Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği

Zümral GÜLTEKİN (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Alaçam Meslek Yüksekokulu, Ulaştırma Hizmetleri Bölümü, Samsun, Türkiye)
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
16 3
Yıl: 2022 Cilt: 20 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 94 - 112 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18026/cbayarsos.1071149 İndeks Tarihi: 28-10-2022

Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği

Öz:
Bu çalışmanın amacı, umudun kariyer stresine etkisinde kariyer kararlılığının rolünü tespit etmeye çalışmaktır. Bu doğrultuda çalışmanın örneklemini önlisans öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri çevrimiçi anket yolu ile toplanmıştır. Toplam 229 anket üzerinden SPSS ve Lisrel programlarında analiz edilmiştir. Ölçeklerin yapı geçerliliğini test etmek için doğrulayıcı faktör analizi yapılmış ve ölçekler hiçbir ifade çıkarılmadan doğrulanmıştır. Araştırmanın sonucunda umudun kariyer stresini negatif, kariyer kararlılığını pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Ayrıca kariyer kararlılığının da kariyer stresini negatif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Araştırmanın ana amacı olan umudun kariyer stresine etkisinde kariyer kararlılığının kısmi aracı rol oynadığı da belirlenmiştir. Öğrencilerin umutları arttıkça kariyer stresleri azalmaktadır. Öğrencilerin hem umutları arttığında hem de aynı anda kariyerlerinde kararlı olduklarında, kariyer stresleri de daha fazla azalmaktadır.
Anahtar Kelime: Umut Kariyer kararlılığı kariyer stresi öğrenciler

The Mediating Role of Career Decidedness in the Relationship between Hope and Career Stress: A Study on Associate Students

Öz:
The aim of this study is to try to determine the role of career decidedness in the effect of hope on career stress. In this direction, the sample of the study consists of associate degree students. The data of the research were collected through an online questionnaire. A total of 229 students participated in the study and the resulting data was analyzed through IBM SPSS and Lisrel software programs. To test the construct validity of the scales, confirmatory factor analysis was performed and the scales were validated without removing any statements. The analysis shows that hope negatively affects career stress and positively affects career decidedness. In addition, it has been determined that career decidedness negatively affects career stress. It has been determined that career decidedness plays a partial mediator between hope and career stresses. As students' hopes increase, career stresses decrease. When students both have higher hopes and are decided in their careers at the same time, career stresses are reduced more.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akçakanat, T., & Uzunbacak, H. H. (2019). Kariyer kararlılığı ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. İktisadi İdari Ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 4(9), 159-170.
  • Akçay, V. H. (2012). Pozitif psikolojik sermayenin iş tatmini ile ilişkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 123-140.
  • Akyüz, H. E. (2018). Yapı geçerliliği için doğrulayıcı faktör analizi: Uygulamalı bir çalışma. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(2), 186-198.
  • Almeida, L. Y. D., Carrer, M. O., Souza, J. D., & Pillon, S. C. (2018). Evaluation of social support and stress in nursing students. Revista da Escola de Enfermagem da USP, 52.
  • Altınok, V. (2021). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin kariyer hedeflerine ilişkin görüşleri. Uluslararası Pegem Eğitin Kongresi, 327-337.
  • Arslan, Ü., & Uyar, B. B. (2020). Do career decidedness and career distress influence psychological and subjective wellbeing? The mediating role of mindfulness. International Journal of Contemporary Educational Research, 7(2), 271-280.
  • Arthur, M. B., Hall, D. T., & Lawrence, B. S. (1989). Handbook of career theory. Cambridge University Press.
  • Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychologicael research: conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal Of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
  • Bozyiğit, E., & Gökbaraz, N. (2020). Career stress determinants of the students in faculty of sports sciences. Journal Of Computer And Education Research Year, 8(15), 181-200.
  • Cavalca, G. (2018). The shaky social citizenship of early career ındependent professionals: work transformation, career and life uncertainty, unrepresented rights. Cambio, 8(16),183-195.
  • Chartrand, J. M., Robbins, S. B., Morrill, W. H., & Boggs, K. (1990). Development and validation of the career factors ınventory. Journal of Counseling Psychology, 37, 491–501.
  • Choi, B. Y., Park, H., Nam, S. K., Lee, J., Cho, D., & Lee, S. M. (2011). The development and initial psychometric evaluation of the korean career stress ınventory for college students. The Career Development Quarterly, 59(6), 559-572.
