İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama
Yıl: 2021 Cilt: 7 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 609 - 620 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.28979/jarnas.929987 İndeks Tarihi: 25-08-2022
İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama
Öz: Çalışma alanlarında güvenli ortamların sağlanabilmesi için gerekli olan güçlü güvenlik kültürü olumlu güvenlik iklimine ihtiyaç duyar. Olumlu güvenlik iklimi güvenlikle ilgili önlemlerin önceden alınarak örgütsel, yönetimsel ve sosyal alanlarda uygulanması ile gerçekleşir. Bu çalışmanın amacı; güvenlik ikliminin alt faktörlerinden biri olan kadercilik algısını, üniversitelerin kimya bölümünde eğitim alan lisans ve lisansüstü öğrencilerinin değerlendirmeleriyle açıklamaya çalışmaktır. Risk algısı kişinin tehlike veya riskle karşılaştığında yaralanma veya hastalanma ihtimalini düşünmesidir ve daha önce yaşanan kaza tecrübelerinden etkilenerek güvenli davranışlar geliştirmesine yardımcı olur. Kadercilik algısında ise olacakların önüne geçilemeyeceği düşüncesi ön plandadır. Akademik ortamda kullanılan laboratuvarlar öğrencilerin oluşabilecek tüm tehlike ve risklere karşı üst düzeyde önlemlerin alındığı güvenli ortamlar olmasına rağmen, öğrencilerin hazır bulunurlukları mezuniyet sonrası sanayii ve endüstride görev yapacak genç kimyagerlerin sahip oldukları güvenlik anlayışlarını ve topluma nasıl yön vereceklerini anlamak açısından önemlidir. Farklı üniversitelerin kimya bölümlerinde eğitim alan öğrencilerden güvenlik algısı kapsamında toplanan verilere kadercilik alt faktörünü açıklamak ve tanımlayabilmek için faktör analizi yapılmıştır. Öğrencilerin kadercilik davranışları arasında fark olup olmadığı Pearson korelasyon yöntemi ile test edilmiştir. Seçilen demografik faktörlerin değerlendirilmesi için tek yönlü varyans analizi (One-way ANOVA) testi kullanılmıştır. Bu çalışmada ölçülen kadercilik faktörü ortalama değeri kimya bölümü öğrencilerinin kazaları değerlendirirken kaderci bir yaklaşım izlemediklerini ve kazaların önlenmesi konusunda yönetimi ve üniversite ortamının yanı sıra kendilerini de sorumlu olarak gördüklerini göstermektedir. Ayrıca bu çalışmada kadercilik algısı bağlamında öğrencilerin eğitim gördükleri üniversitelerden bağımsız olarak ortak bir eğilim gösterdiği görülmektedir. Bu çalışmada edinilen başka bir sonuç da verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayacak yeterli seviyede olmadığıdır.
Anahtar Kelime: The Role of Perception of Fatalism in Determining the Safety Climate in Occupational Health and Safety: An Application on Chemistry Department Students
Öz: A strong safety culture needs a positive safety climate. Positive safety climate is depending on taking precautions and applying them in organizational, administrative and social areas. The aim of this study is to explain the perception of fatalism for measuring the safety climate, with the evaluations of students who are studying in the chemistry department of universities. Risk perception is thinking of the possibility of injury or illness when the individual faced with danger and helps him develop safe behaviours by being influenced of the result of previous accident experiences. In the perception of fatalism, the idea that what will happen cannot be prevented is at the forefront. Although the academic laboratories are safe environments, the readiness of the students will show us safety perceptions of young chemists, who will work in industry, and how they will influence the society. ANOVA and a Pearson correlation were used to determine the safety behaviour and to determine whether there was a relationship between students in different universities. This study shows that the students of the chemistry department do not follow a fatalistic approach when evaluating the accidents and they see themselves as responsible for the prevention of accidents, as well as the management and the university environment. In addition, it is seen that there is loyalty among universities in the context of the perception of fatalism. Another result of this study is that the occupational health and safety trainings are not at a sufficient level to meet the needs of students.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akalp, G. ve Yamankaradeniz, N. (2013). İşletmelerde güvenlik kültürünün oluşumunda yönetimin rolü ve önemi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(2), 96-109. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/282936
- Alipaşa, A., Karamustafaoğlu, S., Sevim, S. ve Karamustafaoğlu, O. (2002). Genel kimya laboratuvar uygulamalarının öğrenci ve öğretim elemanı gözüyle değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2002(23), 50-56. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/articlefile/ 87917
- Ball, S. J. (2009). Privatising education, privatising education policy, privatising educational research: Network governance and the competition state. Journal of Education Policy, 24(1), 83-99. https://doi.org/10.1080/02680930802419474
- Ceyhun, G. Ç. (2014). Güvenlik iklimi ve iş-aile çatışmasının yorgunluğa etkileri: Türk kılavuz kaptanlar üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(2), 91-105. Erişim adresi: https://www.isarder.org/2014/vol.6_issue.2_full_issue.pdf#page=92
- Chem.metu.edu, Erişim adresi: http://chem.metu.edu.tr/prospective, Aday Öğrenci. Erişim tarihi: Mayıs, 2020
- Cheyne, A., Cox, S., Oliver, A. ve Tomás, J. M. (1998). Modelling safety climate in the prediction of levels of safety activity. Work and Stress, 12(3), 255–271. https://doi.org/10.1080/02678379808256865 Cheyne, A. J. T. & Cox, S. J. (2000). Assessing safety culture in offshore environments. Safety Science, 34(1- 3), 111–129. https://doi.org/10.1016/S0925-7535(00)00009-6
- Cooper, D. (2002). Safety culture: A model for understanding and quantifying a difficult concept. Professional Safety, 30–36. Erişim adresi: https://www.behaviouralsafety. com/articles/safety_culture_understanding_a_difficult_concept.pdf
- Cox, S. ve Flin, R. (1998). Safety culture: Philosopher’s stone or man of straw?. Work and Stress, 12(3), 189– 201. https://doi.org/10.1080/02678379808256861
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi. (2017). Türkiye’de iş sağlığı güvenliği algısı, ÇASGEM Rapor, Ankara. Erişim adresi: https://www.csgb.gov.tr/media/3234/turkiyede_issagligi.pdf
- Demirbilek, T. (2005). İş güvenliği kültürü. Dokuz Eylül Yayınları, 1. Baskı, İzmir
- Gillespie, N. A., Walsh, M., Winefield, A. H., Dua, J. ve Stough C. (2001). Occupational stress in universities: Staff perceptions of the causes, consequences and moderators of stress. Work & Stress, 15(1), 53–72. https://doi.org/10.1080/02678370117944
- Gökçe, A. (2020). İş sağlığı ve güvenliği açısından iş güvenliği kültürünün önemi üzerine bir odak grup çalışması. Ergonomi, 3(2), 82-95. https://doi.org/10.33439/ergonomi.749138
- ILO, ILO Statistics and databases, Erişim adresi: http://www.ilo.org/global/statistics-and-databases/lang-- en/index.htm.
- Kiani, F. ve Khodabakhsh, M. R. (2013). The relationship between safety climate with fatalism and perceived helplessness among workers: Implication for health promotion. Journal of Community Health Research, 2(3), 196-207. Erişim adresi: https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=452967
- Kines, P. Lappalainen, J., Mikkelsen, K. L., Olsen, E., Pousette, A., Tharaldsen, J., Tómasson K. ve Törner, M. (2011). Nordic safety climate questionnaire (NOSACQ-50): A new tool for diagnosing occupational safety climate. International Journal of Industrial Ergonomics, 41(6), 634–46. https://doi.org/10.1016/j.ergon.2011.08.004
- Marin, L. S., Muñoz-Osuna, F. O., Arvayo-Mata, K. L. ve Álvarez-Chávez, C. R. (2019). Chemistry laboratory safety climate survey (CLASS): A tool for measuring students’ perceptions of safety. Journal of Chemical Health & Safety, 26(6), 3-11. https://doi.org/10.1016/j.jchas.2019.01.001
- Motorcu, A. R. ve Yılmaz, K. (2020). Investigation of the effects of occupational safety supervisions on firefighting and AFAD teams' occupational safety cultures. International Marmara Sciences Congress, Kocaeli, Turkey, Proceedings e-book, 638-645. Erişim adresi: http://imascon.com/dosyalar/imascon2020bahar/imascon_fen_bildiriler_tammetin_bahar_2020.pdf
- Neal, A. ve Griffin, M. A. (2006). A study of the lagged relationships among safety climate, safety motivation, safety behavior, and accidents at the ındividual and group levels. Journal of Applied Psychology, 91(4), 946–53. Erişim adresi: https://doi.org/10.1037/0021-9010.91.4.946
- Özdemir, L., Erdem, H. ve Kalkın, G. (2016). Kamu çalışanlarının güvenlik iklimi algılarının tatmini ve ı̇ ş performansı üzerine etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(15), 59–69. https://doi.org/10.21076/vizyoner.252106
- Resmî Gazete (T:15.05.2013, S:28648). Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin usul ve esasları hakkında yönetmelik. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/05/20130515-1.htm
- Resmi Gazete (T:12.08.2013, S:28733). Kimyasal maddelerle çalışmalarda sağlık ve güvenlik önlemleri hakkında yönetmelik. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18709&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
- Resmî Gazete (T: 02.03.2019, S:30702). Büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve etkilerinin azaltılması hakkında yönetmelik. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/03/20190302-1.html
- Ruiu, G. (2012). Is fatalism a cultural belief? An empirical analysis on the origin of fatalist tendencies. Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No. 41705. Erişim adresi: https://mpra.ub.unimuenchen. de/41705/
- Saraç, Ç. K. (2016). İş sağlığı ve güvenlik kültürü algısının iş tatmini ile ilişkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi No: 438393). Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
- Sivrikaya Özkurt, S. ve Üzüm, B. (2018). Öğrencilerin işçi sağlığı ve güvenliğine yaklaşımları (Kocaeli MYO örneği). International Journal Of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, 4(7), 2587- 2168. Erişim adresi: http://doi.org/10.26728/ideas.85
- Şimşek, I. N. ve Derin, N. (2018). Güvenlik iklimi ve iş tatmini ilişkisinde birey-örgüt uyumunun aracı rolü. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(2), 231–245. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/473664
- Taylor, R. (1962). Fatalism. The Philosophical Review, 71(1), 56-66. https://doi.org/10.7312/wall15156-011
- Topgül, S. ve Alan Ç. (2017). Öğrencilerin iş güvenliği ve iş güvenliği eğitimi algısının değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 22(2), 587-598. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1004631
- Tüzüner, V. ve Özaslan, B. (2011). Hastanelerde iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 40(2), 138–154. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/98182
- Venables, K. M. ve Allender, S. (2006). Occupational health needs of universities: A review with an emphasis on the United Kingdom. Occupational and Environmental Medicine, 63(3), 159–67. http://dx.doi.org/10.1136/oem.2005.022145
- Williamson, A. M., Feyer, A. M., Cairns, D. ve Biancotti, D. (1997). The development of a measure of safety climate: the role of safety perceptions and attitudes. Safety Science, 25(1-3), 15-27. https://doi.org/10.1016/S0925-7535(97)00020-9
- Woo, K. K., Park, S. J., Lim, H. S. ve Cho, H. H. (2017). Safety climate and occupational stress according to occupational accidents experience and employment type in shipbuilding industry of Korea. Safety and Health at Work, 8(3), 290–295. https://doi.org/10.1016/j.shaw.2017.08.002
- Wu, T. C., Chi W. L. ve Mu C. L. (2007). Safety climate in university and college laboratories: Impact of organizational and individual factors. Journal of Safety Research, 38(1), 91–102. https://doi.org/10.1016/j.jsr.2007.01.003
- Wu, T. C., Chen, C. H. ve Li, C. C. (2008). A correlation among safety leadership, safety climate and safety performance. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 21(3), 307–318. https://doi.org/10.1016/j.jlp.2007.11.001
- Yorulmaz, M., Büyük, N. ve Birgün, S. (2016). Tersane işletmelerinde örgütsel güvenlik ikliminin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(46), 303–317. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2020.4043
- Yıldırım, İ., Akyüz, K., Aydın, A. ve Alevli, C. (2015). Akdeniz bölgesi orman ürünleri sanayi çalışanlarının iş güvenliği algılarının belirlenmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), 213-222. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/195452
- Yıldız, S. ve Yılmaz, M. (2017). Türk inşaat sektöründe çalışanların güvenlik kültürü düzeyinin ve güvenlik performansı ile ilişkisinin incelenmesi. Politeknik Dergisi, 20(1), 137-149. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/467134
- YÖK Atlas, (2019). Erişim adresi: https://yokatlas.yok.gov.tr/, Erişim tarihi: Ekim 2019
- Zohar, D. (1980). Safety climate in industrial organizations: Theoretical and applied implications. Journal of Applied Psychology, 65(1), 96–102. https://doi.org/10.1037/0021-9010.65.1.96
| APA | HOŞTEN G, DALBAY N (2021). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. , 609 - 620. 10.28979/jarnas.929987 |
| Chicago | HOŞTEN Gülizar,DALBAY Necla İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. (2021): 609 - 620. 10.28979/jarnas.929987 |
| MLA | HOŞTEN Gülizar,DALBAY Necla İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. , 2021, ss.609 - 620. 10.28979/jarnas.929987 |
| AMA | HOŞTEN G,DALBAY N İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. . 2021; 609 - 620. 10.28979/jarnas.929987 |
| Vancouver | HOŞTEN G,DALBAY N İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. . 2021; 609 - 620. 10.28979/jarnas.929987 |
| IEEE | HOŞTEN G,DALBAY N "İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama." , ss.609 - 620, 2021. 10.28979/jarnas.929987 |
| ISNAD | HOŞTEN, Gülizar - DALBAY, Necla. "İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama". (2021), 609-620. https://doi.org/10.28979/jarnas.929987 |
| APA | HOŞTEN G, DALBAY N (2021). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. Journal of advanced research in natural and applied sciences (Online), 7(4), 609 - 620. 10.28979/jarnas.929987 |
| Chicago | HOŞTEN Gülizar,DALBAY Necla İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. Journal of advanced research in natural and applied sciences (Online) 7, no.4 (2021): 609 - 620. 10.28979/jarnas.929987 |
| MLA | HOŞTEN Gülizar,DALBAY Necla İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. Journal of advanced research in natural and applied sciences (Online), vol.7, no.4, 2021, ss.609 - 620. 10.28979/jarnas.929987 |
| AMA | HOŞTEN G,DALBAY N İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. Journal of advanced research in natural and applied sciences (Online). 2021; 7(4): 609 - 620. 10.28979/jarnas.929987 |
| Vancouver | HOŞTEN G,DALBAY N İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. Journal of advanced research in natural and applied sciences (Online). 2021; 7(4): 609 - 620. 10.28979/jarnas.929987 |
| IEEE | HOŞTEN G,DALBAY N "İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama." Journal of advanced research in natural and applied sciences (Online), 7, ss.609 - 620, 2021. 10.28979/jarnas.929987 |
| ISNAD | HOŞTEN, Gülizar - DALBAY, Necla. "İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama". Journal of advanced research in natural and applied sciences (Online) 7/4 (2021), 609-620. https://doi.org/10.28979/jarnas.929987 |
