Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 )
Yıl: 2009 Cilt: 6 Sayı: 21 Sayfa Aralığı: 109 - 136 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 )
Öz: Sırp isyanı (1804–1813) Balkanlar’da Osmanlı rejiminin çözülüşünde çok kritik rol oynayan modern tarihin en önemli hadiselerinden biridir. isyan, Semendire sancağını (19. yüzyıl Sırbistan’ının teritoryal çekirdeiği) ele geçiren ve Sırplar üzerinde tam bir baskı rejimi kuran Dayılara karşı patlak vermiştir. isyan başlangıçta sadece yerel boyutu haizdir. Bu evrede Osmanlı yönetimi isyanı Dayılar rejimini bertaraf etmek için bir fırsat olarak değerlendirmiş ve isyancıları desteklemiştir. Ancak isyan kısa bir süre sonra bu yerel niteliğini aşarak uluslararası bir sorun haline gelmiş ve 1813 Ekim’inde sona ermesine kadar bu özelliğini muhafaza etmiştir. Bu çalışmada şu soruları cevaplamaya çalışacaŞız: Sırp isyanı neden ve nasıl bir uluslararası sorun haline gelmiştir? Sırp isyanının uluslararası boyutunun temel dinamikleri nelerdir? Osmanlı imparatorluğu ve Büyük Güçler’in isyan karşısındaki politikaları nedir? Bu politikaların değişmesinde hangi faktörler önemlidir?
Anahtar Kelime: Konular:
The international dimension of Serbian uprising (1804-1813 )
Öz: The Serbian uprising (1804-1813), which played a very critical role in the disintegration of Ottoman regime in the Balkans, is one of the most important events in the modern history. It broke out against Dayis who captured the Semendire sanjak (territorial core of 19th century’s Serbia) and established an oppressive regime over the Serbians. In the initial phase, the uprising had only a local dimension. When the Ottoman government regarded the uprising as an opportunity to eliminate the Dayis’ regime, it supported the rebels. But in a short time, it went well beyond its local character and became an international question. Up to its end in 1813, it preserved this character. In this study we try to answer the following questions: why and how did Serbian uprising become an international question? What were the basic dynamics of the international dimension of Serbian uprising? What were the policies of Ottoman Empire and Great Powers toward the uprising? Which factors were important to the changing of these policies?
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Diğer Erişim Türü: Bibliyografik
- Ahmed Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, Cilt VIII-X, istanbul, Matbaa-i Osmaniye, 1309.
- Akçura, Yusuf, Osmanlı Devleti’nin Dağılma Devri, XVII ve XIX. Asırlarda, İstanbul, Türk Tarih Kurumu, 1940.
- Anderson, Matthew S. , Doğu Sorunu 1774–1923 Uluslararası ilişkiler Üzerine Bir inceleme, çev. idil Eser, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2001.
- Armaoğlu, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 1997.
- Arsenijević, Batalaka Lazar, Istorija srpskog ustanka [Sırp isyanı Tarihi], Cilt II, Belgrad, Izdanje batalakinog Fonda, 1899.
- Asım Efendi, Asım Tarihi, Cilt II, İstanbul, Ceride-i Havadis Matbaası, 1867.
- Aslantaş, Selim, Osmanlıda Sırp isyanları, 19. Yüzyılın Şafağında Balkanlar, İstanbul, Kitap Yayınevi, 2007.
- Balaščev, Georgi, Neizdati turski dokumenti o srpskom ustanku 1805 i 1813 godine [Birinci Sırp isyanı ile ilgili Yayımlanmamış Türk Belgeleri 1805-1813], Belgrad, Štamparija Sv. Nikolić, 1905.
- Boppe, August, “Karađorđe i francuska dokumenta o odnošajima sa Napoleonom I. 1809-1814” [Fransız Belgelerine Göre I. Napoléon ile Kara Yorgi Arasındaki ilişkiler, 1809-1814], Otadžbina, Cilt XIX, 1888, s. 116-131.
- Börekçi, Çetin, Osmanlı imparatorluğu’nda Sırp Meselesi, İstanbul, Kutup Yıldızı Yayınları, 2001.
- Đorđević, Vladan, “Karađorđe i Rusija” [Kara Yorgi ve Rusya], Otadžbina, Cilt LIX, 1887, s. 419-434.
- Dostjan, I. S. , “Russland, Österreich und der erste serbische Aufstand 1804–1813”, D. M. Drabek-W. Leithsch, (der.), Russland und Österreich zur Zeit der Napoleonischen Kriege, Viyana, Verlag der österreichischen Akademie der Wissenschaften,1989, s. 95-111.
