Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi

SOMER, Oya; DURAL ÇETİNKAYA, SEDA; CAN, SEDA; KORKMAZ, Medi

Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi

Oya SOMER, (Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, İzmir, Türkiye)

Medi KORKMAZ, (Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye)

SEDA DURAL ÇETİNKAYA, (Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye)

Seda CAN (İzmir Ekonomi Üniversitesi, İzmir, Türkiye)

Türk Psikoloji Dergisi

11 8

Yıl: 2009 Cilt: 24 Sayı: 64 Sayfa Aralığı: 61 - 77 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi

Öz:

Bu çalışmanın amacı kadın ve erkek karşılaştırma grupları için bir kişilik alt ölçeğinden elde edilen veriler kullanılarak, ölçme eşdeğerliğinin MACS ve DIF yöntemleri kapsamında incelenmesi ve bu yöntemlerden elde edilen parametrelere ilişkin sonuçların tartışılmasıdır. Çalışmada katılımcı olarak Somer ve arkadaşları (2004) tarafından geliştirilen Beş Faktör Kişilik Envanteri’nin (5FKE) yetişkin norm örnekleminin Endişeye Yatkınlık alt ölçeğinden alınan 500 kadın ve 500 erkek yer almıştır. MACS analizlerinde LISREL 8.8; DIF analizlerinde PARSCALE 4.1 programları kullanılmıştır. MACS analizleri sonucunda faktör yüklerine karşılık gelen parametrelerin tüm maddeler için kadın ve erkek gruplarında eşdeğer olduğu bulunurken, DIF analizleri sonucunda ölçekte yer alan 10’uncu maddenin ayırtetme parametresinin farklılaştığı görülmüştür. Ayrıca, MACS analizlerinde regresyon sabitinin ve DIF analizlerinde madde yerleşim parametrelerinin değişmezliğine ilişkin bulgular her iki yaklaşımda da 5., 6., 9., ve 11’inci maddelerin gruplar arasında farklılaştığını göstermiştir. Çalışmada her iki yöntemle elde edilen bulgular benzer sonuçlar vermekle birlikte, söz konusu yöntemlerin avantaj ve dezavantaj durumları göz önünde bulundurulduğunda ölçme eşdeğerliği çalışmalarında her iki yöntemden de faydalanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelime: psikometri ortalama ve kovaryans yapısı modeli madde tepki kuramı ölçek eşdeğerliliği endişeye yatkınlık uygulamalı psikoloji beş factor kişilik envanteri ölçeği madde işlevsel farklılaşması yapısal eşitlik modeli

Konular: Psikoloji

Detection of measurement equivalence by structural equation modeling and item response theory

Öz:

The purpose of the present study was to investigate measurement equivalence for male and female comparison groups in the DIF and MACS methods by using the data obtained from a personality subscale and to discuss the estimated parameter results obtained from these two methods. The participants were 500 females and 500 males from the adult norm sample of Big Five Personality Inventory Proneness to Anxiety subscale developed by Somer and her colleagues (2004). MACS analyses were conducted by using LISREL 8.8; DIF analyses were conducted by using PARSCALE 4.1 computer programs. MACS results showed that the factor loadings were found to be invariant for male and female groups however it was seen in the DIF results that the 10th item was functioning differentially between comparison groups. Moreover, the results concerning the invariance of the intercepts estimated in the MACS and the item location parameters estimated in the DIF analyses showed that the 5th, 6th, 9th and 11th items were differentiated significantly between males and females in both methods. Although the results obtained from both methods revealed similar results, when the advantages and disadvantages of these methods were taken into consideration, the application of both methods together in measurement equivalence studies is suggested.

Anahtar Kelime: applied psychology big five personality inventory scale differential item functioning structural equation model psychometry mean and covariance structure model item response theory measurement equivalence proneness to anxiety

Konular: Psikoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Byrne, B. M., Shavelson, R. J. ve Muthen, B. (1989). Testing for the equivalence of factor covariance and mean structures: The issue of partial measurement invariance. Psychological Bulletin, 105(3), 456-466.
Byrne, B. M. ve Stewart, S. M. (2006). The MACS approach to testing for multigroup invariance of a second-order structure: A walk through the process. Structural Equating Modeling, 13(2), 287-321.
Camilli, G. ve Shepard, L. A. (1994). Methods for identifying biased test items. Sage Publication: London.
Chan, D. (2000). Detection of differential item functioning on the Kirton Adaption - Innovation Inventory using multiple-group mean and covariance structure analysis. Multivariate Behavioral Research, 35(2), 169-199.
Chernyshenko, O. S., Stark, S., Chan, K. Y., Drasgow, F. ve Williams, B. (2001). Fitting item response theory models to two personality inventories: Issues and insights. Multivariate Behavioral Research, 36(A), 523-562.
Collins, W. C., Raju, S. N. ve Edwards, J. E. (2000). Assessing differential functioning in a satisfaction scale. Journal of Applied Psychology, 85(3), 451-461.
Ferrando, P. J. (1996). Calibration of invariant item parameters in a continuous item response model using the extended lisrel measurement submodel. Multivariate Behavioral Research, 37(4), 419-439.
Flowers, C. P., Oshima, T. C. ve Raju, N. S. (1999). Adescription and demonstration of the polytomous-DFIT framework. Applied Psychological Measurement, 23 (4), 309-326.
Hambleton, R. K, Swaminathan, H. ve Rogers, H. J. (1991). Fundamentals of item response theory. Sage Publications: London.
Jöreskog, K. G. ve Sörbom, D. (2006). LISREL (Version 8.8) [Computer software]. Chicago: Scientific Softare International Inc.
Korkmaz, M. (2006). Test ve ölçek geliştirmede yeni yaklaşımlar: Madde cevap kuramı kapsamında madde işlevsel farklılığı (madde yanlılık) yöntemleri. Türk Psikoloji Yazıları, 9(18), 63-80.
Little, T. D. (1997). Mean and covariance structure (MACS) analyses of cross-cultural data: Practical and theoretical issues. Multivariate Behavioral Research, 32(1), 53-76.
Lubke, G. H., Dolan, C. V., Kelderman, H. ve Mellenberg, G. J. (2003). Weak measurement invariance with respect to unmeasured variables: An implication of strict factorial invariance. British Journal of Mathematical and Statistical Psychology, 56, 231-248.
Maurer, T. J., Raju, S. N. ve Collins, W. C. (1998). Peer and subordinate performance appraisal measurement equivalence. Journal of Applied Psychology, 83(5), 693- 702.
Mellenbergh, G. J. (1989). Item bias and item response theory. International Journal of Educational Research, 13, 127- 143.
Mellenbergh, G. J. (1994). A unidimensional latent trait model for continuous item responses. Multivariate Behavioral Research, 29 (3), 223-236.
Meredith, W. (1993). MI, factor analysis and factorial invariance. Psychometrika, 58, 525-543.
Meredith, W. ve Millsap, R. E. (1992). On the misuse of manifest variables in the detection of measurement invariance. Psychometrika, 57(2), 289-311.
Morales, L. S., Reise, S. P. ve Hays, R. D. (2000). Evaluating the equivalence of health care ratings by Whites and Hispanics. Medical Care, 38(5), 517-527.
Muraki, E. ve Bock, R. D. (2002). PARSCALE (Version 4.1) [Computer software]. Chicago: Scientific Software International Inc.
Orlando, M. ve Marshall, G.N. (2002). Differential item functioning in a Spanish Translation of the PTSD checklist: Detection and evaluation of impact. Psychological Assessment, 14(1), 50-59.
Raju, N. S., Laffitte, L. J. ve Byrne, B. M. (2002). Measurement equivalence: A comparison of methods based on confirmatory factor analysis and item response theory. Journal of Applied Psychology, 87(3), 517-529.
Raju, N. S., Van der Linden, W. J. ve Fleer, P. F. (1995). IRT-based internal measures of differential functioning of items and tests. Applied Psychological Measurement, 19 (4), 353-368.
Reise, S. P., Smith, L. ve Furr, R. M. (2001). Invariance on the NEO PI-R neuroticism scale. Multivariate Behavioral Research, 36(1), 83-110.
Samejima, F. (1997). Graded response model. Van der Linden W. J. ve Hambleton R. K., (Ed), Handbook of Modern Item Response Theory. NewYork: Springer-Verlag.
Smith, L. L. (2002). On the usefulness of item bias analysis to personality psychology. Personality and Social Psychology Bulletin, 28(6), 754-763.
Somer, O. (1998). Kişilik testlerinde klasik ve modern test kuramları ile madde analizi. Türk Psikoloji Dergisi, 13(41), 1-15.
Somer, O. (1999). Çok kategorili (polytomous) maddelerde klasik ve modern test kuramlarının madde analizleri, güvenirlik ve bilgi kavramları açısından karşılaştırılması. Türk Psikoloji Dergisi, 14(44), 63-75.
Somer, O. (2004). Gruplararası karşılaştırmalarda ölçek eş-değerliğinin incelenmesi: Madde ve test fonksiyonlarının farklılaşması. Türk Psikoloji Dergisi, 19(53), 69-82.
Somer, O., Korkmaz, M. ve_Tatar, A. (2004). Kuramdan uygulamaya beş faktör kişilîk.modeli ve beş faktör kişilik envanteri- (5FKE). Ege Üniversitesi Edebiyt Fakültesi, Yayın No: 128, İzmir.
Stark, S., Chernyshenko, O. S. Ve Drasgow, F. (2006). Detecting differential item functioning with comfirmatory factor analysis and item response theory: Toward a unified strategy. Journal of Applied Psychology, 91(6), 1292-1306.
Thissen, D., Steinberg, L. ve Wainer, T. (1988). Use of item response theory in the study of group differences in trace lines. H. Wainer ve H. I. Braun, (Ed.), Test validity içinde (147-169). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Inc.
Van de Vijyer, F. ve Leung, K. (1997). Methods and data analysis of comparative research. J. W. Berry ve Y. H. Poortinga, (Ed.), Handbook of cross-cultural psychology, Vol.1: Theory and method içinde (259-300). Needham Heights, MA: Alleyn & Bacon.
Vandenberg, R. J. ve Lance, C. E. (2000). A review and synthesis of the measurement invariance literature: Suggestions, practices, and recommendations for organizational research. Organizational Research Methods, 3, 4-69.
Wu, A. D., Li, Z. ve Zumbo, B. D. (2007). Decoding the meaning of factorial invariance and updating the practice of multi-group confirmatory factor analysis: A demonstration with TIMSS data. Practical Assessment, Research & Evaluation, 12, 1-26.
Zickar, M. J. (1998). Modeling item-level data with item response theory. Current Directions in Psychological Science, 7(4), 104-109.

APA	SOMER O, KORKMAZ M, DURAL ÇETİNKAYA S, CAN S (2009). Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi. , 61 - 77.
Chicago	SOMER Oya,KORKMAZ Medi,DURAL ÇETİNKAYA SEDA,CAN SEDA Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi. (2009): 61 - 77.
MLA	SOMER Oya,KORKMAZ Medi,DURAL ÇETİNKAYA SEDA,CAN SEDA Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi. , 2009, ss.61 - 77.
AMA	SOMER O,KORKMAZ M,DURAL ÇETİNKAYA S,CAN S Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi. . 2009; 61 - 77.
Vancouver	SOMER O,KORKMAZ M,DURAL ÇETİNKAYA S,CAN S Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi. . 2009; 61 - 77.
IEEE	SOMER O,KORKMAZ M,DURAL ÇETİNKAYA S,CAN S "Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi." , ss.61 - 77, 2009.
ISNAD	SOMER, Oya vd. "Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi". (2009), 61-77.

APA	SOMER O, KORKMAZ M, DURAL ÇETİNKAYA S, CAN S (2009). Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 24(64), 61 - 77.
Chicago	SOMER Oya,KORKMAZ Medi,DURAL ÇETİNKAYA SEDA,CAN SEDA Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi 24, no.64 (2009): 61 - 77.
MLA	SOMER Oya,KORKMAZ Medi,DURAL ÇETİNKAYA SEDA,CAN SEDA Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, vol.24, no.64, 2009, ss.61 - 77.
AMA	SOMER O,KORKMAZ M,DURAL ÇETİNKAYA S,CAN S Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi. 2009; 24(64): 61 - 77.
Vancouver	SOMER O,KORKMAZ M,DURAL ÇETİNKAYA S,CAN S Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi. 2009; 24(64): 61 - 77.
IEEE	SOMER O,KORKMAZ M,DURAL ÇETİNKAYA S,CAN S "Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi." Türk Psikoloji Dergisi, 24, ss.61 - 77, 2009.
ISNAD	SOMER, Oya vd. "Ölçme eşdeğerliğinin yapısal eşitlik modellemesi ve madde cevap kuramı kapsamında incelenmesi". Türk Psikoloji Dergisi 24/64 (2009), 61-77.