Yıl: 2009 Cilt: 26 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 249 - 277 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler

Öz:
-
Anahtar Kelime: mimarlık tarihi kaya kilisesi kapadokya kültür ve tabiat varlıklarını koruma bölge kurulları kültürel miras osmanlı dönemi Osmanlı İmparatorluğu kilise plan şeması mimari koruma mimari belgeleme

Konular: Mimarlık

Churches in the Cappadocia region during the Ottoman period : Examples,problems and suggestions

Öz:
There were numerous churches and monasteries built during the Ottoman Period, in the region called Cappadocia, which holds the cities of Nevşehir, Niğde, Aksaray and Kayseri in Central Anatolia. Most of these monuments had been built in the 18th and the 19th centuries, depending on the constitutional changes that took place in the administration of the Empire. Most of these religious monuments, which were completely abandoned following the 1923 Lausanne Treaty and the Agreement for Population Exchange, have almost been destroyed due to lack of preservation strategies. Even the inventory studies for most monuments have not been realized yet. Beginning from 1996, the author’s field studies funded by TÜBİTAK and Hacettepe University with the permission of the Turkish Ministry of Culture and Tourism, have focused mainly on the documentation and inventorization of these monuments. Three Churches and monasteries documented in and around Aksaray are three (excluding Güzelyurt inland town), in and around Nevşehir (excluding Mustafapaşa inland town), are approximately ten; in and around Niğde are approximately 30, in and around Kayseri are approximately 40. Our studies concerning Kayseri and the settlements in the vicinity are still in progress. These churches, built by the non-Muslim citizens of the Ottoman Empire, have neither been fully explored nor appropriately documented in the context of art history and history of architecture as disciplines. They have not been considered to be part of the Ottoman art history. In this paper, some of these monuments have been introduced briefly, related with their value and place in art history, architecture, local / settlement history and social history. Some suggestions regarding the preservation and utilization of these monuments have been discussed. The interdisciplinary study still calls for the interest and action of several parties affective in the field.
Anahtar Kelime: cultural heritage ottoman period Ottoman Empire church plan scheme architectural conservation architectural documentation architectural history rock-cut church cappadocia regional councils for the protection of cultural and natural heritage

Konular: Mimarlık
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • ARI, K. (1995) Büyük Mübadele: Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923- 1925),Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Ankara.
  • ARKHİEALOS, S. (1899) Sinasos, Atina.
  • AUGISTINOS, G. (1992) Küçük Asya Rumları, çev. D. Evci (1997) Ayraç Yayınevi, Ankara.
  • BAĞIŞ, A.İ. (1983) Osmanlı Ticaretinde Gayrimüslimler: Kapitülasyonla Beratlı Tüccarlar Avrupa ve Hayriye Tüccarları (1750-1839), Turhan Kitabevi,Ankara.
  • BALLIAN, A., vd. (1994) Cappadocia, Travels in The Christian East, Adam Editions, Athens.
  • BALTA, E. ed. (2004) Ürgüp, Photographs from the Archive of the Centre Asia Minors Studies, Centre For Asia Minor Studies, Athens.
  • BALTA, E., ed. (2005) Sinasos. Mübadeleden Önce Bir Kapadokya Kasabası, çev. A. Çokona (2006) Bir Zamanlar Yayıncılık, İstanbul.
  • BALTA, E. MILLAS, H. (1996) 1923 Mübadelesi’nin Tarihsel Sorunları Üzerine Düşünceler: Bir Destan ve Sözlü Tarih, Tarih ve Toplum (149)5-15.
  • BOZKURT, G. (1989) Alman-İngiliz Belgelerinin ve Siyasi Gelişmelerin Işığı Altında Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşlarının Hukukî Durumu (1839- 1914), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
  • BRYER, A. vd. (2002) The Post-Byzantine Monuments of the Pontos, Variorum Collected Studies Series, Suffolk.
  • COŞKUNER, B. (2003) Az Dokunulmuş Sinasos. Popüler Tarih Dergisi,(36) 32-7.
  • ÇADIRCI, M. (1997) Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
  • DUKAS (1956) Bizans Tarihi, çev. Vl. Mirmiroğlu (1956), İstanbul Matbaası, İstanbul.
  • DÜSTUR (1931) Üçüncü Tertip. Kanunları, Tefsirleri ve BMM.si Kararlarını, Nizamname ve Muahede ve Umumi Hizmetlere ait Mukavelatı muhtevidir, c: 5, 11 Ağustos 1339-19 Teşrinievvel 1340, Necmi İstikbal Matbaası, İstanbul.
  • EKİN, C. (2005) Kayseri Osmanlı Dönemi Rum Kiliseleri, yayılanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Ankara.
