Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?

SEÇKİN, Rukiye Çetin; AKALIN, Halis

Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?

Rukiye Çetin SEÇKİN, (Uludağ Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Bursa, Türkiye)

Halis AKALIN (Uludağ Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Bursa, Türkiye)

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi

26 0

Yıl: 2008 Cilt: 34 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 135 - 142 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?

Öz:

Halk sağlığı kavramı olarak sürveyans verilerin sürekli toplanması, toplanan verilerin analiz edilmesi, bu analizlerin sağlığın geliştirilmesi, iyileştirilmesi ve/veya hastalıkların kontrolü uygulamaları için ihtiyacı olan kişilere ve bildirimi yapan kaynaklara dağıtılmasıdır. Başlangıçta bulaşıcı hastalıkların kontrolü için bir araç olarak kullanılan sürveyans daha sonra pek çok durum için uygulanmaya başlanmıştır. Günümüzde hastalıkların kontrol ve önlenmesi amacıyla temel epidemiyolojisi ve doğal seyrinin tanımlanması, girişimler için öncelikli risk faktörlerinin belirlenmesi ve'hastalık önleme ve kontrol programlanılın değerlendirilmesi, halk sağlığı açısından önceliklerin belirlenmesi ve gelecekteki sağlık gereksinimleri ve eğilimleri belirleyerek sağlık hizmetini planlamak gibi pek çok alanda kullanılmaktadır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde hem var olan dummun saptanması hem de olası yeni somnlara hazırlıklı olmanın en önemli yolunun güçlü sürveyans sistemlerinin geliştirilmesi olduğu düşünülmektedir. Sürveyansın niçin yapıldığı kadar nasıl yapıldığı da önem taşımaktadır. Bu derlemenin amacı sürveyans ve ilgili kavramların açıklanması ve Türkiye'deki durumun gözden geçirilmesidir.

Anahtar Kelime: Bulaşıcı hastalıkların kontrolü Güvenlik yönetimi Nüfus etüdleri Halk sağlığı

Konular: Temel Sağlık Hizmetleri

Communicable disease surveillance: Why? How? In which situation are we?

Öz:

The concept of surveillance in the public health include systematic collection, analysis, interpretation, and dissemination of data about a health-related event in order to reduce morbidity and mortality and to improve health. Surveillance had been initially used as a tool for communicable disease control, subsequently had been applied for various health conditions. Nowadays, it has been used to determine the basic epidemiology and natural course of disease, to measure trends of the risk of exposure dangerous substances, to determine the prior risk factors for intervention, programs that prevent or control illnesses, priorities in terms of primary health care and health needs and tendencies in order to plan health services for the prevention and control of diseases. It is thought that the best way to determine present health status and to be well-prepared to possible new problems is to improve a strong surveillance system. It is very important how as much as why it is done. The aim of this review article is to explain surveillance and related concepts and to look over the stutation of Turkey.

Anahtar Kelime: Population Surveillance Public Health Communicable Disease Control Safety Management

Konular: Temel Sağlık Hizmetleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Bibliyografik