- Dostjan, I. S. ve E. P. Naumov (der.), Pervoe Serbskoe Vosstanie 1804-1813 gg i Rosii [Birinci Sırp isyanı 1804-1813 ve Rusya], Cilt II, Moskova, Nauka, 1983.
- Erim, Nihat, Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, Osmanlı imparatorluğu Andlaşmaları, Cilt I, Ankara, Türk Tarih Kurumu,1953.
- Gavrilović, Slavko, “Austrija i snabdevanje Srbije oružjem u vreme Prvog ustanka” [Birinci Sırp isyanında Sırbistan’ın Silah Temini ve Avusturya], Vaso Čubrilović (der.), Istorijski značaj srpske revolucije 1804. godine, Belgrad, SANU, 1983, s. 175-189.
- Gavrilović, Slavko, “Avustrijska carevina i ustanička Srbija 1804-1815” [Avusturya imparatorluğu ve Asi Sırbistan 1804-1815], Çedomir Popov (der.), Evropa i srpska revolucija 1804-1815, Novi Sad, Platoneum, 2004, s. 108-220.
- Gavrilović, Slavko, “Srpsko-austrijski odnosi 1804–1806 i aktivnost Prote Mateje” [Sırbistan-Avusturya ilişkileri 1804-1806 ve Papaz Mateya’nın Faaliyetleri], Otisak iz Zbornika radova Prota Mateja Nenadović, Naučni skupovi SANU, Cilt XXVI, 1985, s. 444-451.
- Gavrilović, Slavko, Vojvodina i Srbija u vreme Prvog ustanka [Birinci isyan Zamanında Voyvodina ve Sırbistan], Novi Sad, Prosveta, 1974.
- Graçev, V. P. ve N. P. Danilova (der.), Pervoe Serbskoe Vosstanie 1804-1813 gg i Rosii, [Birinci Sırp isyanı 1804-1813 ve Rusya] I, Moskova, Nauka, 1980.
- Jakšić, Grugur, Evropa i vaskrs Srbije (1804-1834) [Avrupa ve Sırbistan’ın Doğuşu (1804-1834)], Belgrad, Narodna misao, 1933.
- Ivić, Aleksa, Spisi iz bečkih arhiva o Prvom srpskom ustanku [Birinci Sırp isyanı ile ilgili Viyana Arşivlerinden Kaynaklar], Cilt I, Belgrad, Izdanje blaženopočivšeg Kralja Aleksandra I Ujedinitelja, 1935.
- İsmail, Fehmi, “Bükreş Andlaşmasının Müzakeresi 1811-1812”, Belleten, Cilt XLVI, No 181, 1982, s. 73-120.
- Jorga, Nicolae, Osmanlı imparatorluğu Tarihi, Cilt V, çev. Nilüfer Epçeli, İstanbul, Yeditepe Yayınları, 2005.
- Kallay, Benjamin, Die Geschichte des serbischen Aufstandes 1807–1810, Viyana, Holzhausen, 1910.
- Kandić, Ljubica, Skupštine u sistemu vlasti države Prvog ustanka (1804–1813) [Birinci isyanın Devlet Yönetim Sisteminde Skupštinalar (1804-1813)], Belgrad, Štamparija PTT, 1963.
- Karal, Enver Ziya, “The Ottoman Empire and the Serbian Uprising 1807-1813”, Wayne S. Vucinich (der.), The First Serbian Uprising 1804-1813, New York, Columbia University Press, 1982, s. 207-226.
- Kemura, Sejfuddin, Prvi srpski ustanak pod Karagjorgjem od godine. 1219 po hiđ ili 1804 po I. do dobitka autonomije po turskim vrelima [Türk Kaynaklarına Göre Kara Yorgi’nin Liderliği Altında Birinci Sırp isyanı Hicrî 1219 Yahud Miladî 1804’ten Otonominin Alınışına Kadar], Saraybosna, Islamska dionička štamparija, 1914.
- Kurat, Akdes Nimet, Rusya Tarihi Başlangıçtan 1917’ya Kadar, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 1999.
- Mehmed Ataullah Şanizade, Tarih-i Şanizade, Cilt I-II, İstanbul, Ceride-i Havadis Matbaası, 1290.
- Meriage, Lawrence P., “The First Serbian Uprising (1804-1813) and the Nineteenth-Century Origins of the Eastern Question”, Slavic Review, Cilt 37, No 3, 1978, s. 421-439.
- Mijatović, Čedomilj, “Prepisi iz zvaničnih i poverljivih izveštaja engleske ambasade u Carigradu od godine 1804 do godine 1814” [İstanbul İngiliz BüyükelçiliŞinin Gizli ve Resmî Raporlarından Dokümanlar 1804-1814], Spomenik Kraljevske Akademije, Cilt LIV, 1922, s. 41-107.
