziye Abdullah (1977), “Hüseyin Rahmi” maddesi, İslâm Ansiklopedisi, Cüz: 46, Cilt: 5, İstanbul.
  • TOKER, Şevket, (1983), “Şıpsevdi Romanı” Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi II, Prof. Dr. Harun Tolasa Özel Sayısı, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir, s. 148-172.
  • TOKER, Şevket (1984), “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın ‘Şık ‘Romanında Tipler ve Tip Yaratma Tekniği“, Mehmet Kaplan’a Armağan, Dergâh Yayınları, İstanbul, s. 255-265.
  • TOKER, Şevket (1990), Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanlarında Alafranga Tipler, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını No: 54, Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova-İzmir.
  • UĞURCAN, Sema (2006), “Ahmet Midhat Efendi ve Elinden Tuttukları”, .Ey Muharrir, Hazırlayanlar: Nüket Esen-Erol Köroğlu,Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, s. 289-308.
  • YÜCEBAŞ, Hilmi (1964), Bütün Cepheleriyle Hüseyin Rahmi, İnkılap ve Aka Kitabevi, İstanbul.
APA ÜNER A (2008). Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar. , 251 - 269.
Chicago ÜNER Ayşe Melda Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar. (2008): 251 - 269.
MLA ÜNER Ayşe Melda Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar. , 2008, ss.251 - 269.
AMA ÜNER A Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar. . 2008; 251 - 269.
Vancouver ÜNER A Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar. . 2008; 251 - 269.
IEEE ÜNER A "Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar." , ss.251 - 269, 2008.
ISNAD ÜNER, Ayşe Melda. "Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar". (2008), 251-269.
APA ÜNER A (2008). Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar. Türklük Bilimi Araştırmaları, 0(24), 251 - 269.
Chicago ÜNER Ayşe Melda Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar. Türklük Bilimi Araştırmaları 0, no.24 (2008): 251 - 269.
MLA ÜNER Ayşe Melda Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar. Türklük Bilimi Araştırmaları, vol.0, no.24, 2008, ss.251 - 269.
AMA ÜNER A Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar. Türklük Bilimi Araştırmaları. 2008; 0(24): 251 - 269.
Vancouver ÜNER A Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar. Türklük Bilimi Araştırmaları. 2008; 0(24): 251 - 269.
IEEE ÜNER A "Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar." Türklük Bilimi Araştırmaları, 0, ss.251 - 269, 2008.
ISNAD ÜNER, Ayşe Melda. "Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında "Şık" Delikanlılar". Türklük Bilimi Araştırmaları 24 (2008), 251-269.