  • Çakan, S. (2021). Dijital dönüşüm çağında kariyer planlamasını etkileyen yeni değerler ve yetkinlikler: üniversite düzeyindeki öğrenciler üzerine bir araştırma. Scientific Journal Of Innovation And Social Sciences Research, 1(1), 87-100.
  • Çelik, M. (2020). Dördü bir arada: Kariyer uyumunun yordayıcıları olarak iyimserlik, umut, bölüm uygunluğu ve istihdam edilebilirlik. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 293-305.
  • Çelik, H. E., & Yılmaz, V. (2013). LISREL 9.1 ile yapısal eşitlik modellemesi. Ankara: Ana Yayıncılık.
  • Çetin, F., & Basım, H. N. (2012). Örgütsel psikolojik sermaye: Bir ölçek uyarlama çalışması. Amme İdaresi Dergisi, 45(1), 121-137.
  • Çöp, S. (2020). Kariyer stresinin kariyer kararlılığı üzerindeki etkisinde sosyal ağ desteğinin aracılık rolü: Gastronomi öğrencileri üzerine bir araştırma. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 3(10), 835-856.
  • Demir, R., & Türk, F. (2020). Pozitif psikoloji: Tarihçe, temel kavramlar, terapötik süreç, eleştiriler ve katkılar. Humanistic Perspective, 2(2), 108-125.
  • Demirtaş, A. S. (2019). Sürekli umut ve kariyer stresi arasında bilişsel esnekliğin paralel çoklu aracılığı. 21. Uluslararası Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Kongresi, Tam metin bildiri kitabı, 77-84.
  • Diemer, M. A., & Blustein, D. L. (2007). Vocational hope and vocational identity: Urban adolescents’ career development. Journal of Career Assessment, 15(1), 98-118.
  • Edwards, K. J., Hershberger, P. J., Russell, R. K., & Markert, R. J. (2001). Stress, negative social exchange, and health symptoms in university students. Journal of American College Health, 50(2), 75-79.
  • Emirel, M., & Bozkurt, Ö. (2022). Kariyer stresi ile belirsizlikten kaçınma arasındaki ilişkinin incelenmesi: sigortacılık ve sosyal güvenlik bölümü öğrencileri üzerine bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 13(1), 1-16.
  • Erhan, T., Karagöz, Ş., & Uzunbacak, H. H. (2021). Kariyer kararlılığın psikolojik iyi oluş üzerine etkisinde psikolojik sağlamlığın aracılık rolü. Journal Of Management And Economics Research, 19(4), 171-198.
  • Erkuş, A., & Fındıklı, M. A. (2013). Psikolojik sermayenin iş tatmini, iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisine yönelik bir araştırma. Istanbul University Journal of the School of Business Administration, 42 (2).
  • Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of marketing research, 39-50.
  • Gerçek, M. (2020). Üniversite öğrencilerinin iş (istihdam) umudu ile akademik branş memnuniyeti düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(2), 266-277.
  • Ginevra, M. C., Pallini, S., Vecchio, G. M., Nota, L., & Soresi, S. (2016). Future orientation and attitudes mediate career adaptability and decidedness. Journal of Vocational Behavior, 95, 102- 110.
  • Gordon, V. N. (1998). Career decidedness types: A literature review. The career development quarterly, 46(4), 386-403.
  • Gutman, L.M. & Schoon, I. (2012). Correlates and consequences of uncertainty in career aspirations: gender differences among adolescents in england. Journal of Vocational Behavior, 80, 608–618.
  • Güler, B.K. (2012). Pozitif psikolojik sermaye: Tanımı bileşenleri ve yönetimi. A. Keser, G.Yılmaz, Ş. Yürür (Ed). Çalışma yaşamında davranış güncel yaklaşımlar kitabının içinden (s.137-166). (2. Baskı).Kocaeli: Umuttepe yayınları.
  • Gürbüz, S., & Şahin, F. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (2.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Harrington, D. (2009). Confirmatory factor analysis. New York: Oxford University Press.
  • Hirschi, A. (2014). Hope as a resource for self-directed career management: Investigating mediating effects on proactive career behaviors and life and job satisfaction. Journal of Happiness Studies, 15(6), 1495-1512.
  • Jung, Y. M. (2020). Nursing students’ career identity, satisfaction with major, and career stress by career decision type. Japan Journal of Nursing Science, 17(1), e12281.
  • Kline, R. B. (2019). Yapısal eşitlik modellemesinin ilkeleri ve uygulaması (S. Şen, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Li, H., Ngo, H. Y., & Cheung, F. (2019). Linking protean career orientation and career decidedness: The mediating role of career decision self-efficacy. Journal of Vocational Behavior, 115, 103322.
