Yıl: 2009 Cilt: 73 Sayı: 266 Sayfa Aralığı: 145 - 163 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri

Öz:
Hollandalı bir ressam ve seyyah olan Cornelis de Bruijn, Temmuz 1678 ile Ekim 1684 arasında Osmanlı İmparatorluğu’nda Türkiye, Ege Adaları, Mısır, Filistin, Suriye ve Kıbrıs’ı içine alan uzun bir seyahat yapmıştır. Görünürde, tarihsel ve kültürel merak ve ilginin dışında bu seyahatin başka bir amacı yok gibidir. Ancak, De Bruijn’in 1698’de yayınladığı Reizen van Cornelis de Bruyn, door de vermaardste Deelen van Klein Azië başlıklı seyahatnamesinin içeriğini oluşturan ayrıntılı gözlem ve anlatımlara dikkatle bakıldığında ve onun, Hollanda’nın iç siyasî çatışmalarında Stadholder (Devlet Başkanı) Orange Prensi William III’ü şiddetle desteklediği dikkate alındığında, bu seyahatin açıkça ifade edilmemiş bir başka amacının da Osmanlı İmparatorluğunu her yönüyle tanıma ve öğrenme olduğu ve böylece istihbarat ve raporlama işlevi taşıdığı söylenebilir. Aslında, Türkiye odaklı olarak XVI. yüzyıldan itibaren Avrupa’da ivme kazanmaya başlayan ve XVII. yüzyılda daha da güçlenerek devam eden gerek hümanist gerek siyasî ve stratejik amaçlı Avrupa şarkiyatçılığının bir boyutu da bu tür bir işlevi içeriyordu. Bu yüzyıllarda Batılılarca Türkiye’ye ve Osmanlı İmparatorluğu’nun diğer bölgelerine yapılan seyahatler, öncelikle Osmanlı ve/veya Türk toplum yaşamını, dinini, kültürünü, kurumlarını, tarihini, siyasetini, saray yaşamını, ticaretini, ekonomisini, coğrafyasını, florasını, faunasını ve daha nice yönlerini ayrıntılı olarak bilmeye yönelik olmuştur. İşte De Bruijn’in seyahatnamesi de Osmanlı İmparatorluğu içinde bu denli çok yönlü olarak gözlemlerini ve kendi yorumlarını içermektedir. Bu makalede ise sadece onun İzmir ve İstanbul’a ilişkin anlatımlarına yansıyan bazı gözlemleri ve bakış açısı üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Etnik Çalışmalar Kültürel Çalışmalar

