Yıl: 2009 Cilt: 3 Sayı: 5 Sayfa Aralığı: 95 - 122 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908)

Öz:
Farklı milletlerden oluşan Jön Türklerin ortak ideolojisi Osmanlıcılık idi. Osmanlı siyasetçisi Avlonyalı İsmail Kemal mühim Jön Türklerden birisidir. 1847-1919 yılları arasında yaşayan İsmail Kemal, II.Abdülhamid ve Meşrutiyet devirlerinin ünlü devlet adamıdır. 1865 yılında Paris Sefareti ataşeliğiyle Avrupa ile tanışan İsmail Bey daha sonra Rusçuk mutasarrıfı olmuştur. Son olarak Trablusgarp valiliğine atanan İsmail Bey, İngiltere’nin yakın dostu olarak bilinmektedir. 1900 yılında İsmail Bey gizemli bir şekilde üç çocuğuyla birlikte Avrupa’ya kaçtı. Onun firarı padişahın kayınbiraderi Mahmud Paşa’nın firarı kadar önemli idi. 1902 Şubatı’nda Jön Türkler Paris’te Sultan’ı devirmek için toplandıklarında birçok Arnavut da onlara katıldı. Bunlardan biri olan İsmail Bey ise 10 yıl sonra Arnavutluğun bağımsızlığını ilan edecekti. İsmail Bey özerk Arnavutluğa ulaştıracağı için imparatorluk içinde Âdem-i Merkeziyetçiliği destekledi. Abdülhamid rejimine son vermek ile Arnavut ulusçuluğu yapmak arasında İsmail Bey’in politikası gidip geliyordu. O, yaşamını siyasi faaliyetlerle geçirdi ve Atina, Roma, Paris, Cenevre, Budapeşte, Viyana, Londra ve Brüksel şehirlerinde dolaşarak diplomatlarla görüşmeler yaptı. Daha sonra Sultan tarafında gıyaben idama mahkûm edilip bütün mal varlığına el konuldu. Bu makalede İsmail Kemal’in 1908 yılından önceki siyasi faaliyetleri incelenmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

The political activities of Ismail Kemal Bej Vlora (1870-1908)

Öz:
Young Turks were from different nationalities but sharing a common ideology of Ottomanism. The Ottoman politician Ismail Kemal Vlora is one of the most prominent Young Turks. Living in 1847-1919, Ismail Kemal is one of the famous statesman of Sultan Abdulhamid II and Costitution Periods. Ismail Kemal who first met with Europe in 1865, because of his job at Office of Paris, later was (Mutasarrif) vice-governor of Ruscuk. He is well known as pro-British and for his friendliness to Great Britain who was recently appointed vice-governor of Tripoli. In 1900, he mysteriously escaped to Europe with his three sons. The escape of Ismail Kemal is hardly less important than that of Mahmud Pasha, the Sultan’s brother-in-law. In February 1902 when the Young Turks met in Paris to plan the overthrow of the Sultan, many Albanians participated, including Ismail Kemal; the Turkish diplomat who ten years later proclaimed Albania’s independence. He supported a Decentralized Government which would make possible an autonomous Albania in Ottoman Empire. His political activity oscillated between the overthrow of the regime of Sultan Abdulhamid II and the national Albanian movement which was gradually gaining ground. He devoted his life to the political activities. He travelled to Brussels, Rome, Paris, London, Budapest, Bucharest and Vienna meeting senior diplomats and political figures, working hard to pave the way for the Great Powers to accept initially the political ideas of him. The Sultan tried to sentenced him to death by default and finally confiscated his properties. In this study, I will try to explain Ismail Kemal’s political activities before 1908.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • I.Arşiv Belgeleri:
  • BOA. DH.EUM.THR. D:8 G:19.
  • BOA. DH.MKT. D:804 G:64-1. 1.12.1903.
  • BOA.DH.MKT. D:505 G:60. 08.S.1320.
  • BOA.DH.MKT. D:1001 G:43. 22.C.1323.
  • BOA.DH.MKT. D:2807 G:14. 18.R.1327.
  • BOA.DH.MKT. D:2882 G:98. 04.B.1327.
  • BOA. DH.MUİ. D:23-1 G:74. 13.L.1327.
