Yıl: 2022 Cilt: 40 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 633 - 658 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17065/huniibf.1002991 İndeks Tarihi: 05-10-2022

Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma

Öz:
Dünya genelinde kadınlar işgücüne katılım ve yönetici pozisyonunda temsil açısından erkeklerden daha dezavantajlı konumdadır. Nüfusunun yarısına ekonomik, sosyal ve siyasal hakları tam anlamıyla sunamayan toplumların nasıl gelişeceği şüphelidir. Pek çok ülkede olduğu gibi, Türkiye’de de kadın yöneticilerin sayısı erkeklere oranla daha azdır. Bu nedenle, kadınların yönetici olmalarını engelleyen unsurların tespit edilmesi ve bu engelleri ortadan kaldıracak politikaların oluşturulması önem taşımaktadır. Böylece yönetim kademesinde cinsiyet eşitliği sağlanabilir. Bu araştırmada, kolayda örneklem ile ulaşılan 22 kadın yöneticiye kariyer hikâyeleri ve yöneticiliğe giden süreçteki deneyimleri yarı yapılandırılmış mülakatlar aracılığıyla sorulmuştur. Bulgular betimsel analiz yöntemi ile yorumlanmıştır. Yönetici olmaya giden yolda katılımcıların özveriyle çalışmak ve kendini geliştirmeye önem vermek gibi benzer özellikleri vurguladığı görülmüştür. Ayrıca, üstlerden destek almak, kurumun sağladığı imkânlar gibi yönetici olmayı kolaylaştıran unsurlar olduğu ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte, iş-aile çatışması, erkeklerden kaynaklanan baskılar gibi kadınlar için yönetici olmayı zorlaştırıcı çeşitli unsurlar da tespit edilmiştir. Katılımcıların işyerinde cinsiyet eşitliğine ilişkin farklı görüşlere sahip oldukları anlaşılmıştır. Bulgular, toplumsal cinsiyet çerçevesinde tartışılmıştır. Kadınların yönetici olma sürecini analiz eden nitel araştırmaların, yönetici olma yolunda karşılaşılan zorlukları ve kolaylıkları belirlemek açısından zengin bir veri kaynağı oluşturacağı düşünülmektedir. Bu tip araştırmaların kariyer hedefi olan genç kadınlara bir yol haritası sunması ve toplumsal cinsiyet eşitliği politikalarına katkıda bulunması umulmaktadır.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akbaş, G., & Korkmaz, L. (2017). Kadın yöneticiler: Görünmez engellerin gölgesinde yükselme çabası. İş ve İnsan Dergisi, 4(2), 73-86. https://doi.org/10.18394/iid.292957
  • Akbaş, N., & Taner, B. (2017). Yönetim ve cinsiyet: Cam Uçurum’un ötesi. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 193-214. https://dergipark.org.tr/tr/pub/euljss/issue/33565/370734
  • Aycan, Z. (2004). Key success factors for women in management in Turkey. Applied Psychology, 53(3), 453-477. https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.2004.00180.x
  • Aycan, Z. (2008). Cross-cultural perspectives to work-family conflict. K. Korabik ve D. Lero (Ed.), Handbook of Work-Family Conflict içinde (s. 359-371). London: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1016/B978-012372574-5.50022-3
  • Bakan, B. (2012). Türkiye’deki Kadın Hak İhlalleri. Cinius Yayınları: İstanbul.
  • Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3, 77-101. https://doi.org.10.1191/1478088706qp063oa
  • Bussey, K., & Bandura, A. (1999). Social cognitive theory of gender development and differentiation. Psychological Review, 106(4), 676–713.https://doi.org.10.1037/0033- 295x.106.4.676.
