Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi

Basım, H. Nejat; ÇETİN, FATİH; tabak, akif

Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi

H. Nejat BASIM, (Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ankara, Türkiye)

Fatih ÇETİN, (Kara Harp Okulu, Ankara, Türkiye)

Akif TABAK (Kara Harp Okulu, Ankara, Türkiye)

Türk Psikoloji Dergisi

66 11

Yıl: 2009 Cilt: 24 Sayı: 63 Sayfa Aralığı: 20 - 37 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi

Öz:

Bu araştırmanın amacı kişilerarası çatışma çözme yaklaşımlarına etki eden kişilik özelliklerini belirlemektir. Bu doğrultuda kişilerin beş faktör kişilik özelliklerinin iletişim sürecine odaklanan çatışma çözme yaklaşımlarını ne kadar yordadığı incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi Ankara'da öğrenim gören ve yaşları 18 ile 26 arasında değişen 302 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Ölçüm araçları olarak, ulusal örneklemler üzerine uyarlama çalışmaları yapılmış olan Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımları Ölçeği ve Beş Faktör Kişilik Özellikleri Ölçeği kullanılmıştır. Analizler sonucunda, gelişime açıklık ve uyumluluk kişilik özelliklerinin, tüm çatışma çözme yaklaşımlarını yordadığı tespit edilmiştir. Bunun yanında, dışadönüklük ve özdisiplin kişilik özellikleri çatışma çözme süreçlerinde önemli rol oynamıştır. Buna karşın, nörotiklik özelliğinin çatışma çözme yaklaşımlarını yordamadığı görülmüştür. Ayrıca demografik değişkenlerden cinsiyet, çatışma süreçlerinde hangi yaklaşımın benimsendiğini açıklamada, önemli bir faktör olarak karşımıza çıkmıştır. Tüm bu bulgular, kişilerarası çatışma çözme süreçlerinde, kişilik özelliklerinin önemli rol oynadığını göstermektedir.

Anahtar Kelime: kurultu geçerliliği kişilerarası çatışma çözme yaklaşımları ölçeği üniversite öğrencileri güvenirlik kişilik özellikleri faktör analizi kişilerarası çatışmalar ölçek uyarlama Türkiye beş factor kişilik envanteri ölçeği çatışma çözme

