Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı

YILDIRIM, Ahmet; KANDEMIR, NEJDET; ATEŞ SÖNMEZOĞLU, ÖZLEM; GÜLEÇ, Tugba Eserkaya

Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı

ÖZLEM ATEŞ SÖNMEZOĞLU, (Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Tokat, Türkiye)

Ahmet YILDIRIM, (Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman, Türkiye)

Tugba Eserkaya GÜLEÇ, (Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Tokat, Türkiye)

Nejdet KANDEMİR (Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Tokat, Türkiye)

Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi

25 5

Yıl: 2010 Cilt: 27 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 105 - 112 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı

Öz:

Temel besin maddesi olan bugday, Dünya’da ve Türkiye’de en fazla yetistirilen kültür bitkisidir. Ekim alanlarını daha fazla genisletmenin mümkün olmadıgı günümüzde, artan nüfusun besin ihtiyacını karsılamanın en etkili yolu, birim alan verimini artırmaktır. Bugdayda verimdeki artıs ancak hastalık ve zararlılara dayanıklı, stabilitesi yüksek ve her yörenin kendi ekolojik kosullarına uygun çesitlerin gelistirilmesi ile saglanabilir. Uzun yıllar süren seleksiyonlarla genlerin belirli yönde seçilmesi ve melezlemelerde ortak anaçların kullanılması bugdayda genetik varyasyonu daraltmıs ve istenen özellikleri tasıyan çesitlerin klasik bitki ıslahıyla gelistirilmesini zorlastırmıstır. Markör destekli seleksiyon (MAS) klasik bitki ıslahında karsılasılan sorunları çözmek için kullanılan alternatif ve yardımcı bir tekniktir. Markör destekli seleksiyon agronomik olarak önem arz eden ve birden fazla gen veya lokus tarafından kontrol edilen karakterlerin hızlı bir sekilde aktarılmasını saglamaktadır. Bu teknik klasik ıslahı tamamlayıcı, oldukça hızlı, etkin, dogru ve ekonomik bir seleksiyon yöntemidir.

Anahtar Kelime: fenotipik seleksiyon seleksiyon moleküler genetik bitki ıslahı markörler buğday

Konular: Biyoloji Ziraat Mühendisliği

Using Marker assisted selection in wheat breeding

Öz:

Wheat is a basic nutrition and is the most widely grown crop in the world and Turkey. Since further expansion of cultivated area is not possible, the most efficient way of supplying necessary nutrition for increasing population is to increase yield per area. Increases in wheat yield can be achieved through improvement of varieties which are resistant to disease and insect pests, which have stability across different environments. Selections toward specific purposes during long breeding programs and use of common parents in crosses made the genetic base of cultivated wheat narrow and made it difficult to develop new varieties through classical plant breeding. Marker assisted selection (MAS) is a alternative and helpful method to solve problems of classical plant breeding. Marker assisted selection facilitates transfer of traits are agronomically important and controlled by one or more gene/locus. This technique is a rapid, efficient, reliable and economical selection method and is complement of classical breeding.

Anahtar Kelime: molecular genetics plant breeding markers wheat phenotypic selection selection

Konular: Biyoloji Ziraat Mühendisliği

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

Abdel-Hady, M.S. and Naggar, M.H., 2007. Wheat genotypic variation and protein markers in relation with in vitro selection for drought tolerance. Journal of Applied Sciences Research, 3(10), 926-934.
Anonymous, 2009. Biotechnology Information (NCBI, Bethesda, MD) GenBank dbEST database. http://wheat.pw.usda.gov/genome.
Ates Sönmezoglu, Ö., 2006. Mikrosatelit DNA belirleyicileri kullanılarak yerel makarnalık bugday çesitlerinin tanımlanması (Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpasa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Tokat.
Babu, E.R., Mani, V.P. and Gupta, H.S., 2004. Combining high protein quality and hard endosperm traits through phenotypic and marker assisted selection in maize. 4th International Crop Science Congress. Brisbane, Australia.
Beecher, B., Bettge, A., Smidansky, E. and Giroux, M.J., 2002. Expression of wild-type pinB sequence in transgenic wheat complements a hard phenotype. Theor. Appl. Genet., 105, 870-877.
Bolstein, D., White, R.L., Skolnick, M. and Davis, R.W., 1980. Construction of A Genetic Linkage Map in Man Using Restriction Fragment Length Polymorphism. American Journal Human Genetics, 32, 314-331.
Briney, A., Wilson, R., Potter, R.H., Barclay, I., Crosbie, G. and Appels, R., 1998. A PCR-based marker for selection of starch and potential noodle quality in wheat. Mol. Breed., 4, 427-433.
Bustos, A., Rubio, P., Soler, C., Garcia, P. and Jouve, N., 2001. Marker assisted selection to improve HMWglutenins in wheat. Euphytica, 119, 69-73.
Cakir, M., Drake-Brockman, F., Ma, J., Jose, K., Connor, M., Joe Naughton, J., Bussanich, J., Naisbitt, M., Shankar, M., McLean, R., Barclay, I., Wilson, R., Moore, C. and Loughman, R., 2008. Applications and challenges of marker-assisted selection in the Western Australian Wheat Breeding Program. Ses.library.usyd.edu.au/bitstream.pdf.
Cenci, A., Chantret, N., Xy, K., Gu, Y., Anderson, O.D. and Fahima, T., 2003. Construction and characterization of a half million clones: Bacterial Artificial Chromosome (BAC) library of durum wheat. Theor. Appl. Genet., 107, 931-939.
Chen, Z., Johnson, J., Bland, D. and Wang, M., 2005. Pyramiding Genes for Coliar Disease Resistance in Red Soft Winter Wheat Using DNA Marker Assisted Selection (MAS). American Society of Agronomy Abstracts.
Clarke, J.M., Marchylo, B.A., Kovacs, M.I.P., Noll, J.S., McCaig, T.N. and Howes, N.K., 1998. Breeding durum wheat for pasta quality in Canada. Wheat: Prospects for Global Improvement, Eds: Braun, H.J. Kluwer Academic Publishers, 229-236, New York.
Cooper, S.R., 1987. Report of the rules commitee. Seed Science and Technology, 15, 555-575.
Davies, J., Berzonsky, W.A. and Leach, G.D., 2006. A comparison of marker-assisted and phenotypic selection for high grain protein content in spring wheat. Euphytica, 152(1), 117-134.
Dede, B., 2007. Mikrosatelit DNA belirleyicileri kullanılarak yerel ekmeklik bugday çesitlerinin tanımlanması (Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpasa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Tokat.
Dubcovsky, J., 2004. Symposıum on genomics and plant breeding: the experience of the initiative for future agricultural and food systems. Crop Science, 44, 1895-1898
Feuillet, C., Travella, S., Stein, N., Albar, L., Nublat, A. and Keller, B., 2003. Map-based isolation of the leaf rust disease resistance gene Lr10 from the hexaploid wheat (Triticum aestivum L.) genome. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 100, 15253-15258.
Francia, E., Tacconi, G., Crosatti, C., Barabaschi, D., Bulgarelli, D., Dall’Aglio, E. and Valè, G., 2005. Marker assisted selection in crop plants. Plant Cell, Tissue and Organ Culture, 82, 317-342.
Gupta, P.K. and Rustgi, S., 2004. Molecular markers form the transcribed/expressed region of the genome in higher plants. Funct Integr Genomics, 4, 139-162.
Hamada, H., Petrino, M.G. and Kakunaga, T., 1982. A Novel Repeated Element with Z-DNA-Forming Potential is Widely Found Evolutionary Diverse Eucaryotic Genomes. Proceedings of National Academy of Science, 79, 6465-6469, USA.
Huang, X.Q., Wang, L.X., Xu, M.X. and Röder, M.S., 2003a. Microsatellite mapping of the powdery mildew resistance gene Pm5e in common wheat (Triticum aestivum L.). Theor Appl. Genet., 106, 858-865.
Huang, L., Brooks, S.A., Li, W.L., Fellers, J.P., Trick, H.N. and Gill, B.S., 2003b. Map-based cloning of leaf rust resistance gene Lr21 from the large and polyploid genome of bread wheat. Genetics, 164, 655-664.
Hudcovicová, M., Šudyová, V., Šliková, S., Gregová, E., Kraic, J., Ordon, F., Mihálik, D., Horevaj, V. and Šramková, Z., 2008. Marker-assisted selection for the development of improved barley and wheat lines. Acta Agronomica Hungarica, 56(4), 385-392.
Kolmer, J.A., 1996. Genetics of resistance to wheat leaf rust. Annu. Rev. Phytopathol, 34, 435-455.
Li, G., Fang, T., Zhang, H., Xie, C., Li, H., Yang, T., Nevo, E., Fahima, T., Sun, Q. and Liu, Z., 2009. Molecular identification of a new powdery mildew resistance gene Pm41 on chromosome 3BL derived from wild emmer (Triticum turgidum var. dicoccoides). Theor Appl Genet., 119 (3), 531-539.
Lowe, A.J., Hinotte, O. and Guarino, L., 1996. Standardization of Molecular Genetic Techniques for The Characterization of Germplasm Collections: The Caase of Random Amplified Polymorphic DNA (RAPD). Plant Genetic Resources Newsletter, 107, 50-54.
Mohan, M., Nair, S., Bhagwat, A., Krishna, T.G., Yano, M., Bhatia, C.R. and Sasaki, T., 1997. Genome mapping, moleküler markers and marker-assisted selection in crop plants. Mol. Breed., 3, 87-103.
Moullet, O., Fossati, D., Mascher, F., Guadagnolo, R. and Schori, A., 2009. Use of marker-assisted selection (MAS) for pyramiding two leaf rust resistance genes, (Lr9 and Lr24) in wheat. (www.agroscope.admin.ch/data/publikationen.pdf)
Özcan, S., Gürel, E. ve Babaoglu, M., 2001. Bitki Biyoteknolojisi II. Genetik Mühendisligi ve Uygulamaları, Konya.
Peng, J.R., Richards, D.E., Hartley, N.M., Murphy, G.P., Devos, K.M. and Flintham, J.E., 1999. ‘Green revolution’ genes encode mutant gibberellin response modulators. Nature, 400, 256-261.
Pogna, N.E., Autran, J.C., Mellini, F., Lafiandra, D. and Feillet, P., 1990. Chromosome 1B-encoded gliadins and glutenin subunits in durum wheat: Genetics and relationship to gluten strength. Journal of Cereal Science, 11, 15-34.
Rafalski, A., Morgante, M., Powell, W., Vogel, J.M. and Tingey, S.V., 1996. Generating and Using DNA Markers in Plants. In: Birren B., Lai E. (Eds.): Analysis of Non-Mammalian Genomes - A Practical Guide. Academic Pres., New York.
Ravel, C., Praud, S., Canaguier, A., Dufour, P., Giancola, S., Balfourier, F. and Charmet, G., 2007. DNA sequence polymorphisms and their application to bread wheat quality. Euphytica, 158, 331-336.
Sipahi, H., 2004. Türkiye’de tescili yapılan arpa çesitlerinin hordein elektroforegramlarının belirlenmesi ve bunların malt kalitesi ile iliskisinin saptanması (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Gıda Mühendisligi Anabilim Dalı, Ankara.
Talbert, T.E., Blake, N.K., Chee, P.W., Blake, T.K. and Magyar, G.M., 1994. Evaluation of Sequence- Tagged-Site PCR Products As Molecular Markers in Wheat. Theoretical and Applied Genetics, 87, 789- 794.
Vos, P., Hogers, M., Bleeker, M., Reijans, M., Lee, T., Hornes, M., Frijters, A., Pot, J., Pelemen, J., Kuiper, M. and Zabeau, M., 1995. AFLP; A New Technique for DNA Fingerprinting . Nucleic Acid Research, 23, 4407-4414.
Watson, B., 2008. Use of Marker Assisted Selection for the Introgression of Quality Traits from Australian into Chinese Wheats. University of Southern Queensland. Master of Science thesis (PhD).
Welsh, J. and Mcclelland, M., 1990. Fingerprinting Genomes Using PCR with Arbitrary Primers. Nucleic Acids Research, 18, 7313-7318.
Yahiaoui, N., Srichumpa, P., Dudler, R. and Keller, B., 2004. Genome analysis at different ploidy levels allows cloning of the powdery mildew resistance gene Pm3b from hexaploid wheat. Plant J., 37, 528- 538.
Yan, L., Loukoianov, A., Tranquilli, G., Helguera, M., Fahima, T. and Dubcovsky, J., 2003. Positional cloning of wheat vernalization gene VRN1. Proc. Natl. Acad. Sci., 100, 6263-6268.
Yan, L., Loukoianov, A., Tranquilli, G., Blechl, A., Khan, I.A. and Ramakrishna, W., 2004. The wheat VRN2 gene is a flowering repressor down-regulated by vernalization. Science, 303, 1640-1644.
Yıldırım, A. ve Kandemir, N., 2001. Genetik Markörler ve Analiz Metotları. Bitki Biyoteknolojisi II., Bölüm 23, 334-363.
Yıldırım, A., 2005. Molecular marker facilitated pyramiding of resistance genes for fungal diseases of wheat. Workshop on Genomics and Marker Assisted Selection (MAS) in Plant Breeding. 3-7 Ekim 2005 (Sunulu Bildiri), İzmir.
Yıldırım, A., 2008. Bitki Islahında Markörler Yardımıyla Seleksiyon. (googlepages.com/AY-Markörler Yardımıyla Seleksiyon.pdf.).
Yıldırım, A., Karadag, Y., Sakin, M.A., Gökmen, S., Kandemir, N., Akkaya, M.S. and Yıldırım, F., 2004. Transfer of stripe rust resistance gene Yr26 to Turkish wheats using microsatellite markers. Cereal Research Communications, 32(1), 25-30.
Yıldırım, A., Ates Sönmezoglu, Ö., Eserkaya, T., Kandemir, N. ve Sayaslan, A., 2009. Makarnalık Bugdayda Modern Teknolojik Yöntemlerle Hızlandırılmıs Kalite Islahı. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22 Ekim 2009. Hatay. Sunulu Bildiri.
Zamani, M.J., Bihamta, M.R., Naserian, B., Hallajian, M.T. and Shu, Q.Y., 2009. Selection of Wheat Mutant Genotypes Carrying HMW Glutenin Alleles Related to Baking Quality by Using PCR (STS method). Induced Plant Mutations in the Genomics Era. Food and Agriculture Organization of the United Nations, 436-438, Rome.

APA	ATEŞ SÖNMEZOĞLU Ö, YILDIRIM A, GÜLEÇ T, KANDEMIR N (2010). Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı. , 105 - 112.
Chicago	ATEŞ SÖNMEZOĞLU ÖZLEM,YILDIRIM Ahmet,GÜLEÇ Tugba Eserkaya,KANDEMIR NEJDET Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı. (2010): 105 - 112.
MLA	ATEŞ SÖNMEZOĞLU ÖZLEM,YILDIRIM Ahmet,GÜLEÇ Tugba Eserkaya,KANDEMIR NEJDET Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı. , 2010, ss.105 - 112.
AMA	ATEŞ SÖNMEZOĞLU Ö,YILDIRIM A,GÜLEÇ T,KANDEMIR N Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı. . 2010; 105 - 112.
Vancouver	ATEŞ SÖNMEZOĞLU Ö,YILDIRIM A,GÜLEÇ T,KANDEMIR N Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı. . 2010; 105 - 112.
IEEE	ATEŞ SÖNMEZOĞLU Ö,YILDIRIM A,GÜLEÇ T,KANDEMIR N "Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı." , ss.105 - 112, 2010.
ISNAD	ATEŞ SÖNMEZOĞLU, ÖZLEM vd. "Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı". (2010), 105-112.

APA	ATEŞ SÖNMEZOĞLU Ö, YILDIRIM A, GÜLEÇ T, KANDEMIR N (2010). Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27(1), 105 - 112.
Chicago	ATEŞ SÖNMEZOĞLU ÖZLEM,YILDIRIM Ahmet,GÜLEÇ Tugba Eserkaya,KANDEMIR NEJDET Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 27, no.1 (2010): 105 - 112.
MLA	ATEŞ SÖNMEZOĞLU ÖZLEM,YILDIRIM Ahmet,GÜLEÇ Tugba Eserkaya,KANDEMIR NEJDET Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, vol.27, no.1, 2010, ss.105 - 112.
AMA	ATEŞ SÖNMEZOĞLU Ö,YILDIRIM A,GÜLEÇ T,KANDEMIR N Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2010; 27(1): 105 - 112.
Vancouver	ATEŞ SÖNMEZOĞLU Ö,YILDIRIM A,GÜLEÇ T,KANDEMIR N Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2010; 27(1): 105 - 112.
IEEE	ATEŞ SÖNMEZOĞLU Ö,YILDIRIM A,GÜLEÇ T,KANDEMIR N "Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı." Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27, ss.105 - 112, 2010.
ISNAD	ATEŞ SÖNMEZOĞLU, ÖZLEM vd. "Markör destekli seleksiyonun bugday islahında kullanımı". Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 27/1 (2010), 105-112.