Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi
Yıl: 2022 Cilt: 42 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1709 - 1749 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17152/gefad.994613 İndeks Tarihi: 19-01-2023
Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi
Öz: Bu araştırma; Covid-19 pandemisi sonrasında eğitim-öğretim kademelerinin tamamında aktif olarak kullanılmaya başlanan uzaktan eğitim (UE) çerçevesinde, özel gereksinimli (ÖG) üniversite öğrencilerinin ve bu öğrencilere destek olmak için kurulan birim koordinatörlüklerinin iş birliği durumunu incelemeyi amaçlamıştır. Araştırma’nın çalışma grubunu Türkiye’deki vakıf ve devlet üniversitelerinde öğrenim gören ÖG 100 öğrenci ve beş devlet üniversitesinde aktif olarak hizmet veren engelli öğrenci birim koordinatörlüğünün ilgili beş personeli oluşturmuştur. Bu amaç doğrultusunda iki yönlü gerçekleştirilen araştırmanın nicel kısmında kullanılmak üzere araştırmacılar tarafından “ÖG Üniversite Öğrencilerinin UE Sürecini ve Engelli Öğrenci Birim Koordinatörlüğü ile İş Birliği Durumunu Belirleme Formu” isimli bir anket formu geliştirilmiştir. Araştırmanın ikinci aşamasında ise üniversitelerin engelli öğrenci birim koordinatörlüğünü yürüten personelin iş birliği sürecini belirlemek amacı ile yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ve bu doğrultuda hazırlanan görüşme soruları kullanılmıştır. Bu araştırma için geliştirilen anket formu kullanılarak toplanan nicel veriler IBM SPSS Statistics 23 paket programı ile değerlendirilmiştir. Bireysel görüşmeler yapılarak elde edilen nitel veriler ise, MAXQDA 2020 paket programı kullanılarak içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda, ÖG öğrencilerin UE sürecinde yaşadığı zorluğun bir nedeni olarak bu süreçte üniversitelerin kullandığı teknik alt yapı ve sistemlerin (yazılımlar, araç-gereçler vb.), ders materyallerinin erişilebilirliği olduğu, bazı engelli öğrenci birimlerinin aktif olarak faaliyet göstermediği, aktif faaliyet gösteren birimlerin bir kısmının ÖG öğrencilerden yaşadıkları güçlüklere ilişkin dönüt alamadığı görülmüştür. Bazı birimler ise engelli ÖG öğrencilerin yaşadıkları güçlüklerle ilgili olarak üniversitenin üst yönetimiyle ortak çözümler üretilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Üniversitelerde bulunan engelli öğrenci birimleri ile öğrenciler arasındaki koordinasyonun güçlenmesi, birimlerin öğrencilere daha iyi hizmet sunabilmesi için ihtiyaçlarının belirlenmesi ve bu ihtiyaçların karşılamansı gerektiği söylenebilir.
Anahtar Kelime: Examining of Distance Education Process of University Students with Special Needs and Cooperation of Disabled Student Units
Öz: This research aimed that examining the cooperation status of university students with special needs (SN) and the unit coordinatorships established to support these students within the framework of distance education (DE), which has been actively used in all education levels after the Covid-19 pandemic. The study group of the research consisted of 100 students with special needs (SN) studying at foundation and state universities in Turkey and five relevant personnel of the disabled student unit coordinator who actively serve at five state universities. For this purpose, a questionnaire called "Determining the Distance Education Process of University Students with Special Needs and Collaboration with the Disabled Student Unit Coordinator" was developed by the researchers to be used in the quantitative part of the research, which was carried out in two directions. In the second stage of the research, semi-structured interview technique and interview questions prepared in this direction were used in order to determine the cooperation process of the personnel who carry out the coordination of the disabled student unit of the universities. Quantitative data collected using the questionnaire developed for this research were evaluated with the IBM SPSS Statistics 23 package program. Qualitative data obtained through individual interviews were analyzed by content analysis technique using the MAXQDA 2020 package program. As a result of the research, it can be said that the technical infrastructure and systems (software, tools, etc.) used by the universities in this process, the accessibility of the course materials, some disabled student units do not operate actively, and some of the active units do not receive feedback from disabled students regarding the difficulties they experienced by the SN university students in the DE process. It had observed that some of the students with disabilities did not receive feedback on the difficulties they experienced. Some units stated that joint solutions should be produced with the university's senior management regarding the difficulties experienced by students with disabilities. It can be said that the coordination between the disabled student units and students in universities should be strengthened, the needs of the units should be determined and these needs should be met in order to provide better service to the students.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Altunoğlu, A. (2020). Yükseköğretimde kapsayıcılığın uygulanabilirliği üzerine bir tartışma. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(27), 672-699. doi: 10.26466/opus.755015
- Aksoy, D. A., Bozkurt, A., & Kurşun, E. (2021). Yükseköğretim öğrencilerinin koronavirüs (covid-19) pandemi sürecinde uzaktan eğitime yönelik algıları. Anadolu University Journal of Education Faculty, 5(3), 285-308.