  • BOA. DH.MUİ. D:80-2 G:39. 15.R.1328.
  • BOA. DH.SAİD.d. D:26 G:471.
  • BOA.HR.SYS. D:40 G:4. 04.5.1900.
  • BOA. HR.SYS. D:121 G:43.
  • BOA. HR.SYS. D:2885 G:32.
  • BOA.İ.HUS. D:114 G:1321/Z-46. 21.Z.1321.
  • BOA. İ.HR. 21900.
  • BOA. Y.A.HUS. D:512 G:118. 14.06.1907.
  • BOA.Y.A.HUS. D:468 G:74, 76. 21.Z.1321.
  • BOA. Y.E.E. D:15 G:21. 13.R.1318.
  • BOA. Y.E.E. D:87 G:57. 15.M.1319.
  • BOA.Y.PRK.ASK. D:147 G:47. 27.N.1316.
  • BOA. Y.PRK.AZN. D:22 G:3. 28.M.1319.
  • BOA.Y.PRK.MK. D:10 G:44. 6.Z.1318.
  • BOA. ZB. D:382 G:18. 9.E.1323.
  • Hüseyin Hilmi Paşa Evrakı:
  • TDV İSAM Arşivi, D:1, G:49. 3 Rebiü’l-evvel 1325.
  • TDV İSAM Arşivi, D:13, G:818. 1 Mayıs 1324.
  • TDV İSAM Arşivi, D:13, G:787. Tarihsiz.
  • TDV İSAM Arşivi, D:25, G:1599. Tarihsiz.
  • II.Süreli Yayınlar:
  • “A Turk Disappears”, The New York Times, May 2, 1900.
  • “Ismail Kemal Bey’s Escape”, The New York Times, May 3, 1900.
  • “Ismail Bey Succeeds in Escaping”, The New York Times, May 4, 1900.
  • “Seventy Turks Banished”, The New York Times, December 18, 1901.
  • “Arnavutluk Ahvali”, İkdam, 4 Haziran 1912.
  • “Arnavutluk Ahvali Ahidname”, İkdam, 2 Ekim 1912.
  • “Arnavutluk Ahvali”, Sabah, 24 Mayıs 1912.
  • “Arnavutluk’ta Hükümet-i Mevkute Teşkili”, Sabah, 5 Aralık 1912.
  • “Arnavutluk Hakkında”, İkdam, 3 Ocak 1913.
  • “Osmanlı Hürriyetperveran Cemiyeti Nizamnamesi”, Osmanlı, 16 Nisan 1902.
  • “Arnavutluk Anılarım”, Muştu Haftalık Bülten, Sayı:18, 29 Ağustos 2008.
  • “Osmanlı Çöküşü ve Günümüz Kürt Sorunu”, M.Şükrü Hanioğlu, Zaman, 22.11.2007. Erişim: www.zaman.com.tr., 1.12.2009.
  • III.Meclis Zabıtları:
  • MMZC. C:3. D:1. İc:1. s.708-710.
  • MMZC. C:5. D:1, İc:1, s.268.
  • MMZC. C:3. D:1, İc:1, İ:67, s.258-261.
  • IV.İngilizce Eserler:
  • ABBOTT G.F., Turkey in Transition, Edward Arnold Publisher, London, 1909.
  • ALPION Gezim, “Baron Franz Nopcsa and His Ambition for the Albanian Throne”, Besa Journal, UK, Summer 2002, Vol.6 No.3, pp.25-32. http://www.socscistaff. bham. ac.uk/gezim_alpion/downloads.htm. 1.12.2009.
  • FALASCHI Renzo, “Ismail Qemal Bey Vlora and the Making of Albania in 1912”, Perspectives on Albania, Edited by Tom Winnifrith, St. Martin’s Press, New York 1992.
  • FISCHER Bernard J., “Albanian Nationalism in the 20th Century”, Eastern European Nationalism In The 20th Century, Edited by Peter F. Sugar, The American University Press, Washington 1995.
  • HANİOĞLU M.Şükrü, Preperation For a Revolution The Young Turks 1902-1908, Oxford University Press, New York 2001.
  • KNIGHT E.F., The Awakening of Turkey The Turkish Revolution of 1908, J.B.Millet Company USA 1910.
