Yıl: 2009 Cilt: 26 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 123 - 156 Metin Dili: İngilizce İndeks Tarihi: 29-07-2022

Conservation of urban space as an ontological problem (1)

Öz:
Korumanın bir çok tanımı bilgi kuramından yola çıkmakta ve miras, anıt, tarihi yapı gibi deyimlerle konuya yaklaşmaktadırlar. Ondokuzuncu yüzyılda estetik kaygılarla başlayan korumanın boyutları günümüzde genişlemiş ve toplumsal bellek ve yer kavramlarıyla tanımlanan, bireyin yaşamına dair her şeye ilişkin bir olguya dönüşmüştür. Bu durumda bilgi kuramı yetersiz kalmaktadır. Bu çalışma konuya bir başka açıdan bakmakta ve varlık bilimini korumanın bağlamı olarak yorumlamaktadır. İnsanın en büyük kültür ürünü olduğu söylenen kentler sürekli olarak eskiden varolanla varolacak olanı içlerinde barındırırlar. Bu bağlamda iktisadi yapının getirdiği devingen büyüme süreçleri ile kullanımlardaki çeşitlenme, sosyal yapının getirdiği kentteki sınıfların hareketliliği kenti sürekli olarak bir çatışma alanına dönüştürür. Bu çatışma içinde kent kendini yeniden üretir. Chicago kent sosyolojisi okulunun 1920’lerden başlayarak geliştirdiği kentin gelişmesi ve kendini yenilemesine ilişkin ‘kentsel ekoloji’ yaklaşımı kenti bir organizma olarak görür ve bir kenti oluşturan ve yeniden oluşturan süreçleri inceler. İlk sürece bağlı olarak kentler önce merkezde yoğunlaşmakta ve yapılaşmış alanlarını oluşturmaktadırlar (centralization). Daha sonra her kentin yaşamında kimi zaman merkezden çepere doğru gelişmeler yaşanmakta (decentralization), burada bazı eşiklerle karşılaşıldığında yeniden merkezde yoğunlaşma istemi ortaya çıkmaktadır. Kent çepere doğru büyüdüğünde merkezdeki eski dokular terk edilmekte, terk ve işgal (succession-invasion) olarak bilinen ikinci süreç oluşmaktadır. Bu durumda kimi kullanım ya da sosyal gruplar zaman içinde değişen koşullara bağlı olarak bir bölgeyi terk etmekte, daha alt düzeydeki kullanım ve gruplar o yöreyi işgal etmektedir. Özellikle kentlerin çepere doğru yayıldığı dönemlerde oluşan bu durumlarda, eskiden prestiji olan yerler çöküntü bölgelerine dönüşmekte ve korumanın kentsel dokudaki konusunu oluşturan tarihsel ve değerli yapılar çöküntü sürecine girmektedirler. Sonraki dönemde ise, kent yeniden merkeze yöneldiğinde, bu kez korumanın konusunu oluşturan binaların bulunduğu yerlerde arazinin getirisi yükselmekte ve bu tür yapılar yıkılarak yerlerine yeni yapılar inşa edilebilmektedir. Kentsel ekolojinin kenti bir organizma olarak görmesine karşı çıkan Marksçı düşünürler ise, kentin bir organizma olmadığını, bir siyasi çatışma alanı olduğunu savlayarak, sınıfların ve devletin müdahaleleriyle kentin üretildiğini ve yeniden üretildiğini vurgulamışlardır. Yukarda açıklanan süreçler içinde çok sayıda ve farklı nitelikte siyasa devreye sokulmuştur. Bir kentin durağan olmadığına ve kendini yeniden üretmesi gereğine değinilmişti. Kuşkusuz kentlerin belirli yörelerinde değişim ve dönüşümler de olacaktır. Ancak, anılan siyasaların çoğu salt çöküntü bölgeleri için kullanılmamış, toplumsal belleği oluşturan, orada-varlığın deneyimlediği değerleri de yok etmiştir. Çalışmada yazar, kendi meslek deneyimi ile okumalarına bağlı olarak kentlerin yeniden üretim süreçlerine ilişkin uygulama ya da kuramsal çerçeveleri, varlığın sürdürülmesi olarak tanımladığı koruma olgusu ile ilintilendirerek irdelemiştir. Koruma