- Arık, S., Karakaya, F., Çimen, O., & Yılmaz, M. (2021). Kovid-19 pandemi sürecinde uygulanan uzaktan eğitim hakkında ortaöğretim öğrencilerinin görüşlerinin belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(2), 631-659. doı: 10.17152/gefad.926838
- Arthaud, T. J., Aram, R. J., Breck, S. E., Doelling, J. E., & Bushrow, K. M. (2007). Developing collaboration skills in pre-service teachers: A partnership between general and special education. Teacher Education and Special Education, 30(1), 1–12. doi: 10.1177/088840640703000101
- Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı [ASHB] (2021). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni. https://www.aile.gov.tr/media/81779/eyhgm_istatistik_bulteni_mayis_2021.pdf adresinden erişilmiştir.
- Balaman, F., & Hanbay Tiryaki, S. (2021). Corona virüs (Kovid-19) nedeniyle mecburi yürütülen uzaktan eğitim hakkında öğretmen görüşleri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(1), 52-84. Retrieved from http://www.itobiad.com/tr/pub/issue/60435/769798
- Birleşmiş Milletler [BM] (2020). Kovid-19’un engelli bireyler üzerindeki etkisi. https://kasder.org.tr/wp-content/uploads/2020/05/BM-ENGELL%C4%B0L%C4%B0K-VE-KOVİD-19-06.05.2020.pdf adresinden erişilmiştir.
- Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., & Kılıç Çakmak, E. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
- Cabı, E. (2018). Teaching computer literacy via distance education: Experiences of the instructors. Başkent University Journal of Education, 5(1), 61-68. Retrieved from http://buje.baskent.edu.tr/index.php/buje/article/view/93
- Cavkaytar, A., Melekoğlu, M., & Yıldız, G. (2014). Geçmişten günümüze özel gereksinimli olma ve zihin yetersizliği: Dünya’da ve Türkiye’de kavramların evrimi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (Özel Sayı), 111-122.
- Cavkaytar, A., & Diken, İ. (2012). Özel eğitim ve özel eğitim gerektirenler. Ankara: Vize Yayıncılık.
- Ceviz, N., Tektaş, N., Basmacı, G., & Tektaş, M. (2020). Covid 19 pandemi sürecinde üniversite öğrencilerinin kaygı düzeylerini etkileyen değişkenlerin analizi. Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 3(2), 312-329.
- Cook, L., & Friend, M. (1991). Collaboration in special education. Preventing school failure: Alternative Education for Children and Youth, 35(2), 24–27. doi: 10.1080/1045988X.1991.9944251
- Da Fonte, M. A., & Barton-Arwood, S. M. (2017). Collaboration of general and special education teachers: perspectives and strategies. Intervention in School and Clinic, 53(2), 99–106. doi: 10.1177/1053451217693370
- Dayı, E., Açıkgöz, G., & Elçi, A. N. (2020). Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Öğretmen Adaylarının ÖG Öğrencilere Yönelik Metaforik Algıları (Gazi Üniversitesi Örneği). Özel Eğitim Dergisi, 21(1), 95-122. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.616520
- Eder, R. (2020). The Remoteness of Remote Learning: A Policy Lesson from KOVİD19. Journal of Interdisciplinary Studies in Education, 9(1), 168–171. doi: 10.32674/jise.v9i1.2172
- Eğitimde Görme Engelliler Derneği [EGED] (2020). Pandemi sürecinde engelli üniversite öğrencilerinin bakış açısıyla UE raporu. https://www.eged.org/Pandemi-surecinde-engelli-universite-ogrencilerinin- bakis-acisiyla-uzaktan-egitim-raporu.pdf adresinden erişilmiştir.
- Eğitimde Görme Engelliler Derneği [EGED] (2016). Üniversitelerde engelli öğrencilere yönelik erişilebilirlik hususunda mevcut durum analizi, 2015-2016. http://eged.org/univerisilebilirlik2016.pdf adresinden erişilmiştir.
- Elçi, A. N. (2019). Özel eğitim okul ve sınıflarında branş derslerinin yürütülmesinde özel eğitim ve branş öğretmenleri arasındaki iş birliği çalışmalarının incelenmesi. (Tez Numarası: 593686). [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Engelsiz Bilişim Platformu [EBP] (2020a). 8. KKTC engelsiz bilişim günleri https://www.youtube.com/watch?v=ZwvF4wERm-Q&t=5212s adresinden erişilmiştir.
