Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?

BÜYÜKNİSAN, Emra

Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?

Emra BÜYÜKNİSAN (Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Alman Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Mersin, Türkiye)

Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

14 0

Yıl: 2009 Cilt: 18 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 71 - 78 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?

Öz:

Çeviriyi araştırma alanında, çeviriyi bilimsel düzeyde anlama ve açıklamaya yönelik özellikle yaklaşık 1950’li yıllardan günümüze kadar çok sayıda yaklaşım geliştirilmiştir. Alana bakıldığında bu yaklaşımların ağırlıklı olarak karşılaştırmalı dilbilim, metin dilbilim, edimbilim, iletişimbilim gibi çeşitli alanların verilerine dayandırılarak oluşturulduğu anlaşılmaktadır. Bu çok boyutluluk çeviri alanında, araştırma nesnesinin ortak kabul görecek biçimde tanımlanamaması, kavram örgüsünde dizgesizlik, yaklaşımlar arasında bağlantısızlık, çeviri olgusunun bütünsel bir biçimde tanımlanamaması, alanda genel bir dizgesizlik gibi bazı sıkıntıları da beraberinde getirmektedir. Bu süreç içerisinde özellikle 80’li-90’lı yıllarda, o tarihe kadar geliştirilmiş yaklaşımlardaki yapısalcı tutum, çeviriyi anlamak ve tanımlamak açısından yetersiz kaldığı nedeniyle eleştirilip çeviride işlev odaklı yaklaşımlara daha ağırlıklı olarak yer verilmeye başlanmıştır. Reiβ ve Vermeer, “Genel bir Çeviri Kuramının Temeli’ başlıklı yaklaşımlarıyla bu bakış açısının öncülerinden sayılmaktadırlar. Bu araştırma, Katharina Reiß ve Hans J. Vermeer’in, işlev odaklı “Genel Bir Çeviri Kuramının Temeli” yaklaşımlarının, saltçı ve tek yönlü yapısalcı yaklaşımların alanda neden olduğu sıkıntılı duruma ne denli yeni açılımlar sağlayabildiğini somutlaştırmayı amaçlamaktadır. Araştırmanın sonucunda, Reiß ve Vermeer’in “Genel Bir Çeviri Kuramının Temeli” yaklaşımlarının çeviriyi araştırma alanına yeni açılımlar sağlayabilme açısından sınırlı kaldığı ve ‘genel’ nitelikli bir çeviri yaklaşımı olma beklentisini karşılamadığı bulgulanmıştır.

Anahtar Kelime:

Öz:

Insbesondere seit den fünfziger Jahren sind in der Übersetzungswissenschaft zahlreiche Ansätze zum Verstehen und zur Definition der Übersetzung entwickelt worden. Mit einem allgemeinen Blick auf die Übersetzungswissenschaft lässt sich mit Leichtigkeit feststellen, dass diese Ansätze vorwiegend auf Ansätzen verschiedener Disziplinen wie Linguistik, Kontrastive Linguistik, Textlinguistik, Pragmatik, Kommunikationswissenschaft u.ä. aufgebaut sind. Diese Vielschichtigkeit in der Übersetzungswissenschaft hat verschiedene Probleme zur Folge. In diesem Zusammenhang ist es in der Disziplin z.B. noch nicht gelungen, den Forschungsgegenstand der Übersetzungswissenschaft allgemeingültig zu definieren. Es besteht eine Beziehungslosigkeit zwischen den zahlreich nebeneinander gehäuften Ansätzen. Es handelt sich um eine unsystematische Terminologie und es existiert auβerdem bislang noch keine umfassende Definition zur Übersetzung. Im Entwicklungsprozess der Übersetzungswissenschaft wurde insbesondere in den 80er kritisiert und demzufolge entstand eine neue Interessenverlagerung zugunsten funktionsorientierter Ansätze. Katharina Reiß und Hans J. Vermeer gehören mit dem Ansatz ‚Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie’ zu den Wegbereitern dieser neuen Perspektive. Diese Studie zielt darauf, zu konkretisieren, inwiefern der funktionsorientierte Ansatz ‚Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie’ von Katharina Reiß und Hans J. Vermeer eine neue Alternative zu einseitig strukturalistischen Ansätzen bildet. Der Befund der Studie besteht darin, dass die ‚Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie’ einen nur begrenzten Beitrag zur Entwicklung der Übersetzungswissenschaft zu einer eigenständigen Disziplin leistet und keine allgemeinen Aussagen zur Übersetzung bietet.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ALBERT, S. (2001). Übersetzung und Philosophie. Wissenschaftsphilosophische Probleme der Übersetzungstheorie – Die Fragen der übersetzung von philosophischen Texten. Viyana: Edition Praesens.
BALZER, W. (1997). Die Wissenschaft und ihre Methoden. Grundsätze der Wissenschaftstheorie. Ein Lehrbuch. München: Verlag Karl Alber.
GERZYMİSCH-ARBOGAST, H. (1994). Übersetzungswissenschaftliches Propädeutikum. Tübingen/Basel: Francke Verlag.
GÜNDOĞDU, Mehmet (2007). Übersetzbarkeit und Vermittlungsmöglichkeiten der deutschen linguistischen Fachsprache. Hamburg: Verlag Dr. Kovač.
HOLMES, James (1988). Translated! Papers on Literary Translation and Translation Studies. Amsterdam: Rodopi.
İŞCEN, İsmail (2002). Çevrim Kuramı. Çeviribilim’in Temelleri Üzerine. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
İŞCEN, İsmail (2005). Problembezeichnung und Problemerlebnis - Gedanken zum problematischen Selbstverständnis einer Übersetzungswissenschaft. www.linguisticonline.de
KADE, Otto (1980). Die Sprachmittlung als gesellschaftliche Erscheinung und Gegenstand wissenschaftlicher Untersuchung. Übersetzungswissenschaftliche Beihefte, Heft III. Leipzig.
KALİNA, Sylvia (1998). Strategische Prozesse beim Dolmetschen. Tübingen: Gunter Narr Verlag.
KELLETAT, Andreas F. (1986). Die Rückschritte der Übersetzungstheorie. Anmerkung zur Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie von Katharina Reiß und Hans J. Vermeer. Vaasa: Univeristät Vasaa.
KOLLER, Werner (1997). Einführung in die Übersetzungswissenschaft. Heidelberg; Wiesbaden: Quelle & Meyer.
NORD, Christiane (1988). Textanalyse und Übersetzen. Theoretische Grundlagen, Methode und didaktische Anwendung einer übersetzungsrelevanten Textanalyse. Heidelberg: Julius Groos Verlag.
PÖCHHACKER, Franz (1994). Simultandolmetschen als komplexes Handeln. Tübingen: Narr.
REIß, Katharina / VERMEER, Hans J. (1984). Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
REIß, Katharina / VERMEER, Hans J. (1991). Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
SCHÄFFNER, Christina (2000). Kontinuität und Erneuerung. İçinde: LAUER, A./GERZYMISCH-ARBPGAST, H./HALLER, J./STEINER, E. (1996). Übersetzungswissenschaft im Umbruch. Festschrift für Wolfram Wilss zum 70. Geburtstag. Tübingen: Narr.
STOLZE, Radegundis (2005). Übersetzungstheorien (5. baskı). Tübingen: Narr.
ZYBATOW, Lew N. (2002). Sprache-Kultur-Translation oder Wieso hat Translation etwas mit Sprache zu tun? İçinde: ZYBATOW, L N. (Hrsg.) 2002. Translation zwischen Theorie und Praxis. Frankfurt am Main; Berlin; Bern; Bruxelles; New York; Oxford; Wien: Lang.

APA	BÜYÜKNİSAN E (2009). Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?. , 71 - 78.
Chicago	BÜYÜKNİSAN Emra Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?. (2009): 71 - 78.
MLA	BÜYÜKNİSAN Emra Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?. , 2009, ss.71 - 78.
AMA	BÜYÜKNİSAN E Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?. . 2009; 71 - 78.
Vancouver	BÜYÜKNİSAN E Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?. . 2009; 71 - 78.
IEEE	BÜYÜKNİSAN E "Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?." , ss.71 - 78, 2009.
ISNAD	BÜYÜKNİSAN, Emra. "Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?". (2009), 71-78.

APA	BÜYÜKNİSAN E (2009). Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 71 - 78.
Chicago	BÜYÜKNİSAN Emra Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 18, no.1 (2009): 71 - 78.
MLA	BÜYÜKNİSAN Emra Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.18, no.1, 2009, ss.71 - 78.
AMA	BÜYÜKNİSAN E Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2009; 18(1): 71 - 78.
Vancouver	BÜYÜKNİSAN E Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2009; 18(1): 71 - 78.
IEEE	BÜYÜKNİSAN E "Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?." Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, ss.71 - 78, 2009.
ISNAD	BÜYÜKNİSAN, Emra. "Reiss ve Vermeer'in 'Genel bir çeviri kuramının temeli' çeviribilimde 'yapısalcı' eğilime karşı 'bütünleyici' bir çözüm mü?". Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 18/1 (2009), 71-78.