  • Lopez, S. J., Snyder, C. R., & Pedrotti, J. T. (2003). Hope: Many definitions, many measures. In S. J. Lopez & C. R. Snyder (Eds.), Positive psychological assessment: A handbook of models and measures (s. 91–106). American Psychological.https://doi.org/10.1037/10612-006
  • Lounsbury, J. W., Tatum, H. E., Chambers, W., Owens, K., & Gibson, L. W. (1999). An investigation of career decidedness in relation to “Big Five” personality constructs and life satisfaction. College Student Journal, 33(4), 646-652.
  • Luthans, F., Avolio, B.J., Avey, J. B., & Norman, S. M. (2007). Positive psychological capital: measurement and relationship with performance and satisfaction, Personnel Psychology, 60, 541-572.
  • Luthans, F., Luthans, K. W., & Luthans, B.C, (2004). Positive psychological capital: beyond human and social capital. Business Horizons, 47 (1) , 45-50.
  • MacCallum, R.C., Browne, M.W., & Sugawara, H., M. (1996). Power analysis and determination of sample size for covariance structure modeling. Psychological Methods, 1(2), 130-49.
  • Meydan, C.H., & Şeşen, H. (2015). Yapısal Eşitlik Modellemesi Amos Uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
  • ÖSYM (2022). Sayısal Veriler. https://dokuman.osym.gov.tr/
  • Özden, K., & Sertel-Berk, Ö. (2017). Kariyer Stresi Ölçeği’nin (KSÖ) Türkçe'ye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin sınanması. Psikoloji Çalışmaları, 37(1), 35-51.
  • Özer, A. & Altun, E. (2011). Üniversite öğrencilerinin akademik erteleme nedenleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(21), 45-72.
  • Park, I. S., & Han, Y. J. (2017). A study on the difference in career attitude maturity, career identity, stress management, and satisfaction for major classes of nursing students according to demographic characteristics. The Journal of Employment and Career, 7(1), 145–167 (in Korean).
  • Polatcı, S., & Gültekin, Z. (2017). Meslek yüksekokulunda okuyorum seçtiğim mesleğe uygun muyum?. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(21), 384-396.
  • Rand, K. L., & Cheavens, J. S. (2009). Hope theory. In S. J. Lopez & C. R. Snyder (Eds.), Oxford library of psychology. Oxford handbook of positive psychology (p. 323– 333). Oxford University Press.
  • Restubog, S. L. D., Florentino, A. R. & Garcia, P. R. J. M. (2010). The mediating roles of career selfefficacy and career-decidedness in the relationship between contextual support and persistence. Journal of Vocational Behavior, 77(2),186-195.
  • Rottinghaus, P. J., Jenkins, N., & Jantzer, A. M. (2009). Relation of depression and affectivity to career decision status and self-efficacy in college students. Journal of Career Assessment, 17, 271- 285.
  • Sabuncuoğlu, Z. (2011). İnsan Kaynakları Yönetimi. 5. Basım, İstanbul: Beta Yayıncılık.
  • Santilli, S., Nota, L., Ginevra, M. C., ve Soresi, S. (2014). Career adaptability, hope and life satisfaction in workers with intellectual disability. Journal of Vocational Behavior, 85(1), 67-74.
  • Schumacker, R., & Lomax, R. (2010). A beginner's guide to structural equation modeling. NJ: Taylor & Francis Group.
  • Seligman, M. E. P., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduc-tion. American Psychologist, 55(1), 5–14.
  • Seligman, M. E. P. (2002). Authentic happiness. New York: Free Press.
  • Snyder, C.R., Harris, C. , Anderson, J.R., Holleran, S.A., Irving, L.M. , Sigmon, S.X. , Bshinobu,L., Gibb, J., Langelle, C., & Harney, P. (1991). The will and the ways: development and validation of an ındividual-differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60 (4), 570-585.
  • Sucan, S. (2019). The relationship between hope and perceived stress in teacher candidates. International Journal of Higher Education, 8(2), 1-6.
  • Şen-Baz, D. (2019). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunu yordamada kariyer kararı öz- yeterliği ve umudun rolünün incelenmesi. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(2), 144-165.
  • Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (Sixthedition). United States: Pearson Education.
  • Taş, M. A., & Alparslan, A. M. (2020). Kültürel değerler, psikolojik sermaye ve kariyer uyum yeteneği ilişkisine dair bir saha araştırması. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (Özel Sayı), 417-440.
