Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları

YAMAN, Erkan

Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları

Erkan YAMAN (Sakarya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Sakarya, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri

19 0

Yıl: 2010 Cilt: 10 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 547 - 578 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları

Öz:

Bu çalışma ile psikoşiddete maruz kalmış öğretim elemanlarının örgüt kültürü ve örgüt iklimi algısının araştırılması amaçlanmaktadır. Araştırma, Türkiye’deki üniversitelerde görev yapan ve psikoşiddete maruz kalan on iki öğretim elemanı üzerinde yürütülmüştür. Araştırma, nitel desende oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda öğretim elemanlarının örgütsel kültürünün bileşenleri olan; yöneticilerini benzetirken kullandıkları metaforlar, olumsuz örgütsel hikâyeler, örgütsel kahramanların azlığı, örgütsel bağlılığın düşüklüğü, formaliteden oluşan örgütsel törenler, örgütsel ahlak davranışlarının zayıfl ığı, model alınacak olumlu rol modellerin azlığı, tartışılamayan yöneticilere sahip olmaları, örgütsel prestij kaybı, örgütsel dil, duygu ve algı birliğinin yetersizliği gibi oldukça zayıf bir örgütsel kültüre sahip olduklarını, aynı zamanda olumsuz örgüt kültürünün psikoşiddeti tetiklediği tespit edilmiştir. Psikoşiddet riskinin azaltılması için tedbirler alınması, belli zaman dilimlerinde psikoşiddeti belirlemeye yönelik ölçeklerin akademik personele uygulanması gibi birtakım öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelime: örgütsel iklim öğretim elemanları örgütsel kültür yıldırma üniversite öğretim elemanları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Akbaba-Altun, S. (2003). Eğitim yönetimi ve değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 7-18.
Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
Arslan, M. (2001). İş ve meslek ahlakı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Aydın, İ. P. (2001). Yönetsel meslekî ve örgütsel etik. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar (mecazlar) yardımıyla analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Bakioğlu, A. ve Yaman, E. (2004). Araştırma görevlilerinin kariyer gelişimleri: Engeller ve çözümler. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 1-20.
Balcı-Bucak, E. (2002). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesinde örgüt iklimi: Yönetimde ast-üst ilişkileri. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7.
Bell, J. (1999). Doing your research project. Buckingham, PA, USA: Open University Press.
Björkqvist, K., Österman, K., & Hjelt-Bäck, M. (1994). Agression among university employees. Agressive Behavior, 20, 173-184.
Bladford, L. (1995). Seven dimensions of organization culture. Training & Development, 49(3), 27.
Blase, J., & Blase, J. (2003). The phenomenology of principal mistreatment: teachers’ perspectives. Journal of Educational, 41(4), 367-422.
Branch, S., Sheehan, M., Barker, M., & Ramsay, S. (2004). Perceptions of upwards bullying: An interview study. Einarsen, S. & Nielsen, M.B. (Ed.), The Fourth International Conference on Bullying and Harassment in the Workplace (pp. 32-35). London, UK: University of London.
Bren, A., & McNamara, P. M. (2004). An investigation into workplace bullying and organisational culture in healthcare within an Irish hospital setting. Einarsen, S. & Nielsen, M.B. (Ed.), The Fourth International Conference on Bullying and Harassment in the Workplace (pp. 35-37). London, UK: University of London.
Burstein, P. (1991). Organization, culture and policy outcomes. Annual Rewiec Sociology, 17, 327-350.
Cafoğlu, Z. (1997). Yüksek öğretim ve öğrenci kalitesi. M. Çoruh (Ed.), Yüksek Öğretimde Sürekli Kalite İyileştirme Paneli içinde (s. 91-110). Ankara: Haberal Eğitim Vakfı.
Chatman, J. A., & Barsade, S. G. (1995). Personality, organizational culture, and cooperation: Evidence from a business simulation. Administrative Science Quarterly, 40, 423-443.
Claver, E., Llopis, J., Gonzales, M. R., & Gasco, J. L. (2001). The performance of information systems through organizational culture. Information Technology & People, 14(3), 247-260.
Çelik, V. (1997). Yüksek öğretimde örgütsel öğrenme ve Fırat Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi örneği. M. Çoruh (Ed.), Yüksek Öğretimde Sürekli Kalite İyileştirme Paneli içinde (s. 127-133). Ankara: Haberal Eğitim Vakfı.
Çelik, V. (2000). Okul kültürü ve yönetimi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Çelik, V. (2002). Sınıf yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Çelik, V. (2004). Örgütsel hikâyeler ve okul kültürünün analizi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı’nda sunulan bildiri, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya.
Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 269-283.
Çetin, M. (2004). Örgüt kültürü ve örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel.
Çırpan, H. ve Koyuncu, M. (1998). İşletme kültürünün alt kademe yöneticileri üzerindeki etkisi: Bir örnek olay çalışması. Öneri, 2(9), 223-230.
Çiçek, A. (2006). İlköğretim okullarında psikolojik şiddete ilişkin öğretmen görüşleri. XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulan bildiri, Muğla.
Davenport, N., Schwartz, R. D., & Elliott, G. P. (2003). İşyerinde duygusal taciz (Çev. O. C. Önertoy). İstanbul: Sistem Yayınları.
DiMartino, V. (2003). Relationship between work stress and workplace violence in the health sector. Symposium of Workplace Violence In the Health Sector, Geneva.
Dinçer, Ö. (1994). Stratejik yönetim ve işletme politikası. İstanbul: İz Yayıncılık.
Einarsen, S. (1999). The nature and causes of bullying at work. International Journal of Manpower, 20(1-2), 16-27.
Einarsen, S., Raknes, B. I., & Matthiesen, S. B. (1994). Bullying and harassment at work and their relationships to work environment quality: An exploratory study. European Work and Organizational Psychologist, 4(4), 381-401.
Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş. Ankara: Anı.
Ely, M., Anzul, M., Friedman, T., Garner, D., & Steinmetz, A. (1998). Doing qualitative research: Circles within circles. London: The Falmer Press.
Erdem, A. R. (2007). An important factor of culture of education faculties: Values (a case study of the education faculty of PAU). Eurasian Journal of Educational Research, 26, 95-108.
Erdem, F. ve İşbaşı, J. Ö. (2001). Eğitim kurumlarında örgüt kültürü ve öğrenci alt kültürünün algılamaları. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1, 33-57.
Erdoğmuş, N. (1999). Kişilerde iç çatışma nedeni olarak rekabet-işbirliği ikilemi, Bilgi, 1, 45-60.
Fineman, S., Sims, D., & Gabriel, Y. (2005). Organizing and organizations. London: Sage Publication.
Frost, S. H., & Gillespie, T. W. (1998). Organizations, culture, and teams: Links toward genuine change. New Directions for Institutional Research, 100, 5-15.
Güçlü, N. (2003). Örgüt kültürü. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 147-159.
Gül, H. ve Gökçe, H. (2008). Örgütsel etik ve bileşenleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 13(1), 377-389.
Güney, R. (2006). Hiyerarşik ortamlarda iletişim: Bir kamu kurumu betimlemesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Halis, M. (2001). Durumsallığı açısından Türk örgüt kültürlerindeki yönelimler. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 109-135.
Hummel, R. P. (1994). Organization culture: Movement or scandal? Public Administration Review, 54(5), 493-495.
Karslı, M. D. (1998). Yönetsel etkililik. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Yayınları.
Korkut, H., Yalçınkaya, M. ve Mustan, T. (1999). Araştırma görevlilerinin sorunları. Eğitim Yönetimi, 17, 19-36.
Köksoy, M. (1998). Yükseköğretimde kalite ve Türk yükseköğretimi için öneriler. İstanbul: Çınar Matbaası.
Köse, S., Tetik, S. ve Ercan, C. (2001). Örgüt kültürünü oluşturan faktörler. Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 7(1), 219-242.
Kramer, M. W., & Berman, J. E. (1998). Stories of integration, diff erentiation, and fragmentation: One university’s culture. Annual Meeting of the National Communication Association, New York, NY.
Kuş, E. (2003). Nicel-nitel araştırma teknikleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Lewis, D. (2004). Bullying at work: The impact of shame among university and college lecturers. British Journal of Guidance & Counselling, 32(3), 281-299.
Leymann, H. (1996). The content and development of mobbing at work. Europen Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 165-184.
May, T. (1996). Social research -issues, methods and process-. Buckingham, England: Open University Press.
Mayring, P. (2000). Nitel sosyal araştırmaya giriş (Çev. A. Gümüş ve M. S. Durgun). Adana: Baki Kitabevi.
Mikkelsen, E. G. (2004). Coping with exposure to bullying at work - results from an interview study. Einarsen, S. & Nielsen, M.B. (Ed.), The Fourth International Conference on Bullying and Harassment in the Workplace (pp. 90-91). London, UK: University of London.
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. California, USA: Sage Publications.
Nartgün, Ş. S. (2006). Öğretim elemanlarının örgütsel değerlere ilişkin görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 4(12), 129-148.
O’Neill, J. (2000). Capturing an organization’s oral history. Educational Leadership, 57(7), 63-65.
Ogbonna, E., & Harris, L. C. (1998). Organizational culture: It is not what you think. Journal of General Management, 23(3), 35-48.
Özkalp, E. (1995). Örgüt kültürü ve kuramsal gelişmeler. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Dergisi, 1(2), 60-71.
Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Newbury Park, CA, USA: Sage Publications.
Poyraz, H. (2006). Üniversitenin görevi ve ahlâk bilinci üzerine düşünceler. Akademik İncelemeler, 1(1), 71-76.
Punch, K. F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş (Çev. D. Bayrak, H. B. Arslan ve Z. Akyüz). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Raz, A. E. (2002). Emotions at work: Normative control, organizations, and culture in Japan and America. Cambridge: Harvard University Press.
Robson, C. (2001). Real world research. Massachusetts, USA: Blackwell Publishers.
Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (1998). Örgütsel psikoloji. Bursa: Alfa.
Schein, E. H. (2002). Örgütsel kültür (Çev. A. Akbaba). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), 1-32.
Şahin, S. (2004). Okul müdürlerinin dönüşümcü ve sürdürümcü liderlik stilleri ile okul kültürü arasındaki ilişkiler (İzmir ili örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 365-396.
Şimşek, H. (1994). Pozitivism ötesi paradigmatik dönüşüm ve eğitim yönetiminde kuram ve uygulamada yeni yaklaşımlar. II. Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulan bildiri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Ankara.
Şişman, M. (2000). Öğretmenliğe giriş. Ankara: Pegem.
Şişman, M. (2002). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem.
Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon.
Terzi, A. R. (2003). Üniversite kültüründe önemli bir unsur: Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 55-72.
Terzi, A. R. (2004). Üniversite öğrencilerinin fakülte kültürüne yönelik algıları. Millî Eğitim Dergisi, 176, 98-108.
The top 10 explanations for mobbing. (2002). Mobbing. Retrieved August 12, 2008, from http://www.topten.org/public/AE/AE471.html.
Tınaz, P. (2006). İşyerinde psikolojik taciz. İstanbul: Beta.
Tutar, H. (2004). İşyerinde psikolojik şiddet. Ankara: Platin.
Vartia, M. (1996). The sources of bullying -psychological work environment and organizational climate. Europen Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 203-214.
Vickers, M. (2006). Writing what’s relevant: Workplace incivility in publik administration-a wolf in sheep’s clothing. Administrative Theory & Praxis, 28(1), 69-88.
Wimbush, J. C., & Shepard, J. C. (1994). Toward an understanding of ethical climate: Its relationship to ethical behavior and supervisory infl uence. Journal of Business Ethics, 13(8), 637-647
Wu, T. C., Liu, C. W., & Lua, M. C. (2007). Safety climate in university and college laboratories: Impact of organizational and individual factors. Journal of Safety Research, 38, 91-102.
Yaman, E. (2002). Eğitimde kalite açısından öğretim elemanlarının öğretmenlik meslek bilgisi yeterliklerinin değerlendirilmesi (Sakarya Üniversitesi örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Yaman, E. (2007). Üniversitelerde bir eğitim yönetimi sorunu olarak öğretim elemanının maruz kaldığı informal cezalar: Nitel bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Yaman, E. (2008). Üniversiteler ve etik: Baskılar ya da psikolojik şiddet. İş Ahlâkı, 1, 81-97.
Yaman, E. (2009a). Yönetim psikolojisi açısından işyerinde psikoşiddet -mobbing-.Ankara: Nobel Yayınları.
Yaman, E. (2009b). Psikoşiddet (Mobbing) Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(2), 967-988.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
Yılmaz, K. ve Oğuz, E. (2005). Eğitim bilimleri fakültesi öğrencilerinin fakülte kültürüne ilişkin algıları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38(1), 101-122.
Young, C. (2007). Organization culture change: The bottom line of diversity. The Changing Currency of Diversity, 15(1), 26-32.
Zapf, D. (1999). Organisational, work group related and personel causes of mobbing/ bullying at work. International Journal of Manpower, 20(1-2), 70-85

APA	YAMAN E (2010). Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları. , 547 - 578.
Chicago	YAMAN Erkan Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları. (2010): 547 - 578.
MLA	YAMAN Erkan Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları. , 2010, ss.547 - 578.
AMA	YAMAN E Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları. . 2010; 547 - 578.
Vancouver	YAMAN E Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları. . 2010; 547 - 578.
IEEE	YAMAN E "Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları." , ss.547 - 578, 2010.
ISNAD	YAMAN, Erkan. "Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları". (2010), 547-578.

APA	YAMAN E (2010). Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(1), 547 - 578.
Chicago	YAMAN Erkan Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 10, no.1 (2010): 547 - 578.
MLA	YAMAN Erkan Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.10, no.1, 2010, ss.547 - 578.
AMA	YAMAN E Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2010; 10(1): 547 - 578.
Vancouver	YAMAN E Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2010; 10(1): 547 - 578.
IEEE	YAMAN E "Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10, ss.547 - 578, 2010.
ISNAD	YAMAN, Erkan. "Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürüne ve iklimine ilişkin algıları". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 10/1 (2010), 547-578.