  • Candoğan, B. (2019). Toplumsal cinsiyet rollerinin iş-aile-yaşam dengesi tartışmaları ile yeniden üretimi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
  • Corona-Sobrino, C., García-Melón, M., Poveda-Bautista, R., & González-Urango, H. (2020). Closing the gender gap at academic conferences: A tool for monitoring and assessing academic events. PLOS one, 15(12), e0243549. https://doi.org.10.1371/journal.pone.0243549
  • Cortis, R., & Cassar, V. (2005). Perceptions of and about women as managers: Investigating job involvement, self-esteem and attitudes. Women in Management Review, 20(3), 149- 164.https://doi.org/10.1108/09649420510591834
  • Cresswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2011). Designing and Conducting Mixed Method Research (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
  • Dökmen, Z. Y. (2010). Toplumsal Cinsiyet: Sosyal Psikolojik Açıklamalar, İstanbul: Remzi Kitabevi. Dragoni, L., Tesluk, P. E., Russell, J. E., & Oh, I. S. (2009). Understanding managerial development: Integrating developmental assignments, learning orientation, and access to developmental opportunities in predicting managerial competencies. Academy of Management Journal, 52(4), 731-743.https://doi.org/10.5465/AMJ.2009.43669936
  • Drydakis, N., Sidiropoulou, K., Patnaik, S., Selmanovic, S., & Bozani, V. (2017). Masculine vs feminine personality traits and women's employment outcomes in Britain: A field experiment. IZA Discussion Papers, No. 11179, Institute of Labor Economics (IZA), Bonn. http://hdl.handle.net/10419/174089
  • Durbin, S., & Tomlinson, J. (2010). Female part-time managers: Networks and career mobility. Work, Employment and Society, 24(4), 621–640. https://doi.org/10.1177/0950017010380631
  • Eagly, A. H., & Wood, W. (1999). The origins of sex differences in human behavior: Evolved dispositions versus social roles. American Psychologist, 54(6), 408– 423. https://doi.org/10.1037/0003-066X.54.6.408
  • Else-Quest, N. M., & Hyde, J. S. (2021). Toplumsal cinsiyet üzerine teorik yaklaşımlar. Türk, Ş. (Çev. Ed.). ve Y. Kalafatoğlu (Çev.). Kadın Psikolojisi ve Toplumsal Cinsiyet: İnsan Deneyiminin Yarısı ve Daha Fazlası. (1. Baskı, s. 27-59) içinde Nobel Yayınevi. (Orijinal eserin yayın tarihi: 2018, 9. Baskı).
  • Findley, C. V. (2016). Modern Türkiye Tarihi: İslam, Milliyetçilik ve Modernlik. 1780-2007. Timaş Yayınları: İstanbul. The Global Leadership and Organizational Behavior Effectiveness Project (GLOBE) 2020 (n.d.) A unique large-scale study of cultural practices, leadership ideals, and generalized and interpersonal trust in 150 countries in collaboration with nearly 500 researchers. 05.03.2022 tarihinde https://globeproject.com/results/countries/TUR?menu=list#list adresinden erişilmiştir.
  • Hayes, J., Allinson, C. W., & Armstrong, S. J. (2004). Intuition, women managers and gendered stereotypes. Personnel Review, 33(4), 403-417. https://doi.org/10.1108/00483480410539489
  • International Labour Organization (ILO). (2020). ILO Türkiye Ofisi ve TÜİK ortak araştırmasına göre Türkiye’de cinsiyete dayalı ücret farkı %15,6. 01.03.2022 tarihinde https://www.ilo.org/ankara/news/WCMS_757032/lang--tr/index.htm adresinden erişilmiştir.
  • Kalafatoğlu, Y. (2020). Women-founded start-ups: Bigger, better, faster, more!. B. Uçanok Tan (Ed.) Macro and Micro-Level Issues Surrounding Women in the Workforce: Emerging Research and Opportunities içinde (s. 58-88). PA, USA: IGI Global.