  • ERCAN, Y. (2001) Osmanlı Yönetiminde Gayrimüslimler:Kuruluştan Tanzimat’a Kadar Sosyal, Ekonomi ve Hukuki Durumlar, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara.
  • ERGİN, O. (1937) Türk Tarihinde Evkaf, Belediye ve Patrikhaneler, Ötüken, İstanbul.
  • ERİM, N. (1953) Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri I, Osmanlı İmparatorluğu Anlaşmaları, Ankara.
  • EYİCE, S. (1977) Anadolu’da Karamanlıca Kitabeler. (Grek Harfleriyle Türkçe Kitabeler), Belleten (XLIV) 683-96.
  • GÖKAÇTI, M.A. (2002) Nüfus Mübadelesi. Kayıp Bir Kuşağın Hikayesi, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • GÜLER, A. (1997) Osmanlı Devletinde Azınlıklar, Turan Yayıncılık, İstanbul.
  • GÜNGÖR AÇIKGÖZ, Ş., AHUNBAY, Z. (2008) 19. Yüzyıl Kayseri Kiliseleri için Koruma Önerileri, itü dergisi/a. mimarlık, planlama, tasarım (7-2) 26-37.
  • GÜVENÇ, S., ed. (2005) Common Cultural Heritage: Developing Local Awareness Concerning the Architectural Heritage Left from the Exchange of Populations in Turkey and Greece Fondation of Lausanne Treaty Emigrants, İstanbul.
  • HAMILTON, W. J. (1842) Research in Asia Minor Pontus and Armenia; With some account of their Antiquities and Geology I-II, London.
  • HILD, F., RESTLE, M. (1981) Kappadokien (Kappadokia, Charsianon, Sebastia und Lykandos), Tabula Imperii Byzantini 2, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien.
  • HIRSCHON, R. (2003) Ege’yi Geçerken, çev. M. Pekin ve E. Altınay (2005) İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
  • İLBARS, Z.,TEMREN, B. (2003) Kültürel Boyutuyla Mustafapaşa (Sinasos), Türsev Yayınları, Ankara.
  • İNALCIK, H. (1970) The Foundations of Ottoman Economic-Social System in Cities. Studia Balcanica (3) 17- 24.
  • KARACA, E. L. (1985) The Last Hellenism of the Region of Gregory of Nazianzus Akseray-Ghelveri (Carbala), Ekloseis, Athens.
  • KARACA, Z. (1995) İstanbul’da Osmanlı Dönemi Rum Kiliseleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
  • KARACA, Z. (2008) İstanbul’da Tanzimat Öncesi Rum Ortodoks Kiliseleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
  • KARAL, E.Z. (1983) Osmanlı Tarihi V, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
  • KARPAT, K. (1975) The Background of Ottoman Concept of City and Urbanity, Structure Sociale et developpement culturel de villes Sud-Est Europeenees et Adriatiques aux XVII-XVIII siecles, Bükreş.
  • KONYALI, İ.H. (1947) Abideleri ve Kitabeleri ile Niğde Aksaray Tarihi, 3 cilt, Fatih Yayınevi, İstanbul.
  • KNOBEN, U. (1974) Gregor von Nazianz, Lexikon der christlichen Ikonographie, Herder, Rom. Reiburg. Basel. Wien.
  • KUBAN, Z. (2001) Considerations on the Definition of Ottoman Architecture in the 19th Century, EJOS IV, (der. M. Kiel, N. Kandman ve H. Theunissen, Proceedigs of the 11th International Congress of Turkish Art, Utrecht, August 23-28 1999) n: 28; 1-20.
  • KÜÇÜK, C. (1985) Osmanlılar’da illet ve Tanzimat, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi (4) 1007-24.
  • LA FONTAINE, J. (1963) Nouvelles notes Cappadociennes, Byzantion (33)121-83.
  • LEBIDES, A. M. (1899) Ai en Monolithois Monai tes Kappadokias kai Lykaonias, İstanbul.
  • LEWIS, B., BRAUDE, B. (1981) Christians and Jews in the Ottoman Empire, 2 cilt, New-York.
  • MEHMED HAYRİ (M. 1922/H. 1338) Türkiye Büyük Millet Meclisi Umur-u Sıhhiye ve Muavenet-I İçtimaiyye Vekaleti, 2. Cüzü, Türkiye’nin Sıhıye-i İçtimai Coğrafyası, Niğde Sancağı, Öğüt Matbaası, Ankara.
  • McCARTHY, J. (1983) Müslümanlar ve Azınlıklar “Muslims and Minorities” Osmanlı İmparatorluğunda Nüfus Sorunu ve İmparatorluğun Sonu, çev. B. Umar (1998) İnkılap, İstanbul.