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Abrams, R. C, Young, R. C, Alexopoulos, G. S. ve Holt, J. H. (1991). Neuroticism may be associated with history of depression in the elderly. International Journal of Geriatric Psychiatry. 6 (7), 483-488.
Allport, G. W. (1961). Pattern and growth in personality. New York: Holt, Rinehart and Winston.
Antonioni, D. (1998). Relationship between the big five personality factors and conflict management styles. International Journal of Conflict Management, 9 (4), 336-355.
Arbuckle, J. L. (2006). Amos 7.0 user's guide. Amos Development Corporation.
Arslan, C. (2005). Kişilerarası çatışma çözme ve problem çözme yaklaşımlarının yükleme karmaşıklığı açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Barki, H. ve Hartwick J. (2001). Interpersonal conflict and its management in information system development. MS Quarterly, 25 (2), 195-228.
Barki, H. ve Hartwick J. (2004). Conceptualizing the construct of interpersonal conflict. International Journal of Conflict Management, 15 (3), 216-244.
Barry, B. B. ve Friedman R. A. (1998). Bargainer characteristics in distributive and integrative negotiation. Journal of Personality and Social Psychology, 74, 345-359.
Benet-Martinez V. ve John, O. P. (1998). Los cinco grades across cultures and ethnic groups: Multitrait-multimethod Analyses of the big five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75, 729-750.
Billingham, R. E., ve Sack, A. R. (1987). Conflict resolution tactics and the level of emotional commitment among unmarrieds. Human Relations, 40, 59-74.
Blake, R. R. ve Mouton, J. S. (1964). The managerial grid: Key orientations for achieving production through people. Houston, Texas: Gulf Publishing Company.
Bazana, P.G. ve Stelmack, R.M. (2004). Stability of personality across the life span: A meta-analysis. R. M. Stelmak, (Ed.), On the psychology of personality içinde. Elsevier Ltd.
Bodtker, A. M. ve Jameson, J. K. (2001). Emotion in conflict formation and its transformation: Application to organizational conflict management. International Journal of Conflict Management, 12 (3), 259-276.
Bolger, N. ve Schilling, E. A. (1991). Personality and the problems of everyday life: The role of neuroticism in exposure and reactivity to daily stressors. Journal of Personality, 59 (3), 355-386.
Bolger, N., Delongis, A., Kessler, R. C. ve Schilling, E. A. (1989). Effects of daily stress on negative mood. Journal of Personality and Social Psychology, 57, 808-818.
Bono, J. E., Boles, T. L., Judge, T. A. ve Lauver, K. J. (2002). The role of personality in task and relationship conflict. Journal of Personality, 70(3), 1311-1344.
Borgatta, E. F. (1964). The structure of personality characteristics. Behavioral Science, 9, 8-17.
Brewer, N., Mitchell, P. ve Weber, N. (2002). Gender role, organizational status and conflict management styles. International Journal of Conflict Management, 13 (1), 78-94.
Cahn, D. D. (1990). Intimates in conflict: A communication perspective. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates,
Canary, D. J., Cupach, W. R. ve Messman, S. J. (1995). Relationship conflict: Conflict in parent-child, friendship, and romantic relationships. Thousand Oaks: Sage Publications.
Caspi, A., Roberts, B. W. ve Shiner, R. L. (2005). Personality development: Stability and change. Annual Review of Psychology, 56,453-484.
Cattell, R. B. (1956). Validation and intensification of the sixteen personality factor questionnaire. Journal of Clinical Psychology, 12 (3), 205-214.
Chanin, M. N. ve Schneer, J. A. (1984). A study of the relationship between jungian personality dimensions and conflict-handling behavior. Human Relations, 37, 863-879.
Chen, G., Liu C. ve Tjosvold, D. (2005). Conflict management for effective top management teams and innovation in China. Journal of Management Studies, 42 (2), 277-300.
Chen, M. (2006). Understanding the benefits and detriments of conflict on team creativity process. Creativity and Innovation Management, 75(1), 105-116.
Christensen, M. V. ve Kessing, L. V. (2006). Do personality traits predict first onset in depressive and bipolar disorder? Nordic Journal of Psychiatry, 60 (2), 79-88.
Chusmir, L. H. ve Mills, J. (1989). Gender differences in conflict resolution styles of managers: At work and at home. Sex Roles, 20 (3), 149-163.
Costa, P. T. ve McCrae, R. R. (1995). Domains and facets: Hiyerarchical personality assessment using the revised neo personality inventory. Journal of Personality Assessment, 64(1), 21-50.
Cupach, W. R. ve Canary, D. J. (2000). Competence in interpersonal conflict. Waveland Pres.
De Wied, M., Branje, S. J. T. ve Meeus, W. H. J. (2007). Empathy and conflict resolution in friendship relations among adolescents. Aggressive Behavior, 33, 48-55.
Deutsch, M. (1973). The resolution of conflict. New Haven and London: Yale University Pres.
Digman, J. M. ve Takemoto-Chock, N. K. (1981). Factors in the natural language of personality: Re-analysis, comparison, and interpretation of six major studies. Multivariate Behavioral Research, 16 (2), 149-171.
Dökmen, Ü. (1994). İletişim çatışmaları ve empati. Sistem Yayıncılık.
Eysenck, H. J. (1951). The organization of personality. Journal of Personality, 20 (1), 101-107.
Goldberg, L. R. (1990). An alternative description of personality: The big-five factor structure. Journal of Personality and Social Psychology, 59, 1216-1229.
Goldstein, S. B. (1999). Construction and validation of a conflict communication scale. Journal of Applied Social Psychology, 29(9), 1803-1832.
Graziano, W.-G., Jensen-Campbell, A. L. ve Hair, C. E. (1996). Perceiving interpersonal conflict and reacting to it: The case for agreeableness. Journal of Personality and Social Psychology, 70,820-835.
