Yıl: 2009 Cilt: 50 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 54 - 61 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar

Öz:
İnsanın hayvana bakış açısını sistematikleştirme gayreti köklü bir geçmişe sahiptir. Evcilleştirme, yaşamı sürdürebilme sorumluluğunu üstlenme anlamında söz konusu sürecin önemli kilometre taşlarından birisini oluşturmuştur. Diğer taraftan, dünyayı paylaştığımız canlılar olmaları düzlemindeki bir bakışla insan-hayvan ilişkisinin tanımlanmasının daha karmaşık felsefi bir tartışmaya dönüşmesi kaçınılmazdır. Hayvan refahına olan duyarlılığın sorgulanması felsefi düzlemde bir tartışma, hayvan refahının sağlanması ve kontrolü ise bilimsel düzeyde bir uğraş olarak tanımlanabilir. Söz konusu tartışma ve uygulama alanları biri birlerinden yoğun olarak beslenmektedir. Günümüzde hayvan refahına ilişkin hukuki düzenlemelerin toplumsal bir mutabakat metni olarak benimsenmesinde birçok faktörün rol oynadığı söylenebilir. Toplumun sosyal ve kültürel birikimleri, moral değerler ve karşıtlık oluşturmakla birlikte refah düzeyi bunların başlıcalarıdır. Bu çalışma ile, insan-hayvan ilişkisini sistematikleştirme gayretlerinin tarihsel gelişimi ışığında “günümüzde hayvan refahı nedir?” sorusuna verilebilecek farklı cevapların değerlendirilmesi amaçlanmıştır. İnsan-hayvan ilişkisinin endüstriyel bir süreç içerisinde var olduğu durumların konuya ilişkin yaklaşımlarda yaratabileceği farklılıklar ile hayvan refahının nesnel tanım ve tespitine yönelik bilimsel gayretler çalışmada ele alınan diğer konuları oluşturmuştur.
Anahtar Kelime: sosyal davranış hayvan refahı hayvan davranışları

Konular: Biyoloji

Animal rights and animal welfare: philosophical view - objective pursuit

Öz:
The effort of human to systemize his view for animal has a long history. Domestication as a meaning of commitment to survive is one of the most crucial milestones in this period. On the other hand, it is not difficult to predict that the description of mananimal relation with the perception that animals share this planet with humans can lead to a complex philosophical argument. In this regard, it can be put forward that the questioning of the sensibility to animal welfare is an argument at philosophical level, whereas the provision and control of animal welfare conditions is a pursuit at scientific level. The argument and the application areas largely support each other. Many factors play important roles in the perception of constitutional regulations on animal welfare as a public agreement document. Social and cultural achievements, ethical values and welfare level are the main factors. This study aimed at analyzing the different responses to the question of “What is animal welfare?” in the light of historical development of efforts on systemizing man-animal relation. Possible impacts of man-animal relation in an industrial period on animal welfare approaches and scientific efforts towards objective description and determination of animal welfare were also dealt with in the present study.
Anahtar Kelime: animal welfare animal behaviour social behaviour

