COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış

Ruya KURU, (Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Hamidiye Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, İstanbul, Türkiye)
Özlem ÜSTÜN-AYTEKİN (Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Hamidiye Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, İstanbul, Türkiye)
Akademik Gıda
2 1
Yıl: 2021 Cilt: 19 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 108 - 115 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.24323/akademik-gida.927735 İndeks Tarihi: 21-12-2022

COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış

Öz:
CoronaVirus Disease-2019 (COVID-19), Çin’de ortaya çıkıp giderek tüm dünyaya yayılan, dünya genelinde 2.5 milyondan fazla kişinin yaşamını kaybetmesine neden olan bir salgındır. Şu ana kadar yapılan araştırmalarda herhangi bir diyetin, gıdanın veya besin ögesinin direkt olarak COVID-19’u önlediği veya tedavi ettiğine dair yeterli bir kanıt yoktur. Ancak literatürde, optimal beslenmenin ölümcül virüslere karşı önleyici bir “ön rehabilitasyon” şekli olabileceği düşünülmektedir. Bu derlemenin amacı, COVID-19 ile beslenme arasındaki ilişkiyi bilimsel verileri gözden geçirerek irdelemektir. Bu bağlamda, bu makalede, literatürde özellikle vurgulandığı için diyet proteini, biyoaktif bileşikler, çinko, selenyum, C ve D vitaminleri, omega-3, probiyotikler ve Akdeniz diyetinin COVID-19 ile olan ilişkisine odaklanılmıştır.
Anahtar Kelime: COVID-19 Koronavirüs Beslenme Makro ve mikro besin ögeleri Diyet Bağışıklık

Current Overview of Relationship between COVID-19 and Nutrition

Öz:
CoronaVirus Disease-2019 (COVID-19) is a pandemic that started in China and influenced the whole world, causing more than 2.5 million people to die. There is not enough evidence to date that any diet, food, or nutrient prevents or treats COVID-19. However, it is thought that optimal nutrition can be a preventive form of “pre-rehabilitation” against deadly viruses. This paper aims to review the latest scientific data that examine the relationship between COVID-19 and nutrition. In this context, this study focuses on the relationship of COVID-19 with dietary protein, bioactive compounds, zinc, selenium, vitamins C and D, omega-3, probiotics, and the Mediterranean diet, which are particularly emphasized in the literature.
Anahtar Kelime: COVID-19 Coronavirus Nutrition Macro and micronutrients Diet Immunity

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • [1] Venter, C., Eyerich, S., Sarin, T., Klatt, K.C. (2020). Nutrition and the immune system: a complicated tango. Nutrients, 12(3), 818.
  • [2] Childs, C.E., Calder, P.C., Miles, E.A. (2020). Diet and immune function. Nutrients, 11(8), 1933.
  • [3] Derbyshire, E., Delange, J. (2020). COVID-19: is there a role for immunonutrition, particularly in the over 65s?. BMJ Nutrition, Prevention & Health, 3(1), 100-105.
  • [4] Hiffler, L., Rakotoambinina, B. (2020). Selenium and RNA virus interactions: potential implications for SARS-CoV-2 infection (COVID-19). Social Science Research, 7, 164.
  • [5] Khayyatzadeh, S.S. (2020). Nutrition and infection with COVID-19. Journal of Nutrition and Food Security, 5(2), 93-96.
  • [6] Yan, F., Polk, D.B. (2011). Probiotics and immune health. Current Opinion in Gastroenterology, 27(6), 496-501.
  • [7] Dabaghian, F., Khanavi, M., Zarshenas, M.M. (2020). Bioactive compounds with possible inhibitory activity of Angiotensin-Converting Enzyme-II; a gate to manage and prevent COVID19. Medical Hypotheses, 143, 109841.
  • [8] Gutiérrez, S., Svahn, S.L., Johansson, M.E. (2019). Effects of omega-3 fatty acids on immune cells. International Journal of Molecular Sciences, 20(20), 5028.
  • [9] Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Müdürlüğü. COVID-19 (SARS-CoV-2 enfeksiyonu) (bilim kurulu çalışması) genel bilgiler, epidemiyoloji ve tanı rehberi bilimsel danışma kurulu çalışması. https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/covid-19- rehberi.html. (Erişim Tarihi: 05.03.2021).
  • [10] World Health Organization. COVID-19 Dashboard. https://covid19.who.int. (Date of Access: 05.03.2021).
  • [11] Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, Türkiye COVID-19 hasta tablosu. https://covid19.saglik.gov.tr/. (Erişim Tarihi: 05.03.2021).
  • [12] Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği. (2020). Coronavirus hastalığı 2019 (COVID-19) ve akciğer: göğüs hastalıkları uzmanlarının bilmesi gerekenler. Eurasian Journal of Pulmonology, Suppl, 2904.
  • [13] Li, P., Yin, Y.L., Li, D., Kim, S.W., Wu, G. (2007). Amino acids and immune function. British Journal of Nutrition, 98(2), 237-252.
  • [14] Mengist, H.M., Fan, X., Jin, T. (2020). Designing of improved drugs for COVID-19: crystal structure of SARS-CoV-2 main protease Mpro. Signal Transduction and Targeted Therapy, 5, 67.
  • [15] Khaerunnisa, S., Kurniawan, H., Awaluddin, R., Suhartati, S., Soetjipto, S. (2020). Potential inhibitor of COVID-19 main protease (Mpro) from several medicinal plant compounds by molecular docking study. Preprints, 2020030226.
  • [16] Jena, A.B., Kanungo, N., Nayak, V., Chainy, G., Dandapat, J. (2020). Catechin and curcumin interact with corona (2019-nCoV/SARS-CoV2) viral S protein and ACE2 of human cell membrane: insights from computational study and implication for intervention. Research Square, in press.
  • [17] Horne, J.R., Vohl, M.C. (2020). Biological plausibility for interactions between dietary fat, resveratrol, ACE2, and SARS-CoV illness severity. American Journal of Physiology-Endocrinology and Metabolism, 318(5), E830-E833.
  • [18] Meneguzzo, F., Ciriminna, R., Zabini, F., Pagliaro, M. (2020). Review of evidence available on hesperidin-rich products as potential tools against COVID-19 and hydrodynamic cavitation-based extraction as a method of increasing their production. Processes, 8(5), 549.
  • [19] Uyar, B.B., Sürücüoğlu, M.S. (2010). Besinlerdeki biyolojik aktif bileşikler. Beslenme ve Diyet Dergisi, 8(1-2), 69-76.
  • [20] Ortega, A.M.M., Campos, M.R.S. (2019). Bioactive Compounds as Therapeutic Alternatives. In Bioactive Compounds Health Benefits and Potential Applications, Edited by M.R.S. Campos, Woodhead Publishing, Duxford, 247-264p.
  • [21] American Nutrition Association. Personalized nutrition and the COVID-19 era a rapid review for health professionals. https://theana.org/COVID-19. (Date of Access: 05.03.2021).
  • [22] Akdeniz, V., Kınık, Ö., Yerlikaya, O., Akan, E. (2016). İnsan sağlığı ve beslenme fizyolojisi açısından çinkonun önemi. Akademik Gıda, 14(3), 307-314.
  • [23] Science, M., Johnstone, J., Roth, D.E., Guyatt, G., Loeb, M. (2012). Zinc for the treatment of the common cold: a systematic review and metaanalysis of randomized controlled trials. Canadian Medical Association Journal, 184(10), E551-E561.
  • [24] Derwand, R., Scholz, M. (2020). Does zinc supplementation enhance the clinical efficacy of chloroquine/hydroxychloroquine to win today’s battle against COVID-19?. Medical Hypotheses, 142, 109815.
  • [25] Altın, Z. (2020). Covid-19 pandemisinde yaşlılar. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 30(Ek sayı), 49-57.
  • [26] Rayman, M. P., Calder, P. C. (2021). Optimising COVID-19 vaccine efficacy by ensuring nutritional adequacy. The British Journal of Nutrition, in press.
  • [27] Gibson, A., Edgar, J. D., Neville, C. E., Gilchrist, S. E., McKinley, M. C., Patterson, C. C., Young, I. S., Woodside, J. V. (2012). Effect of fruit and vegetable consumption on immune function in older people: a randomized controlled trial. The American Journal of Clinical Nutrition, 96(6), 1429- 1436.
  • [28] Levander, O.A., Beck, M.A. (1999). Selenium and viral virulence. British Medical Bulletin, 55(3), 528- 533.
  • [29] Zhang, J., Taylor, E.W., Bennett, K., Saad, R., Rayman, M.P. (2020). Association between regional selenium status and reported outcome of COVID-19 cases in China. The American Journal of Clinical Nutrition, 111(6), 1297-1299.
  • [30] Majeed, M., Nagabhushanam, K., Gowda, S., Mundkur, L. (2021). An exploratory study of selenium status in healthy individuals and in patients with COVID-19 in a south Indian population: The case for adequate selenium status. Nutrition, 82, 111053.
  • [31] Jafari, D., Esmaeilzadeh, A., Mohammadi, K.M., Rezaei, N. (2019). Vitamin C and the Immune System. In Nutrition and Immunity. Edited by M. Mahmoudi, N. Rezaei, Springer, Switzerland, 81- 102p.
  • [32] Shanghai Clinical Treatment Expert Group for Corona Virus Disease 2019. (2020). Comprehensive treatment and management of corona virus disease 2019: expert consensus statement from Shanghai. Chinese Journal of Clinical Infectious Diseases, 38.
  • [33] Türk Dahili ve Cerrahi Bilimler Yoğun Bakım Derneği. COVID-19 hastalığı takip önerileri. https://www.dcyogunbakim.org.tr/tdcy-covid-19- hastaligi-takip-onerileri/. (Erişim Tarihi: 06.03.2021).
  • [34] Aygun, H. (2020). Vitamin D can prevent COVID19 infection-induced multiple organ damage. Naunyn-Schmiedeberg's Archives of Pharmacology, 393, 1157-1160.
  • [35] Alipio, M. (2020). Vitamin D supplementation could possibly improve clinical outcomes of patients infected with Coronavirus-2019 (COVID-19). Social Science Research, in press.
  • [36] Ilie, P.C., Stefanescu, S., Smith, L. (2020). The role of Vitamin D in the prevention of Coronavirus Disease 2019 infection and mortality. Aging Clinical and Experimental Research, 32(7), 1195-1198.
  • [37] Mitchell, F. (2020). Vitamin-D and COVID-19: do deficient risk a poorer outcome?. The Lancet Diabetes & Endocrinology, 8(7), 570.
  • [38] Calder, P.C., Carr, A.C., Gombart, A.F., Eggersdorfer, M. (2020). Optimal nutritional status for a well-functioning immune system is an important factor to protect against viral infections. Nutrients, 12(4), 1181.
  • [39] Wu, Y., Guo, C., Tang, L., Hong, Z., Zhou, J., Dong, X., Yin, H., Xiao, Q., Tang, Y., Qu, X., Kuang, L., Fang, X., Mishra, N., Lu, J., Shan, H., Jiang, G., Huang, X. (2020). Prolonged presence of SARS-CoV-2 viral RNA in faecal samples. The Lancet Gastroenterology & Hepatology, 5(5), 434- 435.
  • [40] Dhar, D., Mohanty, A. (2020). Gut microbiota and Covid-19-possible link and implications. Virus Research, 285, 198018.
  • [41] Bozkurt, H.S. (2020). Otofaji aracılığıyla bifidobakteri türlerinin koronavirüs tedavisine yönelik hipotetik bir yaklaşım. Türkiye Klinikleri Journal Internal Medicine, basımda.
  • [42] Olaimat, A.N., Aolymat, I., Al-Holy, M., Ayyash, M., Ghoush, M.A., Al-Nabulsi, A.A., Osaili, T. Apostolopoulos, V., Liu, S.Q., Shah, N.P. (2020). The potential application of probiotics and prebiotics for the prevention and treatment of COVID-19. Science of Food, in press.
  • [43] Tamama, K. (2020). Potential benefits of dietary seaweeds as protection against COVID-19. Nutrition Reviews, in press.
  • [44] Xu, K., Cai, H., Shen, Y., Ni, Q., Chen, Y., Hu, S., Li, J., Wang, H., Yu, L., Huang, H., Qiu, Y., Wei, G., Fang, Q., Zhou, J., Sheng, J., Liang, T., Li, L. (2020). Management of corona virus disease-19 (COVID-19): the Zhejiang experience. Journal of ZheJiang University(Medical Sciences), 49(1), 147- 157.
  • [45] Anwar, F., Altayb, H.N., Al-Abbasi, F.A., Al-Malki, A.L., Kamal, M.A., Kumar, V. (2020). Antiviral effects of probiotic metabolites on COVID-19. Journal of Biomolecular Structure and Dynamics, in press.
  • [46] Romano, L., Bilotta, F., Dauri, M., Macheda, S., Pujia, A., De Santis, G.L., Tarsitan, M.G., Merra, G., Di Renzo, L., Esposito, E., De Lorenzo, A. (2020). Short report-medical nutrition therapy for critically ill patients with COVID-19. European Review for Medical and Pharmacological Sciences, 24, 4035-4039.
  • [47] Türkiye Diyetisyenler Derneği, COVİD-19 pandemisinde klinik beslenme önerileri. http://www.tdd.org.tr /index.php/duyurular/70- corona-klinik-rehberi. (Erişim Tarihi: 06.03.2021).
  • [48] Acarkan, T., Erdogan, D., Kaçar, M. (2020). Covid19 ile mücadelede akciğer ve bağırsak mikrobiyotalarının rolü. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25(1), 284-293.
  • [49] World Health Organization. Nutrition advice for adults during the COVID-19 outbreak. https://www.who.int/images/default-source/searo--- images/countries/bangladesh/infographics/nutrition -advice-during-covid-19/nutrition-advice-for-adultscovid-19-eng.jpg?sfvrsn=a381d953_2. (Date of Access: 05.03.2021).
  • [50] Zabetakis, I., Lordan, R., Norton, C., Tsoupras, A. (2020). COVID-19: the inflammation link and the role of nutrition in potential mitigation. Nutrients, 12(5), 1466.
  • [51] American Society for Parenteral and Enteral Nutrition. Nutrition therapy in the patient with COVID-19 disease requiring ICU care. https://www.nutritioncare.org/. (Date of Access: 05.03.2021).
APA KURU R, Üstün-Aytekin Ö (2021). COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış. , 108 - 115. 10.24323/akademik-gida.927735
Chicago KURU RUYA,Üstün-Aytekin Özlem COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış. (2021): 108 - 115. 10.24323/akademik-gida.927735
MLA KURU RUYA,Üstün-Aytekin Özlem COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış. , 2021, ss.108 - 115. 10.24323/akademik-gida.927735
AMA KURU R,Üstün-Aytekin Ö COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış. . 2021; 108 - 115. 10.24323/akademik-gida.927735
Vancouver KURU R,Üstün-Aytekin Ö COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış. . 2021; 108 - 115. 10.24323/akademik-gida.927735
IEEE KURU R,Üstün-Aytekin Ö "COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış." , ss.108 - 115, 2021. 10.24323/akademik-gida.927735
ISNAD KURU, RUYA - Üstün-Aytekin, Özlem. "COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış". (2021), 108-115. https://doi.org/10.24323/akademik-gida.927735
APA KURU R, Üstün-Aytekin Ö (2021). COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış. Akademik Gıda, 19(1), 108 - 115. 10.24323/akademik-gida.927735
Chicago KURU RUYA,Üstün-Aytekin Özlem COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış. Akademik Gıda 19, no.1 (2021): 108 - 115. 10.24323/akademik-gida.927735
MLA KURU RUYA,Üstün-Aytekin Özlem COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış. Akademik Gıda, vol.19, no.1, 2021, ss.108 - 115. 10.24323/akademik-gida.927735
AMA KURU R,Üstün-Aytekin Ö COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış. Akademik Gıda. 2021; 19(1): 108 - 115. 10.24323/akademik-gida.927735
Vancouver KURU R,Üstün-Aytekin Ö COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış. Akademik Gıda. 2021; 19(1): 108 - 115. 10.24323/akademik-gida.927735
IEEE KURU R,Üstün-Aytekin Ö "COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış." Akademik Gıda, 19, ss.108 - 115, 2021. 10.24323/akademik-gida.927735
ISNAD KURU, RUYA - Üstün-Aytekin, Özlem. "COVID-19 ve Beslenme Arasındaki İlişkiye Güncel Bir Bakış". Akademik Gıda 19/1 (2021), 108-115. https://doi.org/10.24323/akademik-gida.927735
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 4:58

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları