Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi

Ulubay, Ayşe

doi:10.29233/sdufeffd.1167825

Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi

Ayşe ULUBAY (İstanbul Üniversitesi, Fen Fakültesi, Fizik Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi

3 1

Yıl: 2022 Cilt: 17 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 551 - 558 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29233/sdufeffd.1167825 İndeks Tarihi: 08-12-2022

Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi

Öz:

Gökada merkezlerindeki süper kütleli kara delikleri çevreleyen maser diskler, merkezlerindeki kara deliğin kütlesinin belirlenmesi ve kütle aktarım süreçlerinin incelenmesi gibi güncel astrofizik problemleri hakkında faydalı bilgiler sunar. Gözlemler, bu disklerin çoğu durumda düzlemsel olmayıp, eğrilik sergilediğine işaret etmektedir. Bu çalışmada, kütleleri ile iç ve dış yarıçapları gözlemlerden belirlenen, NGC 2960, NGC 5765b, NGC 6323, UGC 3789 ve NGC 6264 gökadalarının merkezlerindeki eğri maser disklerin, tüm yarıçapları boyunca tek bir frekansta presesyon hareketi yapacakları denge durumları araştırılmıştır. Yapılan sayısal hesaplamalarda diskler, iç içe geçmiş, dairesel ve birbirlerine eğimli halkalar olarak modellenmiş ve disklerin öz-çekimleri göz önüne alınmıştır. Her bir maser disk için belli bir presesyon frekansına karşılık gelen denge eğrilik profilleri elde edilmiştir. Denge profilinin elde edildiği presesyon frekansı için, NGC 5765b maser diskinin toplam eğriliğin yaklaşık 17°, diğer maser disklerin eğriliklerinin ise 10°’den küçük olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelime: Gökada merkezleri Kütle aktarım diskleri Eğri diskler Yöntemler: sayısal

Determination of Equilibrium Warp Profiles of Maser Discs in Galactic Nuclei

Öz:

Maser discs surrounding supermassive black holes in galactic nuclei provide useful information on astrophysical problems such as determining the masses of their central black holes and investigating the accretion processes. Observations indicate that these discs are often not planar, and exhibit warping. We investigated the warped equilibria, where the discs precess with a single frequency throughout their radial ranges, for the maser discs in the galaxies NGC 2960, NGC 5765b, NGC 6323, UGC 3789 and NGC 6264, whose masses, and inner and outer radii are given by the observations. In our numerical calculations the discs are modelled as concentric, circular and mutually tilted rings, and the self-gravity of the discs is taken into account. Warped equilibria corresponding to certain precession frequencies for each maser disc are obtained. It is found that for the precession frequency for which the equilibrium is obtained, the total warp in the maser disc of NGC 5765b is about 17° while the warps in the other maser discs are less than 10°.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

M. Miyoshi, J. Moran, J. Herrnstein, L. Greenhill, N. Nakai, P. Diamond, and M. Inoue, “Evidence for a black hole from high rotation velocities in a sub-parsec region of NGC4258,” Nature, 373, 127-129, 1995.
J. R. Herrnstein, J. M. Moran, L. J. Greenhill, and A. S. Trotter, “The geometry of and mass accretion rate through the maser accretion disk in NGC 4258,” ApJ, 629, 719-738, 2005.
C. Henkel, J. A. Braatz, L. J. Greenhill, and A. S. Wilson, “Discovery of water vapor megamaser emission from Mrk 1419 (NGC 2960): An analogue of NGC 4258?,” A&A, 394, L23-L26, 2002.
L. J. Greenhill, R. S. Booth, S. P. Ellingsen, J. R. Herrnstein, D. L. Jauncey, P. M. McCulloch, J. M. Moran, R. P. Norris, J. E. Reynolds, and A. K. Tzioumis, “A warped accretion disk and wide-angle outflow in the inner parsec of the Circinus galaxy,” ApJ, 590, 162-173, 2003.
F. Gao, J. A. Braatz, M. J. Reid, K. Y. Lo, J. J. Condon, C. Henkel, C. Y. Kuo, C. M. V. Impellizzeri, D. W. Pesce, and W. Zhao, “The Megamaser Cosmology Project. VIII. A geometric distance to NGC 5765b,” ApJ, 817, 128 (17p), 2016.
C. Y. Kuo, J. A. Braatz, J. J. Condon, C. M. V. Impellizzeri, K. Y. Lo, I. Zaw, M. Schenker, C. Henkel, M. J. Reid, and J. E. Greene, “The Megamaser Cosmology Project. III. Accurate masses of seven supermassive black holes in active galaxies with circumnuclear megamaser disks,” ApJ, 727, 20 (15p), 2011.
J. F. Kartje, A. Königl, and M. Elitzur, “Megamaser disks in active galactic nuclei,” ApJ, 513, 180-196, 1999.
M. J. Reid, J. A. Braatz, J. J. Condon, K. Y. Lo, C. Y. Kuo, C. M. V. Impellizzeri, and C. Henkel, “The Megamaser Cosmology Project. IV. A direct measurement of the Hubble constant from UGC 3789,” ApJ, 767, 154 (11p), 2013.
C. Y. Kuo, J. A. Braatz, K. Y. Lo, M. J. Reid, S. H. Suyu, D. W. Pesce, J. J. Condon, C. Henkel, and C. M. V. Impellizzeri, “The Megamaser Cosmology Project. VI. Observations of NGC 6323,” ApJ, 800 (1), 26 (9p), 2015.
J. M. Bardeen and J. A. Petterson, “The Lense-Thirring effect and accretion disks around Kerr black holes,” ApJ Letters, 195, L65-L67, 1975.
S. Kumar and J. E. Pringle, “Twisted accretion discs - The Bardeen-Petterson effect,” MNRAS, 213, 435-442, 1985.
A. Caproni, Z. Abraham, and Herman J. Mosquera Cuesta, “Bardeen-Petterson effect and the disk structure of the Seyfert galaxy NGC 1068,” ApJ, 638, 120-124, 2006.
J. C. B. Papaloizou, C. Terquem, and D. N. C. Lin, “On the global warping of a thin self-gravitating near-Keplerian gaseous disk with application to the disk in NGC 4258,” ApJ, 497, 212-226, 1998.
A. Ulubay-Siddiki, O. Gerhard, and M. Arnaboldi, “Self-gravitating warped discs around supermassive black holes,” MNRAS, 398, 535-547, 2009.
M. Arnaboldi and J. S. Sparke, “Self-gravitating polar rings in axisymmetric and triaxial galaxy potentials,” AJ, 107, 958-970, 1994.
C. Y. Kuo, M. J. Reid, J. A. Braatz, F. Gao, C. M. V. Impellizzeri, and W. T. Chien, “On estimating the mass of Keplerian accretion disks in H2O maser galaxies,” ApJ, 859, 172 (12p), 2018.
J. Braatz, L. Greenhill, M. Reid, J. Condon, C. Henkel, and K. Y. Lo, “Precision cosmology with H2O megamasers: progress in measuring distances to galaxies in the Hubble flow,” in Proc. Astrophysical Masers and their Environments, Proceedings IAU Symposium No. 242, Alice Springs, 2007, pp. 399–401.
J. A. Braatz and N. E. Gugliucci, “The discovery of water maser emission from eight nearby galaxies,” ApJ, 687, 96-101, 2008.
C. Y. Kuo, J. A. Braatz, M. J. Reid, K. Y. Lo, J. J. Condon, C. M. V. Impellizzeri, and C. Henkel, “The Megamaser Cosmology Project. V. An angular-diameter distance to NGC 6264 at 140 Mpc,” ApJ, 767, 155 (13p), 2013.

APA	Ulubay A (2022). Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi. , 551 - 558. 10.29233/sdufeffd.1167825
Chicago	Ulubay Ayşe Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi. (2022): 551 - 558. 10.29233/sdufeffd.1167825
MLA	Ulubay Ayşe Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi. , 2022, ss.551 - 558. 10.29233/sdufeffd.1167825
AMA	Ulubay A Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi. . 2022; 551 - 558. 10.29233/sdufeffd.1167825
Vancouver	Ulubay A Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi. . 2022; 551 - 558. 10.29233/sdufeffd.1167825
IEEE	Ulubay A "Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi." , ss.551 - 558, 2022. 10.29233/sdufeffd.1167825
ISNAD	Ulubay, Ayşe. "Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi". (2022), 551-558. https://doi.org/10.29233/sdufeffd.1167825

APA	Ulubay A (2022). Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi, 17(2), 551 - 558. 10.29233/sdufeffd.1167825
Chicago	Ulubay Ayşe Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi 17, no.2 (2022): 551 - 558. 10.29233/sdufeffd.1167825
MLA	Ulubay Ayşe Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi, vol.17, no.2, 2022, ss.551 - 558. 10.29233/sdufeffd.1167825
AMA	Ulubay A Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi. 2022; 17(2): 551 - 558. 10.29233/sdufeffd.1167825
Vancouver	Ulubay A Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi. 2022; 17(2): 551 - 558. 10.29233/sdufeffd.1167825
IEEE	Ulubay A "Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi." Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi, 17, ss.551 - 558, 2022. 10.29233/sdufeffd.1167825
ISNAD	Ulubay, Ayşe. "Gökada Merkezlerindeki Maser Disklerin Denge Eğrilik Profillerinin Belirlenmesi". Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi 17/2 (2022), 551-558. https://doi.org/10.29233/sdufeffd.1167825