kentlerin yeniden üretilmesinde başvurulan olgulardan bir tanesini oluşturmaktadır. Salt teknik süreç olarak yorumlandığında bilgi kuramının mantığı devreye girmekte ve niçin, neyi, nasıl koruyacağımızın yanıtları gereksinim, işlev, kamusal alan, bezeme, kültür mirası ve kişilik gibi daha kolay yanıtlayabileceğimiz noktalarında yoğunlaşmaktadır. Sonuçta nesneler dünyası ile uğraştığımız da bir gerçekliktir. Ancak bu yaklaşımlar yeterli midir? Varlıkbilim bunları yetersiz görmekte ve temel tartışmanın nesnelerin varoluşunda yattığını savlamaktadır. Heidegger’in deyişiyle ‘hakkında konuştuğumuz, anlam yüklediğimiz ve ilintilendirdiğimiz her şey varlığa aittir’. Dolayısıyla varlık, hem kendimizdir, hem de hakkında yorum yaptığımız, anlamlar yüklediğimiz dışımızdaki nesnelerdir. Bu bütünlük, yinelemek gerekirse; “şeylerin nesnel mevcudiyetinde, gerçeklikte, sürdürülebirlikte, geçerlilikte, varoluşta (Da-Sein), ve orada varolmakta aranmalıdır” (Heidegger 1996, 5). Bu bağlamda doğal ve kültürel varlıkların korunması, temelde kendi varlığımızın da korunması anlamına gelmektedir. Korumanın konusu olan nesneler kendi başlarına düşünüldüğünde yalnızca vardır, ‘Orada- Varlık’ın ise dünyası vardır. Koruma bu bağlamda düşünüldüğünde ve toplum tarafından benimsendiğinde başarılı olabilmektedir. Bireye, çevresindeki nesnelerle bir bütün olduğunda kendi varlığını sürdürebileceği bilinci aşılanmalıdır. Toplumsal koşullanmalarımız ve eğitim sistemlerimiz insanın kendi varlığına eğilmiyor. Ya bilgi kuramının koşullanmaları, ya da salt pratik bilgi bireyde kendi varlığına karşı yabancılaşmaya ve kafa karışıklığına neden olmaktadır. Bu çerçevede yazar, orada-varlığa (Da-Sein) bir nitelik daha eklenmesi gerektiğini düşünmektedir. Bu da korunacak doğa ve kültür varlıklarına sahip çıkmaktır. Koruma söylemi uzun dönem aydınların denetiminde kalmış, korunacak nesnenin kendisinden çok üzerinde bulunduğu yerin getirisi ön plana çıkmıştır. Korunacak nesnenin kendisi, gerçek varlığı, bir yaşamı sürdürme öğesi olduğunda birey o nesneyle kendi varlığını bütünleştirmekte ve koruma bilinci gelişebilmektedir. Nasıl ki kamu bilinci ve tıp bilimi, bireylerin yok edilmeleri değil, sonuna kadar varlıklarının sürdürülmesi üzerine kurgulanmıştır, koruma da bu yönüyle algılanmalı ve çevre ahlâkı açısından da insanın içinde bulunduğu doğa ile kendi ürettiği saygın kültür varlıklarını yok etmesinin kendi varlığını da yok edeceği bilinciyle donatılmalıdır.
Anahtar Kelime: concept analysis cultural heritage philosophy conservation of natural and cultural heritage revitalization gentrification architectural conservation preservation redevelopment epistemology ontology rehabilitation urban conservation improvement existence renewal venice charter refurbishment

Konular: Mimarlık

Bir varlıkbilim sorunsalı olarak kentsel mekanın korunması

Öz:
-
Anahtar Kelime: bilgi felsefesi varlık bilimi rehabilitasyon kentsel koruma iyileştirme varoluş yenilenme venedik tüzüğü yenileştirme kavram analizi kültürel miras felsefe doğal ve kültürel mirasın korunması yeniden canlandırma seçkinleştirme mimari koruma koruma yeniden geliştirme

Konular: Mimarlık
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • ANKARA ÜNİVERSİTESİ (2007) Cumhuriyetin Başkenti, der. Atila Cangır, Ankara Üniversitesi Kültür ve Sanat Yayınları No. 3, Ertem Basın Yayın Dağıtım.