Konular: Biyoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Anonim 2007. Anthropozentrismus. http://de.wikipedia.org/wiki/Anthropozentrismus (19.12.2007).
  • Anonim 2008. Seattle. http://www.welt-derindianer. de/geschichte/seattle.html (21.01.2008).
  • Bessei, W. 2006. Quantifizierung von Wohlbefinden bei Tieren. 21. Hülsenberger Gespräche, Lübeck, 14.- 16. Juni, s.151-159.
  • Bracke, M.B.M., Metz, J.H.M., Spruijt, B.M. 2001. Development of a decision support system to assess farm animal welfare. Acta Agriculturae Scandinavica, Section-A, Animal Sciences 30: 17- 20.
  • Bracke, M.B.M., Spruijt, B.M., Metz, J.H.M., Schouten, W.G.P. 2002. Decission support system for overall welfare assessment in pregnant sows A: model structure and weighting procedure. Journal of Animal Science 80: 1819-1834.
  • Broom, D.M. 1991. Animal welfare: concepts and measurement. Journal of Animal Science 69: 4167- 4175.
  • Candiani, D., Salamano, G., Mellia, E., Doglione, L., Bruno, R., Toussaint, M., Gruys, E. 2008. A combination of behavioral and physiological indicators for assessing pig welfare on the farm. Journal of Applied Animal Welfare Science 11: 1- 13.
  • Cooper, J.J. Ashton, C., Bishop, S., West, R., Mills, D.S., Young, R.J. 2003. Clever hounds: social cognition in the domestic dog (Canis familiaris). Applied Animal Behaviour Science 81: 229-244.
  • Croney, C.C., Newberry, R.C. 2007. Group size and cognitive processes. Applied Animal Behaviour Science 103: 215-228.
  • Croney, C.C., Prince-Kelly, N., Meller, C.L. 2007. A note on social dominance and learning ability in the domestic chicken (Gallus gallus). Applied Animal Behaviour Science 105: 254-258.
  • Daş, G. 2005. Oğlaklarda boynuz köreltme. Hasad Hayvancılık 20 (239): 24-26.
  • Dawkins, M.S. 2006. A user’s guide to animal welfare science. Trends in Ecology and Evolution 21: 77-82.
  • Duncan, I.J.H., Dawkins, M.S. 1983. The problem of assessing well-being and suffering in farm animals. Ed. by Schmidt, D. Indicators Relevant of Farm Animal Welfare Martinius Nijhoff, The Hague: 13- 24.
  • Eicher, S. D., Morrow-Tesch, J. L., Albright, J. L., Dailey, J. W., Young, C. R., Stanker, L. H. 2000. Tail-docking influences on behavioral, immunological, and endocrine responses in dairy heifers. J. Dairy Sci., 83, 1456-1462.
  • Fraser, D. 1999. Animal ethics and animal welfare science: bridging the two cultures. Applied Animal Behavioural Science 65: 171–189.
  • Fraser, D. 2008. Toward a global perspective on farm animal welfare. Applied Animal Behaviour Science. In press.
  • French, N.P., Wall, R., Morgan, K.L. 1994. Lamb tail docking: A controlled field study of the effect of tail amputation on health and productivity. Veterinary Research 134: 463-467.
  • Freundt, E. 2006. Reflexionen über die Verbundheit zwischen Mensch und Tier. Fortsetzung des Gedankens: Was ist dem Menschen das Tier? Durchblick 3: 32-36.
  • Gonyou, H.W. 1994. Why the study of animal behaviour is associated with the animal welfare issue. Journal of Animal Science 72: 2171-2177.
  • Grandin, T. 1980. Bruises and carcass damage. Int. J. Stud. Anim. Prob. 1: 121-137.
  • Grandin, T. 1997. Assessment of stres during handling and transport. Journal of Animal Science 75:249- 257.
  • Grondahl-Nielsen, C., Simonsen, H.B., DAmkjer Lund, J., Hesselhort, M. 1999. Behavioural, endocrine and cardiac responses in young calves undergoing dehorning without and with use of sedation and analgesia. Veterinary Journal 158: 14-20.
  • Halverson, M.K. 2001. Farm animal health and wellbeing. http//:www.awionline.org/farm/pdf/TWP_Ani malHealth_DH.pdf (25.04.2007).
  • Hocking, P.M., Maxwell, M.H., Mitchell, M.A. 1996. Relationships between the degree of food restriction and welfare indices in broiler breeder females. British Poultry Science 37: 263-278.
  • Karaağaç, F. 2007. AB Uyum sürecinde ülkemizde hayvan refahı. http://www.ankaraenstitusu.org/tr/yazi.aspx?ID=183 &kat1=1 (07.12.2007).
  • Kasapoğlu, A. 2005. Kur’an’da koşullandırma yoluyla öğrenme -hayvanların koşullandırılması-. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi V(3): 57- 71.
  • Keeling, L., Jensen, P. 2002. Behavioural disturbances, stress and welfare. Ed. by Jensen, P. The Ethology of Domestic Animals An Introductory Text. CABI Publishing, Oxon,79-99.
  • Körtner, H.J. 2003. Ehrfurcht vor dem Leben. Strittige Fragen der Bioethik aus der Sicht der Theologie. Vorlesung im Rahmen der Vorlesung “Einführung in die Bioethik. http://www.univie.ac.at/zoologie/TheoretBio/Ehrfur cht.doc (18.01.2008).
  • Luy, J. 1998. Die Tötungsfrage in der Tierschutzethik. Dissertation, Freie Universität Berlin, Berlin. http://www.diss.fu-berlin.de/1998/64/index.html (22.01.2008).
  • Luy, J. 2006. Gibt es ethische Normen für Tierschutz? 21. Hülsenberger Gespräche, Lübeck, 14-16 Juni, s.164-168.