Gudykunst, W. B., Ting-Toomey, S. ve Chua, E. (1988). Culture and interpersonal communication. Newbury Park: Sage Publications.
Hocker, J. L. ve Wilmot, W. W. (2001). Interpersonal conflict. Benchmark Boston, MA: McGraw-Hill.
Honeycutt, J. M., Zagacki, K. S. ve Edwards, R. (1990). Imagined interaction and interpersonal communication. Communication Reports, 3 (1), 1-8.
Jandt, F. E. ve Pedersen, P. B. (1996). Constructive conflict management: Asia-Pacific cases. Sage Publications.
Jensen-Campbell, L. A. ve Malcolm, K. T. (2007). The importance of conscientiousness in adolescent interpersonal relationships. Personality and Social Psychology Bulletin, 33 (3), 368-3 83.
Jensen-Campbell, L. A., Gleason, K. A., Adams, R. ve Malcolm, K. T. (2003). Interpersonal conflict, agreeableness, and personality development. Journal of Personality, 71 (6), 1060-1085.
Jensen-Campbell, L. A., Graziano, W. G. (2001). Agreeableness as a moderator of interpersonal conflict. Journal of Personality, 69 (2), 323-362.
Jylhâ, P. ve Isometsâ, E. (2006). The relationship of neuroticism and extraversion to symptoms of anxiety and depression in the general population. Depression & Anxiety, 23 (5), 281-289.
Karip, E. (1999). Çatışma yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Knudson, R.", Sommers, A. ve Golding, S. (1980). Interpersonal perception and mode of resolution in marital conflict. Journal of Personality and Social Psychology, 38, 751-763.
Kurtzberg, T. R. ve Mueller, J. S. (2005). The influence of daily conflict on perceptions of creativity: a longitudinal study. The International Journal of Conflict Management, 16 (4), 335-353.
Liebert, M. L. ve Spiegler, M. D. (1990). Personality strategies and issues. California: Brooks/Cole Publishing Company.
Lulofs, R. S. ve Cahn, D. D. (2000). Conflict from theory to action. Boston: Allyn and Bacon.
Marsh, H. ve Hocevar, D. (1985). The application of confirmatory factor analysis to the study of self concept: First and higher order factor structures and their invariance across age groups. Psychological Bulletin, 97, 562-582.
Mayer, B. (2000). The dynamics of conflict resolution. San Francisco: Jossey-Bass.
McCrae, R. R. (2001). Trait psychology and culture: Exploring intercultural comparisons. Journal of Personality, 69,819-846.
McCrae, R. R. ve John, O. P. (1992). An introduction to the five-factor and its applications. Journal of Personality, 60 (2), 175-215.
McCrae, R. R., Jang, K. L., Livesley, W. J., Riemann, R. ve Angleitner, A. (2001). Sources of structure: Genetic, environmental and artifactual influences on the covariations of personality traits. Journal of Personality, 69 (4), 511-535.
Moberg, P. J. (2001). Linking conflict strategy to the five-factor model: Theoretical and empirical foundations. International Journal of Conflict Management, 12 (1),47-22.
Mount, M. K., Barrick, M. R., Scullen, S. M. ve Rounds, J. (2005). Higher-order dimensions of the big five personality traits and the big six vocational interest types. Personal Psychology, 55,447-478.
Norman, W. T. (1963). Toward an adequate taxonomy of personality attributes: Replicated factor structure in peer nomination personality ratings. Journal of Abnormal and Social Psychology, 66,574-583.
Park, H. ve Antonioni, D. (2007). Personality, reciprocity and strength of conflict resolution strategy. Journal of Research in Personality, 41, 110-125.
Pelled, L. H., Eisenhardt, K. M. ve Xin, K. R. (1999). Exploring the black box: An analysis of work group diversity, conflict and performance. Administrative Science Quarterly, 44, 1-28.
Piedmont, R. L., McCrae, R. R. ve Costa, P. T. (1991). Adjective check list scales and the five-factor model. Journal of Personality and Social Psychology, 60 (4), 630-637.
Pitt, M. (2005). A dynamic model of strategic change in growth-oriented firms. Strategic Change, 14, 307-326.
Putman, L. L. ve Wilson, C. E. (1982). Communication strategies in organizational conflicts: Reliability and validity of a measurement scale. M. Burgoon, (Ed.), Communication Yearbook 6 içinde (629-652). Beverly Hills: Sage Publications.
Rahim, M. A. (1983). A measure of styles of handling interpersonal conflict. Academy of Management Journal, 26 (2), 368-376.
Rahim, M. A. (2002). Toward a theory of managing organizational conflict. The International Journal of Conflict Management, 13 (3), 206-235.
Rahim, M. A., Garrett, F. E. ve Buntzman, G. F. (1992). Ethics of managing interpersonal conflict in organizations. Journal of Business Ethics, 11, 412-439.
Schmitt, D. P., Allik, J., McCrae, R. R. ve Benet-Martinez, V. (2007). The geographic distribution of big five personality traits: Patterns and profiles of human self-description across 56 nations. Journal of Cross-Cultural Psychology, 38(2), 173-212.
Schneer, J. A. ve Chanin, M. N. (1987). Manifest needs as personality predispositions to conflict handling behavior. Human Relations, 40, 575-590.
Schumacker, R. E. ve Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. London: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Sillars, A. L. (1980). Attributions and communication in roommate conflicts. Communication Monographs, 47 (3), 180-201.
Sümer, N., Lajunen, T. ve Özkan, T. (2005). Big five personality traits as the distal predictors of road accident involvement. G. Underwood, (Ed.), Traffic and transport psychology içinde. Elsevier Ltd.
Sümer, N. ve Sümer, H. C. (2005) Beş faktör kişilik özellikleri ölçeği (Yayınlanmamış çalışma). Uysal, D. (2002). Çalışanların kişilerarasi adil davranış algıları ile çatışma iletişim tarzları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ülke, H. E. (2006). Kişilik ve adalet algılarının sosyal kaytarma üzerindeki rolünün araştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Wall, J. A. ve Callister, R. R. (1995). Conflict and its management. Journal of Management, 21 (3), 515-558.