A Dutch Traveller in Turkey: Cornelis de Bruyn and His Observations

Öz:
Cornelis de Bruyn, a Dutch artist and traveller, set out on a long journey in the Ottoman Empire, which lasted from July 1678 to October 1680 and covered Turkey, the Aegean islands, Egypt, Palestine, Syria and Cyprus. At the outset, it would seem that this journey was prompted by no other motive than by a historical and cultural curiosity and interest. Yet, when one takes a careful look at the detailed account of the observations and descriptions, which make up the contents of De Bruyn’s Reizen van Cornelis de Bruyn, door de vermaardste Deelen van Klein Azië published in 1698, and also when one takes into account the fact that, in the political conflicts of his time within the Dutch Republic, De Bruyn fanatically supported the Prince of Orange William III, the Stadholder of Holland, it may be suggested that one implicit other motive for the journey would be the gathering and reporting of intelligence by closely watching and understanding the Ottoman Empire in all respects. Indeed, European orientalism, which, whether inspired by a humanistic purpose or motivated by a political and strategic one, and which, with the main focus on Turkey, began to arise in the sixteenth century and continued increasingly throughout the seventeenth century, had this motive as one of its aspects. The travels made by the Europeans during these centuries in Turkey and other parts of the Ottoman Empire were essentially concerned with a close watch and full understanding of the Ottoman and/or Turkish social life, religion, culture, institutions, history, politics, courtly life, trade, economy, geography, flora, fauna, and so forth. Similarly, De Bruyn’s account of his travels also contains his observations and comments concerning every aspect of the Ottoman Empire. Hence, this article mainly focuses on some of the observations and points of view, that are reflected through his descriptions of Izmir and Istanbul.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Etnik Çalışmalar Kültürel Çalışmalar
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • I. Metin Le Bruyn, Corneille, Voyage au Levant, Paris: Chez Guillaume Cavelier, 1714.
  • II. Kaynaklar Akdağ, Mustafa, Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası, Ankara: Bilgi, 1975.
  • Bacon, Francis, Essays, 1597, The World’s Classics Series, London: Oxford UP, 1962.
  • Barnett, R.D, “The European Merchants in Angora.” Anatolian Studies, 24 (1974): 135-41.
  • Chandler, Richard, Travels in Asia Minor, 1764-1765. Ed. and abr. Edith Clay. London: The British Museum, 1971.
  • Çelikkol, Zeki, Alexander de Groot ve Ben J. Slot, Lale ile Başladı: Türkiye ve Hollanda Arasındaki Dört Yüzyıllık İlişkilerin Resimli Tarihçesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2000.
  • Daniel, Norman, Islam and the West: The Making of An Image. Rev. ed. 1960. Oxford: Oneworld, 1997.
  • De Groot, A.H., The Ottoman Empire and the Dutch Republic: A History of the Earliest Diplomatic Relations, 1610-1630. Leiden: Nederlands Historisch-Archaeologisch Instituut, 1978.
  • Heyd, W., Yakın-Doğu Ticaret Tarihi. Çev. Enver Ziya Karal. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1975.
  • Israel, Jonathan I. Empires and Entrepots: The Dutch, the Spanish Monarchy, and the Jews, 1585-1713. London: Hambledon, 1990.
  • ---------, Dutch Primacy in World Trade, 1585-1740. 1989. Oxford: Clarendon, 1992.
  • ---------, The Dutch Republic: Its Rise, Greatness, and Fall, 1477-1806. Oxford: Clarendon, 1995.
  • Langford, Paul, “The Eighteenth Century (1688-1789).” Morgan, ss. 352-418.
  • Lendering, Jona, “Cornelis de Bruyn”, 15 Mart 2008 http:// www.livius.org/bn-bz/bruiyn/cornelis_de_Bruyn.html.
  • Morgan, Kenneth O., ed. The Oxford Illustrated History of Britain, 1984, Oxford: Oxford UP, 1996.
  • Morrill, John, “The Stuarts (1603-1688)”, Morgan, ss. 286-351.
  • Potter, David, ed. Foreign Intelligence and Information in Elizabethan England: Two English Treatises on the State of France, 1580-1584. Vol. 25. Camden Fifth Series. Cambridge: Cambridge UP, 2004.
  • Runciman, Steven, A History of the Crusades, 3 vols. 1951-54. Harmondsworth: Penguin, 1971.
  • Said, Edward. Culture and Imperialism, 1993, London: Vintage, 1994.
  • ---------, Orientalism, 1978. New York: Vintage-Random House, 1994.
  • Trevelyan, G.M. A Shortened History of England. 1942. Harmondsworth:Penguin, 1962.
  • Umunç, Himmet. “On Her Majesty’s Secret Service: Marlowe and Turkey”, Belleten, LXX, 259 (Aralık, 2006): 903-18.
  • ---------, “The Other Geography: Representations of the Turkish Landscape in English Travel Writings”, Belleten, LXX, 261 (Ağustos, 2007): 721-43.
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, Cilt III, Kısım 2: XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII.Yüzyıl Sonuna Kadar. 4. baskı, 1954. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1988.
  • Winstone, H.V.F., Gertrude Bell, New York: Quartet, 1978.
APA UMUNÇ H (2009). Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri. , 145 - 163.
Chicago UMUNÇ Himmet Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri. (2009): 145 - 163.
MLA UMUNÇ Himmet Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri. , 2009, ss.145 - 163.
AMA UMUNÇ H Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri. . 2009; 145 - 163.
Vancouver UMUNÇ H Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri. . 2009; 145 - 163.
IEEE UMUNÇ H "Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri." , ss.145 - 163, 2009.
ISNAD UMUNÇ, Himmet. "Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri". (2009), 145-163.
APA UMUNÇ H (2009). Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri. Belleten, 73(266), 145 - 163.
Chicago UMUNÇ Himmet Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri. Belleten 73, no.266 (2009): 145 - 163.
MLA UMUNÇ Himmet Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri. Belleten, vol.73, no.266, 2009, ss.145 - 163.
AMA UMUNÇ H Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri. Belleten. 2009; 73(266): 145 - 163.
Vancouver UMUNÇ H Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri. Belleten. 2009; 73(266): 145 - 163.
IEEE UMUNÇ H "Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri." Belleten, 73, ss.145 - 163, 2009.
ISNAD UMUNÇ, Himmet. "Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis de Bruyn ve Gözlemleri". Belleten 73/266 (2009), 145-163.