  • BACON, N. E. (1982) Design of Cities, Thames and Hudson, Reprinted USA,first published 1967.
  • BALAMİR, A. (2003) Mimarlık ve Kimlik Temrinleri 1: Türkiye’de Modern Yapı Kültürünün Bir Profili, Mimarlık, n: 313.
  • BELL, D. H. (1981) The Future of Architecture, Another Episode in Cultural History and the Return of the Object, Oz Re-Prints, v: 3, 1981. http://www.ozjournal.org/reprints/v03bell/bell4.html; retrieved: April 2004)
  • BOYER, M. C. (1994) The City of Collective Memory; Its Historical Imagery and Architectural Entertainments, The MIT Press Cambridge, Massachusetts.
  • BECKMAN, T. (2000) Martin Heidegger and Environmental Ethics, (http://www2.hmc.edu/~tbeckman/personal/Heidart.html; retrieved: April 2003).
  • CASTELLS, M. (1977) The Urban Question: A Marxist Approach, Edward Arnold, Great Britain.
  • CHAPIN, S. Jr. (1965) Urban Land Use Planning, University of Illinois Press, Urbana, USA.
  • CULLEN, G. (1964) Townscape, Reinhold Pub. Cor., New York.
  • ÇÜÇEN, A.K. (2000) Heidegger’de Varlık ve Zaman, ASA Kitabevi, Bursa.
  • DEAR, M. J. (1986) Postmodernism and Planning, Environment and Planning D: Society and Space, v: 4; 367-84.
  • DREXLER, A. (1980) Transformations in Modern Architecture, The Museum of Modern Art, New York.
  • EKISTICS (1963) The CIAM Charter of Athens, 1933: Outcome of a Similar Effort, Appendix, Vol.16, No:95, (263-267).
  • GOTTDIENER, M. (1988) The Social Production of Urban Space, University of Texas Press, USA.
  • GRAHAM, J. (2002) Heidegger, Marx, and the Concept of Alienation, (http://www.ferrum.edu/philosophy/heidmarx.htm) (Retrieved: April 2003).
  • GÜNAY, B. (1988) History of CIAM and the TEAM 10, METU Journal of the Faculty of Architecture (8:1) 23-44.
  • GÜNAY, B. (2005) Skyframe (Gökkafes) in Istanbul: An Ontological Assessment, Journal of Urban Design, v: 10, n: 1, February 2005; 111-132.
  • GÜNAY, B. (2006) Varlıkbilim Bağlamında Koruma, Bilim ve Ütopya, n: 144, Haziran; 5-20.
  • HABERMAS, J. (1992) The New Conservatism, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts.
  • HALL, P. (1989) The Turbulent Eighth Decade, Challenges to American City Planning, Journal of the American Planning Association, n: 275; 275-82).
  • HARVEY, D. (1985) The Urbanization of Capital, The Johns Hopkins University Press, Baltimore, Maryland, Great Britain.
  • HEIDEGGER, M. (1973) The End of Philosophy, tr. by J.Stombough, Harper and Row, New York.
  • HEIDEGGER, M. (1975) Building, Dwelling, Thinking, Poetry, Language, Thought, tr. by A. Hofstaedter, Harper and Row Publishers, New York.
  • HEIDEGGER, M. (1977) The Age of the World Picture, The Question Concerning Technology and Other Essays, tr. by W. Levitt, Harper Torchbooks, New York.
  • HEIDEGGER, M. (1996) Being and Time, tr. by J. Stambaugh, SUNY Press,NY.
  • HIZIR, N. (1981) Felsefe Yazıları, Arpaz Matbaacılık Tesisleri, İstanbul.
  • HILL, G. (2002) There is no Place Like Home, De-Placing Difference Architecture, Culture and Imaginative Geography, Ed: S. Akach, The Centre for Asian and Middle Eastern Architecture, The University of Adelaide, South Australia.
  • KALE, İ. (1990) Physical and Social Transformation of Urban Green Space, unpublished Master’s Thesis, Department of Architecture, Ankara.
  • LAMPUGNANI, V. M. (1996) Dictionary of 20th Century Architecture, Thames and Hudson, Singapore.
