Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği

Yıl: 2022 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 789 - 797 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34083/akaded.1148450 İndeks Tarihi: 01-09-2022

Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği

Öz:
Yiyecek içecek türleri, yiyeceklerin pişirilme süreçleri, yeme-içme geleneğine dayalı kültürel yapı olarak tanımlanan mutfak kültürü, ait olduğu herhangi bir bölgenin tarihȋ, coğrafi, filolojik, etnik, demografik, antropolojik, sosyolojik vb. pek çok yapısına dair ipuçları ihtiva etmektedir. Bu çalışmada; doğal kaynakları, bitki ve hayvan çeşitliliği ile zengin bir mutfak kültürüne sahip Mengen’de kullanıldığı bilinen bazı yemek adları; filolojik bakımdan tarihsel-karşılaştırmalı bir yöntemle ele alınacaktır. Özellikle aşçılık konusunda Türkiye’de önemli bir üne sahip Mengen'in mutfak kültürüne dair söz varlığında tespit edilen ve bu makaleye konu olan kelimeler halışka ve kaldırık’tır. Söz konusu yemek adlarının tarihȋ Türk yazı dillerine ait eserlerde nasıl kayıtlı olduğu, süreç içerisinde hangi fonetik değişikliklere uğradığı üzerinde durulacak ve etimolojik bazı izahlar ve tekliflerde bulunulacaktır. İncelenen yemek adlarının yüzyıllara dayanan tarihsel sürekliliği, bölgenin kültürel kodlarına ışık tutması bakımından önem arz etmektedir. Çalışmanın hem alana hem de farklı disiplinler tarafından yapılacak diğer araştırmalara katkı sağlaması ve yön gösterici nitelikte olması hedeflenmektedir.
Anahtar Kelime: Mengen mutfak kültürü yemek adları tarihsel karşılaştırmalı inceleme

A Historical-Comparative Analysis on Some Food Names in Mengen's Cuisine Culture: The example of halışka and kaldırık

Öz:
The cuisine culture, which is defined as the types of food and beverage, the cooking processes of the food, the cultural structure based on the eating and drinking tradition contains clues about the historical, geographical, philological, ethnic, sociological… etc. structures of any region which it belongs. In this study; some food names known to be used in Mengen, which has rich cuisine culture with its natural resources, plant and animal diversity; will be analyzed philologically via historical-comparative method. The words that are identified in the vocabulary of the cuisine culture of Mengen which has an important reputation in Turkey especially in terms of cooking, and which are the subject of this article, can be listed as halışka and kaldırık. It will be focused on how the names of foods in question were recorded in historical works of Turkish written languages, and which changes they had phonetically in the process and some etymological explanations and proposals will be made. The examined food names’s historical contiunity based on centuries is important in terms of revealing the cultural codes of the region. It is aimed that the study will contribute to the field and other researches to be conducted by different disciplines and to be a guide.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arman, Â. (2011). Türk mutfak kültürü tanıtım sorunu: Mengen mutfağı örneği (Tez No: 290095) [Yüksek Lisans tezi, Düzce Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
  • Birgören, H. (2008). Bolu vilâyeti salnâmesi (Rûmî 1341). Bolu Belediyesi Bolu Araştırmaları Merkezi Yayınları.
  • Bozkurt, F. İ. (2020). Bolu İli Seben İlçesinde Geçmişten Günümüze Yemek Kültürü Üzerine Bir Araştırma. (Tez No: 650636) [Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ tezSorguSonucYeni.jsp.
  • Caferoğlu, A. (1931). Abû-Hayyân Kitâb al-İdrâk li-lisân al Atrâk. Evkaf Matbaası.
  • Clauson, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Clarendon Press.
  • Coşan, D. (2020). Bartın Mutfak Kültürü ve Yemekleri. (Tez No: 647758) [Yüksek Lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
  • Ercilasun, A. B. & Akkoyunlu, Z. (2014). Dȋvânu Lugâti’t-Türk (Giriş-Metin-Çeviri- Notlar-Dizin). TDK Yayınları.
  • Eren, H. (1960). Anadolu ağızlarında Rumca, İslâvca ve Arapça kelimeler. Türk Dil ve Araştırmaları Yıllığı-Belleten.
  • Özer, H. & Turan, Ö. & Yener, S. (2018). Zonguldak’ın Yöresel Yemek İsimleri Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies. Volume 13/12, Spring 2018, p. 341-361.
  • Öztürk, E. (2008). Bolu Ağzında Yemek Kültürüyle İlgili Kelimeler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt 2008-2 Sayı 17.
  • Gülsevin, G. (2001). Türkiye Türkçesi ağızlarında #h sesi üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten. Cilt 49. ss.129-146
  • Tietze, A. (1999). Anadolu Türkçesindeki Yunanca, İslavca, Arapça ve Farsça ödünçlemeler sözlüğü. Simurg Yayınları.
  • Toparlı, R. & Vural, H. & Karaatlı, R. (2003). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. TDK Yayınları. Türk Dil Kurumu. (2005). Yayım. Türkçe sözlük (11. Baskı, 2763 s.).
  • Yalçın Çelik, S. D. (2010). Mengen’de özel gün yemekleri. Millȋ Folklor, Yıl 22, Sayı 86, 127-139.
  • https://sozluk.gov.tr/
  • http://www.bolu.gov.tr/bolu-mutfagi
  • http://www.mengen.gov.tr/yoresel-yemeklerimiz
  • https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/bartin/neyenir/haliska
  • https://yoresel.lezzetler.com/haliska-mengen-bolu-vt77108
APA Akman F (2022). Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği. , 789 - 797. 10.34083/akaded.1148450
Chicago Akman Fulya Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği. (2022): 789 - 797. 10.34083/akaded.1148450
MLA Akman Fulya Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği. , 2022, ss.789 - 797. 10.34083/akaded.1148450
AMA Akman F Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği. . 2022; 789 - 797. 10.34083/akaded.1148450
Vancouver Akman F Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği. . 2022; 789 - 797. 10.34083/akaded.1148450
IEEE Akman F "Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği." , ss.789 - 797, 2022. 10.34083/akaded.1148450
ISNAD Akman, Fulya. "Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği". (2022), 789-797. https://doi.org/10.34083/akaded.1148450
APA Akman F (2022). Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi , 6(2), 789 - 797. 10.34083/akaded.1148450
Chicago Akman Fulya Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi 6, no.2 (2022): 789 - 797. 10.34083/akaded.1148450
MLA Akman Fulya Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi , vol.6, no.2, 2022, ss.789 - 797. 10.34083/akaded.1148450
AMA Akman F Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi . 2022; 6(2): 789 - 797. 10.34083/akaded.1148450
Vancouver Akman F Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi . 2022; 6(2): 789 - 797. 10.34083/akaded.1148450
IEEE Akman F "Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği." Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi , 6, ss.789 - 797, 2022. 10.34083/akaded.1148450
ISNAD Akman, Fulya. "Mengen’in Mutfak Kültüründe Yer Alan Bazı Yemek Adları Üzerine Tarihsel-Karşılaştırmalı Bir İnceleme: halışka ve kaldırık Örneği". Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi 6/2 (2022), 789-797. https://doi.org/10.34083/akaded.1148450