  • Mayr, P. 2003. Das pathozentrische Argument als Grundlage einer Tierethik. Dissertation, Westfälische Wilhelmsuniversität, Münster, ss 297.
  • Morisse, J.P., Cotte, J.P., Huonnic, D. 1995. Effect of dehorning on behaviour and plasma cortisol responses in young calves. Applied Animal Behavioural Science 43:239-247.
  • Özdemir, İ. 2006. Kur'an ve çevre. İslam İlimleri Dergisi Güz, Çorum Çağrı Eğitim Vakfı, Ankara.
  • Özgür, A. 2007. Hayvan gönenci açısından Türkiye’de veteriner hekimlik ile ilgili mevzuatın değerlendirilmesi. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi 78: 45-48.
  • Puppe, B. 2003. Stressbewältigung und Wohlbefinden – verhaltensphysiologische Ansatzpunkte einer Gesundheitssicherung bei Tieren. Arch. Tierz. 46: 52-56
  • Sambraus, H.H. 1992. Tierschutz, Naturwissenschaften und Ethologie. Arch. Tierz. 35:181-192.
  • Savaş, T., Daş, G., Tölü, C. 2006. Hayvanları koruma kanunu ortada kaldı. Cumhuriyet Tarım-Hayvancılık Eki 26: 26.
  • Savaş, T., Yurtman, İ.Y. 2008. Hayvan davranış bilimi ve zootekni: Tanım ve izlem. Hayvansal Üretim 49:36-42.
  • Scheibe, K. 1997. Tierschutz und Tierverhalten - eine Analyse aus Sicht der Ethologie. Arch. Tierz. 40: 381-398.
  • Seifert, V. 2007. Mogelpackung Naturschutz? Pirsch, Magazin für Jagd und Natur 1: 10-14.
  • Simonsen, H.B., Klinken, L., Bindseil, E. 1991. Histopathology of intact and docked pigtails. British Veterinary Journal 147: 407-411.
  • Stull, C.L., Reed, B.A., Berry, S.L. 2005. A comparision of three animal welfare assessment programs on California dairies. Journal of Dairy Science 88: 1595-1600.
  • Thomas, D.L., Waldron, D.F., Lowe, G.D., Morrical, G.D., Meyer, H.H., High, R.A., Berger,Y.M., Clevenger, D.D., Fogle, G.E., Gottfredson, R.G., Loerch, S.C., McClure, K.E., Willingham, T.D., Zartman, D.L., Zelinsky, R.D. 2003. Length of docked tail and the incidence of rectal prolepses in lambs. J. Anim. Sci. 81: 2725-2732.
  • Tölü, C., Savaş, T. 2007. A brief report on intra-species agressive biting in a goat herd. Applied Animal Behaviour Science 102: 124-129.
  • Tölü,C. 2005. Keçi yetiştiriciliğinde önemli bir sorun: Boynuzlu mu? Kabak mı? Hasad Hayvancılık 237: 22-25.
  • Von Borrell, E. 1999. Ist Wohlbefinden ein Produktionsfaktor? Züchtungskunde 71: 473-481.
  • Von den Berg, S. 2005b. Ethikmodelle oder die relative Ethik. http://www.fsbiohannover. de/oftheweek/118.htm (22.01.2008).
  • Von den Berg, S. 2005a. Ethik allgemein oder die Moral von der Geschicht’. http://www.fsbiohannover. de/oftheweek/118.htm (22.01.2008).
  • Weber, R.E.F., Valle Zarate, A. 2005. Der Begriff Wohlbefinden in der Nutztierhaltung – Diskussion aktueller Definitionsansätze als Grundlage für praxisorientierte Forschung am Beispiel der Mastschweinehaltung. Arch. Tierz. 48: 475-489.
  • Weish, P. 2006. Biologie und Religion. Gedanken eines Biologen zu Natur, Religion und Ethik. Symposium Mensch-Fortschritt-Religion, 4 März, Floridsdorf http://homepage.univie.ac.at/peter.weish/schriften/N atur%20und%20Religion.pdf (21.01.2008).
APA SAVAŞ T, YURTMAN İ, TÖLÜ C (2009). Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar. , 54 - 61.
Chicago SAVAŞ TÜRKER,YURTMAN İsmail Yaman,TÖLÜ Cemil Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar. (2009): 54 - 61.
MLA SAVAŞ TÜRKER,YURTMAN İsmail Yaman,TÖLÜ Cemil Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar. , 2009, ss.54 - 61.
AMA SAVAŞ T,YURTMAN İ,TÖLÜ C Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar. . 2009; 54 - 61.
Vancouver SAVAŞ T,YURTMAN İ,TÖLÜ C Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar. . 2009; 54 - 61.
IEEE SAVAŞ T,YURTMAN İ,TÖLÜ C "Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar." , ss.54 - 61, 2009.
ISNAD SAVAŞ, TÜRKER vd. "Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar". (2009), 54-61.
APA SAVAŞ T, YURTMAN İ, TÖLÜ C (2009). Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar. Hayvansal Üretim, 50(1), 54 - 61.
Chicago SAVAŞ TÜRKER,YURTMAN İsmail Yaman,TÖLÜ Cemil Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar. Hayvansal Üretim 50, no.1 (2009): 54 - 61.
MLA SAVAŞ TÜRKER,YURTMAN İsmail Yaman,TÖLÜ Cemil Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar. Hayvansal Üretim, vol.50, no.1, 2009, ss.54 - 61.
AMA SAVAŞ T,YURTMAN İ,TÖLÜ C Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar. Hayvansal Üretim. 2009; 50(1): 54 - 61.
Vancouver SAVAŞ T,YURTMAN İ,TÖLÜ C Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar. Hayvansal Üretim. 2009; 50(1): 54 - 61.
IEEE SAVAŞ T,YURTMAN İ,TÖLÜ C "Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar." Hayvansal Üretim, 50, ss.54 - 61, 2009.
ISNAD SAVAŞ, TÜRKER vd. "Hayvan hakları ve hayvan refahı: Felsefi bakış - nesnel arayışlar". Hayvansal Üretim 50/1 (2009), 54-61.