  • POLO Stefanaq, PUTO, Arben, The History of Albania From Its Origins To The Present Day, Eastern Books Routledge & Kegan Paul, Boston 1981.
  • SKENDI Stavro, The Albanian National Awakening 1878-1912, Princeton University Press, New Jersey 1967.
  • SWIRE Joseph, Albania: The Rise of a Kingdom, Arno Press, New York 1971.
  • VICKERS Miranda, The Albanians A Modern History, I.B. Tauris, London 1995.
  • V.Araştırma-Tetkik Eserler:
  • AĞABABA Ali Fahri, Şeref Kurbanları II.Abdülhamit Döneminde Bir Sürgün Hikâyesi, Haz: A.Buğra-M.Kuzu, Çatı Kitapları, İstanbul 2007.
  • AHMAD Feroz, İttihat ve Terakki, çev.Nuran Ülken, Kaynak yayını, İstanbul 1995.
  • AKŞİN Sina, 31 Mart Olayı, Sevinç matbaası, Ankara 1970; Jön Türkler İttihat ve Terakki, İmge kitapevi, Ankara 1998.
  • ALPAN Necip P., Arnavutluğun Bağımsızlığı ve Avlonyalı İsmail Kemal, Ankara 1982.
  • AYIŞIĞI Metin, Mareşal Ahmet İzzet Paşa, TTK yayını, Ankara 1997.
  • Başbakanlık Osmanlı Arşiv Rehberi, BOA yayını, Ankara 2002.
  • BAYAR Celal, Ben De Yazdım:Milli Mücadeleye Giriş, C:III, Baha matbaası, İstanbul 1966.
  • BAYUR Y.Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi, C:II K:IV, TTK, Ankara 1991.
  • BERKES Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Haz:Ahmet Kuyaş, YKY, İstanbul 2004.
  • BİRİNCİ Ali, “Jön Türklük Âleminden Bir İsim: İsmail Kemal Namı Diğer Kemal Mithat” Türk Yurdu, Sayı:113, Ankara 1997; Tarihin Gölgesinde Meşâhir-i Meçhuleden Birkaç Zat, Dergâh yayınları, İstanbul 2001.
  • ÇELİK Bilgin, İttihatçılar ve Arnavutlar II. Meşrutiyet Dönemi Arnavut Ulusçuluğu ve Arnavutluk Sorunu, Büke y., İstanbul 2004.
  • ÇOLAKU Şaban, “19.Yüzyılın 2.Yarısında ve 20.Yüzyılın Başında İlerici Türk Hareketi ve Arnavutlar”, X.Türk Tarih Kongresi, C:V, TTK yayını, Ankara 1994.
  • EBUZZİYA Tevfik, Yeni Osmanlılar Tarihi, Kervan yayını, İstanbul 1973.
  • ELİOT Sir Charles, Avrupa’daki Türkiye, Cilt:2, çev:A.Sınar-Ş.S.Türet, Kervan kitapçılık, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul Tarihsiz.
  • ERASLAN Cezmi-OLGUN, Kenan, Osmanlı Devleti’nde Meşrutiyet ve Parlamento, 3F yayınevi, İstanbul 2006.
  • FESCH Paul, Abdülhamid’in Son Günlerinde İstanbul, Çev:Erol Üyepazarcı, Pera yayını, İstanbul 1999.
  • GRAVES P.Philip, İngilizler ve Türkler Osmanlı’dan Günümüze Türk-İngiliz İlişkileri, çev.Y.Tezkan, 21.Yüzyıl yayını, Ankara 1999.
  • GRECE Michel de, II.Abdülhamid Yıldız Sarayında 30 Yıl, çev:D.Bayladı, AD kitapçılık, İstanbul 1998.
  • HACISALİHOĞLU Mehmet, Jön Türkler ve Makedonya Sorunu 1890-1918, Tarih Vakfı Yurt yayını, İstanbul 2008.
  • HANİOĞLU M. Şükrü, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal neşriyat, İstanbul 1981; Bir Siyasal Örgüt Olarak Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türkler, C.1, İletişim yayını, İstanbul 1985.
  • HERBERT Aubrey, Ben Kendim Osmanlı Ülkesine Son Seyahatler, çev.Yılmaz Tezkan, 21.Yüzyıl yayını, Ankara 1999.
  • Hüseyin Hilmi Paşa Evrakı Katalogu, haz.M. Birol Ülker, TDV İSAM yayını, İstanbul 2006.
  • İRTEM S.Kani, Yıldız ve Jön Türkler İttihad ve Terakki Cemiyetinin Gizli Tarihi, Haz:O.Selim Kocahanoğlu, Temel yayını, İstanbul 1999.
  • İsmail Kemal Bey Hatıratı, Ed:S.Story, çev:A.İslamoğulları-R.Hoxha, Tarih Vakfı Yayınları (TVY) yayınları, İstanbul 2009.
  • KANSU Aykut, 1908 Devrimi, İletişim yayını, İstanbul 2006.
  • KARAL E.Ziya, Osmanlı Tarihi 1908-1918, C:VIII, TTK yayını, Ankara 2000.
  • KIRMIZI Abdülhamit, Abdülhamid’in Valileri Osmanlı Vilayet İdaresi 1895-1908, Klasik Yayını, İstanbul 2007.
  • KOCABAŞ Süleyman, Sultan II.Abdülhamid, Vatan yayını, İstanbul 1995; Jön Türkler Nerede Yanıldı?, İstanbul 1991; Tarihimizde Komplolar, İstanbul 2003.
  • KURAN A.Bedevi, İnkılâp Tarihimiz ve Jön Türkler, Tan matbaası, İstanbul 1945; Osmanlı İmparatorluğunda İnkılâp Hareketleri ve Milli Mücadele, Çeltüt matbaası, İstanbul 1959.
  • KUTLU Sacit, Didar-ı Hürriyet Kartpostallarla İkinci Meşrutiyet 1908-1913, Bilgi Ü. yayını, İstanbul 2004.
  • LEWİS Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev:M.Kıratlı, TTK yayını, Ankara 1996.
  • MALCOLM Noel, Kosova Balkanları Anlamak İçin, çev:Özden Arıkan, Sabah kitapları, İstanbul 1999.
  • MARDİN Şerif, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, İletişim yayını, İstanbul 2001.
  • MEZANİ Rezart, İttihat ve Terakki Arnavutlar ve Arnavutluk, Basılmamış YLS Tezi, Ege Üni. SBE., İzmir 2003.
  • MİDHAT Ali Haydar, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Hatıralarım 1872-1946, Haz:İ.Dervişoğlu, Bengi yayınları, İstanbul 2008.
  • Mufassal Osmanlı Tarihi, Cilt:VI, Güven yayınevi, İstanbul 1963.
  • Müfid Şemsi Paşa, Arnavutluk İttihad ve Terakki, haz. Ahmed Nezih Galitekin, Nehir yayını, İstanbul 1995.
  • OKANDAN R.Galip, Amme Hukukumuzun Ana Hatları, İÜHF. yayını, İstanbul 1977.
  • ORTAYLI İlber, “Mithat Paşa’nın Vilayet Yönetimindeki Kadroları ve Politikası”, Osmanlı İmparatorluğunda İktisadi ve Sosyal Değişim Makaleler-1, Turhan kitapevi, Ankara 2000.
  • ÖKE Mim Kemal, İngiliz Casusu Prof.Arminius Vambery’nin Gizli Raporlarında II.Abdülhamid ve Dönemi, Üçdal neşriyat, İstanbul 1983.
  • ÖZDEMİR Bülent, İngiliz İstihbarat Raporlarında Fişlenen Türkiye, Yeditepe yayını, İstanbul 2008.
  • ÖZÜÇETİN Y.-YILDIZ, S., “14 Şubat 1909 Hükümet Krizi Öncesinde: İngiliz Gözüyle Osmanlı Hükümeti ve Meclis-i Mebusan”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, sayı:1/2, Kış 2008.
  • PETROSYAN Yuri Aşotoviç, Sovyet Gözüyle Jön Türkler, Bilgi yayını, Ankara 1974.
  • RAMSAUR E.Edmondson, Jön Türkler ve 1908 İhtilali, çev.M.Önal Mangüşoğlu, Pınar yayını, İstanbul 2004.
  • RAUF Leskovikli Mehmet, İttihat ve Terakki Ne İdi, Haz:Bülent Demirbaş, Arba yayını, İstanbul 1991.
