Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi

AKICI TAYANÇ, Dilek; ASLAN, Mustafa

Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi

Mustafa ASLAN, (Adnan Menderes Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Aydın, Türkiye)

Dilek AKICI TAYANÇ (Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın Meslek Yüksek Okulu Aydın, Türkiye)

Akdeniz İletişim

49 3

Yıl: 2018 Cilt: 0 Sayı: 30 Sayfa Aralığı: 301 - 321 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 18-11-2019

Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi

Öz:

Sinema ve psikoloji; insana özgü olanı anlama ve anlamlandırmaya çalışan iki ayrıdisiplindir. İnsana dair olanı anlamlandırma süreci sinemada, flm ve belgesel olarakçıktıya dönüşürken; psikolojide kuramlar ve teoriler olarak kendisini göstermektedir.Diğer sanat alanları da aynı motivasyonla eserler ortaya koyarken sinemasal eserlerinkapsayıcılığı ve gücü her zaman daha fazla olmuştur. Çünkü sinema; ele aldığı birkonuyu bütünlüklü bir şekilde anlatıma dönüştürmekte ve kitlesine mesajı etkili birşekilde iletmektedir. Sinema tarihi, psikoloji biliminin ortaya koyduğu pek çok olguyu,kavramı, durumu veya teoriyi etkileyici biçimde işleyen eserlerle doludur. Sinemapsikolojiilişkisi çift yönlüdür; psikoloji de sinemayı; gerek bir kavramı veya olguyu ilgilibireylere örneklendirerek anlatabilmek için didaktik amaçla, gerek psikolojik bir takımproblemlerin sağaltımı amacıyla psikoterapötik öğe olarak, gerekse de belirli teorileritest etmek amacıyla düzenlenmiş deneysel çalışmalarda kendisi için bir araç olarakkullanmaktadır. İçerisinde sembolik anlatımın aksiyon anlatımdan daha fazla olduğuflmlerde söz konusu çift tarafı ilişki net bir şekilde görülmektedir. Sinema tarihindesembolik anlatımı en iyi kullanan yönetmenlerin başında Tarkovsky gelmektedir.Tarkovsky’nin özellikle erken dönem yapıtlarından olan “Ayna” flmi, yönetmenin diğerflmlerine göre çok daha fazla sembolik anlatım içermektedir. Çeşitli psikolojik ekollerve kavramlar açısından ele alındığında “Ayna” zengin bir içerik sunmaktadır. Buçalışmada ise Tarkovsky’nin “Ayna”sı psikolojideki bellek türleri, özellikleri ve süreçleriaçısından doküman analizi yöntemiyle incelenmiş ve sekanslardaki ilgili örneklerortaya konulmuştur.

Anahtar Kelime:

Konular: Film, Radyo, Televizyon

Memory Reflected on Tarkovsky’s The Mirror: Analysis of The Mirror in terms of Memory Types, Features and Processes

Öz:

Cinema and psychology are two disciplines which try to understand and make sense of what is human. While cinema, in the process of creating a meaning, emerges as a fction and a documentary, psychology’s output is the theories. While other artistic areas have created works with the same motivation, the coverage and power of cinematic works have always been more in amount. That is because cinema transforms its subject into a narrative, and sends its message effectively to the masses. The history of cinema is flled with works of art that express many phenomena, concepts, situations, or theories related to psychology. Relation between cinema and psychology is bi-directional; psychology uses cinema as an instrument for a didactic purpose in order to be able to explain a concept or phenomenon by exemplifying the individual concerned, as a psychotherapeutic element for the treatment of a number of psychological problems, but also as a tool for itself in empirical studies designed to test certain theories. This bilateral relationship is clearly seen in flms, where the symbolic narrative is dominant. Tarkovsky is at the forefront of directors, who make the best use of symbolic narration in cinema history. Tarkovsky’s The Mirror -one of his early works- contains symbolic narrative much more than the director’s other flms do. The Mirror offers a rich content when it is considered from the perspective of various psychological schools and concepts. In this paper, Tarkovsky’s The Mirror was examined and analyzed in terms of memory types, characteristics and processes in psychology via document analysis research method, and related samples of the sequences were given.