1. Palmer S. Surveillance of diseases. In: Gail MH, Benichou J, editors. Encyclopedia of epidemiologic methods. Chichester: Wiley; 2000. 885-90.
2. Garcia-Abreu A, Halperin W, Danel I, editors. Public health surveillance toolkit.. World Bank; Washington D.C: 2002.
3. Chambers LW, Ehrlich A, Steel-O'Connor K, Edwards P. Health surveillance: An important tool for protecting and promoting the health of the public. Canadian Journal of Public Health 2006; 97:3:1-8.
4. Thacker SB. Historical development. In: Teutsch, S M, Churc hill RE, editors. Principles and practice of public health surveillance. 2nd ed. New York: Oxford University Pres; 2000. 1-16.
5. Koo D, Parrish RG. The changing health-care information infrastructure in United States: Oportinities for a new aproach to public health surveillence. In: Teutsch, S M, Churchill RE, editors. Principles and practice of public health surveillance. 2nd ed. New York: Oxford University Pres; 2000. 76-94.
6. T.C. Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdür lüğü. Bulaşıcı hastalıkların ihbarı ve bildirim sistemi, standart tanı, sürveyans ve laboratuvar rehberi. 4. Baskı. Ankara: Sistem Ofset;2005.
7. World Health Organization. Communicable disease surveillance and response systems guide to monitoring and evaluating. Lyon: 2006.
8. Akın L, Bertan M. Bulaşıcı hastalıkların kontrolü. İçinde: Bertan M, Güler Ç, editörler. Halk sağlığı temel bilgiler. 2. Baskı. Ankara: Güneş Kitabevi;1997. 323-48.
9. Centers For Disease Control And Prevention. Updated guidelines for evaluating public health surveillance systems: recommendations from thf guidelines working group. MMWR 2001;50:NoRR-13 http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr5013al .htm Erişim Tarihi:
10. Osterholm MT, Hedberg CW, Macdonald KL. The epidemiology of infectious diseases. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, editors. Principles and practice of infectious diseases. 4th Edition. New York: Churchill Livingstone; 1995. 158-68.
11. White ME, McDonnell S: Public health surveillance in low- and middle-income countries. Teutsch, S M, Churchill RE, editors. Principles and practice of public health surveillance. 2nd ed. New York: Oxford University Pres; 2000. :287-315.
12. Gordis L. Assessing the validity and reliability of diagnostic and screening tests.In: Epidemiology. 2nd edition. Philadelphia: WB Saunders 2000. 63-81
13. Akın L. Salgın incelenmesi. Klinik Dergisi 2004; Cilt 17, Sayı 3: 161-8.
14. Nikiforuk A. Mahşerin Dördüncü Atlısı, Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar. İstanbul; İletişim Yayınları; 2000.
15. Gözalan A. Epidemiyolojik yaklaşımlarda global gelişmeler ve stratejiler. Aylık Epidemiyoloji Raporu. T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Başkanlığı ve Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. 2003;4:73-4.
16. Bax R. Bywater R, Cornaglia G, et al. Surveillance of antimicrobial resistance_what, how and whither? Clin Microbiol Infect 2001; 7: 316-25.
17. Bruinsma N. Trends in antimicrobial resistance in Europe: report from EARS S Eurosurveillance weekly 2004;8:(51) 52-3.
18. Dirican R. Prof. Dr. Nusret FİŞEK'in Kitaplaşmamış Yazılan, Sağlık Yönetimi. Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi, An kara 1997.
19. T.C. Sağlık Bakanlığı, Sıtma Savaş Daire Başkanlığı İnternet Sayfası. Sıtma tarihçesi.
20. http://www.saglik.gov.tr/sb/default.asp?sayfa=birimler&sinifi=t arihce&cid=14&sid=1399 Erişim: 3.3.2006
21. Saraç A. Türkiye'de Polio Eradikasyon Programı. Aylık Epidemiyoloji Raporu. T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Başkanlığı ve Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. 2002; 1:8.
22. Saraç A. Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Türki ye'de Polio Eradikasyon Programı. Aylık Epidemiyoloji Rapo ru. T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Başkanlığı ve Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü.2002; 2:12
23. Polio eradikasyon programı. www.sabem.saglik.gov.tr/kaynaklarZ3121 .pdf
24. Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü İstatistik Yıllıkları, T.C. Sağlık Bakanlığı İnternet Sitesi http://www.saglik.gov.tr/sb/default.asp ?sayfa=istatistik&id=l 5 0&kelime=&page Erişim: 3.3.2006,15.08.2007, 18.08.2008.
25. World Health Organization, introduction to basic epidemiology and principles of statistics for tropical diseases control: Part 1. Learners's Guide, lth ed. Geneva: 2001.
26. Başkent koleralı'mı? Radikal Online; internet Baskısı. 24.08.2005 http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno= 162264 Erişim: 6.3.2006
27. Türkyılmaz U. Ankara'da kolera alarmı; Akşam Gazetesi Ankara 18.08.2005, http://www.aksam.com.tr/haber.asp?a=1179,3&tarih=18.08.200 5 Erişim: 8.3.2006
28. De Schrijver K, Boeckx H, Top G, et al. Cholera in Belgian tourists after travel to Turkey. Euro Surveill 2005;10(10):E051013.2 http://www. eurosurveillance.org/ew/2005/051013 .asp Erişim: 15.3.2006
29. T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü. Ulusal Hastalık Yükü ve Ma liyet Etkililik Çalışması, Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet Etki lilik Projesi Final Raporu. Ankara: Sağlık Bakanlığı Basıme vi/matbaası; 2004.
30. T.C. Sağlık Bakanlığı, Sıtma Savaş Daire Başkanlığı. İnternet sitesi: Sıtma Olgu Sayısı T.C. Sağlık Bakanlığı Sıtma Savaş Daire Başkanlığı; http://www.saglik.gov.tr/sb/extras/istatistikler/sitma/sitmaistatis tik.htm Erişim: 03.03.2006.
31. T.C. Sağlık Bakanlığı, Sıtma Savaş Daire Başkanlığı. Türki ye'de Sıtma Çalışmaları.http://www.saglik.gov.tr/sb/default.asp?sayfa=birimler&cid= 14&sid=230917. Erişim tarihi: 08.03.2006.
32. Kılıçarslan Z. Dünyada ve Türkiye'de Tüberküloz. ANKEM Dergisi 2007;21:76-80.
33. Özşahin SL, Atalan A, Akkurt İ, ve ark. Verem savaş dispan serlerinde kayıtlılık oranları. 3 XXIII. Ulusal Tüberküloz ve Göğüs Hastalıkları Kongresi Tüberküloz ve Tüberküloz Kont rolü Kongre Kitabı. Malatya: 2003.
34. Özesini M, Çörtük M. Kayseri'de üniversite ve göğüs hastalık ları hastanesinde yatan tüberküloz hastalarının verem savaş dis panserlerindeki kayıtları. XXIII. Ulusal Tüberküloz ve Göğüs Hastalıkları Kongresi Tüberküloz ve Tüberküloz kontrolü Kongre Kitabı. Malatya: 2003.
35. Ulusal Verem Savaşı Dernekleri Federasyonu. Türkiye'de Verem Mücadelesi ve Sorunları. http://www.verem.org.tr/pdf/TBMMVEREMSUNUMU.pptE-rişim tarihi: 15.3.2006
36. T.C. Sağlık Bakanlığı Verem Savaş Daire Başkanlığı. Türki ye'de Tüberkülozun Kontrolü için Başvuru Kitabı. 1. baskı. Ankara: Rekmay, 2003.
37. Aksakoğlu G. Bulaşıcı hastalık bildirimi. İçinde: Aksakoğlu G, Editör. Bulaşıcı hastalıkla savaşım, Üçüncü Yazım. İzmir. DEÜ Yayını; 2008. 226-9.

APA	SEÇKİN R, AKALIN H (2008). Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?. , 135 - 142.
Chicago	SEÇKİN Rukiye Çetin,AKALIN Halis Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?. (2008): 135 - 142.
MLA	SEÇKİN Rukiye Çetin,AKALIN Halis Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?. , 2008, ss.135 - 142.
AMA	SEÇKİN R,AKALIN H Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?. . 2008; 135 - 142.
Vancouver	SEÇKİN R,AKALIN H Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?. . 2008; 135 - 142.
IEEE	SEÇKİN R,AKALIN H "Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?." , ss.135 - 142, 2008.
ISNAD	SEÇKİN, Rukiye Çetin - AKALIN, Halis. "Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?". (2008), 135-142.

APA	SEÇKİN R, AKALIN H (2008). Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 34(3), 135 - 142.
Chicago	SEÇKİN Rukiye Çetin,AKALIN Halis Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 34, no.3 (2008): 135 - 142.
MLA	SEÇKİN Rukiye Çetin,AKALIN Halis Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, vol.34, no.3, 2008, ss.135 - 142.
AMA	SEÇKİN R,AKALIN H Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2008; 34(3): 135 - 142.
Vancouver	SEÇKİN R,AKALIN H Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2008; 34(3): 135 - 142.
IEEE	SEÇKİN R,AKALIN H "Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?." Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 34, ss.135 - 142, 2008.
ISNAD	SEÇKİN, Rukiye Çetin - AKALIN, Halis. "Bulaşıcı hastalıklarda sürveyans: Niçin? Nasıl? Ne durumdayız?". Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 34/3 (2008), 135-142.