TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl: 2022 Cilt: 8 Sayı: 16 Sayfa Aralığı: 129 - 166 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 12-09-2022

TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME

Öz:
Çalışmanın amacı IX. ve X. Beş Yıllık Kalkınma Planları’nda yer alan çevreye yaklaşım anlayışının yerel yönetimlerin çevresel harcamalarında karşılığını bulup bulamadığının ortaya konmasıdır. Çalışma IX. ve X. Beş Yıllık Kalkınma Planları ile sınırlandırılmıştır. Bu sınırlılık doğrultusunda çalışma kapsamında yerel yönetimlerin çevresel faaliyet harcamalarına yönelik olarak TÜİK tarafından toplanan veriler ile yerel yönetimlerin bütçe istatistikleri analiz edilerek çevre koruma harcamaları incelenmiştir. Bu verilerin kalkınma planları hedefleri ile uyumluluğu konusunda içerik analizi yapılmıştır. Nitekim genel olarak bakıldığında, yerel yönetimlerin çevre harcamaları olarak sınıflandırılan harcama kalemlerinde artışlar görüldüğü tespit edilmiştir ve bu durum kalkınma planları ile genel itibari ile uyumludur. Ancak çevresel harcama verilerinin sınıflandırılması ve alt başlıklarının ortaya konması, çevresel harcamaların niceliği yanında niteliğinin de daha net değerlendirilmesini sağlayabilecektir.
Anahtar Kelime:

Environmental Expenditures of Local Governments in Turkey: An Evaluation Within the Framework of Ninth and Tenth Five-Year Development Plans

Öz:
The aim of the study is to reveal whether the approach to the environment in the Ninth. and Tenth Five-Year Development Plans can be found in the environmental expenditures of local governments. The study is limited to the Ninth and Tenth Five-Year Development Plans. In line with this limitation, within the scope of the study, the data collected by TUIK for the environmental activity expenditures of local governments and the budget statistics of local governments were analyzed and environmental protection expenditures were examined. Content analysis was carried out on the compatibility of these data with the objectives of the development plans. As a matter of fact, in general, it has been determined that there has been an increase in the expenditure items classified as environmental expenditures of local governments, and this situation is generally compatible with the development plans. However, classification and sub-headings of environmental expenditure data will enable a clearer evaluation of the quality as well as the quantity of environmental expenditures.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AYGEN, Murat (2017). “Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı Üzerine Bir İnceleme: Türkiye Örneği”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Cilt: 5, Sayı:10, ss. 256-276.
  • AYTEN, Asım Mustafa ve Okan Murat Dede (2003). “Kalkınma Planlarında Ulaşım Politikaları, Hedefler ve Önceliklerinin Uygulanmasına İlişkin Bir Değerlendirme”, TMMOB Ulaştırma Politikaları Kongresi, Ankara, ss. 95-102.
  • BAHL, Roy (1999). “Implementation Rules for Fiscal Decentralization”, International Studies Program, Working Paper 99-1, Georgia State University, Atlanta, Georgia.
  • BAYKAL, Tan (2010). “Türkiye’de Çevre Yönetim Sisteminin Yerel Örgütlenmesi”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 13, ss. 476-492.
  • BELLU, Lorenzo G. (2011). “Development and Development Paradigms: A (reasoned) Review of Prevailing Visions”, FAO Issue Papers, Module 102.
  • CHUNWEN, Ma and He Wu (2016). “Local Government Competition and Environmental Pollution”, Finance Econ., Vol: 8: 93-101.
  • CONROY, Maria Manta and Philip R Berke (2004). “What makes a Good Sustainable Development Plan? An Analysis of Factors that Influence Principles of Sustainable Development”, Environment and Planning A, Volume 36: 1381-1396.
  • Council of Europe (2013). “European Charter of Local Self-Government, https://rm.coe.int/european-charter-for-local-self-government-english-version-pdf-a6-59-p/16807198a3, (Erişim Tarihi: 15.04.2022).
  • ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI YEREL YÖNETİMLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2021), 2020 Yılı Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara.
  • DAĞLI, Zülkif ve Can Giray Özgül (2019). “Kamu Yönetimi Sistemi İçinde Yeni Bir Birim Olarak Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığının İşlevi: İzmir Örneği”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 1-2, ss. 25-44.
  • ERDEM, Nisa (2015). “Çevre Sorunlarının Yerel Yönetimler Kapsamında İncelenmesi”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 11, ss. 6-32.
  • EUROSTAT (2019). “Environmental protection spending in 2018”, https://ec.europa.eu/eurostat/en/web/products-eurostat-news/-/ddn-20191028-1, (Erişim Tarihi 21.04.2022).
  • FLAMMANG, Robert A. (1979). “Economic Growth and Economic Development: Counterparts or Competitors?”, Economic Development and Cultural Change, Vol: 28: 47-61.
  • GÖKALP ALICA, Süheyla Suzan (2018). “Yerel Yönetimler ve Çevre”, Emek Araştırma Dergisi (GEAD), Cilt: 9, Sayı: 14, ss. 9-22.
  • GERAY, Cevat (1998). “Yerel Yönetimler ve Çevre”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt: 7, Sayı: 3, ss. 7-64.
  • HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI, MUHASEBAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2017). “Resmi İstatistik Programı 2017-2021”. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/ sites/3/2019/02/Resmi_istatistik_Programi_2012-2016Rev.2.pdf (Erişim Tarihi: 08.03.2021).
  • HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI, MUHASEBAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2018). https://muhasebat.hmb.gov.tr/mahalli-idareler-butce-istatistikleri, (Erişim Tarihi: 16.04.2022).
  • HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI, MUHASEBAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2021). https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/04/1021620172019butcehazirlamarehberi.pdf, (Erişim Tarihi: 16.04.2022).
  • KARA, Mustafa ve Mustafa Görün (2008). “Kırsal Kalkınmada İl Özel İdarelerinin, Köylere Hizmet Götürme Birliklerinin ve İlçe Yönetimlerinin Rolü ve Bazı Uygulamalar”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, ss. 411-433.
  • KARA, Mustafa ve Hamit Palabıyık (2007). “5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanunu ve Köy Birlikleri-Toplum Kalkınması İlişkisi”, Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar-II. Editör: H. Özgür ve M. Kösecik, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
  • KAUL, Inge, Isabella Grunberg and Marc Stern (1999). Global Public Goods: International Cooperation in the 21st Century, Oxford University Press, Newyork.
  • KELEŞ, Ruşen, Can Hamamcı ve Ahmet Çoban (2015). Çevre Politikası, Güncellenmiş 8. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara.
  • LI, Hongbin and Li-An Zhou (2005). “Political Turnover and Economic Performance: The Incentive Role Of Personnel Control in China”, Journal of Public Economics, Volume 89, Issues 9–10: 1743-1762.
  • LEVINSON, Arik (2003). “Environmental Regulatory Competition: A Status Report and Some New Evidence”, National Tax Journal, Vol: 56, N: 1, Part: 1: 91-106.
  • PALABIYIK, Hamit ve Mustafa Kara (2008). “Belediye Birlikleri ve Köylere Hizmet Götürme Birlikleri Bağlamında Yerel Yönetim Birlikleri”, Türkiye’de Yerel Yö- netimler, Editör: Recep Bozlağan ve Yüksel Demirkaya, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
  • PEKER SAY, Nuriye ve Muzaffer Yücel (2006). “Strategic environmental assessment and national development plans in Turkey: Towards legal framework and operational procedure”, Environmental Impact Assessment Review 26, ss. 301–316.
  • REEVES, Teresa (2006). “Regional Development in the EU and Turkey”, Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, Ankara.
  • STRATEJİ VE BÜTÇE BAŞKANLIĞI (2000). “Uzun Vadeli Streteji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı”, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Sekizinci-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2001-2005.pdf, (Erişim Tarihi: 15.03.2021).
  • STRATEJİ VE BÜTÇE BAŞKANLIĞI (2006). “Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013)”, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Dokuzuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2007-2013%E2%80%8B.pdf, (Erişim Tarihi: 20.05.2021).
  • STRATEJİ VE BÜTÇE BAŞKANLIĞI (2013), “Onuncu Kalkınma Planı (2014- 2018)”, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Onuncu-Kalk%- C4%B1nma-Plan%C4%B1-2014-2018.pdf, (Erişim Tarihi: 20.05.2021).
  • STRATEJİ VE BÜTÇE BAŞKANLIĞI (2019). “Analitik Bütçe Sınıflandırmasına İlişkin Rehber”, http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/04/AnalitikEkorehber_2019-2021.pdf. (Erişim Tarihi: 18.04.2022).
  • ŞENGÜL, Mihriban (1999). “Yerel Düzeyde Çevre Yönetimi ve Belediyeler”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt: 8, Sayı: 3, ss. 91-102.
  • ŞENGÜN, Hayriye (2015). “Türkiye’de Çevre Yönetimi ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Uygulamaları”, Strategic Public Management Journal (SPMJ), Cilt: 1, Sayı: 1, ss. 109-130.
  • ŞİRİNER ÖNVER, Makbule (2019). “Çöp/Atık Yönetimi ve Belediyeler”, CUDES Journal, 2 (1), ss. 111-123.
  • T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı (2001). VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005), Yerel Yönetimler Özel İhtisas Komisyon Raporu, Yayın No. DPT: 2538, ÖİK: 554.
  • TÜİK (2014). “Sektörlere Göre Çevresel Harcama ve Gelirler Tablosu”, https://data. tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cevresel-Istihdam,-Gelir-ve-Harcama-Istatistikleri-2012-16178, (Erişim Tarihi: 01.05.2022).
  • TÜİK (2016). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cevresel-Istihdam,-Gelir-ve-Harcama-Istatistikleri-2016-24587, (Erişim Tarihi: 15.05.2021).
  • TÜİK (2017). https://data.TÜİK.gov.tr/Bulten/Index?p=Cevre-Koruma-Harcama-Istatistikleri-2017-27673, (Erişim Tarihi: 15.05.2021).
  • TÜİK (2018a). “Belediyelerin Çevresel Harcamaları”, https://data.TÜİK.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=cevre-ve-enerji-103&dil=1, (Erişim Tarihi: 17.05.2021).
  • TÜİK (2018b). “Mahalli İdare Birlikleri Çevresel Harcamaları”, https://data.tuik. gov.tr/Kategori/GetKategori?p=cevre-ve-enerji-103&dil=1, (Erişim Tarihi: 17.05.2021).
  • TÜİK (2018c). “Kamu Kuruluşlarının ve İl Özel İdarelerinin Çevresel Harcamaları”, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=cevre-ve-enerji-103&dil=1, (Erişim Tarihi: 17.05.2021).
  • TÜİK (2019a). “Çevre İstatistikleri Sorularla Resmi İstatistikler Dizisi - 8”, Https://Biruni.tuik.gov.Tr/Yayin/Views/Visitorpages/İndex.Zul, (Erişim Tarihi: 13.04.2021).
  • TÜİK (2019b). “Çevre Koruma Harcama İstatistikleri, 2018-Haber Bülteni”, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cevre-Koruma-Harcama-Istatistikleri-2018-30610, (Erişim Tarihi: 17.05.2021).
  • TÜİK (2020). https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1019, (Erişim Tarihi: 29.05.2021).
  • TÜİK (2021). https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do;jsessionid=9QpHfnKJ4nnLZys27YgCL66cBjQHPv2NQBCpQyrCGM17Q42JJrR1!777342204?id=27673, (Erişim Tarihi: 10.04.2021). YENTÜRK, Nurhan, 2020 İklim Pahası: Çevre Koruma ve İklim Değişikliği ile Mücadelede Kamu Harcamaları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
  • ZENGİN, Eyüp (2009). “Yerel Yönetimler ve Çevre”, Journal of Qafqaz University, 26, ss. 116-123.
  • WITTE, Robert S. and John S. Witte (2017). Statistics, 11th Edition, Wiley, New York.
  • WU, Haitao, Yunwei Li, Yu Hao, Siyu Ren, Pengfei Zhang (2020). “Environmental Decentralization, Local Government Competition, and Regional Green Development: Evidence From China”, Science of the Total Environment, Vol: 708: 1-15.
  • 2560 Sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun (1981). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2560. pdf (Erişim Tarihi: 15.04.2022).
  • 2872 sayılı Çevre Kanunu (1983). http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2872.pdf, (Erişim Tarihi: 13.04.2021).
  • 5355 Sayılı Mahalli İdareler ve Birlik Kanunu (2005). http://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/1.5.5355.pd (Erişim Tarihi: 13.04.2021).
  • 5393 Sayılı Belediye Kanunu (2005). http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf, (Erişim Tarihi: 13.04.2021)
  • 5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu (2004). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/07/20040723.htm#1, (Erişim Tarihi: 13.04.2021).
  • 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu (2005). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/03/20050304-1.htm, (Erişim Tarihi: 13.04.2021).
APA Gönüllü G (2022). TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME. , 129 - 166.
Chicago Gönüllü Günay TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME. (2022): 129 - 166.
MLA Gönüllü Günay TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME. , 2022, ss.129 - 166.
AMA Gönüllü G TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME. . 2022; 129 - 166.
Vancouver Gönüllü G TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME. . 2022; 129 - 166.
IEEE Gönüllü G "TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME." , ss.129 - 166, 2022.
ISNAD Gönüllü, Günay. "TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME". (2022), 129-166.
APA Gönüllü G (2022). TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME. Ombudsman Akademik, 8(16), 129 - 166.
Chicago Gönüllü Günay TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME. Ombudsman Akademik 8, no.16 (2022): 129 - 166.
MLA Gönüllü Günay TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME. Ombudsman Akademik, vol.8, no.16, 2022, ss.129 - 166.
AMA Gönüllü G TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME. Ombudsman Akademik. 2022; 8(16): 129 - 166.
Vancouver Gönüllü G TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME. Ombudsman Akademik. 2022; 8(16): 129 - 166.
IEEE Gönüllü G "TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME." Ombudsman Akademik, 8, ss.129 - 166, 2022.
ISNAD Gönüllü, Günay. "TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME". Ombudsman Akademik 8/16 (2022), 129-166.