- Mikhailovsky-Danilevsky, Alexander, Russo-Turkish War of 1806-1812, (çev. ve der.) Alexander Mikaberidze, West Chester, The Nafziger Collection, 2002. Nenadović, Prota Mateya, Memoari Prota Mateja Nenadovića [Papaz Mateya Nenadović’in Hatıratı], Belgrad, Nolit, 1966.
- Novaković, Stojan, Tursko carstvo pred srpski ustanak [Sırp isyanı Arifesinde Türk imparatorluğu], Belgrad, Srpska književna zadruga, 1906.
- Paxton, Roger V., “Russian Foreign Policy and The First Serbian Uprising: Alliances, Apprehensions and Autonomy, 1804–1807”, Wayne S. Vucinich (der.), The First Serbian Uprising, 1804-1813, New York, Columbia University Press, 1982, s. 41-70.
- Perović, Radoslav, Prvi srpski ustanak akta i pisma na srpskom jeziku 1804-1808 [Birinci Sırp isyanı Sırp Dilindeki Belgeler ve Mektuplar 1804-1808], Belgrad, Narodna knjiga, 1977.
- Popović, Petar, Francusko-srpski odnosi za vreme Prvog ustanka [Birinci isyan Zamanında Fransız-Sırp ilişkileri], Belgrad, Filozofski fakultet, 1933.
- Seton-Watson, Hugh, The Russian Empire 1801-1917, Oxford, Clarendon, 1989.
- Shaw, Stanford, Between Old and New The Ottoman Empire under Sultan Selim III 1789–1807, Cambridge-Massachusetts, Harvard University Press, 1971.
- Süslü, Azmi, “Osmanlı imparatorluğu’nu Paylaşma Projeleri 1807-1812”, Belleten, Cilt XLVII, No 187, 1983, s. 745-774.
- Terzić, Slavenko, “Rusija i srpska revolucija 1804–1815” [Rusya ve Sırp Devrimi 1804-1815], Çedomir Popov (der.), Evropa i srpska revolucija 1804–1815, Novi Sad, Platoneum 2004, s. 221-318.
- Turczynski, Emannuel, “Austro-Serbian Relations”, Wayne S. Vucinich (der.), The First Serbian Uprising,1804–1813, New York, Columbia University Press, 1982, s. 175-207.
- Vucinich, Wayne S. , “Russia and First Serbian Uprising, 1807-1809”, Wayne S. Vucinich, The First Serbian Uprising 1804-1813, New York, Columbia University Press, 1982, s. 95-139.
- Vucinich, Wayne S. , “The Serbian Insurgents and The Russo-Turkish War of 1809-1812”, Wayne S. Vucinich (der.), The First Serbian Uprising 1804-1813, New York, Columbia University Press, 1982, s. 141-173.
- Vukičević, Milenko, Karađorđe II (1804-1807) [Kara Yorgi (1804-1807)], Belgrad, DŠKS, 1912.
| APA | ASLANTAŞ S (2009). Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 ). , 109 - 136. |
| Chicago | ASLANTAŞ Selim Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 ). (2009): 109 - 136. |
| MLA | ASLANTAŞ Selim Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 ). , 2009, ss.109 - 136. |
| AMA | ASLANTAŞ S Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 ). . 2009; 109 - 136. |
| Vancouver | ASLANTAŞ S Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 ). . 2009; 109 - 136. |
| IEEE | ASLANTAŞ S "Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 )." , ss.109 - 136, 2009. |
| ISNAD | ASLANTAŞ, Selim. "Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 )". (2009), 109-136. |
| APA | ASLANTAŞ S (2009). Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 ). Uluslararası İlişkiler, 6(21), 109 - 136. |
| Chicago | ASLANTAŞ Selim Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 ). Uluslararası İlişkiler 6, no.21 (2009): 109 - 136. |
| MLA | ASLANTAŞ Selim Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 ). Uluslararası İlişkiler, vol.6, no.21, 2009, ss.109 - 136. |
| AMA | ASLANTAŞ S Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 ). Uluslararası İlişkiler. 2009; 6(21): 109 - 136. |
| Vancouver | ASLANTAŞ S Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 ). Uluslararası İlişkiler. 2009; 6(21): 109 - 136. |
| IEEE | ASLANTAŞ S "Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 )." Uluslararası İlişkiler, 6, ss.109 - 136, 2009. |
| ISNAD | ASLANTAŞ, Selim. "Sırp isyanının uluslararası boyutu ( 1804-1813 )". Uluslararası İlişkiler 6/21 (2009), 109-136. |