- Engelsiz Bilişim Platformu [EBP] (2020b). Kovid 19 engelsiz süreci ve engelsiz bilişim zirvesi. https://www.youtube.com/watch?v=QnDPS2HrEGg adresinden erişilmiştir.
- Erdoğan, Ö. (2019). Erişilebilir üniversiteler kapsamında engelli öğrenci birimlerinin engelli öğrenciler açısından değerlendirilmesi. (Tez Numarası: 590201). [Yüksek lisans tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Friend, M., & Cook, L. (1992). Interactions: Collaboration skills for school professionals. Longman Publishing Group.
- Gunawardena, C. N., & McIsaac, M. S. (2004). Distance Education, DH Jonassen (ed), Handbook of Research for Education Communications and Technology, New Jersey: Lawrence Earlbaum Ass.
- Heward, W. L., Alber-Morgan, S., & Konrad, M. (2017). Revel for expectional children: An introduction to special education with loose-leaf version. Pearson.
- Holmberg, B. (2008). The Evolution, Principles and Practices of Distance Education. Studien und Berichte der Arbeitsstelle Fernstudienforschung der Carl von Ossietzky Universität Oldenburg, Volume 11, reprint, July 2008, ISBN 978-3-8142-0933-3.
- Kalaç, M. Ö., Telli, G., & Erönal, Y. (2020). Kovid-19 mücadelesi kapsamında uzaktan eğitim sürecinde engelli öğrencilerin durumu sorunlar ve çözüm önerileri. Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Rektörlük Basımevi. https://www.engelsizbilisim.org/ adresinden erişilmiştir.
- Kandemir, O. (2014). Türkiye'de yükseköğretim düzeyinde uzaktan eğitim uygulamaları: eğitimde fırsat eşitliği ve ekonomik kalkınma. Electronic Turkish Studies, 9(5).
- Karakaya, F., Adıgüzel, M., Üçüncü, G., Çimen, O., & Yılmaz, M. (2021). Teachers’ views towards the effects of Kovid-19 pandemic in the education process in Turkey. Participatory Educational Research, 8(2), 17-30. doi: 10.17275/per.21.27.8.2
- Kayhan, N., Sen, M., & Akcamete, G. (2015). Opinions of university students with disabilities on current regulations and adaptations at higher education institutions. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 635-639.
- Koçak Tufan, Z. (2021). Thinking about students with disabilities in the pandemic. https://www.universityworldnews.com/post.php?story=20210119103539813 adresinden erişilmiştir.
- Klein, E., & Hollingshead, A. (2014). Collaboration between special and physical education: The benefits of a healthy lifestyle for all students. Exceptional Children, 47(3), 163–171. doi: 10.1177/0040059914558945
- Kritikos, E. P., & Birnbaum, B. (2003). General Education and Special Education Teachers’ Beliefs regarding Collaboration. Learning Disabilities: A Multidisciplinary Journal, 12(3), 93–100.
- Lawson, H. A. (2004). The logic of collaboration in education and the human services. Journal of Interprofessional Care, 18(3), 225–237. doi: 10.1080/13561820410001731278
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2020). Basın açıklaması. https://www.meb.gov.tr/bakan-selcuk-23-martta-baslayacak-uzaktan-egitime-iliskin-detaylari-anlatti/haber/20554/tr adresinden erişilmiştir.
- Özsaygı (2020). 2020’nin engelli hakları açısından değerlendirilmesi. https://www.engellilerkonfederasyonu.org.tr/engelliler-konfederasyonu-2020-yili-genel-degerlendirme/ adresinden erişilmiştir.
- Piştav Akmeşe, P. (2018). Yükseköğretim kurumlarına devam eden engelli öğrenciler ile engelli personelin sorunları ve yükseköğretim engelliler danışma ve koordinasyon yönetmeliği hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(64), 214-232.
- Piştav Akmeşe, P., & Kayhan, N. (2020). Özel eğitim öğretmenliği öğrencilerinin Koronavirüs (COVID19) salgın sürecinde uygulama derslerine ilişkin deneyimleri. Turkish Studies, 15(8), 3669-3688. doi: 10.7827/TurkishStudies.44410
- Piştav Akmeşe, P., Aslan, S., Tenikler, G., Varlıklı, C., Şahan, G., Gedik, Z., ... & Oral, E. (2020). Pandemi döneminde yükseköğretimde engelli öğrenci el kitabı. https://193.140.248.82/xmlui/handle/11147/10793 adresinden erişilmiştir.
- Pugach, M. C., & Johnson, L. J. (1989). The challenge of implementing collaboration between general and special education. Exceptional Children, 56(3), 232–235. doi: 10.1177/001440298905600308
- Rymin, E., Palonen, T., & Hakkarainen, K. (2008). Networking relations of using ICT within a teacher community. Computers & Education, 51(3), 1264-1282. doi: 10.1016/j.compedu.2007.12.001
- Salgın Döneminde Erişilebilirlik Çalıştayı Raporu [SDER] (2020). https://www.stgm.org.tr/sites/default/files/2020-10/erisilebilirlik-calistay- raporu.pdf adresinden erişilmiştir.
- Sevinç, İ., & Çay, M. (2017). Fiziksel engelli bireylerin üniversite eğitimi sırasında karşılaştıkları sorunlar: Akdeniz Üniversitesi örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, (13), 219-238.
- Taşgın, (2020). Engelsiz bilişim çalıştayı. https://www.youtube.com/watch?v=ZwvF4wERm-Q&t=4533s adresinden erişilmiştir.
- Tekin, H. H. (2019). Engelli üniversite öğrencilerinin eğitim yaşamındaki sorunları: Konya örneği . MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1531-1548.
- Telli, S. G., & Altun, D. (2020). Coronavirüs ve çevrimiçi (online) eğitimin önlenemeyen yükselişi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(1), 25-34. doi: 10.32329/uad.711110
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi
- Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı [YÖK] (2010). Yükseköğretim kurumları engelliler danışma ve koordinasyon yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=14214&MevzuatTur=7&M evzuatTertip=5 adresinden erişilmiştir.
- Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı [YÖK] (2020a). Basın açıklaması. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2020/universitelerde-uygulanacak- uzaktan-egitime-iliskin-aciklama.aspx adresinden erişilmiştir.
- Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı [YÖK] (2020b). Uzaktan eğitimde engelli öğrenciler. https://engelsiz.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2020/uzaktan-egitimde-engelli- ogrenciler-icin-yok-harekete-gecti.aspx adresinden erişilmiştir.
- Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı [YÖK] (2021a). Pandemi sürecinde online eğitimin verimliliğine ilişkin öğretim elemanı anket raporu. https://covid19.yok.gov.tr/Documents/anketler/ogretim-elemani-anket- sonuclari.pdf adresinden erişilmiştir.
- Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı [YÖK] (2021b). Pandemi sürecinde online eğitimin verimliliğine ilişkin öğrenci anket raporu. https://covid19.yok.gov.tr/Documents/anketler/ogrenci-anket-sonuclari.pdf adresinden erişilmiştir.
- Yoon, S. W., & Johnson, S. D. (2008). Phases and patterns of group development in virtual learning teams. Educational Technology Research and Development, 56(5-6), 595-618. doi: 10.1007/s11423-007-9078-x
| APA | DAYI E, Basık R (2022). Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi. , 1709 - 1749. 10.17152/gefad.994613 |
| Chicago | DAYI EYLEM,Basık Reyhan Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi. (2022): 1709 - 1749. 10.17152/gefad.994613 |
| MLA | DAYI EYLEM,Basık Reyhan Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi. , 2022, ss.1709 - 1749. 10.17152/gefad.994613 |
| AMA | DAYI E,Basık R Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi. . 2022; 1709 - 1749. 10.17152/gefad.994613 |
| Vancouver | DAYI E,Basık R Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi. . 2022; 1709 - 1749. 10.17152/gefad.994613 |
| IEEE | DAYI E,Basık R "Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi." , ss.1709 - 1749, 2022. 10.17152/gefad.994613 |
| ISNAD | DAYI, EYLEM - Basık, Reyhan. "Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi". (2022), 1709-1749. https://doi.org/10.17152/gefad.994613 |
| APA | DAYI E, Basık R (2022). Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(2), 1709 - 1749. 10.17152/gefad.994613 |
| Chicago | DAYI EYLEM,Basık Reyhan Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 42, no.2 (2022): 1709 - 1749. 10.17152/gefad.994613 |
| MLA | DAYI EYLEM,Basık Reyhan Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.42, no.2, 2022, ss.1709 - 1749. 10.17152/gefad.994613 |
| AMA | DAYI E,Basık R Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2022; 42(2): 1709 - 1749. 10.17152/gefad.994613 |
| Vancouver | DAYI E,Basık R Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2022; 42(2): 1709 - 1749. 10.17152/gefad.994613 |
| IEEE | DAYI E,Basık R "Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi." Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, ss.1709 - 1749, 2022. 10.17152/gefad.994613 |
| ISNAD | DAYI, EYLEM - Basık, Reyhan. "Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Süreci ve Engelli Öğrenci Birimlerinin İş Birliği Durumunun İncelenmesi". Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 42/2 (2022), 1709-1749. https://doi.org/10.17152/gefad.994613 |