  • SHAW Stanford J., Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, çev.M.Harmancı, C.II, E yayını, İstanbul 2006
  • SOMEL Selçuk Akşin, “Osmanlı Reform Çağında Osmanlıcılık Düşüncesi 1839-1913”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, Cilt:1, Ed:T. Bora-M.Gültekingil, İletişim yayını, İstanbul 2004
  • SÖNMEZ Banu İşlet, İttihat ve Terakki Dönemi Arnavut Muhalefeti ve Arnavut Ulusal Hareketi, YKY, İstanbul 2007.
  • Süleyman Şefik Paşa, Hatıratım Başıma Gelenler ve Gördüklerim, Haz:H.Zerdeci, Arma yayını, İstanbul 2004.
  • ŞIVGIN Hale, “Osmanlı Arşiv Belgeleriyle 1902-1908 Yıllarında Makedonya-Rumeli Vilayeti Sorunu”, G.Ü. İkt. ve İd.Bil.Fak. Dergisi, Cilt:12, Sayı:1-2, 1996.
  • TELCİ, Cahit, “İsmail Kemal Bey Hakkında Avusturya Devlet Arşivinde Bulunan Bir Mektup”, Türk Dünyası İncelemeleri, Sayı:1, İzmir 1996.
  • TEPEDENLİOĞLU N.Nazif, İlan-ı Hürriyet ve Sultan II.Abdülhamit Han, Yeni Çığır Kitapevi, İstanbul 1960.
  • TOKAY Gül, Makedonya Sorunu Jön Türk İhtilalinin Kökenleri 1903-1908, Afa yayını, İstanbul 1995.
  • TUNAYA Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Gelişmeler 1876-1938, C:1, Bilgi Ü. Yayını, İstanbul 2003.
  • TURAN Mustafa, Bir Generalin 31 Mart Anıları, Q-Matris yayını, İstanbul 2003.
  • TÜRKGELDİ Ali Fuad, Görüp İşittiklerim, TTK yayını, Ankara 1949.
  • TÜTENGİL Cavit Orhan, Yeni Osmanlılardan Bu Yana İngiltere’de Türk Gazeteciliği 1867-1967, İstanbul matbaası, İstanbul 1969.
  • ULAR Alexander-Insabato, Enrico, Sönen Hilal Türk Sırlarının Perdeleri Aralanıyor, çev:Ali Taner, Tarih Encümeni yayınları, İstanbul 2008.
  • ÜÇKARAKAYA Nuray, “Saraya Gönderilen Protesto Telgrafları”, Hacı Bektaş Veli Dergisi, Sayı:9, Ankara 1999.
  • YALÇIN Mustafa, Jön Türklerin Serüveni, İlke yayınları, İstanbul 1994.
  • ZÜRCHER E.Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, çev.Y.Saner Gönen, İletişim yayını, İstanbul 2005.
APA birecikli i (2009). Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908). , 95 - 122.
Chicago birecikli ihsan burak Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908). (2009): 95 - 122.
MLA birecikli ihsan burak Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908). , 2009, ss.95 - 122.
AMA birecikli i Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908). . 2009; 95 - 122.
Vancouver birecikli i Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908). . 2009; 95 - 122.
IEEE birecikli i "Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908)." , ss.95 - 122, 2009.
ISNAD birecikli, ihsan burak. "Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908)". (2009), 95-122.
APA birecikli i (2009). Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908). Gazi Akademik Bakış, 3(5), 95 - 122.
Chicago birecikli ihsan burak Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908). Gazi Akademik Bakış 3, no.5 (2009): 95 - 122.
MLA birecikli ihsan burak Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908). Gazi Akademik Bakış, vol.3, no.5, 2009, ss.95 - 122.
AMA birecikli i Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908). Gazi Akademik Bakış. 2009; 3(5): 95 - 122.
Vancouver birecikli i Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908). Gazi Akademik Bakış. 2009; 3(5): 95 - 122.
IEEE birecikli i "Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908)." Gazi Akademik Bakış, 3, ss.95 - 122, 2009.
ISNAD birecikli, ihsan burak. "Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in siyasi faaliyetleri (1870-1908)". Gazi Akademik Bakış 3/5 (2009), 95-122.