Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi

Akca, Irfan; GÜNDOĞDU, N. Yıldırım

Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi

İrfan AKCA, (Ankara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeofizik Mühendisliği Bölümü, Ankara, Türkiye)

N. Yıldırım GÜNDOĞDU (Ankara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeofizik Mühendisliği Bölümü, Ankara, Türkiye)

Yerbilimleri

4 3

Yıl: 2010 Cilt: 31 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 205 - 215 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi

Öz:

Samsun ili Baruthane mevkiinde bulunan iki tümülüs ve etrafında 2004 ve 2005 yıllarında doğru akım özdirenç yöntemi ile jeofizik incelemeler yapılmıştır. İncelemelerin amacı mezar odaları ve varsa çevre yapılarının yer ve derinliklerinin belirlenmesidir. Aranan yapıların gömülü bulundukları ortam ile büyük özdirenç karşıtlığı göstermesinden yola çıkılarak, inceleme yöntemi olarak akım özdirenç uygun bulunmuştur. Arazi çalışmaları, 25 kanallı çok elektrotlu özdirenç ölçüm sistemiyle yürütülmüştür. Farklı doğrultularda 64 profilde toplanan verilerin değerlendirilmesinde, ağırlıklandırılmış sönümlü en-küçük kareler ters çözüm yöntemi kullanılmıştır. Tüm profillere ait yükseklik verileri ters-çözüm sırasında hesaba katılarak yüzey topoğrafyasından kaynaklanması olası hataların önüne geçilmiştir. Ters çözüm sonuçları yer elektrik kesitleri şeklinde görselleştirilerek, gömülü yapılardan kaynaklanabilecek belirtiler tanımlanmıştır. Tanımlanan belirti alanlarında deneme amaçlı kazılar önerilmiştir. Yapılan kazılarda, iki tümülüsü ayıran bölgede bir duvar ve birbirinden bağımsız iki mezar odası ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Jeoloji

Investigation of the Samsun-Baruthane tumuli by direct current resistivity method

Öz:

Geophysical investigations were carried out at and around two tumuli located at Samsun-Baruthane in 2004 and 2005. The aim of the investigations was to determine the location and depth of the burial chamber and surrounding structures, if present. Since the structures under investigation show a resistivity contrast with the surrounding environment, direct current resistivity was chosen as the appropriate method. A multi-electrode resistivity imaging device with 25 channels was used for the data acquisition. Weighted damped least squares method is used for the inversion of field data, measured on 64 profiles with different directions. In order to avoid the surface topography effects, topographical data for all profiles were incorporated into the inversion process. Inversion results are visualized as geoelectrical sections and anomalies those may arose from possible structures are determined. Test excavations were suggested at the determined anomaly zones. During the excavations a wall between two tumulus and two separate burial chamber were exposed.

Anahtar Kelime:

Konular: Jeoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akca, İ. ve Gündoğdu N. Y., 2004. Baruthane Tümülüslerinde yapılan jeofizik incelemeler sonuç raporu. Samsun Büyükşehir Belediyesi, Ankara (yayımlanmamış).
Başokur, A.T., 1992. Magnesia ve Meandrum (Ortaklar) Argavlı Tümülüsü’nde jeofizik araştırmalar. T.C. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, VIII. Arkeometri Sonuçları Toplantısı Bildiriler Kitabı, Ankara, s. 71-80.
Candansayar, M. E., 2002. Sönümlü en küçük kareler ve eşlenik türev algoritmalarının ardışık kullanımı ile manyetotellürik verilerinin düzgünleştiricili iki boyutlu ters çözümü. Doktora Tezi, Jeofizik Mühendisliği Bölümü, Ankara Üniversitesi, Ankara (yayımlanmamış).
Candansayar, M. E., and Başokur, A. T., 2001. Detecting small-scale targets by the 2-D inversion of two-sided threeelectrode data: application to an archaeological survey. Geophysical Prospecting, 49, 13-25.
Ercan, A., 1999. Eğmir Helenistik (Lidya) dönemi yatırında (Tümülüs) arkeojeofizik araştırmalar Denizli-Türkiye. Jeofizik, 13, 31- 49.
Erdoğan, E., Demirci, I., and Candansayar, M. E., 2008. Incorporating topography into 2D resistivity modeling using finite-element and finite-difference approaches. Geophysics, 73 (1), F135-F142.
Fox, R. C., Hohmann, G. W., Killpack, T. J., and Rijo, L., 1980. Topographic effects in resistivity and induced-polarization surveys. Geophysics, 45, 75–93.
İlkışık, M., Bayrak, M., Başaran, S., Başokur, A.T. ve Ulugergerli, E., 1995. Enez-Çataltepe tümülüsünde elektromagnetik-VLF ve elektrik araştırmalar. Jeofizik, 9 (1-2), 19-23.
Loke, M.H., and Barker, R.D., 1996. Rapid leastsquares inversion of apparent resistivity pseudosections by a Quasi-Newton method. Geophysical Prospecting, 44, 131–152.
Menke, W., 1984. Geophysical Data Analysis: Discrete Inverse Theory. Academic Press, Orlando.
Papadopoulos, N. G., Yi, M.J., Kim, J.H., Tsourlos, P., and Tsokas G.N., 2010. Geophysical investigation of tumuli by means of surface 3D electrical resistivity tomography. Journal of Applied Geophysics, 70, 192-205.
Pelton, W.H., Rijo,L., and Swift, C.M.J.R., 1978. Inversion of two-dimensional resistivity and induced-polarization data. Geophysics, 43, 788–803.
Pınar, R., and Akçığ, Z., 1997. Geophysical investigation of Kösemtuğ Tumulus, Bandırma, (Northwest Turkey). Archaeological Prospection, 4, 15–23.
Samsun Büyükşehir Belediyesi, 2010. http:// www.kultur.samsun.bel.tr/programlar/ amisos/amisos2.htm, 10 Temmuz 2010.
Telford, W. M., Geldart, L. P., and Sheriff, R. E., 1991. Applied Geophysics, Cambridge University Press.
Tonkov, N., and Loke, M.H., 2006. A resistivity survey of a burial mound in the‘Valley of the thracian kings’. Archaeological Prospection, 13, 129-136.
Tripp, A.C., Hohmann, G.W., and Swift, C.M., 1984. Two-dimensional resistivity inversion. Geophysics, 49, 1708–1717.
Tsourlos, P. I., Szymanski, J. E., and Tsokas, G. N., 1997. The effect of terrain topography on commonly used resistivity arrays. Geophysics, 64, 1357–1363.
Ünan, S., 2009. Samsun-Dondortepe tümülüsü. MASROP E-dergi, 4, 1-18.

APA	Akca I, GÜNDOĞDU N (2010). Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi. , 205 - 215.
Chicago	Akca Irfan,GÜNDOĞDU N. Yıldırım Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi. (2010): 205 - 215.
MLA	Akca Irfan,GÜNDOĞDU N. Yıldırım Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi. , 2010, ss.205 - 215.
AMA	Akca I,GÜNDOĞDU N Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi. . 2010; 205 - 215.
Vancouver	Akca I,GÜNDOĞDU N Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi. . 2010; 205 - 215.
IEEE	Akca I,GÜNDOĞDU N "Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi." , ss.205 - 215, 2010.
ISNAD	Akca, Irfan - GÜNDOĞDU, N. Yıldırım. "Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi". (2010), 205-215.

APA	Akca I, GÜNDOĞDU N (2010). Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi. Yerbilimleri, 31(3), 205 - 215.
Chicago	Akca Irfan,GÜNDOĞDU N. Yıldırım Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi. Yerbilimleri 31, no.3 (2010): 205 - 215.
MLA	Akca Irfan,GÜNDOĞDU N. Yıldırım Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi. Yerbilimleri, vol.31, no.3, 2010, ss.205 - 215.
AMA	Akca I,GÜNDOĞDU N Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi. Yerbilimleri. 2010; 31(3): 205 - 215.
Vancouver	Akca I,GÜNDOĞDU N Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi. Yerbilimleri. 2010; 31(3): 205 - 215.
IEEE	Akca I,GÜNDOĞDU N "Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi." Yerbilimleri, 31, ss.205 - 215, 2010.
ISNAD	Akca, Irfan - GÜNDOĞDU, N. Yıldırım. "Samsun-Baruthane tümülüslerinin doğru akım özdirenç yöntemi ile incelenmesi". Yerbilimleri 31/3 (2010), 205-215.