Yıl: 2022 Cilt: 22 Sayı: 57 Sayfa Aralığı: 863 - 891 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21560/spcd.vi.889937 İndeks Tarihi: 20-12-2022

TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ

Öz:
İnsanların hayatlarında büyük bir rol oynayan aile kurumu yapısal özellikleri, işlevleri ve içinde bulundurduğu ilişkiler dâhil birçok konu açısından farklı yaklaşımlar tarafından yıllar boyunca incelenmiştir. Bu araştırmalar aile kurumunu incelemeye çalışmakta ve araştırmalar sonucu elde edilen bulgular uygulamalı alanlarda kullanılmaktadır. Aile danışmanlığı ve eğitimi de bu alanlardan birisidir. Ülkemizde aile kavramına verilen değer azımsanamayacak kadar çoktur. Bu çalışmada aile kurumunun eğitimi hakkında akademik alanda ne tür çalışmalar yapılıyor ve nelere ihtiyacımız var gibi sorulara cevap aramış olan lisansüstü tezlerin sistematik bir özetini oluşturuyor. Nitel araştırma yöntemlerinden biri olan içerik analizi ile yöntemi ile oluşturulan bu çalışmanın amacı, Türkiye’de aile eğitimi alanında yazılmış olan lisansüstü tezlerin incelenmesidir. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi veri tabanında yapılan tarama sonucunda 1998 – 2019 yılları arası yazılan tezler çeşitli kriterlere göre gruplandırılmış ve analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda: İlk olarak en çok lisansüstü tezin eğitim bilimleri enstitüsünde hazırlandığı, ikinci olarak cinsiyet dağılımına bakıldığında en çok kadın yazarların bu konuda tez yayımladığı, üçüncü olarak tezlerin ağırlıklı olarak doçent doktor unvanına sahip bilim insanları danışmanlığında hazırlandığı, dördüncü olarak tezlerin en çok Eskişehir ve Ankara illerindeki üniversitelerde okuyan öğrenciler tarafından yazıldığı ve son olarak tezlerin en çok özel eğitim anabilim dalında gerçekleştiği görülmüştür. Aile danışmanlığı ve eğitiminin ülkemizde henüz 40 yıllık bir geçmişe sahip olması sebebiyle yapılan çalışmaların günümüze kadar en çok problem yaşanan alanlarda olduğu görülmüştür. Bunun yanı sıra, son dönemlerde aile kavramının çeşitlenmeye ve genişlemeye başlamasıyla birlikte bu ailelere gereken desteği sağlamak ve yardım etmek amacıyla bazı üniversitelerde yüksek lisans programı olarak okutulması alanın daha sistemli ve bilimsel bir geleceğe sahip olduğunu gösteriyor. Hatta yüksek lisans seviyesinden de öteye taşınarak doktora programı olarak açılması alanında uzman olmuş kişilerce yürütülecek gelecekteki çalışmalar için çok daha değerli ve sistemli bir çalışma alanı oluşması açısından göz önünde bulundurulmalıdır.
Anahtar Kelime:

THE EVALUATION OF THE POSTGRADUATE THESIS WRITTEN IN THE FIELD OF FAMILY EDUCATION IN TÜRKİYE BY CONTENT ANALYSIS METHOD

Öz:
The family notion, which plays an enormous role in people’s lives, has been studied for many years through many different approaches for its structural features, functions and the relationships that it has within. These studies are utilised in investigating the family notion and the research findings are exploited in applied sciences. Family consultation and education is one of those applied sciences. The term family is given high value in Türkiye. This study is a systematic analysis of master’s dissertations answering questions about what kind of academic studies are carried out about family notion and education or what is required. The aim of this qualitative content analysis study is to investigate the master’s dissertations on family education in Türkiye. As a result of the survey research on the database of The Council of Higher Education within the years 1998-2019, the dissertations were grouped and analysed based on a set of criteria. As a result of the analyses, it was concluded that: Firstly the highest number of master’s dissertations are studied at educational sciences Institutions, secondly as for the gender distribution, female researchers publish the most on this subject, thirdly the dissertations are mostly advised by assistant professors, fourthly dissertations are mostly written by university students in Eskişehir and Ankara, and lastly the dissertations are conducted mostly in the department of special education. Due to the fact that family consultation and education has only about 40 years of history in Türkiye, it was observed that the studies are mostly conducted on the most problematic areas. Furthermore, with the variations and expansions of the family notion, teaching this subject in universities in order to support and help these families indicates that this field has a systematic and scientific future. It must be considered that carrying those programs further than master’s programs and starting PhD programs for it would create a systematic and valuable study subject in order for specialists to conduct research on this subject.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abdulhakimoğulları, S. (2018). 0-18 yaş aile eğitimi veren rehber öğretmenlerin karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri (Ankara il örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/'nden elde edilmiştir. (Tez No. 504040)
  • Acar, F.M. (2017). Aile eğitimine devam eden işitme kayıplı çocuk babalarının babalık deneyimlerine ilişkin algılarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi’nden elde edilmiştir. (Tez No. 463451)
  • Aktaş, B. (2015). Aile eğitiminin otizmli çocuğa sahip ailelerin milieu öğretim tekniklerinden tepki isteme–model olmayı kullanmalarındaki etkililiği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu. http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/'nden elde edilmiştir. (Tez No. 415923)
  • Arslan, A., Ulaş, A.H, Kadir, M. (2020). Özel Eğitimde Aile Eğitimine Yönelik Bir Derleme Çalışması. EKEV Akademi Dergisi. 0(84), 21-37.
  • Avşaroğlu, G. (2019). 7-11 yaş aile eğitimi kurs programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. Erişim adresi: https://katalog.marmara.edu.tr/veriler/yordambt/cokluortam/8F87A629-D818-AC4B-A5BB-71CCFD861BF0/GÜLNUR AVŞAROĞLU.pdf
  • Ay, F. ve Şahan, G. (2018). Aile Eğitimi Kurslarının Yetişkin Eğitimi Bağlamında Etkililiğinin Değerlendirilmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1) , 66-86. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaksosbil/issue/36870/420932
  • Balta, M. (2010). Almanya'daki zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip Türk ailelerin gereksinimleri doğrultusunda hazırlanan aile eğitimi uygulamasının etkililiği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/'nden elde edilmiştir. (Tez No. 265732)
  • Bogenschneider, K. Ve Johnson, C. (2004). Family Involvement in Education: How Important Is It? What Can Legislators Do? Wisconsin Family Impact Seminear Briefing Report No.20, 54pages. University of Wisconsin Center for Excellence in Family Studies.
  • Cavkaytar, A. (1999). Zihin Engellilere Özbakım ve Ev İçi Becerilerinin Öğretiminde Bir Aile Eğitimi Programının Etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2 (03) , . DOI: 10.1501/Ozlegt_0000000044
  • Cavkaytar, A. (2000). Özel Eğitim. Ailerle Birlikte Çalışma İçinde. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. 171-188.
  • Cohen, L., Manion, L., and Morrison, K. (2007). Research methods in education. London: Routledge. Çağdaş, A. ve Seçer, Z. (2004). Anne-baba eğitimi. Konya: Eğitim Kitabevi
  • Demir, E. (2011). Aile eğitimi programlarında eğitimcilerin ve annelerin kültürel çeşitliliğe ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/'nden elde edilmiştir. (Tez No. 290596)
  • Demircioğlu, H. (2012). Altı yaşında çocuğu olan annelere uygulanan aile eğitimi programının aile işlevleri ve anne baba tutumları ile çocuğun gelişimi üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yayınlanmış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Erişim adresi: http://hdl.handle.net/20.500.12602/187024
  • Dilsiz, H., Serebral Palsili Çocukların Ebeveynlerine Uygulanan Aile Eğitimi Programının Aile İşlevleri, Yılmazlık ve Umutsuzluk Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Programı Doktora Tezi, Ankara, 2019. Erişim adresi: http://hdl.handle.net/11655/7376.
  • Gökçe, S. (2017). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuğa sahip ailelerin katıldıkları aile eğitimi programı sonrasındaki yaşam döngüsüne ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/'nden elde edilmiştir. (Tez No. 463473)
  • Güzel, Ş. (2006). Dört altı yaş grubu çocuğa sahip annelerin aile eğitimine yönelik ihtiyaç duydukları konuların belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/'nden elde edilmiştir. (Tez No. 188258)
  • Hamamcı, Z., Sevi̇m, S . (2004). Türkiye'de Aile Rehberliği Çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (22) , 77-87, Erişim Tarihi: 22.12.2020, https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/21442/229816
  • Hoard, D., and Shepard, K. N. (2005). Parent education as parent-centered prevention: A review of school-related outcomes. School Psychology Quarterly, 20(4), 434–454. https://doi.org/10.1521/scpq.2005.20.4.434
  • Kaçamak, D. (2016). Okul öncesi dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu: Uyku, mizaç, sosyal biliş, yürütücü işlevler ve gelişimsel basamakların değerlendirilmesi ve aile eğitiminin semptom değişimine etkilerinin araştırılması. Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi, Ege Üniversitesi, İzmir. http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/'nden elde edilmiştir. (Tez No. 440348)
  • Kaya, Ö.M. (2002). Okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanan programlara ailelerin ilgi ve katılımları ile okulöncesi eğitim kurumlarının aile eğitimine katkısı konusunda anne-baba görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/'nden elde edilmiştir. (Tez No. 117302)
  • Kılıç, Ç. (2016). Aile Eğitim Programları ve Türkiye'deki Örnekleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1) , 99-111. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/aibuefd/issue/1498/18128
  • Turan, Z , Koca, A. ve Uzuner, Y . (2019). İşitme Kayıplı Çocuğu Olan Bir Annenin Aile Eğitimi Sürecinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20 (1) , 93-117. DOI: 10.21565/ozelegitimdergisi.417177
  • Leung, C., Sanders, M.R., Leung, S. Mak, R. and Lau, J. 2003. An outcome evulation of the impletentation of the triple p-positive parenting program Hong Kong. Family Process, 42(4), 531-544.
  • Mann, M. B., Pearl P. T. and Behle, P. D. 2004. Effects of parent educatıon on knowledge and attitudes. Adolescence, 39(154), 355-360.
  • McBride, B. A. (1990). The effect of a parent education/ play group program on father involvement in child rearing. Family Relations, 39(3), 250-257.
  • Ertürk Mustul, E, Turan, Z, Uzuner, Y. (2016). İşitme Kayıplı Çocuğu Olan Bir Annenin Etkileşim Davranışlarının Aile Eğitimi Bağlamında İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi,17 (01) , 1-22, Erişim Tarihi: 15.01.2021, https://dergipark.org.tr/tr/pub/ozelegitimdergisi/issue/22951/246060
  • Özcan, N. (2004). Zihin özürlü çocuklara tuvalet becerisi öğretimine yönelik aile eğitimi programının etkililiği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. Erişim adresi: http://libra.anadolu.edu.tr/tezler/2004/195551.pdf
  • Öztürk, M. (2016). Erken çocukluk dönemi uyku sorunları aile eğitiminin etkinliği. Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/'nden elde edilmiştir. (Tez No. 464139)
  • Seylan, E.G. (2010). Öğretmen performansına dayalı doğrudan öğretim yaklaşımıyla sunulan aile eğitimi hizmet içi eğitim programının etkililiği. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/'nden elde edilmiştir. (Tez No. 279621)
  • Sırmabıyıklı, G. (2017). MEB aile eğitimi programının eğitim materyallerinde toplumsal cinsiyet. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara. Erişim adresi: http://hdl.handle.net/20.500.12575/33837
  • Sönmez, N. (2008). Eve dayalı gündüz tuvalet kontrolü aile eğitimi programının annelerin kuruluk kaydı tutma ile gündüz tuvalet kontrolü kazandırma becerisini ve çocukların gündüz tuvalet kontrolünü kazanmasındaki etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/'nden elde edilmiştir. (Tez No. 218456)
  • Şeker, E. (2013). Özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlere yönelik olarak düzenlenen aile eğitimi etkinliklerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi,İstanbul. Erişim adresi: https://katalog.marmara.edu.tr/eyayin/tez/eTez023868.pdf
  • Şahin, F. T. ve Özbey, S. (Nisan, Mayıs, Haziran 2007). Aile Eğitim Programlarına Niçin Gereksinim Duyulmuştur? Aile Eğitim Programları Neden Önemlidir? T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi. Yıl: 10, Cilt: 3, Sayı:12. s. 9-10.
  • Şahin, T. F. ve Ersoy, Ö. (1999). 0-6 Yaş Döneminde Anne-Baba Eğitiminin Önemi. Mesleki Eğitim Dergisi. Sayı:1. s.59.
  • Yakın, M. ve Güzel-Özmen, R. (2010). Aı̇le eğı̇tı̇mı̇nı̇n annelerı̇n doğal dı̇l sağaltım teknı̇klerı̇nı̇ kullanmalarında etkı̇lı̇lı̇ğı̇. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 9(17), 21-39.
  • Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
  • Temel. Z. F. (2003). Aile Eğitim Modeli. Dünya‘da ve Türkiye’deki Uygulamalar. Erken Çocukluk Eğitimi Politikaları: Yaygınlaşma, Yönetişim ve Yapılar Toplantısı Raporu. İstanbul: AÇEV Yayınları. s.35- 50
APA ÖZTÜRK N, Parlar H (2022). TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ. , 863 - 891. 10.21560/spcd.vi.889937
Chicago ÖZTÜRK NURSENA,Parlar Hanifi TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ. (2022): 863 - 891. 10.21560/spcd.vi.889937
MLA ÖZTÜRK NURSENA,Parlar Hanifi TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ. , 2022, ss.863 - 891. 10.21560/spcd.vi.889937
AMA ÖZTÜRK N,Parlar H TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ. . 2022; 863 - 891. 10.21560/spcd.vi.889937
Vancouver ÖZTÜRK N,Parlar H TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ. . 2022; 863 - 891. 10.21560/spcd.vi.889937
IEEE ÖZTÜRK N,Parlar H "TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ." , ss.863 - 891, 2022. 10.21560/spcd.vi.889937
ISNAD ÖZTÜRK, NURSENA - Parlar, Hanifi. "TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ". (2022), 863-891. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.889937
APA ÖZTÜRK N, Parlar H (2022). TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22(57), 863 - 891. 10.21560/spcd.vi.889937
Chicago ÖZTÜRK NURSENA,Parlar Hanifi TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 22, no.57 (2022): 863 - 891. 10.21560/spcd.vi.889937
MLA ÖZTÜRK NURSENA,Parlar Hanifi TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, vol.22, no.57, 2022, ss.863 - 891. 10.21560/spcd.vi.889937
AMA ÖZTÜRK N,Parlar H TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 2022; 22(57): 863 - 891. 10.21560/spcd.vi.889937
Vancouver ÖZTÜRK N,Parlar H TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 2022; 22(57): 863 - 891. 10.21560/spcd.vi.889937
IEEE ÖZTÜRK N,Parlar H "TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ." Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22, ss.863 - 891, 2022. 10.21560/spcd.vi.889937
ISNAD ÖZTÜRK, NURSENA - Parlar, Hanifi. "TÜRKİYE’DE AİLE EĞİTİMİ ALANINDA YAZILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ". Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 22/57 (2022), 863-891. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.889937