  • LEFEBVRE, H. (1994) The Production of Space, tr. by D.N.Smith from “Production de l’espace”(1974) Blackwell, Great Britain.
  • LEONTIDOU, L. (1993) Postmodernism and the City: Mediterranean Versions, Urban Studies, v 30, n: 6; 949-65.
  • LYNCH, K. (1960) TheImage of the City, The MIT Press, Cambridge Mass.
  • MADRAN, E., ÖZGÖNÜL, N. (1999) International Documents Regarding the Preservation of Cultural and Natural Heritage, METU Faculty of Architectural Press, Ankara.
  • MADRAN, E. (2000) Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Mevzuatının Gelişimi ve Yargısal Denetim, Mekân Planlama ve Yargı Denetimi, Editörler: M.Ersoy, H.Ç.Keskinok, Yargı Yayınevi, Ankara.
  • MUMFORD, L. (1966) The City in History, Pelican Books, Great Britain.
  • MURPHY, D. K. (2002) The Villa Savoye and the Modernist Historic
  • Movement, Journal of the Society of Architectural Historians, v: 61, n: 1, March 2002; 68-89.
  • NEWTON, C. (2005) The Phoenix Pavilion: interpreting the black and white memory of the Barcelona Pavilion, Fabrications, v: 15, n: 2, December 2005.
  • NORBERG-SCHULZ, C. (1980) Meaning in Western Architecture, Studio Vista, London.
  • NORBERG-SCHULZ, C. (1980, 1984) Genius Loci, Towards a Phenomenology of Architecture, Rizzoli, New York.154
  • PALMER, D. (1994) Looking at Philosophy, The Unbearable Heaviness of Philosophy Made Lighter, Mayfield Publishing Co., USA.
  • RAVETZ, A. (1986) The Government of Space, Faber and Faber, London.
  • ROSSI, A. (1982, 1992) The Architecture of the City, Oppositions Books, MIT Press, London.
  • TRANCIK, R. (1986) Finding Lost Space, Van Nostrand Reinhold Co., New York.
  • WIRTH, L. (1967) Urbanism as a Way of Life, Cities and Society, ed. by P.K. Hatt and A.J. Reiss, Jr, The Free Press, New York.Internet Sources
  • http://findikli.gov.tr/modules (retrieved September 2007).
  • http://www.weissenhof2002.de/english/aktuelles.html (retrieved July 2008).
  • www.bluffton.edu/.../barcelona/mies/rthalf2.jpg (retrieved July 2008). http://www.pbase.com/ka9taw/image/56256618 (retrieved August 2008).
APA GÜNAY B (2009). Conservation of urban space as an ontological problem (1). , 123 - 156.
Chicago GÜNAY Baykan Conservation of urban space as an ontological problem (1). (2009): 123 - 156.
MLA GÜNAY Baykan Conservation of urban space as an ontological problem (1). , 2009, ss.123 - 156.
AMA GÜNAY B Conservation of urban space as an ontological problem (1). . 2009; 123 - 156.
Vancouver GÜNAY B Conservation of urban space as an ontological problem (1). . 2009; 123 - 156.
IEEE GÜNAY B "Conservation of urban space as an ontological problem (1)." , ss.123 - 156, 2009.
ISNAD GÜNAY, Baykan. "Conservation of urban space as an ontological problem (1)". (2009), 123-156.
APA GÜNAY B (2009). Conservation of urban space as an ontological problem (1). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 26(1), 123 - 156.
Chicago GÜNAY Baykan Conservation of urban space as an ontological problem (1). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi 26, no.1 (2009): 123 - 156.
MLA GÜNAY Baykan Conservation of urban space as an ontological problem (1). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, vol.26, no.1, 2009, ss.123 - 156.
AMA GÜNAY B Conservation of urban space as an ontological problem (1). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2009; 26(1): 123 - 156.
Vancouver GÜNAY B Conservation of urban space as an ontological problem (1). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2009; 26(1): 123 - 156.
IEEE GÜNAY B "Conservation of urban space as an ontological problem (1)." Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 26, ss.123 - 156, 2009.
ISNAD GÜNAY, Baykan. "Conservation of urban space as an ontological problem (1)". Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi 26/1 (2009), 123-156.