  • Torun, Y., Çakar, H., & Budak, S. (2021). Üniversite öğrencilerinin temel benlik değerlendirmeleri ile kariyer stresleri arasındaki ilişkide girişimcilik niyetinin aracılık rolü: bir vakıf üniversitesi örneği. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (53), 280-304.
  • Türkiye İstatistik Kurumu (2022). İşgücü İstatistikleri 1. Çeyrek (Ocak-Mart) verileri. https://data.tuik.gov.tr
  • Turpcu, E., & Akyurt, H. (2018). Turizm eğitimi alan öğrencilerin kariyer streslerinin belirlenmesi: giresun üniversitesi lisans öğrencileri üzerine bir araştırma. International Journal of Social Science,69,365-390.
  • Ulaş, O., & Yıldırım, I. (2019). Influence of locus of control, perceived career barriers, negative affect, and hopelessness on career decision-making self-efficacy among Turkish university students. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 19(1), 85-109.
  • Uthayakumar, R., Schimmack, U., Hartung, P. J., & Rogers, J. R. (2010). Career decidedness as a predictor of subjective well-being. Journal of Vocational Behavior, 77(2), 196-204.
  • Üzüm, B., Uçkun, S., & Uçkun, C.G. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Yaşadığı Bir Fenomen: Kariyer Stresi . Journal Of Social And Humanities Sciences Research (Jshsr), 5(24), 1641-1651.
  • Yakushko, O., & Sokolova, O. (2010). Work hope and influences of the career development among Ukrainian college students. Journal of Career Development, 36(4), 310-323.
  • Yang, P. (2017). Development of a career stress scale for hospital nurses: Implications for workplace counseling. Journal of Employment Counseling, 54, 156–167. https://doi.org/cnvm.
  • Yang, P., & Yang, C. C. (2019). Importance of personality and career stress for flight attendants’ career satisfaction. Social Behavior and Personality: an international journal, 47(1), 1-12.
  • Yavuzaslan, A., Barışçıl, A., & Farkas, M. F. (2016). Stress and future career aspirations among university students in Turkey. International Journal of Social Sciences and Humanity Studies, 8(1), 233-250.
  • Yılmaz, A. (2019). Öğretmen adaylarının kariyer streslerinin karma araştırma yaklaşımı ile incelenmesi. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 93-105.
  • YÖK Önlisans Atlas (2022). http://yokatlas.yok.gov.tr
  • Yu, X., Luo, N., Liu, X., Li, H., Li, L., & Mei, Y. (2021). Effect of proactive personality on career decidedness: the mediating role of career exploration and the moderating role of anticipated regret. Frontiers in psychology, 12.DOI:10.3389/fpsyg.2021.763224
APA Gültekin Z (2022). Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği. , 94 - 112. 10.18026/cbayarsos.1071149
Chicago Gültekin Zümral Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği. (2022): 94 - 112. 10.18026/cbayarsos.1071149
MLA Gültekin Zümral Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği. , 2022, ss.94 - 112. 10.18026/cbayarsos.1071149
AMA Gültekin Z Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği. . 2022; 94 - 112. 10.18026/cbayarsos.1071149
Vancouver Gültekin Z Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği. . 2022; 94 - 112. 10.18026/cbayarsos.1071149
IEEE Gültekin Z "Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği." , ss.94 - 112, 2022. 10.18026/cbayarsos.1071149
ISNAD Gültekin, Zümral. "Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği". (2022), 94-112. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1071149
APA Gültekin Z (2022). Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(3), 94 - 112. 10.18026/cbayarsos.1071149
Chicago Gültekin Zümral Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20, no.3 (2022): 94 - 112. 10.18026/cbayarsos.1071149
MLA Gültekin Zümral Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.20, no.3, 2022, ss.94 - 112. 10.18026/cbayarsos.1071149
AMA Gültekin Z Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2022; 20(3): 94 - 112. 10.18026/cbayarsos.1071149
Vancouver Gültekin Z Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2022; 20(3): 94 - 112. 10.18026/cbayarsos.1071149
IEEE Gültekin Z "Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği." Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, ss.94 - 112, 2022. 10.18026/cbayarsos.1071149
ISNAD Gültekin, Zümral. "Umudun Kariyer Stresine Etkisinde Kariyer Kararlılığının Aracılık Rolü: Önlisans Öğrencileri Örneği". Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20/3 (2022), 94-112. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1071149
Sayfa Oluşturulma Tarihi
28-04-2024 10:52

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları