"Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma

ÇAYIR, KENAN

"Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma

Kenan ÇAYIR (İstanbul Bilgi Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri

3 0

Yıl: 2009 Cilt: 9 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 1659 - 1690 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

"Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma

Öz:

Günümüzün temel sorunlarından biri, küreselleşmenin ve ulus devlet yapısındaki dönüşümlerin sonucunda farklı grupları ve kimlikleri barışçıl şekilde bir arada tutacak bir toplumsal-siyasal çerçeve ve dil geliştirmenin gerekliliğidir. Bunun için yerel kimlikler ile evrensel olan arasındaki ilişkinin yeniden kurgulanması lazımdır. Bu çerçevede eğitim anahtar bir rol oynayabilir. Bu yazı Türkiye'deki yeni öğretim programlarını ve ders kitaplarını bu sorunsal temelinde ele almakta ve bunları yerel kültür ve Batı'ya bakış ekseninde incelemektedir. Yeni programların Türkiye'yi bilgi toplumuna hazırlamayı ve Avrupa Birliği normlarını yerleştirmeyi amaçladığı söylenmektedir. Ancak programlarda ve ders kitaplarında, modernleşme sürecinin doğurduğu psikolojik-tarihsel arka plan eşliğinde Batı karşısında hala dar ulusalcı/milliyetçi, özcü ve savunmacı bir tavır takınılmaktadır. Batı karşısında geri kalmışlık bilinciyle yazılan ders kitapları, yerel kültürü Batı'ya cevap verebilme kaygısıyla yeniden kurgulamaktadır. Kitaplardaki hakim söylem "aslında çağdaş değerlerin özünün bizde" olduğunu iddia etmekte ve Batı karşısında homojen bir "biz" olgusu tasavvur etmektedir. Batı ile Türkiye arasındaki hiyerarşik ilişkiyi kırmaya çalışan bu söylem aslında Batı karşısındaki eşitsizliği yeniden üretmektedir. Bu yazı Türkiye, Batı ve modernlik ilişkinin yeniden kurgulanması konusunda öğretim programları ve ders kitapları için yeni bir çerçeve önermekte; bu çerçevenin hem Batı'ya hem de yerel kültüre mesafe alınarak çizilmesi gerektiğini ileri sürmektedir.

Anahtar Kelime: öğretim programı Avrupa Birliği modernleşme ders kitapları batı dışı modernleşme yeni yöntemler Türkiye

Konular: Siyasi Bilimler Kamu Yönetimi Sosyoloji Uluslararası İlişkiler

"We should be ourselves before being a European": The new curriculum, new textbooks and Turkish modernity

Öz:

Globalization and transformations in nation-state structures require developing a new social-political language that would allow a peaceful coexistence for various identities and interests. This entails revising the link between local histories and the "universal." Education can play a crucial role for developing this language. This paper examines the new curriculum and textbooks in Turkey on the basis of this problematic. The Ministry of National Education states that the new curriculum aims at preparing Turkey to the information age and the European Union. However, new textbooks still take an apologetic, essentialist, and nationalist stance toward Europe due to the historical-psychological background of Turkish modernity. Textbook authors reconstruct local history in the mirror of the West and imagine a homogenous 'Us' which is presented as the source of modern universal values. This stance is a manifestation of historical desire to break down the perceived hierarchy between Turkey and the West. It, however, reproduces such a hierarchy by placing the West ahead of Turkey along with a linear conception of history. The paper suggests a new frame for curriculum developers and textbook authors to recontextualize the link between Turkey, the West and modernity. This frame needs to be developed by taking a distance from both local experience and the West.

Anahtar Kelime: Turkey education program European Union modernization textbooks non-western modernity new methods

Konular: Siyasi Bilimler Kamu Yönetimi Sosyoloji Uluslararası İlişkiler

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Altmay, A. (2009). 'Can veririm, kan dökerim': Ders kitaplarında militarizm. G. Tüzün (drl.), Ders kitaplarında insan haklan tarama sonuçlan Hiçinde (s. 143-165). İstanbul: Tarih Vâkfi Yayınları.
Appadurai, A. (2003). Modernity at large. Minneapolis, MN: University of Minnesota Press.
Apple, M. W. (1993). Official knowledge. London: Routledge.
Arsİan, M. ve Eraslan, L. (2003). Yeni eğitim paradigması ve Tîirk eğitim sistemindeki dönüşüm gerekliliği. Millî Eğitim Dergisi, 160. http://yayim.meb.gov.tr/dergi-ler/160/arslan-eraslan.htm adresinden 7 Ağustos 2009 tarihinde edinilmiştir.
Aşkar, P, Paykoç, E, Korkut, F., Oklun, S., Yangın, B., & Çakıroğlu, J. (2005). Yeni öğretim programlarını inceleme ve değerlendirme raporu. Eğitim Reformu Girişimi. İstanbul: ERG.
Avenstrup, R. (2005). Tomorrow's curriculum today: Social transformation and cur-riculum.In P. Sahlberg (ed.), Curriculum reform and implementation in the 21st century: Policies, perspectives and implementation, http://tedp.meb.gov. tr/doc/Turkey%20 ICC%202005%20Proceedings%5Bl%5D.pdf adresinden 15 Ağustos 2009 tarihinde edinilmiştir.
Aventstrup, R. (2007). The challenge of curriculum reform and implementation: Some implications of a constructivist approach. http://tedp.meb.gov.tr adresinden 3 Ağustos 2009 tarihinde edinilmiştir.
Bağlı, M. T. ve Esen, Y. (drl.). (2003). İnsan haklarına duyarlı ders kitapları için. İstanbul: Tarih Vâkfi Yayınları.
Bauman, Z. (2000). Liquid modernity. Cambridge: Polity Press.
Bauman, Z. (2001). Community: Seeking safety in an insecure world. Cambridge: Polity Press.
Benhabib, S. (2004) The rights of others: Aliens, residents and citizens. Cambridge: Cambridge University Press.
Bernstein, B. (1975) On the classification and framing of educational knowledge. In M. F. D. Young (Ed.), Knowledge andcontrol'(pp. 47-69). London: Collier-Macmillan.
Bora, T (2009). Ders kitaplarında milliyetçilik: 'Siz bu ülke için ne yapmayı düşünüyorsunuz? G. Tüzün (drl.), Ders kitaplarında insan hakları tarama sonuçlan II (s. 115-141). İstanbul: Tarih Vakfi Yayınları.
Çayır, K. (2008). 'Teknik bir mesele' olarak insan haklan eğitimi. Liberal Düşünce, 49,125-137.
Çayır, K. (2009). Yeni ders kitaplarında insan hakları eğitimi. G. Tüzün (drl.), Ders ki-taplannda insan haklan tarama sonuçlan II (s. 57-74). İstanbul: Tarih Vâkfi Yayınları.
Çotuksöken, B., Erzan, A. ve Silier, O. (drl.). (2003). Ders kitaplarında insan hakları: Tarama sonuçlan. İstanbul: Tarih Vâkfi Yayınları.
Donnely, ]. (1999). Human rights and Asian values: A defence of'Western' univer-salism. In J. R. Bauer, &D. A. Bell (Eds.), The East Asian challenge for human rights (pp. 60-88). Cambridge: Cambridge University Press.
Göle, N. (2000). Melez desenler. Istanbul: Metis Yayınları.
Göle, N. (2009a). /; içe girişler: İslam ve Avrupa (çev. A. Berktay). İstanbul: Metis Yayınları.
Göle, N. (2009b). Turkish delight in Vienna: Art, Islam and European public culture. Cultural Politics, 5(3), 277-298.
Hesapçıoğlu, M. (2001). Postmodern/küresel toplumda eğitim, okul ve insan haklan. O. Oğuz, A. Oktay ve H. Ayhan (drl.), 21. yüzyılda eğitim ve Türk eğitim sistemi içinde (s. 39-80). İstanbul: Sedar Eğitim Araştırma Yayıncılık.
Ignatief, M; (2001). Human rights (Ed. A. Gutmann). Princeton: Princeton University Press.
İnal, K. (2005). Yeni ilköğretim müfredatının felsefesi. Zil ve Teneffüs, 1,37-40.
Kadıoğlu, A. (1996). The paradox of Turkish nationalism and the construction of official identity. Middle Eastern Studies, 32 (2), 177-194.
Kaplan, S. (2006) The pedagogical state. Standford: Standford University Press
Kolukisa, E. &Tokcan, H. (2006). İlköğretim sosyal bilgiler 6 ders kitabı. Ankara: A Yayınlan.
Kurt, A. ve diğerleri (2007). Ortaöğretim Türk edebiyatı 11. Ankara: MEB.
Kymlicka, W. (1996). Multicultural citizenship: A liberal theory of minority rights. Oxford, New York» NY: Clarendon Press.
Öztürk, M. (2009). Tarih ders kitaplan ve insan haklarına dair: Bazı satırbaşları. G. Tüzün (drl.), Ders kitaplarında insan haklan tarama sonuçlan II içinde (s. 243-274). İstanbul: Tarih Vakfî Yayınları.
Quicke, J. (1999). A curriculum for life: Schools for a democratic learning society. Buckingham: Open University Press.
Sahlberg, P. (2005, June). Curriculum reform and implementation in the 21st century: Policies, perspectives and implementation. Paper presented at the International Con-cefence on Curriculum Reform arid Implementation in the 21st Century, Istanbul. Retrieved August 20, 2009, from http://www.pasisahlberg.com/downloads/Tur-key%20ICC%202005%20Proceedings.pdf.
Tsai, C. T, & Bridges, D. (1997). Moral piety, nationalism and democratic education: Curriculum innovation in Taiwan. In D. Bridges (Ed.), Education, autonomy and democratic education (pp. 36-48). London: Routledge.
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2009). MEB müfredat geliştirme süreci, http:// ttkb.meb.gov.tr/programlar/prog_giris/prog_giris_l .html adresinden 10 Ağustos 2009 tarihinde edinilmiştir.
Tatsuo, I. (1999) Liberal democracy and Asian orientalism. In J. R. Bauer, & D. A. Bell (Eds.), The East Asian challenge for human rights (pp. 27-60). Cambridge: Cambridge University Press.
Tüzün, G. (Ed.). (2009). Ders kitaplarında insan haklan tarama sonuçlan II. İstanbul: Tarih Vakfi Yayınları.
Young, M. F. D. (2000) The curriculum of the future: From the 'new sociology of education' to a critical theory of learning. London: Farmer Press.

APA	ÇAYIR K (2009). "Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma. , 1659 - 1690.
Chicago	ÇAYIR KENAN "Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma. (2009): 1659 - 1690.
MLA	ÇAYIR KENAN "Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma. , 2009, ss.1659 - 1690.
AMA	ÇAYIR K "Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma. . 2009; 1659 - 1690.
Vancouver	ÇAYIR K "Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma. . 2009; 1659 - 1690.
IEEE	ÇAYIR K ""Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma." , ss.1659 - 1690, 2009.
ISNAD	ÇAYIR, KENAN. ""Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma". (2009), 1659-1690.

APA	ÇAYIR K (2009). "Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(4), 1659 - 1690.
Chicago	ÇAYIR KENAN "Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 9, no.4 (2009): 1659 - 1690.
MLA	ÇAYIR KENAN "Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.9, no.4, 2009, ss.1659 - 1690.
AMA	ÇAYIR K "Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2009; 9(4): 1659 - 1690.
Vancouver	ÇAYIR K "Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2009; 9(4): 1659 - 1690.
IEEE	ÇAYIR K ""Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9, ss.1659 - 1690, 2009.
ISNAD	ÇAYIR, KENAN. ""Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız": Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 9/4 (2009), 1659-1690.