Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi

KARADENİZ ORAN, ŞİRİN; DEMİRALAY, RAZİYE

Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi

Raziye DEMİRALAY, (Akdeniz Üniversitesi, Akseki Meslek Yüksek Okulu Antalya, Türkiye)

ŞİRİN KARADENİZ ORAN (Bahçeşehir Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri

44 0

Yıl: 2010 Cilt: 10 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 819 - 851 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi

Öz:

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim teknolojilerini (BİT) kullanımları açısından bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi ve değerlendirilmesidir. Araştırmanın modeli, iki ya da daha çok sayıda değişkenin aralarındaki ilişkileri belirlemeyi sağlayan ilişkisel tarama modelidir. Araştırma verileri, Atatürk, Ondokuz Mayıs, Marmara, Gazi ve Dokuz Eylül Üniversitelerinin Eğitim Fakültelerinde Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri (BÖTE), Fen Bilgisi, İngilizce, İlköğretim Matematik, Sınıf, Sosyal Bilgiler ve Türkçe Eğitimi Bölümlerinin son sınıfl arında öğrenim görmekte olan 1801 öğretmen adayından BİT kullanım anketi ve Bilgi Okuryazarlığı Öz-yeterlik Algısı Ölçeği (BOÖAÖ) kullanılarak toplanmıştır. Ankette sırasıyla öğretmen adaylarının kişisel bilgileri ile BİT kullanımlarına; ölçekte ise bilgi arama, kullanma ve üretme gibi konularında algıladıkları yeterlilik düzeylerine ilişkin sorular yer almaktadır. Elde edilen verilerin analizinde yüzde, frekans, aritmetik ortalama ve tek faktörlü ANOVA kullanılmıştır. Varyans analizlerinde p<.01 düzeyinde anlamlı çıkan sonuçlar için Scheffe testi kullanılarak, farklılığın hangi gruplardan kaynaklandığı belirlenmiştir. Araştırma sonucunda; öğretmen adaylarının çoğunluğunun BİT’i sıklıkla ve en az orta düzeyde kullandıkları, BİT’e farklı yerlerden eriştikleri ve bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarının yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarının; bilgisayarı ve interneti kullanma deneyimlerine, beceri düzeylerine, sıklıklarına, bilgisayara erişim koşullarına göre anlamlı farklılıklar gösterdiği bulunmuştur.

Anahtar Kelime: bilgi okuryazarlık özyeterliği teknoloji kullanımı ilk öğretim öğretmenleri bilgi teknolojileri iletişim teknolojileri öğretmen adayları

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Matematik Eğitim, Özel

The effect of use of information and communication technologies on elementary student teachers' perceived information literacy self-efficacy

Öz:

Th e aim of this research is to investigate and evaluate elementary student teachers’ perceived information literacy self-eff icacy in terms of the use of information and communication technologies (ICT). Th e relational survey method which determines the relationships between two or more variables was used in the research. Th e data gathered from 1801 student teachers who are attending at the fourth class of Departments of Computer and Instructional Technologies, Science, English, Elementary Mathematics, Grade, Social Studies, and Turkish Education in the Faculty of Education in Atatürk, Ondokuz Mayıs, Marmara, Gazi and Dokuz Eylül universities with using the ICT survey and perceived information literacy self-efficacy scale (ILSES). Th e use of the ICT survey consists of questions related to student teachers’ demographic information and ICT usage. Th e ILSES consists of question about perceived competencies on searching, using and producing the information. Frequency, arithmetic mean and one way ANOVA were used to analyze the data. For the significant results in p <.01 level, Scheffe test was used to find out which groups have caused the diff erence. Th e findings of the research revealed that most of the elementary student teachers use ICT frequently, at least at intermediate level and access ICT from multiple locations. Furthermore, elementary student teachers’ computer experience; skills and frequency of computer and internet use, access opportunities to computer and internet has significant effect on their perceived information literacy self-efficacy.

Anahtar Kelime: information technologies communication technologies prospective teachers information literacy self-efficacy use of technology elementary school teachers

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Matematik Eğitim, Özel

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Akkoyunlu, B. & Yılmaz, M. (2005). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık düzeyleri ile internet kullanım sıklıkları ve internet kullanım amaçları. Eurasian Journal of Educational Research, 19, 1-14.
Akkoyunlu, B. & Kurbanoğlu, S. (2004). Öğretmenlerin bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik inancı üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 11–20.
ALA (American Library Association). (1989). Presidential committee on ınformation literacy: final report. washington. http://ala.org/ala/acrl/acrlpubs/whitepapers/presidential. cfm adresinden 12 Ocak 2008 tarihinde alınmıştır.
Ann, C. & Sheila, C. (2007). Making a diff erence? Measuring the impact of an information literacy programme for pre-registration nursing students in the UK. Health Information and Libraries Journal, 24 (2), 118-127.
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychogical Review, 84 (2), 191-215.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Prentice-Hall, Englewood Cliff s NJ.
Beile O’Neil, P. M. (2005) Development and validation of the beile test of information literacy for education (B-TILED). Unpublished doctoral thesis, University of Central Florida, USA.
Breivik, P. S. (1999). Take II-information literacy: Revolution in education. Reference Service Review, 27(3), 271-275.
Bruce, C. (1997). Th e seven faces of information literacy. Adelaide: Auslib Press.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (4.baskı). Ankara: Pegema Yayıncılık
Cannon, T. H. (2007) Closing the digital divide: An assessment of urban graduate teacher education students’ knowledge of ınformation literacy and their readiness to integrate information literacy into their teaching. Unpublished doctoral thesis, University of San Francisco, USA.
Carr, J. A. (1998) Information literacy and teacher education. ERIC Digest. New York: ERIC Clearinghouse on Information Resources.
Cassidy, S. & Eachus, P. (2002). Developing the computer self-efficacy (CSE) scale: Investigating the relationship between CSE, gender and experience with computers. Journal of Educational Computing Research, 26 (2), 169–189.
Delcourt, M.A.B., & Kinzie, M.B. (1993). Computer technologies in teacher education: Th e measurement of attitudes and self-efficacy. Journal of Research and Development in Education, 27 (1), 35-41.
Doyle, C. S. (1994). Information literacy in an information society: A concept for the information age. New York, Syracuse University.
Eachus, P. & Cassidy, S. (2004). Development of the web user self-efficacy scale (WUSE). Proceedings of 2nd Education in a Changing Environment Conference, 13-14 September, 2004. University of Salford, Greater Manchester.
Erdem, M. & Akkoyunlu, B. (2002). Bilgi okuryazarlığı becerileri ve bu becerilerin öğrencilere kazandırılması için düzenlenecek öğrenme ortamlarının özellikleri. Journal of Qafqaz University, 9, 125-132.
Gawith, G. (1995). A serious look at self-efficacy: Or waking beebing slooty. http://www. theschoolquarterlycom/info_lit_archive/learning_thinking/95_g_aslawebs.htm adresinden adresinden 12 Ocak 2008 tarihinde alınmıştır.
Hancock, V. E. (1993). Information literacy for lifelong learning. ERIC Digest CD-ROM Fulltext. Syracuse, New York: ERIC Clearinghouse on Information Resources.
ISTE (International Society for Technology in Education). (2000). National educational technology standards for students: Connecting curriculum and technology . USA: ISTE.
Johnson, C. M. & O’English, L. (2004). Information literacy in pre-service teacher education: An annotated bibliography. Behavioral & Social Sciences Librarian, 22 (1), 129-139.
Karsten, R. & Roth, R. (1998). Computer self-efficacy: A practical indicator of student computer competency in introductory is courses. Informing Science, 1 (3), 61-68.
Kear, M. (2000), Concept analysis of self-efficacy. Graduate research in nursing, http:// graduateresearch.com/Kear.htm adresinden 27 Mart 2008 tarihinde alınmıştır.
Kurbanoğlu, S. (2003). Self-efficacy: A concept closely linked to information literacy and lifelong learning. Journal of Documentation, 59 (6).
Kurbanoğlu, S. & Akkoyunlu, B. (2001). Öğrencilere bilgi okuryazarlığı becerilerinin kazandırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 81-89.
Kurbanoğlu, S. & Akkoyunlu, B. (2002). Öğretmen adaylarına uygulanan bilgi okuryazarlığı programının etkililiği ve bilgi okuryazarlığı becerileri ile bilgisayar özyeterlik algısı arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 98-105.
Kurbanoğlu, S. & Akkoyunlu, B. (2007). Öğretmen eğitiminde bilgi okuryazarlığının önemi. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu, 12-14 Mayıs 2007, Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi-Hacettepe Üniversitesi. Bakü.
Kurbanoğlu, S., Akkoyunlu, B. & Umay, A. (2006). Developing the information literacy self-efficacy scale. Journal of Documentation, 62 (6).
Mcilroy, D., Sadler, C. & Boojawon, N. (2007). Computer phobia and computer self-efficacy: Th eir association with undergraduates’ use of university computer facilities. Computers in Human Behavior, 23 (3), 1285-129.
MEB Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü (2006). TEDP: Temel eğitime destek projesi öğretmen eğitimi bileşeni öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara. http:// oyegm.meb.gov.tr/yet/ adresinden 2 Ocak 2008 tarihinde alınmıştır.
Mori, T., Shimizu, M., Ishida, M. & Tominaga, M. (2003).Th e relationship among students’ self-regulated learning, information literacy and readiness for IT society. Bulletin of the Graduate School of Education, Hiroshima University. Part 1, Learning and curriculum development, 52, 1-8.
Pajares, F. (2002). Overview of social cognitive theory and of self-efficacy. http://www.des. emory.edu/mfp/eff .html adresinden 2 Mayıs 2008 tarihinde alınmıştır.
Paraskeva, F., Bouta, H. and Papagianni, A. (2008). Individual characteristics and computer self-efficacy in secondary education teachers to ıntegrate technology in educational practice. Computers & Education, 50 (3), 1084-1091.
Sheehy, E. J. (2001) Student teacher mentoring program: teacher training for ınformation literacy in the classroom. Unpublished doctoral thesis, State University of New York at Albany, USA.
Spitzer, K. L., Eisenberg, M. B. ve Lowe, C. A. (1998). Information literacy: Essential skills for the information sge. Syracuse, New York: ERIC Clearinghouse on Information & Technology. IR-104.
Toffler, A. (1998). Information studies grades 1-12, Ontario School Library Association, Toronto.
Torkzadeh, G. and Dyke, T. P. V. (2002). Effects of training on internet self-efficacy and Computer User Attitudes. Computers in Human Behavior, 18 (5), 479-494.
Torkzadeh, G., Chang, J. ve Demirhan, D. (2006).A Contingency Model of Computer and Internet Self-efficacy. Information & Management, 43 (4), 541-550.
Tuckman, B. W. & Sexton, T. L. (1990). Th e relationship between self-beliefs and selfregulated performance. Journal of Educational Psychology. 80, 111-117.
TTKB (Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı). (2002). Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi. 65, 2542.
TTKB ve RTÜK (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu). (2007). İlköğretim medya okuryazarlığı dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara.
UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization). (2004). Information literacy for lifelong learning report to CDNL (Conference of Directors of National Libraries). Edt: Abid, A.
Usluel, Y. K., (2007). Can ICT ssage make a diff erence on student teachers’ information literacy self-efficacy. Library & Information Science Research, 29 (1), 92-102.
Wilson, K. (1997). Information skills: Refl ections and perceptions of student teachers and related professionals. Annual Conference of the International Association of School Librarianship Help in Conjuction with the Association Teacher-Librarianship, 6-11 June, Canada.
Whitty, M. T. and McLaughlin, D. (2007). Online recreation: Th e relationship between loneliness, ınternet self-efficacy and the use of the internet for entertainment purposes. Computers in Human Behavior, 23 (3), 1435-1446.
Zimmerman, B. J. (1995). Self-efficacy and educational development. In A. Bandura, (Ed.), Self-efficacy in changing socities. New York: Cambridge University Press.
Zurkowski, P. G. (1974). The information service environment relationships and priorities. Related Paper No:5. Washington: National Commission on Libraries and Information Services.

APA	DEMİRALAY R, KARADENİZ ORAN Ş (2010). Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi. , 819 - 851.
Chicago	DEMİRALAY RAZİYE,KARADENİZ ORAN ŞİRİN Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi. (2010): 819 - 851.
MLA	DEMİRALAY RAZİYE,KARADENİZ ORAN ŞİRİN Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi. , 2010, ss.819 - 851.
AMA	DEMİRALAY R,KARADENİZ ORAN Ş Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi. . 2010; 819 - 851.
Vancouver	DEMİRALAY R,KARADENİZ ORAN Ş Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi. . 2010; 819 - 851.
IEEE	DEMİRALAY R,KARADENİZ ORAN Ş "Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi." , ss.819 - 851, 2010.
ISNAD	DEMİRALAY, RAZİYE - KARADENİZ ORAN, ŞİRİN. "Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi". (2010), 819-851.

APA	DEMİRALAY R, KARADENİZ ORAN Ş (2010). Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(2), 819 - 851.
Chicago	DEMİRALAY RAZİYE,KARADENİZ ORAN ŞİRİN Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 10, no.2 (2010): 819 - 851.
MLA	DEMİRALAY RAZİYE,KARADENİZ ORAN ŞİRİN Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.10, no.2, 2010, ss.819 - 851.
AMA	DEMİRALAY R,KARADENİZ ORAN Ş Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2010; 10(2): 819 - 851.
Vancouver	DEMİRALAY R,KARADENİZ ORAN Ş Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2010; 10(2): 819 - 851.
IEEE	DEMİRALAY R,KARADENİZ ORAN Ş "Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10, ss.819 - 851, 2010.
ISNAD	DEMİRALAY, RAZİYE - KARADENİZ ORAN, ŞİRİN. "Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 10/2 (2010), 819-851.