Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation"

Yıl: 2004 Cilt: 0 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 115 - 134 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation"

Öz:
Bu çalışma uyarlama olgusunu senaryo aşamasını göz önüne alarak inceler. Edebiyattan sinemaya yapılan uyarlamalar söz konusu olduğunda senaryo yazarı kilit bir konumdadır. Oysa, çoğu zaman bir edebiyat uyarlamasının değeri ölçülmeye çalışıldığında yönetmenin başarısı ya da başarısızlığı ön planda tutulur. Uyarlama yapılırken imgeler önce yazı diline daha sonra görüntü diline aktarılırlar. Böylece bir uyarlama eser ortaya çıkana kadar senaryo yazarının ve yönetmenin imgeleminden ve anlatım tercihlerinden ve süzgecinden geçmek zorunda kalır. Yönetmenin senaryo yazarı da olduğu çalışmalarda aynı kişinin imgelem gücünü kullanması söz konusudur. Senaryo yazarı, uyarlama yaparken hem kaynak esere karşı, hem kendi imgelem gücüne karşı, hem de film yapımcısının kendisinden beklediklerine karşı sorumludur. Bu yüzden yaratıcılık çatışmaları yaşaması olağandır. Çalışma, bu çatışmaları göz önüne alarak uyarlama yaparken "uyumlanmak" zorunluluğunu senaryo yazarı açısından irdeler. "Tersyüz/Adaptation" adlı film, söz edilen çatışmaları ve kavramları tartıştığı için ayrıntılı bir biçimde incelenmektedir. Uyarlama konusundaki kuramsal çalışmalar ve senaryo yazım pratiği sırasında karşılaşılan sorunlarla birlikte ele alınıp tartışılacaktır.
Anahtar Kelime: sinema filmi roman hollywood senaryo sinema edebiyat film analizi charlie kaufman uyarlama senaryo yazarı

Konular: İletişim

-

Öz:
This article focuses on the phases of making an adaptation for cinema and the relation between literature and cinema. Mainly it is stressing on screenwriter’s position between two different media. Cinema has been using adaptation as a "source" of film from the very beginning. Popular cinema needs literature, especially popular novels and stories to tell. In due course, adaptation as a term and process is very important for film studies as well. Making an adaptation for cinema is always a problematical site too. Difficulties of adaptation for a screenwriter is studied in this article. In many cases adaptation becomes a process of "compromise" with requirements of film industry. In "Tersyüz/Adaptation", the screenwriter Charlie Kaufman shows us how hard is being a screenwriter who should make an adaptation for Hollywood. He struggles with the main source the "book" and the industry’s strict rules that asks too much from him as a screenwriter who doesn’t want to write conventional screenplay.
Anahtar Kelime: literature film analysis charlie kaufman adaptation screenwriter movie novel hollywood screenplay cinema

Konular: İletişim
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ABİSEL Nilgün (1997), "Bir Dünya Nasıl Kurulur?Popüler Türk Filmlerinde Anlatı Yapısı Üzerine", Sinema Yazıları, Seçil Büker (der.) içinde. Ankara: Doruk Yayınları: 123-143.
  • AKYÜREK Feridun (2004), Senaryo Yazarı Olmak-Senaryo Yazmak. İstanbul: MediaCat Yayınları.
  • ANDREW Dudley (1992), "Adaptation", Film Theory And Criticism, Gerald Mast, Marshall Cohen, Leo Braudy (der.) içinde. England: Oxford Press, Fourth Edition, 420-428.
  • ARONSON Linda (2001), Screenwriting Updated-New (and Conventional) Ways of Writing for the Screen, USA: Silman-James Press.
  • BAZIN Andre (1995), "Arı Olmayan Bir Sinema İçin-Uyarlamanın Savunması", Çağdaş Sinemanın Sorunları, (Çev. Nijat Özön), Ankara: Bilgi Yayınevi.
  • ÇETİN Zeynep (2000), "Romandan Sinemaya Uyarlamalar: Gerçekleştirilme Süreci Açısından Bir Değerlendirme", Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (1).
  • ÇETİN Zeynep (1999), Bir Anlatı Formu Olan Romanın Sinemaya Uyarlanması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • ECO Umberto (1994), "Casablanca: Kült Filmler ve Metinlerarası Kolaj". Kazablanca. İstanbul: Can Yayınları.
  • EDELSTEIN David (2002), "Adapt This-The Self-Intoxication of Adaptation". http: //www. Slate.msn.com.
  • KOCH Howard (1994), Kazablanca-Senaryo. (Çev. Aziz Çalışlar). İstanbul: Can Yayınları.
  • LOTHE Jacop (2000), Narrative in Fiction and Film-An Introduction. London: Oxford University Press.
  • LOTMAN M. Yuriy (1999), Sinema Estetiğinin Sorunları-Filmin Semiotiğine Giriş. (Çev. Oğuz Özügül). Ankara: Öteki Yayınevi, 2. Basım.
  • MCFARLANE Brian (1996), Novel to Film-An Introduction on the Theory of Adaptation. England: Clarendon Press.
  • MONACO James (2001), Bir Film Nasıl Okunur?-Sinema Dili, Tarihi, Kuramı-Sinema, Medya ve Multimedya Dünyası. (Çev. Ertan Yılmaz). İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
  • SOBCHACK Thomas, SOBCHACK C. Vivian (1980), An Introduction to Film. USA: Little Brown Company.
  • OZÖN Nijat (2000), Sinema, Televizyon, Video, Bilgisayarlı Sinema Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
  • TARKOSVKİ Andrey (1992), Mühürlenmiş Zaman. İstanbul: Afa Sinema Yayınları. 2. Baskı.
  • Diğer Kaynaklar ANDERSON Jason (2003), "Being Charlie Kaufman". 23 February 2003. Sunday Herald, (http: /www. sundayherald.com).
  • ÇETİN Zeynep (2001), "Senaryo ve Uyarlama İlişkileri". Sinema Yazıları, (http: //www.istanbul.edu.tr/iletisim/sinema/yazilar/senaryo.html).
  • FELD Rob, "In Praise of Confusion-The Truth About Charlie? The Consummate Professional, Charlie Kaufman Collaborated With Director Spike Jonze on Being John Malkovich and Adaptation". (http: //www.wga.org/written by/1202/kaufman.html).
  • MEYER Carla (2002), "The Truth About Charlie Kaufman ‘Malkovich’ Writer Puts Himself Warts and All In To The Story In ‘Adaptation’", San Fransisco Chronicle, December 15. (http: //www.sfgate.com/cgi-bin".
  • ORLEAN Susan (1995), "Orchid Fever". NewYorker. 23 January 1995. (http: //www.susanorlean.com/articles/orchid_fever.html).
  • RAPFOGEL Jared (2003), "Adaptation: How To Stop Worrying and Love to Compromise". Senses of Cinema. (http: //www.sensesofcinema.com/contents/03/24/adaptation.html).
  • ZACHAREK Stephanie, "Adaptation" and the Perils of Adaptation". www.yahoomovies.com/adaptation/html.
APA KIREL S (2004). Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation". , 115 - 134.
Chicago KIREL SERPİL Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation". (2004): 115 - 134.
MLA KIREL SERPİL Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation". , 2004, ss.115 - 134.
AMA KIREL S Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation". . 2004; 115 - 134.
Vancouver KIREL S Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation". . 2004; 115 - 134.
IEEE KIREL S "Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation"." , ss.115 - 134, 2004.
ISNAD KIREL, SERPİL. "Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation"". (2004), 115-134.
APA KIREL S (2004). Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation". İleti-ş-im, 0(1), 115 - 134.
Chicago KIREL SERPİL Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation". İleti-ş-im 0, no.1 (2004): 115 - 134.
MLA KIREL SERPİL Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation". İleti-ş-im, vol.0, no.1, 2004, ss.115 - 134.
AMA KIREL S Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation". İleti-ş-im. 2004; 0(1): 115 - 134.
Vancouver KIREL S Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation". İleti-ş-im. 2004; 0(1): 115 - 134.
IEEE KIREL S "Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation"." İleti-ş-im, 0, ss.115 - 134, 2004.
ISNAD KIREL, SERPİL. "Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: "Tersyüz-Adaptation"". İleti-ş-im 1 (2004), 115-134.