  • Karakılıç, N.Y. (2019). The relationship between gender discrimination perception and mobbing from the perspective of European Union and Turkey. Research Journal of Business and Management, 6(4), 213-231. http://doi.org/10.17261/Pressacademia.2019.1154
  • Kartal, M., & Çoban, O. (2018). Emek piyasasında kadın çalışanlara yönelik cinsiyet ayrımcılığı: Kahramanmaraş tekstil sektörü örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (39), 67-81. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61821/924963
  • Kiaye, R. E., & Singh, A. M. (2013). The glass ceiling: A perspective of women working in Durban. Gender in Management: An International Journal, 28 (1), 28-42. https://doi.org/10.1108/17542411311301556
  • Koyuncu, M., Burke, R. J., & Fiksenbaum, L. (2006). Work engagement among women managers and professionals in a Turkish bank. Equal Opportunities International, 25(4), 299-310. https://doi.org/10.1108/02610150610706276
  • Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu. (2021). 15.03.2022 tarihinde http://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2021.pdf adresinden erişilmiştir.
  • Lambert, V. A., & Lambert, C. E. (2012). Editorial: Qualitative descriptive research: An acceptable design. Pacific Rim International Journal of Nursing Research,16(4), 255-256. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/PRIJNR/article/view/5805
  • Mert Şencan, M. N. (2014). Kadın yöneticilerin liderlik özelliklerinin incelenmesi: Türkiye’deki kadın rektörler üzerine bir içerik analizi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
  • Morrow, S. (2005). Quality and trustworthiness in qualitative research in counseling psychology. Journal of Counseling Psychology, 52(2), 250–260. https://doi.org/10.1037/0022- 0167.52.2.250
  • Nalbant, M. (2002). Kamu çalışanlarının kadın yöneticilerde liderlik davranışlarını algılamaları ve bir anket çalışması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Nath, D. (2000). Gently shattering the glass ceiling: Experiences of Indian women managers. Women in Management Review, 15(1), 44-55. https://doi.org/10.1108/09649420010310191
  • Negiz, N., & Yemen, A. (2011). Kamu örgütlerinde kadın yöneticiler: Yönetici ve çalışan açısından yönetimde kadın sorunsalı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (24), 195-214. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sufesosbil/issue/11413/136314
  • Novartis’te yeni babalara 14 haftalık aile izni başladı (Şubat 2020). 10.02.2022 tarihinde https://www.novartis.com.tr/news/media-releases/novartis%27te-yeni-babalara-14- haftalik-dogum-izni-uygulamasi-basladi adresinden erişilmiştir.
  • Öğüt, A. (2006). Türkiye’de kadın girişimciliğinin ve yöneticiliğin önündeki güçlükler: Cam tavan sendromu. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 1(1), 56-78. https://hdl.handle.net/20.500.12428/973
  • Örücü, E., Kılıç, R., & Kılıç, T. (2007). Cam tavan sendromu ve kadınların üst düzey yönetici pozisyonuna yükselmelerindeki engeller: Balıkesir İli Örneği. Yönetim ve Ekonomi, 14(2), 117-135. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yonveek/issue/13687/165643
  • Primecz, H., & Karjalainen, H. (2019). Gender relations in the workplace: The experience of female managers in African harbors. International Journal of Cross-Cultural Management, 19(3), 291-314. https://doi.org/10.1177/1470595819884094
  • Price Waterhouse Coopers (PWC) Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği Araştırması. (2018). 12.03.2022 tarihinde https://www.pwc.com.tr/tr/Hizmetlerimiz/insan-yonetimi-ve- organizasyon-danismanligi/yayinlar/calisma-hayatinda-cinsiyet-esitligi/pwc-calisma- hayatinda-cinsiyet-esitligi-arastirmasi.pdf adresinden erişilmiştir.
