Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi
Yıl: 2022 Cilt: 0 Sayı: 102 Sayfa Aralığı: 273 - 284 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34189/hbv.102.013 İndeks Tarihi: 06-01-2023
Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi
Öz: Halep, tarih boyunca önemli ticaret kervanlarının ziyaretgâhı, hac yolu üzerinde bulunan ve üç semavi dine mensup insanların yaşadığı bir kültür şehri olmuştur. Bu sebeple de değişik din ve inançlara sahip topluluklar, kendi kültürlerini yaşadıkları müesseseleri oluşturmuşlardır. Halep’te inşa edilen mimari eserlerin varlığı, bu şehrin ne kadar önemli olduğunu gözler önüne sermektedir. Külliyeler, camiler, tekke ve zaviyeler, hanlar, hamamlar, medreseler, hastaneler, mülkî ve askeri binalar, çeşmeler, saat kuleleri, türbeler, tren istasyonları ve binlerce konut mimarisi bunlardan bazılarıdır. Aradan geçen zaman içerisinde bu eserlerin bir kısmı ihmal edilmiş ve bir kısmı da yok olmuştur. Bütün bunlara rağmen Halep, günümüze kadar bir kültür şehri olma hüviyetini korumayı başarmıştır. Halep’in tarihinde önemli bir kültür mirası olan bu eserler arasında yer alan ve takriben 500 yıllık bir geçmişe sahip Bayram Baba Tekkesi ise, maalesef ihmalkârlığın kurbanı olmuş ve 1982 yılında yol genişletme çalışmaları sırasında yıkılmıştır. Bu makalede, Bayram Baba Tekkesi ile buraya adını veren Bayram Baba hakkında çeşitli kaynaklardan elde edilen bilgiler değerlendirilecektir. Ayrıca tekkede şeyhlik makamında bulunup, haklarında malumat bulunabilen mühim şahsiyetler ele alınarak te’liflerinden örnekler verilecektir.
Anahtar Kelime: A Destroyed Cultural Heritage in Aleppo: Bayram Baba Dervish Lodge
Öz: Throughout history, Aleppo has been the visiting place of important trade caravans, a cultural city on the pilgrimage route and where people from three monotheistic religions live. For this reason, communities with different religions and beliefs have created institutions where they live their own cultures. The presence of architectural works built in Aleppo reveals how important this city is. Külliyes (complex of buildings), mosques, ṣūfī complexs (tekke) and lodges (zāwiya), inns, baths, madrasas (religious colleges), hospitals, civil and military buildings, fountains, clock towers, tombs, train stations and thousands of residential architecture are some of them. In the intervening time, some of these works have been neglected and some have disappeared. Despite all this, Aleppo has managed to preserve its identity as a cultural city until today. Bayram Baba Dervish Lodge, which is one of these works that is an important cultural heritage in the history of Aleppo and has a history of approximately 500 years, unfortunately became a victim of negligence and was demolished in 1982 during road widening works. In this article, the information obtained from various sources about the Bayram Baba Dervish Lodge and Bayram Baba whose name was given to the lodge are evaluated. The architectural features of Bayram Baba lodge and the activities carried out in it have been handled in accordance with the information given by the documents. On the other hand, it has been deter- mined that Bayram Baba was a mentor to Aḥmad al-Yasawī, led a reclusive life, gained a place in the hearts of people due to his good deeds, and after his death, a lodge was built on the place where he was buried by the order of Uzun Hasan. This lodge carried out its activities similar to today’s cultural centres, at the same time took an organized place in economic life, served as a caravanserai and played a role in the settlement of various agricultural areas. In addition, important figures who hold the office of sheikh in the lodge and about whom information can be found will be discussed and examples of their works will be given.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Barkan, Ömer Lütfi; “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kolonizatör Türk Dervişleri” Vakıflar Dergisi, Sayı: 2 (1942), ss.279-353.
- Çakar, Enver; XVI. yüzyılda Haleb Sancağı (1516-1566), Elazığ: Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Merkezi, 2003.
- Edhem el-Cundî; Aʻlâmu’l-Edeb ve’l-Fen, II, Dımaşk: Matbaʻatu’l-İttihâd, 1958.
- Evliya Çelebi; Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, II, Hzr. Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005.
- Ferdînân Tûtel el-Yesûʻî; Evliyâ’ Haleb fî Manzûmeti’ş-Şeyh Vefâ’, Beyrut: el-Matbaʻatu’l-Kâtûlîkiyye, 1941.
- Gölpınarlı, Abdülbaki; Mevlana’dan Sonra Mevlevilik, İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1953.
- Güzel, Abdurrahman; Kaygusuz Abdal (Alâeddin Gaybî) Menâkıbnâmesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1999.
- Halep’te Osmanlı Döneminde İnşa ve Tadil Edilen Mimari Eserlerin Envanteri: Halep’te Adım Adım Osmanlı’nın İzinde, Ed. Halil İbrahim Yakar-Ahmet Özpay, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Yay., 2010.
- Hayreddin el-Esedî; Ehyâ’ Haleb ve Esvâkuha, thk. Abdülfettâh Ravvâs Kalʻacî, Dımaşk: Menşûrât Vizâreti’s-Sekâfe ve’l-İrşâdi’l-Kavmî, 1984.
- Kâmil el-Gazzî; Nehru’z-Zeheb fî Târîh Haleb, III, Halep: el-Matbaʻatu’l-Mârûniyye, 1923.
- Maden, Fahri; “Evliya Çelebi’nin Seyahatnâmesinde Bektaşi Tekke ve Türbeleri” Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, Sayı: 68 (Ankara 2013), ss.89-128.
- Manakıb-ı Hacı Bektaş-ı Veli: Vilayetname, Yay. Abdülbaki Gölpınarlı, İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1958.
- Masters, Bruce; “Halep: Osmanlı İmparatorluğu’nun Kervan Kenti”, Doğu ile Batı Arasında Osmanlı Kenti, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2000.
- Muhammed Adnan Kâtibî; “Abdülhamid Dede” İslamsyria, https://islamsyria.com/ site/show_cvs/1118, (Erişim Tarihi: 11 Kasım 2021).
- Muhammed Râgıb et-Tabbâh; İʿlâmu’n-Nubelâʾ bi-Târîḫ Ḥalebi’ş-Şehbâʾ, 7 Cilt. nşr. Muhammed Kemâl, Halep: Dâru’l-Kalemi’l-ʻArabî, 1988.
- Koltuk, Nuran vd., Osmanlı Belgelerinde Halep, İstanbul: Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Yayınları, 2018.
- Küçükdağ, Yusuf vd.; Vesâik-i Bektaşiyan’a göre Osmanlı Devleti’nde Bektaşi Tekke- leri, Konya: Çizgi Kitabevi, 2015.
- Ocak, Ahmet Yaşar; “Zaviyeler” Vakıflar Dergisi, 12(1978), s. 247-269.
- Osmanlı Vilayet Salnamelerinde Halep, ed. Cengiz Eroğlu vd. Ankara: ORSAM, 2012.
- Öztürk, M. Cemal; “Arşiv Belgelerinde Halep Tekkeleri”, Uluslararası Antep-Halep Vakıfları Sempozyum Bildirileri, II, Sempozyum Koordinatörü: Yrd. Doç. Dr. İsmail Altınöz, İstanbul: Mavi Ofset Mavi Ofset Basımevi, 2014, II, ss.63- 86.
- Sauvaget, J.; “Haleb”, İA, V/1, 117-121.
- Tekin, Kemal Hakan; Halep’te Osmanlı İzleri (1516-1918):402 Yıllık Osmanlı Hâki- miyetinde Halep’te Cami, Tekke, Zaviye ve Türbeler, Genel Yayın Yönetmeni: Ömer Faruk Yılmaz, İstanbul: Çamlıca Basım Yayın, 2014.
- Yâzîcî, Tâlib; “Halep”, DİA, XV, 239-244.
- Zeki Muhammed Mücahid; el-Aʻlâmu’ş-Şarkiyye fi’l-Mi’eti’r-Râbiʻa ʻAşerati’l-Hic- riyye, 4 Cilt. Kahire: Dâru’t-Tibâʻati’l-Mısriyyeti’l-Hadîse, 1949-1963.
| APA | İSHAKOĞLU Ö (2022). Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi. , 273 - 284. 10.34189/hbv.102.013 |
| Chicago | İSHAKOĞLU Ömer Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi. (2022): 273 - 284. 10.34189/hbv.102.013 |
| MLA | İSHAKOĞLU Ömer Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi. , 2022, ss.273 - 284. 10.34189/hbv.102.013 |
| AMA | İSHAKOĞLU Ö Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi. . 2022; 273 - 284. 10.34189/hbv.102.013 |
| Vancouver | İSHAKOĞLU Ö Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi. . 2022; 273 - 284. 10.34189/hbv.102.013 |
| IEEE | İSHAKOĞLU Ö "Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi." , ss.273 - 284, 2022. 10.34189/hbv.102.013 |
| ISNAD | İSHAKOĞLU, Ömer. "Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi". (2022), 273-284. https://doi.org/10.34189/hbv.102.013 |
| APA | İSHAKOĞLU Ö (2022). Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0(102), 273 - 284. 10.34189/hbv.102.013 |
| Chicago | İSHAKOĞLU Ömer Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 0, no.102 (2022): 273 - 284. 10.34189/hbv.102.013 |
| MLA | İSHAKOĞLU Ömer Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, vol.0, no.102, 2022, ss.273 - 284. 10.34189/hbv.102.013 |
| AMA | İSHAKOĞLU Ö Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2022; 0(102): 273 - 284. 10.34189/hbv.102.013 |
| Vancouver | İSHAKOĞLU Ö Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2022; 0(102): 273 - 284. 10.34189/hbv.102.013 |
| IEEE | İSHAKOĞLU Ö "Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi." Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0, ss.273 - 284, 2022. 10.34189/hbv.102.013 |
| ISNAD | İSHAKOĞLU, Ömer. "Halep’te Yıkılmış Bir Kültür Mirası: Bayram Baba Tekkesi". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 102 (2022), 273-284. https://doi.org/10.34189/hbv.102.013 |