  • MİLLAS, H., der. (2001) Küçük Asya Araştırmaları Metkezi, Göç, İletişim, İstanbul.
  • ORTAYLI, İ. (1981) İkinci Abdülhamit Döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara.
  • ÖZBAY, A., ed. (2005) Mustafapaşa - Sinasos Mevcut Durum Raporu ve Acil Eylem Planı, Epik Grafik, Ankara.
  • ÖZBEK, Y. (2005) Mustafapaşa (Sinasos) Evlerinde Duvar Resimleri, Grup Matbaacılık, Kayseri.
  • PALLIS, A. A. (1997) Yunanlıların Anadolu Macerası (1915-1922), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
  • PAPADOPOULOS, T. P. (1952) Studies and Documents Relating to the History of the Greek Church and People Under Turkish Domination, Brüksel.
  • PAPARRIGOPOULOS, K. (1877) Epilogos tis Istorias tou Ellinikou Ethnous,Atina.
  • PARMAN, E. (1988) Niğde Çevresi Araştırmaları, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (5-2) 123-48.
  • PEKAK, S. (1993) Güzelyurt’ta (Gelveri) Bulunan Bizans / Post-Bizans Dönemi Eserleri 1, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (10- 2) 123-60.
  • PEKAK, S. (1994) Güzelyurt’ta (Gelveri) Bulunan Bizans /Post Bizans Dönemi Eserleri 2, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (11) 177-216.
  • PEKAK, S. (1997) 18-19. Yüzyıllarda Anadolu’da Yaşayan Gayrimüslimlerin İmar Faaliyetleri ve Foça’daki Post- Bizans Kiliseleri, Geçmişten Günümüze Foça; Uluslararası Sempozyum: 23- 25 Ağustos 1996-Foça, Bildiriler; 75 -90.
  • PEKAK, S. (1998a) Kappadokya’da Post-Bizans Dönemi Dini Mimarisi I: Nevşehir ve Çevresi. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü. XV. Araştırma Sonuçları Toplantısı (I) 1- 43.
  • PEKAK, S. (1998b) Kappadokya’da Post-Bizans Dönemi Dini Mimarisi I: Nevşehir ve Çevresi (1) Arkeoloji ve Sanat (83)12-21.
  • PEKAK, S. (1998c) Kappadokya’da Post-Bizans Dönemi Dini Mimarisi I: Nevşehir ve Çevresi (2) Arkeoloji ve Sanat (84) 23-33.
  • PEKAK, S. (1999) 18-19. Yüzyıllarda Niğde ve Çevresinde Hıristiyan Dini Mimarisi, Kültür Bakanlığı Anıtlar Müzeler Genel Müdürlüğü XVI. Araştırma Sonuçları Toplantısı: 25- 29 Mayıs 1998-Tarsus: Bildiriler (1) 25-48.
  • PEKAK, S. (2001) Aksaray Çevresi Osmanlı Dönemi Hıristiyan Kiliseleri, Kültür Bakanlığı Anıtlar Müzeler Genel Müdürlüğü XVIII. Araştırma Sonuçları Toplantısı: 22-26 Mayıs 2000-İzmir: Bildiriler (1) 61-74.
  • PEKAK, S. (2005) Christian Art of Cappadocia from the Middle Ages to the 20th Century, ed. S. Güvenç Common Cultural Heritage. Developing Local Awareness Concerning the Architectural Heritage Left from the Exchange of Populations in Turkey and Greece: 18- 24 eylül 2004- Mustafapaşa: Bildiriler; 29-34.
  • PEKİN, M., TURAN, Ç. (2002) Mübadele Bibliyografyası. Lozan Nüfus Mübadelesi İle İlgili Yayınlar ve Yayınlanmamış Çalışmalar, Lozan Mübadilleri Vakfı, İstanbul.
  • PEKİN, M. (2005) Yeniden Kurulan Yaşamlar, 1923 Türk-Yunan Zorunlu Nüfus Mübadelesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
  • PETROPOULOS, D., ANDREADIS, H. (1971) He en Monolithois Monai tes Kappadokias kai Lykaonias, İstanbul.
  • PIMENIDES, F. (1985) Sinassos, çev. E. Malkoç, Londra.
  • RAMSAY, W. (1915- 16) The Intermixture of Races in Asia Minor; Some of Its Causes and Effects, Proceedings of the British Academy (7) 359-422.
  • RAMSAY, W. (1962) The Historical Geography of Turkey, Amsterdam.
  • RESTLE, M. (1979) Studien zur frühbyzantinischen Architektur Kappadokiens’ Tabula İmperii Byzantini, Band 3, Wien.
  • RIZOUS, S. (1856) Cappadocia.
  • ROTT, H. (1908) Kleinasiatische Denkmaeler aus Psidien, Pamphylien, Kappadokien und Lykien, Dieterich’sche Verlagsbuchhandlung Theodor Weicher, Leipzig.
  • SAĞIR, G. (2000) Kayseri İl Merkezindeki Surp Krikor Lusavoriç ve Surp Asvadzadzin Ermeni Kiliseler, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • SARANTIDOU, A. I. (1899). I Sinassos, Atina.
  • SHEPERD, S. R. (1986) Sinassos in Cappadocia, Atina.
  • SÖZEN, M., ed. (1998). Kapadokya, Şahenk Vakfı, İstanbul.
  • STAMATOPOULOS, K. (1985). Kapadokya, Sinasos’ta Günlük Yaşam, çev. E. Malçok, Kapadokya’daki Sinasos, Agra Pubicitions, London.
  • ŞAKİROĞLU, M. H. (1983) Fatih Sultan Mehmed’in Galatalılara Verdiği Fermanın Türkçe Metinleri, Ankara Üniversitesi DTC Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, (XIV) 211-24.
  • TANÖR, B. (1985) Anayasal Gelişmelere Toplu Bakış, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi (4) 1137-50.
  • ŞAHİN, M.S. (1980) Fener Patrikhanesi ve Türkiye, İstanbul.
  • TEKİNDAĞ, Ş. (1967) Osmanlı İdaresinde Patrik ve Patrikhane, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi (1) 52-5.
  • TEMREN, B., ZAFER, İ. (2003) Kültürel Boyutuyla Mustafapaşa (Sinasos),Ankara
  • TÜRKER, O. (1998) Ahali Mübadelesinin 75. Yılı, Tarih ve Toplum (172) 226-35.
  • TÜRKMEN, K. T. (1999) Bilinmeyen Bir Kapadokya’dan Bir Kesit Ürgüp, Ürün Yayınları, Ankara.
  • UBICINI, M.A. (1973) Letters on Turkey; An Account of the Religious, Political, Social and Commercial Condition of the Ottoman Empire, (çev. Lady Easthope), New York.
  • ULUSOY BİNAN, D. (1994) Güzelyurt Örneğinde, Kapadokya Bölgesi Yığma Taş Konut Mimarisinin Korunması İçin Bir Yöntem Araştırması, yayınlanmamış doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimlei Enstitüsü, İstanbul.
  • UZUNÇARŞILI, İ.H. (1983) Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
  • VRYONIS, S. Jr. (1968-1970) The Byzantine Legacy and Ottoman Forms, Dumbarton Oaks Paper (23- 4) 253-308.
  • YENİŞEHİRLİOĞLU, F. (1989) Ottoman Architectural Works Outside Turkey, Nurol Matbaacılık, Ankara
  • YEORGIOS, F. (1992) Şehir Düştü, çev. K. Dinçmen, Scala Yayıncılık,İstanbul.
  • YERASIMOS, S. (1980) Az Gelişmişlik Sürecinde Türkiye, Bizans’tan 1971’e, Gözlem Yayınları, İstanbul.
  • YILDIRIM, Z.Ö. (2004) Sinasos Yöresel Mimarisi ve 19. Yüzyıl Batılılaşma Hareketleri’nin Konut Mimarisine Etkisi, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbulTeknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
APA Pekak M (2009). Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler. , 249 - 277.
Chicago Pekak Mustafa Sacit Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler. (2009): 249 - 277.
MLA Pekak Mustafa Sacit Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler. , 2009, ss.249 - 277.
AMA Pekak M Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler. . 2009; 249 - 277.
Vancouver Pekak M Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler. . 2009; 249 - 277.
IEEE Pekak M "Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler." , ss.249 - 277, 2009.
ISNAD Pekak, Mustafa Sacit. "Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler". (2009), 249-277.
APA Pekak M (2009). Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 26(2), 249 - 277.
Chicago Pekak Mustafa Sacit Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi 26, no.2 (2009): 249 - 277.
MLA Pekak Mustafa Sacit Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, vol.26, no.2, 2009, ss.249 - 277.
AMA Pekak M Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2009; 26(2): 249 - 277.
Vancouver Pekak M Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2009; 26(2): 249 - 277.
IEEE Pekak M "Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler." Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 26, ss.249 - 277, 2009.
ISNAD Pekak, Mustafa Sacit. "Kappadokia bölgesi Osmanlı dönemi kiliseleri : Örnekler,sorunlar,öneriler". Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi 26/2 (2009), 249-277.