  • Ruderman, M. N., Ohlott, P. J., Panzer, K., & King, S. N. (2002). Benefits of multiple roles for managerial women. Academy of Management Journal, 45(2), 369-386. https://doi.org/10.2307/3069352
  • Ryan, M. K., & Haslam, S. A. (2007). The glass cliff: Exploring the dynamics surrounding the appointment of women to precarious leadership positions. Academy of Management Review, 32(2), 549-572. https://doi.org/10.2307/20159315
  • Scarborough, W. J., Lambouths III, D. L., & Holbrook, A. L. (2019). Support of workplace diversity policies: The role of race, gender, and beliefs about inequality. Social Science Research, 79, 194-210. https://doi.org/10.1016/j.ssresearch.2019.01.002
  • Schaufeli, W. B., Salanova, M., González-Romá, V., & Bakker, A. B. (2002). The measurement of engagement and burnout: A two sample confirmatory factor analytic approach. Journal of Happiness Studies, 3(1), 71-92. https://link.springer.com/content/pdf/10.1023/A:1015630930326.pdf
  • Şener, İ., Karabay, M. E., & Tezergil, S. A. (2018). Kadın yöneticilerin cam tavan algıları ve kadın yöneticilere karşı tutum: Finansal hizmetler sektöründe bir uygulama. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 78-98. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gaziuiibfd/issue/36809/419416
  • Tabassum, N., Shafique, S., Konstantopoulou, A., & Arslan, A. (2019). Antecedents of women managers’ resilience: Conceptual discussion and implications for HRM. International Journal of Organizational Analysis, 27(2), 241-268. https://doi.org/10.1108/IJOA-07- 2018-1476
  • Tahtalıoğlu, H., & Özgür, H. (2020). Türkiye’nin yükseköğretim kurumlarında akademisyenlerin idari görevleri açısından cam tavan algısı üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41, 166-190. https://doi.org/10.30794/pausbed.655549
  • Tominc, P., Sebjan, U., & Širec, K. (2017). Perceived gender equality in managerial positions in organizations. Organizacija, 50(2), 132-150. https://doi.org/10.1515/orga-2017-0009
  • Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2019). İstatistiklerle Kadın. 18.04.2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2018-30707 adresinden erişilmiştir.
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9.baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
  • Yılmaz, S. E., & Karaçelebi, F. (2020). Kadın girişimcilerin girişim süreçleri üzerine bir araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 7(2), 283-29. https://doi.org/10.18394/iid.631847
APA Kalafatoğlu Y, TORUN A (2022). Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma. , 633 - 658. 10.17065/huniibf.1002991
Chicago Kalafatoğlu Yaprak,TORUN ALEV Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma. (2022): 633 - 658. 10.17065/huniibf.1002991
MLA Kalafatoğlu Yaprak,TORUN ALEV Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma. , 2022, ss.633 - 658. 10.17065/huniibf.1002991
AMA Kalafatoğlu Y,TORUN A Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma. . 2022; 633 - 658. 10.17065/huniibf.1002991
Vancouver Kalafatoğlu Y,TORUN A Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma. . 2022; 633 - 658. 10.17065/huniibf.1002991
IEEE Kalafatoğlu Y,TORUN A "Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma." , ss.633 - 658, 2022. 10.17065/huniibf.1002991
ISNAD Kalafatoğlu, Yaprak - TORUN, ALEV. "Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma". (2022), 633-658. https://doi.org/10.17065/huniibf.1002991
APA Kalafatoğlu Y, TORUN A (2022). Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 40(3), 633 - 658. 10.17065/huniibf.1002991
Chicago Kalafatoğlu Yaprak,TORUN ALEV Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 40, no.3 (2022): 633 - 658. 10.17065/huniibf.1002991
MLA Kalafatoğlu Yaprak,TORUN ALEV Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol.40, no.3, 2022, ss.633 - 658. 10.17065/huniibf.1002991
AMA Kalafatoğlu Y,TORUN A Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2022; 40(3): 633 - 658. 10.17065/huniibf.1002991
Vancouver Kalafatoğlu Y,TORUN A Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2022; 40(3): 633 - 658. 10.17065/huniibf.1002991
IEEE Kalafatoğlu Y,TORUN A "Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma." Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 40, ss.633 - 658, 2022. 10.17065/huniibf.1002991
ISNAD Kalafatoğlu, Yaprak - TORUN, ALEV. "Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Fırsatlar ve Engeller: Nitel bir Çalışma". Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 40/3 (2022), 633-658. https://doi.org/10.17065/huniibf.1002991