Yıl: 2009 Cilt: 20 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 243 - 254 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi

Öz:
Amaç: Bu araştırmada, bilişsel zekâ ve duygusal zekânın, stresle başa çıkma yöntemleri ve stres belirtileri ile ilişkisi A Tipi kişilik örüntüsünde incelenmiştir.Yöntem: 271 üniversite öğrencisi ile bilişsel zekâ, duygusal zekâ, stresle başa çıkma, stres belirtileri ve A Tipi davranışları ölçen ölçekler kullanılarak bir değerlendirme yapılmıştır.Bulgular: Yaşanan stres belirtilerinin; stresle etkili başa çıkma ve duygusal zekânın alt boyutlarından stres yönetimi ve genel ruh durumu ile olumsuz yönde, etkisiz başa çıkma ve A Tipi kişilikle ise olumlu yönde ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca cinsiyetin kız olmasının yaşanan stres belirtileri ile olumlu yönde ilişkili olduğu görülmüştür. Bireyler A Tipi kişilik yoğunluğuna göre değerlendirildiğinde ise, genel örneklemden farklı olarak A Tiplerinin stres belirtilerini, stresle etkili başa çıkma yöntemlerinin daha az kullanılmasının ve duygusal zekânın genel ruh durumu boyutundaki yetersizliğin yordadığı görülmüştür. B Tipi bireylerin stres belirtilerinde de stresle etkili başa çıkma yöntemlerinin daha az, etkisiz başa çıkma yöntemlerinin ise daha fazla kullanılması ile duygusal zekânın alt boyutu olan kişisel becerilerin yüksekliğinin yordayıcı değişkenler olduğu görülmüştür.Sonuç: Bireylerin sahip oldukları kişilik özelliğine göre, yaşadıkları stres belirtileri farklı değişkenlerle ilişkilidir. Stres yönetimi uygulamalarında, özellikle A Tiplerine duygusal zekâ öğeleri arasında belirtilen, yaşamdan zevk alma, olumlu, umutlu ve iyimser olma gibi özelliklerin kazandırılması faydalı olabilir.
Anahtar Kelime:

Konular: Psikiyatri

The relationship between cognitive ıntelligence, emotional ıntelligence, coping and stress symptoms in the context of type a personality pattern

Öz:
Objective: This study aimed to determine the relationships between cognitive and emotional intelligence, coping and stress symptoms in the context of Type A personality pattern.Method: The Raven Progressive Matrices, Emotional Intelligence Questionnaire, Ways of Coping Inventory, Stress Symptoms Scale, and Type A Personality Scale were administered to 271 university students. Two groups, Type As and Type Bs were created according to the Type A Personality Scale scores and were compared in terms of their scores on the other scales that were administered.Results: Our analyses showed that stress symptoms were negatively correlated with effective coping, stress management, and general mood dimensions of the Emotional Intelligence Questionnaire. They were also positively correlated with ineffective coping and Type A behaviors. Being female also significantly predicted stress symptoms. When the participants were grouped according to Type A Personality Scale scores as Type As and Type Bs, the regression analysis showed that the stress symptoms of Type As were significantly predicted by the insufficient use of effective coping styles and deficiencies in the general mood component of emotional intelligence, whereas the stress symptoms of Type Bs were predicted by the insufficient use of effective coping styles, overuse of ineffective coping styles, and increase in the intrapersonal abilities component of emotional intelligence.Conclusion: Stress symptoms can be related to the variables associated with personality styles. It is suggested that stress management programs for Type As should include exercises that increase emotional intelligence, especially the components of drawing pleasure from their life situation, being more positive, hopeful and optimistic.
Anahtar Kelime:

Konular: Psikiyatri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acar FT (2001) Duygusal Zekâ Yeteneklerinin Göreve ve İnsana Yönelik Liderlik Davranışları ile İlişkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Akkoyun N (2004) Örgütsel Stres, A-Tipi Kişilik ve Stresle Başa Çıkma: Jandarma Genel Komutanlığında Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü.
  • Batıgün AD, Şahin NH (2006) İş Stresi ve Sağlık Psikolojisi Araştırmaları İçin İki Ölçek: A-Tipi Kişilik ve İş Doyumu. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(1): 32-45.
  • Bremner JD (2006) The Relationship Between Cognitive and Brain Changes in Posttraumatic Stress Disorder. Annals of the New York Academy of Sciences, 1071(1): 80-86.
  • Burke RJ, Weir T (1978) Sex Differences in Adolescent Life Stress, Social Support, and Well-Being?, The Journal of Psychology, 98: 277-288.
  • Day AL, Therrien DL, Carroll SA ve ark. (2005) Predicting Psychological Health: Assessing the Incremental Validity of Emotional Intelligence Beyond Personality, Type A Behaviour, and Daily Hassles. European Journal of Personality, 19: 519-536.
  • Dembroski TM, Costa PT (1987) Coronary Prone Behavior: Components of the Type-A Pattern and Hostility. J Pers, 55: 211-235.
  • Emdad R, Söndergaard HP (2005) Impaired Memory and General Intelligence Related to Severity and Duration of Patients' Disease in Type A Posttraumatic Stress Disorder. Behavioral Medicine, 31(2): 73-84.
  • Goldenberg I, Matheson K, Mantler J ve ark. (2006) The Assessment of Emotional Intelligence: A Comparison of Performance-Based and Self-Report Methodologies. Journal of Personality Assessment, 86(1): 33-45.
  • Hawkins J, Blakeslee S (2004) Zekâ Üzerine (Çev. Z Esin), İstanbul: Pegasus Yayınları.
  • Hopko DR, Crittendon J, Grant E ve ark. (2005) The Impact of Anxiety on Performance IQ. Anxiety, Stress, and Coping, 18(1): 17-35.
  • Howard JH, Cunningham DA, Rechnitzer PA ve ark. (1986) Role Ambiguity, Type-A Behavior and Job Satisfaction: Moderating Effects on Cardiovascular and Biochemical Responses Associated with Coronary Risk. Journal of Applied Psychology, 71(1): 95-101.
  • Hunt N, Evans D (2004) Predicting Traumatic Stress Using Emotional Intelligence. Behaviour Research and Therapy, 42: 791-798.
  • Jung CG (1999) Personality and Stress: Traits, Types, and Biotypes. Stress and Health, Third Edition, PL Rice (Ed), 95-126.
  • Kafadar H (2004) Akıcı Zekânın Performans Zekâ, Sözel Zekâ, Yönetici İşlevler, Çalışma Belleği, Seçici Dikkat ve Kısa Süreli Bellek Süreçlerinden Yordanması (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Karakaş S, Başar E (1995) Nöropsikolojik Testlerin Türk Örneklemi Üzerinde Değişik Yaş ve Eğitim Düzeylerine Göre Standardizasyonu. İkinci Sosyal Psikiyatri Sempozyumu, Kriz Dergisi Özel Sayısı, 3 (1?2): 177-184.
  • Keenan A, McBain DM (1979) Effects of Type-A Behavior, Intolerance of Ambiguity, and Locus of Control on the Relationship between Role Stress and Work-Related Outcomes. Journal of Occupational Psychology, 52: 277-285.
  • Kojima M, Nagaya T, Takahashi H ve ark. (2004) A Chronological Decrease in Type A Behavior Patterns Among Male Workers in 1995-1999. Journal of Occupational Health, 46: 171-174.
  • Landa JMA, Zarfa EL, Martos MPB ve ark. (2007) The Relationship between Emotional Intelligence, Occupational Stress and Health in Nurses: a Questionnaire Survey. International Journal of Nursing Studies, In Press.
  • Lazarus RS (1993) From Psychological Stress to the Emotions: A History of Changing Outlooks. Annual Review of Psychology, 44: 1-21.
  • Lazarus RS, Folkman S (1984) Stress, Appraisal, and Coping, New York: Springer.
  • Lelord F, Andre C (1996) ?Zor Kişilikler?le Yaşamak (Çev. R Madenci), İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Lyusin DB (2006) Emotional Intelligence as a Mixed Construct Its Relation to Personality and Gender. Journal of Russian and East European Psychology, 44(6): 54-68.
  • McNally RJ, Shin LM (1995) Association of Intelligence with Severity of Posttraumatic Stress Disorder Symptoms in Vietnam Combat Veterans. The American Journal of Psychiatry, 152(6): 936-938.
  • Nikolaou I, Tsaousis I (2002) Emotional Intelligence in the Workplace. The International Journal of Organizational Analysis, 10(4): 327-342.
  • Perkins AM, Corr PJ (2006). Cognitive Ability As a Buffer To Neuroticism: Churchill's Secret Weapon? Personality and Individual Differences, 40: 39-51.
  • Pichot P (1965) Psikoloji Alanlarındaki Testler (Çev. S Evrim), İstanbul: Anıl Yayınevi.
  • Plante TG, Sykora C (1994) Are Stress and Coping Associated With WISC-III Performance Among Children? Journal of Clinical Psychology, 50(5): 759-762.
  • Raven JC (1960) Guide to the Standard Progressive Matrices. London: H. K. Lewis & Co. Ltd.
  • Rooy D, Van L, Viswesvaran C ve ark. (2005) An Evolution of Construct Validity: Why is This Thing Called Emotional Intelligence? Human Performance, 18(4): 445-462.
  • Salovey P, Mayer JD (1990) Emotional Intelligence. Imagination, Cognition & Personality, 9(3): 185-211.
  • Sarač HA, Dilberović F, Kučukalić A ve ark. (2007) Wechsler Adult Intelligence Scale and Posttraumatic Stress Disorder. Healthmed, 1(3): 82-88.
  • Shulman T, Hemenover SH (2006) Is Dispositional Emotional Intelligence Synonymous with Personality? Self and Identity, 5: 147-171.
  • Şahin N, Düzen E (1994) Raven Matrisler Testinin 7?15 Yaşlarında Türkiye Standardizasyonu. VII Ulusal Psikoloji Kongresi.
  • Şahin NH, Durak A (1995) Üniversite Öğrencileri İçin Bir Stresle Başa Çıkma Tarzı Ölçeği. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34): 56-73.
  • Şahin NH, Batıgün AD (1997) Özel Bir Sağlık Kuruluşunda İş Doyumu ve Stres. Türk Psikoloji Dergisi, 12(39): 57-71.
  • Şemin R (1972) Zekânın Değerlendirilmesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
  • Uçar F (2004) Streste Zihnin Rolü ve Strese Bağlı Zihinsel/Ruhsal Hastalıklar. Türk Psikoloji Bülteni, 10(34-35): 85-102.
  • Weekes NY, MacLean J, Berger DE ve ark. (2005) Sex, Stress, and Health: Does Stress Predict Health Symptoms Differently for the Two Sexes? Stress and Health, 21: 147?156.
  • Yılmaz B (2006) Arama-Kurtarma Çalışanlarında Travma Sonrası Stres Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme İle İlişkili Değişkenler. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
APA ŞAHİN H, Güler M, BASIM H (2009). A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. , 243 - 254.
Chicago ŞAHİN Hisli Nesrin,Güler Murat,BASIM HAMDULLAH NEJAT A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. (2009): 243 - 254.
MLA ŞAHİN Hisli Nesrin,Güler Murat,BASIM HAMDULLAH NEJAT A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. , 2009, ss.243 - 254.
AMA ŞAHİN H,Güler M,BASIM H A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. . 2009; 243 - 254.
Vancouver ŞAHİN H,Güler M,BASIM H A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. . 2009; 243 - 254.
IEEE ŞAHİN H,Güler M,BASIM H "A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi." , ss.243 - 254, 2009.
ISNAD ŞAHİN, Hisli Nesrin vd. "A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi". (2009), 243-254.
APA ŞAHİN H, Güler M, BASIM H (2009). A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(3), 243 - 254.
Chicago ŞAHİN Hisli Nesrin,Güler Murat,BASIM HAMDULLAH NEJAT A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi 20, no.3 (2009): 243 - 254.
MLA ŞAHİN Hisli Nesrin,Güler Murat,BASIM HAMDULLAH NEJAT A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.20, no.3, 2009, ss.243 - 254.
AMA ŞAHİN H,Güler M,BASIM H A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2009; 20(3): 243 - 254.
Vancouver ŞAHİN H,Güler M,BASIM H A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2009; 20(3): 243 - 254.
IEEE ŞAHİN H,Güler M,BASIM H "A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi." Türk Psikiyatri Dergisi, 20, ss.243 - 254, 2009.
ISNAD ŞAHİN, Hisli Nesrin vd. "A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi". Türk Psikiyatri Dergisi 20/3 (2009), 243-254.