APA	Basım H, ÇETİN F, tabak a (2009). Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi. , 20 - 37.
Chicago	Basım H. Nejat,ÇETİN FATİH,tabak akif Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi. (2009): 20 - 37.
MLA	Basım H. Nejat,ÇETİN FATİH,tabak akif Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi. , 2009, ss.20 - 37.
AMA	Basım H,ÇETİN F,tabak a Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi. . 2009; 20 - 37.
Vancouver	Basım H,ÇETİN F,tabak a Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi. . 2009; 20 - 37.
IEEE	Basım H,ÇETİN F,tabak a "Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi." , ss.20 - 37, 2009.
ISNAD	Basım, H. Nejat vd. "Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi". (2009), 20-37.

APA	Basım H, ÇETİN F, tabak a (2009). Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 20 - 37.
Chicago	Basım H. Nejat,ÇETİN FATİH,tabak akif Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi. Türk Psikoloji Dergisi 24, no.63 (2009): 20 - 37.
MLA	Basım H. Nejat,ÇETİN FATİH,tabak akif Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, vol.24, no.63, 2009, ss.20 - 37.
AMA	Basım H,ÇETİN F,tabak a Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi. Türk Psikoloji Dergisi. 2009; 24(63): 20 - 37.
Vancouver	Basım H,ÇETİN F,tabak a Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi. Türk Psikoloji Dergisi. 2009; 24(63): 20 - 37.
IEEE	Basım H,ÇETİN F,tabak a "Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi." Türk Psikoloji Dergisi, 24, ss.20 - 37, 2009.
ISNAD	Basım, H. Nejat vd. "Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi". Türk Psikoloji Dergisi 24/63 (2009), 20-37.