Anahtar Kelime:

Konular: Film, Radyo, Televizyon

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Assman, J. (2001). Kültürel Bellek, Çev.: Ayşe Tekin. Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Atkinson R. C., Shiffren R.M. (1968). Human Memory:A Proposed System and Its Control Processes. Psychology Of Learning And Motivation, s. 89-195.
Baddaley, A., Eysenck, M. W., Anderson, M. C. (2009). Memory. Psychology Press, East Sussex.
Berger, J. (1988). Çev.: Salman, Y., Gürsoy, M. O Ana Adanmış. Metis Yayınları, İstanbul.
Bergstrom, A. J. (2017). In Search of Lost Selves: Memory and Subjectivity in Transnational Art Cinema. Wilfrid Laurier Üniversitesi, İngilizce ve Film Çalışmaları Bölümü Doktora Tezi, Waterloo.
Cangöz, B. (2005). Geçmişten Günümüze Belleği Açıklamaya Yönelik Yaklaşımlara Kısa Bir Bakış. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, s. 51-62.
Conway, M. A., Pleydell- Pearce, C. W. (2000). The construction of autobiographical memories in the self-memory system. Psychol Review, s. 261-88.
Conway, M. A. (2001). Sensory-perceptual episodic memory and its context:autobiographical memory . Phil. Trans. Royal Society Land B. , s. 1375-1384.
Conway, M. A., Pleydell- Pearce, C. W., Whitecross, S.E. (2001). Neuroanatomy of Autobiographical Memory: A Slow Cortical Potential Study of Autobiographical Memory Retrieval. Journal of Memory and Language, s.493-524.
Conway, M. A. (2009). Episodic memories. Neuropsychologia , s. 2305-2313.
Çolak, M. (2013). Modernity Crisis And Its Refections In Tarkovsky›s Nosthalgia and Mirror. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, s. 49-66.
Goldstein, E. B. (2013). Bilişsel Psikoloji. Kaknüs Yayınları, İstanbul.
Green, P. (1993). Andrei Tarkovsky: The Winding Quest. The Macmillan Press Ltd., London.
Houri-Ze’evi, Korem, Sheftel, Faigenbloom, Toker, Dogan, Awad, Degani, Alon, Rechavi (2016). A Tunable Mechanism Determines the Duration of the Transgenerational Small RNA Inheritance in C. elegans. Cel. Cell, s. 88-99.
Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory. Lewis A. Coser (Ed.). The University of Chicago Press, London, s. 38.
Karaoğlu, B. A. (2016). Travma Sonrası Stress Bozukluğu ve Depresyon Arasındaki İlişkide Ontolojik İyi Oluşun Aracılık Etkisi:Bir Yapısal Eşitlik Modellemesi Çalışması. T.C. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klinik Psikoloji Programı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Karavit, Ç. (2016). Kurban. Erişim tarihi: 17.12. 2018. Erişim adresi: http://www.avrupasinemasi. com/2016/03/01/kurban/
Keane, M. T., Eysenck, M. T. (2010). Cognitive Psychology: A Student’s Handbook. Psychology Press, Hove.
Kılınçarslan, R. Ö. (2007). Günümüz Sanatında Zaman ve Bellek Kavramlarının Görsel Açılımları. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Resim Anasanat Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
King, P. (2008). Memory and Exile: Time and Place in Tarkovsky’s Mirror. Housing, Theory and Society, s. 66-78.
Kozin, A. (2009). The Appearing Memory: Gilles Deleuze and Andrey Tarkovsky on Crystal Image. Memory Studies s.103-117.
Lacan, J. (2001). The mirror stage as formative of the function of the I as revealed in psychoanalytic experience, Çev.: Alan Sheridan. Routledge Classics, London.
McFadden, D. (2012). Memory and Being: The Uncanny In The Films of Andrei Tarkovsky. Germanic Slavic Studies In Review, s. 43-54.
Mesulam, M. (2004). Davranışsal ve Kognitif Nörolojinin İlkeleri ( Çev.: İ.H. Gürvit ). Yelkovan. (Orijinal eser 2000). İstanbul.
Minnis, S. (2008). Roughened Form of Time, Space,and Character in Adrei Tarkovsky’s Mirror. Quarterly Review of Film and Video, s. 241-250.
Şimşek, H., Yıldırım, A. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Nelson, T. A. (2003). A Critical Theory of Rhythm and Temporality in Film: The Metamorphosis of Memory and History in Tarkovsky’s Mirror (1975). Montreal Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü Doktora Tezi, Montreal.
Ressler, K. J., Dias, B. G. (2014). Parental olfactory experience infuences behavior and neural structure in subsequent generations. Nature Neuroscience , s. 89–96 .
Shapiro, F. (1989). Effcacy of the Eye Movement Desensitization Procedure in The Treatment of Traumatic Memoris . Journal of Traumatic Stress, s. 199-223.
Surprenant, A. M., Neath I. (2005). Mechanisms of Memory. K. L. Goldstone içinde, The Handbook of Cognition (s. 221-238). Sage Publications, Londra.
Sutin, A. R., Stockdale, G. D. (2011). Trait Dissociation and The Subjective Affective, Motivational and Phenomenological Experience of Self Defning Memories. Journal Of Personality, s. 939-969.
Sutton, D. (2009). Photography, Cinema, Memory: The Crystal Image of Time. University of Minnesota Press, Minneapolis.
Tarkovsky, A. (1986). Mühürlenmiş Zaman. Afa Yayıncılık, İstanbul.
Tarkovsky, A. (2009). Şiirsel Sinema, Çev.: Ebru Kılıç. Agora Kitaplığı, İstanbul.
Tezcan, V. (2016). Tarkovsky’de Sanat Yapıtı: Özdeğin Sınırlarını Zorlamak. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 311-327.
Torun, A. (2014). Ayna’ya Yeniden Bakmak: Andrei Tarkovsy’nin Ayna (Zerkalo) Filmi ve ZamanBasınç Kuramı. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi.
Totaro, D. (1992). Time and Film Aesthetics of Andrei Tarkovsky. Canadian Journal of Film Studies, 21-30.
Tulving, E. (1983). Eelements of Episodic Memory. Oxford Press, New York.
Tulving, E. (2002). Elements of episodic memory from mind to brain. Annual Review of Psychology , s. 1 -25 .
Vardsveen, T. (2009). Andrei Tarkovsky: Elements of Cinema by Robert Bird. Quarterly Review of Film and Video. s. 434-438.
Wright, A. (1996). A Wrinkle in Time: The Child, Memory and The Mirror. Wide Angel, s. 47-68.
Yergebekov, M. (2003). Tarkovski Sineması. T.C. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Radyo Televizyon Sinema Bölümü Yüksek Lisans Tez, Ankara.

APA	ASLAN M, AKICI TAYANÇ D (2018). Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi. , 301 - 321.
Chicago	ASLAN Mustafa,AKICI TAYANÇ Dilek Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi. (2018): 301 - 321.
MLA	ASLAN Mustafa,AKICI TAYANÇ Dilek Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi. , 2018, ss.301 - 321.
AMA	ASLAN M,AKICI TAYANÇ D Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi. . 2018; 301 - 321.
Vancouver	ASLAN M,AKICI TAYANÇ D Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi. . 2018; 301 - 321.
IEEE	ASLAN M,AKICI TAYANÇ D "Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi." , ss.301 - 321, 2018.
ISNAD	ASLAN, Mustafa - AKICI TAYANÇ, Dilek. "Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi". (2018), 301-321.

APA	ASLAN M, AKICI TAYANÇ D (2018). Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi. Akdeniz İletişim, 0(30), 301 - 321.
Chicago	ASLAN Mustafa,AKICI TAYANÇ Dilek Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi. Akdeniz İletişim 0, no.30 (2018): 301 - 321.
MLA	ASLAN Mustafa,AKICI TAYANÇ Dilek Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi. Akdeniz İletişim, vol.0, no.30, 2018, ss.301 - 321.
AMA	ASLAN M,AKICI TAYANÇ D Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi. Akdeniz İletişim. 2018; 0(30): 301 - 321.
Vancouver	ASLAN M,AKICI TAYANÇ D Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi. Akdeniz İletişim. 2018; 0(30): 301 - 321.
IEEE	ASLAN M,AKICI TAYANÇ D "Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi." Akdeniz İletişim, 0, ss.301 - 321, 2018.
ISNAD	ASLAN, Mustafa - AKICI TAYANÇ, Dilek. "Tarkovsky’nin “Ayna”sına Yansıyan Bellek: Bellek Türleri, Özellikleri ve Süreçleri Açısından “Ayna” Filminin Analizi". Akdeniz İletişim 30 (2018), 301-321.