SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ
Yıl: 2022 Cilt: 23 Sayı: 42 Sayfa Aralığı: 547 - 582 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21550/sosbilder.1004403 İndeks Tarihi: 09-12-2022
SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ
Öz: Hitit Devleti’nin son aşamasına tarihlenen Hititçe çivi yazılı belgeler arasında Orta Krallık’tan itibaren bilinen Mukišli Kadın Allaiturahhi’nin büyü ritüelleri de bulunmaktadır. Bu ritüeller Hitit Devleti’nin son kralı II. Šuppiluliuma için kullanılmıştır. Allaiturahhi’ye ait olduğu saptanan metinler üç adet fragmandan oluşmaktadır. Bunların yanı sıra bir adet, ritüel olduğu tahmin edilen bir tablet parçası günümüze ulaşmıştır. Bahsi geçen toplam dört tabletten üçünde II. Šuppiluliuma’nın adı okunmaktadır ve Allaiturahhi’nin bir Yaşlı Kadın (MUNUSŠU.GI) olarak görev yaptığı ritüeller sayesinde Hitit kralının arındırılması amaçlanmıştır. Adı geçen ritüel görevlisi, Hititler’de kötülük kovucu büyüleriyle meşhur bir Mukišli kadındır ve anlaşıldığı kadarıyla ona ait büyü ritüelleri Hitit Devleti’nin yıkılışına kadar olan uzun bir zaman boyunca art niyetli büyüyü uzaklaştırmak için fazlasıyla tercih edilmiştir. II. Šuppiluliuma’nın üzerine çöktüğü düşünülen kötülüklerin kovulması ve kralın bunlardan arındırılması gerektiği düşüncesi, Tunç Çağı’nın sonunda karşı karşıya kalınan isyan, sadakatsizlik, kıtlık, kuraklık ve Deniz Kavimleri gibi hadiselerden kaynaklanmış olmalıdır.
Anahtar Kelime: Magical Rituals for Šuppiluliuma II the Last King of the Hittites
Öz: The magic rituals of Allaiturahhi from Mukiš, known from the Middle Kingdom, were used for Šuppiluliuma II, the last king of the Hittites, in this last stage of the Hittite State, according to Hittite cuneiform dıuments dating to the reign of Šuppiluliuma II. The texts identified as belonging to Allaiturahhi consist of three fragments. Additionally, one fragment of a tablet, thought to be a ritual, has survived to this day. Three of the four tablets include the name of Šuppiluliuma II, and it was intended to purify the Hittite monarch through rites in which Allaiturahhi functioned as an Old Woman (MUNUSŠU.GI). The ritual attendant in question is a woman from Mukiš who was famed among the Hittites for her evil-repelling spells, and it appears that her magic rituals were widely utilized to remove hostile magic for a long time until the collapse of the Hittite State. The idea that the evils that were said to have descended on Šuppiluliuma II should be expelled and the king cleansed of them is thought to originate from occurrences at the end of the Bronze Age, such as revolt, infidelity, starvation, drought, and the arrival of the Sea Peoples.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abusch, T. (2016). The Magical Ceremony Maqlû: A critical edition. Boston.
- Bácskay, A. (2018). Therapeutic prescriptions against fever in ancient Mesopotamia. Ugarit-Verlag.
- Beckman, G. (2003). Hittite Canonical Compositions - Myths: Elkunirša ve Ašertu. Hallo W. W. (ed.), The Context of Scripture, Vol. I, Canonical Compositions from the Biblical World, Leiden – New York – Köln, 149 (Nr. 1.55).
- Bryce, T. (2020). Hititler - Anadolu savaşçıları. Kronik Kitap.
- Collins, B. J. (2007). The Hittites and their world. SBL Press.
- Çilingir Cesur, S. (2019). Eşyanın cinsiyeti: Hitit ritüellerinde kadın. TÜBA-AR, (24), 73-89.
- Çilingir Cesur, S. (2020). Hititlerde ritüel ve büyü. Vakıf Bank Kültür Yayınları.
- De Martino, S. (2006). Hititler. (Çev: E. Özbayoğlu), Dost Kitabevi.
- Engelhard, D. H. (1970). Hittite magical practises - An analysis. (Doktora Tezi). Brandeis University The Faculty of the Graduate School of Arts and Science.
- Haas, V. & Thiel, H. J. (1978). Die Beschwörungsrituale der Allaiturah(h)i und verwandte Texte. AOAT 31, Hurritologische Studien 2, Neukirchen.
- Haas, V. & Wegner, I. (1988). Die Rituale der Beschwörerinnen SALŠU.GI. (ChS 1/5), Multigrafica Ed.
- Haas, V. (1994). Geschichte der hethitischen Religion. (HdO), Brill.
- Karauğuz, G. (2006). Hititler Dönemi’nde Anadolu’da ekmek. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Karauğuz, G. (2018). Hitit yasaları. Çizgi Kitabevi.
- Kıymet, K. (2017). Hititler’de karşı büyü. N. Uyanık, U. D. Aşçı, M. Uygun, M. Zenginbaş, M. Aşçı (Ed.), 3rd International Conference On The Changing World And Social Research Icwsr 2017, Rome-ITALY, 08-10 August 2017, Proceedings Book içinde (400-412. ss.).
- Košak, S. (2021, Haziran 13). CTH. https://www.hethport.uni-wuerzburg.de/hetkonk/hetkonk_abfrage.php?c=404.
- Marcuson, H. & Hout, Th. van den. (2015). Memorization and Hittite ritual: New perspectives on the transmission of Hittite ritual texts. JANER (15), 143-168.
- Marcuson, H. (2016). Word of the old women: Studies in female ritual practice in Hittite Anatolia. (Yayımlanmamış doktora tezi), Chicago: The University of Chicago.
- Miller, J. L. (2004). Studies in the origins, development and ınterpretation of the Kizzuwatna rituals. (StBoT 46), Otto Harrassowitz Verlag.
- Miller, J. L. (2005). Von Syrien durch Kizzuwatna nach Ḫatti: Die Rituale der Allaituraḫḫi und Giziya. Prechel D. (Ed.), Motivation und Mechanismen des Kulturkontaktes in der späten Bronzezeit, (Eothen 13) Firenze, 129-144.
- Özcan, A. (2014). IV. Tuthaliya Dönemi ve sonrası Hitit Krallığı’nda siyasal, ekonomik ve sosyal gelişmeler. (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Özcan, A. (2016). II. Šuppiluliuma’nın dini faaliyetleri hakkında notlar. S. Erkut, Ö. Sir Gavaz (Ed.), AN.TAH.ŠUMSAR “ÇİĞDEM” – Eski Anadolu Araştırmalarına ve Hititlere Adanmış Bir Hayat / Studies in Honour of Ahmet Ünal = Ahmet Ünal Armağanı içinde (389-404. ss.), Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Parmegiani, N. (2005). Konkordanzen. (ChS I/10), Roma.
- Puhvel, J. (1991). Hittite etymological dictionary - Vol. 3: Words beginning with H. De Gruyter Mouton.
- Reyhan, E. (2002). Hitit kaynaklarında Kizzuwatna’lı kadın Maştigga’ya ait ritüel metinler. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Reyhan, E. (2003). Hitit büyü ritüellerinin uygulama şekilleri üzerine bir inceleme. Anadolu Arşivleri/Arhivum Anatolicum, 6(2), 111-142.
- Reyhan, E. & Cengiz, T. B. (2016). Başkent Hattuşa’nın şifacı kadınları: Büyücüler. O. Köse (Ed.), Geçmişten Günümüze Kadın I içinde (105-113. ss.), Canik Belediyesi Yayınları.
- Rüster, C. & Neu, E. (1989). Hethitisches Zeichenlexikon. Inventar und Interpretation der Keilschriftzeichen aus den Bogazköy-Texten. Otto Harrassowitz Verlag.
- Trémouille, M. C. (2004). I rituali magici ittiti. RANT 1, 157-203.
- Ünal, A. (2016). Hititçe-Türkçe, Türkçe-Hititçe büyük sözlük (Hattice, Hurrice, Hiyeroglif Luvicesi, çivi yazısı Luvicesi ve Palaca sözlük listeleriyle birlikte). Bilgin Kültür Sanat.
- Ünal, A. (2018). Eski Anadolu siyasî tarihi (Kitap 1: Eski Taş Devrinden Hitit Devletinin yıkılışına kadar (MÖ 60.000-1180). Bilgin Kültür Sanat.
| APA | Kıymet K (2022). SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ. , 547 - 582. 10.21550/sosbilder.1004403 |
| Chicago | Kıymet Kurtuluş SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ. (2022): 547 - 582. 10.21550/sosbilder.1004403 |
| MLA | Kıymet Kurtuluş SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ. , 2022, ss.547 - 582. 10.21550/sosbilder.1004403 |
| AMA | Kıymet K SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ. . 2022; 547 - 582. 10.21550/sosbilder.1004403 |
| Vancouver | Kıymet K SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ. . 2022; 547 - 582. 10.21550/sosbilder.1004403 |
| IEEE | Kıymet K "SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ." , ss.547 - 582, 2022. 10.21550/sosbilder.1004403 |
| ISNAD | Kıymet, Kurtuluş. "SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ". (2022), 547-582. https://doi.org/10.21550/sosbilder.1004403 |
| APA | Kıymet K (2022). SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ. Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(42), 547 - 582. 10.21550/sosbilder.1004403 |
| Chicago | Kıymet Kurtuluş SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ. Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 23, no.42 (2022): 547 - 582. 10.21550/sosbilder.1004403 |
| MLA | Kıymet Kurtuluş SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ. Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.23, no.42, 2022, ss.547 - 582. 10.21550/sosbilder.1004403 |
| AMA | Kıymet K SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ. Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2022; 23(42): 547 - 582. 10.21550/sosbilder.1004403 |
| Vancouver | Kıymet K SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ. Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2022; 23(42): 547 - 582. 10.21550/sosbilder.1004403 |
| IEEE | Kıymet K "SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ." Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, ss.547 - 582, 2022. 10.21550/sosbilder.1004403 |
| ISNAD | Kıymet, Kurtuluş. "SON HİTİT KRALI II. ŠUPPİLULİUMA İÇİN DÜZENLENEN BÜYÜ RİTÜELLERİ". Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 23/42 (2022), 547-582. https://doi.org/10.21550/sosbilder.1004403 |
