Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi

Ünver, Hasan

Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi

Hasan ÜNVER (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, Eskişehir, Türkiye)

Çağdaş Yerel Yönetimler

30 10

Yıl: 2023 Cilt: 32 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 115 - 142 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-03-2023

Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi

Öz:

Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) tarafından bütünleşik koruma politikaları bağlamında değerlendirilen alan yönetimi ile alan yönetimlerinin çerçevesini belirleyen yönetim planlarının hazırlanma ve yürütme süreçleri, ülkelerin mevzuatları ile bu mevzuatlar hazırlanırken temel alınan uluslararası rehberlere istinaden şekillenmektedir. Alan yönetimi Türkiye Cumhuriyeti mevzuatında 2004 yılında, 5226 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile yer bulmuştur. Bu düzenlemeye dayanan 26006 sayılı Alan Yönetimi ile Anıt Eser Kurulunun Kuruluş ve Görevleri ile Yönetim Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 2005 yılında yürürlüğe girmiştir. Sonraki süreçte ise Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve 26006 sayılı Yönetmelik’te bazı değişiklikler yapılmıştır. Söz konusu yeni düzenleme ve değişikliklerde, alan deneyimlerinin birer kazanım aktarımı sağladığı düşünülmektedir. 31435 sayılı Yönetmelik ile 2021 yılında yapılan düzenleme ve değişiklik de bunlardan biridir. Türkiye’de ulusal yönetim planlarının oluşturulmasına ve bu alanların yönetilmesine yönelik yasal çerçevenin, uluslararası rehberler ile uyum içinde olup olmadığının değerlendirilmesi, çalışmanın problemidir. Bu probleme yönelik olarak çalışmada, yürürlükteki yönetmeliğin, öncelikli olarak 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve diğer kanun, yönetmelik ve ilke kararları ile dil birliği ve terminoloji ile; sonrasında ise uluslararası rehberlerde ön görülen yönetsel çerçeveye dair hususlar ile uyumunun değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaca yönelik olarak, Türkiye Cumhuriyeti koruma mevzuatında alan yönetimi ile ilgili metinler ile uluslararası rehberler, çalışmanın kapsamını oluşturmaktadır. Çalışmanın sonucunda, uluslararası rehberler bağlamında 26006 sayılı Yönetmelik’e çeşitli öneriler getirilmektedir.

Anahtar Kelime: Alan yönetimi yönetim planı 31435 sayılı Yönetmelik koruma bütünleşik koruma politikaları yasal çerçeve.

An Evaluation of the Situation of Site Management in the Context of Changing Legislation in the Sustainable Protection of Immovable Cultural Heritage

Öz:

The preparation and execution processes of the area management and management plans that determine the framework of area management, which are evaluated in the context of integrated conservation policies by the International Council of Monuments and Sites (ICOMOS), are shaped according to the legislation of the countries and the international guides taken as a basis while preparing these legislations. Site management is included in the legislation of the Republic of Turkey in 2004 with Law No. 5226 on the Protection of Cultural and Natural Assets and the Law on Amending Various Laws. Regulation No. 26006 on the Establishment and Duties of the Site Management and the Monuments Board and the Procedures and Principles Regarding the Determination of the Management Areas, based on this regulation, entered into force in 2005. In the next period, some amendments were made to the Law on the Protection of Cultural and Natural Heritage and Regulation No. 26006. The aforementioned regulations and amendments are evaluated in the context of being the gains of the experiences gained in the execution process of the legislation. The regulation and amendment made in 2021 with Regulation No. 31435 are one of them. The problem of the study is to evaluate whether the legal framework for the creation of national management plans and the management of these areas in Turkey is in harmony with international guidelines. In this study, the primary objective is to evaluate the language unity and terminology compatibility of the current area management regulation, primarily with Law No. 2863 on the Protection of Cultural and Natural Assets and other laws, regulations, and policy decisions. Afterward, it is aimed to evaluate its compatibility with the issues regarding the administrative framework envisaged in international guides. For this purpose, legislative texts related to field management in the preservation legislation of the Republic of Turkey and international guides constitute the scope of the study. As a result of the study, various suggestions are made to Regulation No. 26006 in the context of international guidelines.

Anahtar Kelime: Site management management plan Regulation no 31435 preservation integrated protection policies legal framework.

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aghayeva, N. ve Mehemmedova Burnak, T. (2017). Basic Tendencies and Modern Aspects of Urbanization. Ecology, Planning and Design (ed. Irina Koleva,Ülkü Duman Yüksel ve Lahcen Benaabidate). ISBN 978-954-07-4270-0. St. Kliment Ohridski University Press. Sofia . 2017
Akalın, Ş.H. (haz.). (2010). Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları. Ankara.
Altan, P. (2019). Site Management In Conservation Areas: A Case Study of Pergamon. Yüksek lisans tezi. İzmir Institute of Technology. City Planning. İzmir.
Arslan, N.T. (2010). Klasik - Neo Klasik Dönüşüm Süreci: “Yeni Kamu Yönetimi”. Cumhuriyet Universitesi Journal of Economics & Administrative Sciences (JEAS). Cilt 11, Sayı 2, 2010. Sf 21-38.
Aygün, H.M. (2011). Kültürel Mirası Korumada Katılımcılık. Vakıflar Dergisi. Haziran 2011 - Sayı 35. Sf 191-213.
Belli, A. (2017). Türk Yerel Yönetim Sisteminin Yerellik İlkesi Açısından Değerlendirilmesi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 12/3, sf. 75-92 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11348
Borrini, G., Dudley, N., Jaeger, T., Lassen, B., Broome, N.P., Phillips, A. ve Sandwith, T. (2013). Governance of Protected Areas - from understanding to action. IUCN (International Union for Conservation of Nature), İsviçre.
Çolak, N.İ. (2011). Alan Yönetiminin Hukuki Boyutu. Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi. Sayı: 108, Şubat 2011. Sf 1-14-
Demirol Duyar, D. (2018). Fayol ve Gulick’ten Günümüze Yönetim Fonksiyonlarının Dönüşümü Üzerine Bir Değerlendirme. Journal of Political Administrative and Local Studies. Volume 1, Issue 2, sf. 75 - 92, 20.09.2018.
Dudley, N. (Editor) (2008). Guidelines for Applying Protected Area Management Categories. IUCN (International Union for Conservation of Nature), İsviçre.
Eraslan, Ş. (2021). Dünya Miras Alanlarında Yönetim Planları: Türkiye Örneği. International Journal of Arts & Social Studies (ASSTUDIES) Dergisi. ISSN: 2667-436X / Dönem / Cilt: 4 / Sayı: 6. Sf 32-48.
Eurosite. (1999). Eurosite Management Planning Guidance. Canterbury. İngiltere Feilden, B.M. ve Jokilehto, J. (1998). Management Guidelines for World Cultural Heritage Sites. ICCROM - International Centre for the Study of the Preservation and Restoration of Cultural Property, Roma, İtalya.
Genç, F.N. (2010). Yeni Kamu Hizmeti Yaklaşımı. Türk İdare Dergisi, Sayı 466, s.145- 159.
Gümüş, E. (2021). Kültürel Miras Alanlarında Yönetim: Aydın Priene Örneği. Yüksek Lisans Tezi. T.C. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
Güner Toprak, E. (2021). Başarabiliriz-Demokratik Bir Anayasa Önerisi. Doğan Kitap, İstanbul.
ICOMOS. (1990). Charter for the Protection and Management of the Archaeological Heritage.
Keleş, R. (1998). Kentbilim Terimleri Sözlüğü. İmge Kitabevi, Ankara. 2. Baskı.
Kurt, S. ve Taş, H.Y. (2015). Sivil Toplum Örgütlerinde Profesyonel Ve Gönüllü Çalışma İlişkileri: Tehditler ve Fırsatlar. Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi. Cilt: 4, Yıl: 4, Sayı: 8 (2015/1). sf: 199-214.
Ndosi, O.M. (1992). Preparing Management Plans for Protected Areas. Management Protected Areas in Africa: Report From A Workshop On Protected Area Management in Africa, Mweka, Tanzania. (der. Walter J. Lusigi). UNESCO World Heritage Fund, Paris, Fransa.
Öksüz Kuşçuoğlu, G. (2019). Tarihi Çevrelerde Alan Yönetiminin Sürdürülebilirliği. Yüksek Lisans Tezi. T.C. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
T.C. Resmi Gazete. (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. T.C. Resmi Gazete: 17863 (Mükerrer), 9 Kasım 1982.
T.C. Resmi Gazete. (1983). 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu. T.C. Resmi Gazete: 18113, 27 Temmuz 1983.
T.C. Resmi Gazete. (1992). Milletlerarası Andlaşma - Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı. T.C. Resmi Gazete: 21364, 3 Ekim 1992.
T.C. Resmi Gazete. (2004). 5226 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. T.C. Resmi Gazete: 25535, 27 Temmuz 2004.
T.C. Resmi Gazete. (2005). Alan Yönetimi ile Anıt Eser Kurulunun Kuruluş ve Görevleri ile Yönetim Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik. T.C. Resmi Gazete: 26006, 27 Kasım 2005.
T.C. Resmi Gazete. (2006). Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. T.C. Resmi Gazete: 26083, 17 Şubat 2006.
T.C. Resmi Gazete. (2011). 648 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname. T.C. Resmi Gazete: 28028, 17 Ağustos 2011.
T.C. Resmi Gazete. (2016). 6745 sayılı Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. T.C. Resmi Gazete: 29824, 7 Eylül 2016.
T.C. Resmi Gazete. (2021). Alan Yönetimi ile Anıt Eser Kurulunun Kuruluş ve Görevleri ile Yönetim Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. T.C. Resmi Gazete: 31435, 26 Mart 2021.
Thomas, L. ve Middleton, J. (2003). Guidelines for Management Planning of Protected Areas - Best Practice Protected Area Guidelines Series No. 10 (ed. Adrian Phillips). IUCN – The World Conservation Union.
Ulusan, E. (2016). Türkiye’de Kültürel Miras Alanlarında Yönetim Planlaması Deneyimi. İdealkent Dergisi. ISSN: 1307-9905. Sayı Issue 19, Cilt Volume 7, Mayıs May 2016, 372- 401.
UNESCO. (1972). Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage - English text (Adopted by the General Conference at its seventeenth session Paris, 16 november 1972). United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation.
UNESCO. (2005). Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organsation Intergovernmental Committee for the Protection of the World Cultural and Natural Heritage - World Herıtage Centre. WHC. 05/2. 2 Şubat 2005.
UNESCO. (2013). Managing Cultural World Heritage. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, Fransa.
Ünver, H. ve Alptekin, O. (2017). Alan Yönetimi Konusunda Uygulamada Görülen Eksiklikler: Türkiye Örneği. 1st International Turkish World Engineering and Science Congress in Antalya, December 7-10, 2017, Turkey. Sf: 1144-1151.
Yıldırım, T., Yasin, M., Kaman, N., Özdemir, H.E., Üstün, G., Okay Tekinsoy, Ö. (2018). İdare Hukuku. (ed. Turan Yıldırım). Güncelleştirilmiş 7. Baskı. On İki Levha Yayıncılık. İstanbul.
Young, C. ve Young, B. (1993). Park Planning: A Training Manual (Instructors Guide). College of African Wildlife Management, Mweka, Tanzania.
Genel ağ kaynakları
URL-1. (2022). Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme. UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. https://www.unesco.org.tr/Pages/161/177 (erişim tarihi: 12 Mayıs 2022).
URL-2. (2022). The Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention. UNESCO World Heritage Convention. https://whc.unesco.org/en/guidelines/ (erişim tarihi: 12 Mayıs 2022).
URL-3. (2019). Eurosite Management Planning Guidance (1999 & 2005). Eurosite. https://mpg.eurosite.org/management-toolkit/existing-management-guidance/eurosite- management-planning-guidance-1999-2005/ (erişim tarihi: 12 Mayıs 2022).
URL-4. (2022). UNESCO Dünya Mirası. UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. https://www.unesco.org.tr/Pages/149/44 (erişim tarihi: 12 Mayıs 2022).
URL-5. (2022). The Criteria for Selection. UNESCO World Heritage Convention. https://whc.unesco.org/en/criteria/ (erişim tarihi: 12 Mayıs 2022).
URL-6. (1999). (658 nolu İlke Kararı) Arkeolojik Sitler, Koruma ve Kullanma Koşulları. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı. https://teftis.ktb.gov.tr/TR- 13917/658-nolu-ilke-karari-arkeolojik-sitler-koruma-ve-kullan-.html (erişim tarihi: 12 Mayıs 2022).
URL-7. (2017). (681 nolu İlke Kararı) Kentsel Sitler, Koruma ve Kullanma Koşulları.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı. https://teftis.ktb.gov.tr/TR- 263828/681-nolu-ilke-karari-kentsel-sitler-koruma-ve-kullanma-.html (erişim tarihi: 12 Mayıs 2022).
URL-8. (2022). Ulusal Yönetim Planları. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-204384/ulusal- yonetim-planlari.html (erişim tarihi: 12 Mayıs 2022).

APA	Ünver H (2023). Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi. , 115 - 142.
Chicago	Ünver Hasan Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi. (2023): 115 - 142.
MLA	Ünver Hasan Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi. , 2023, ss.115 - 142.
AMA	Ünver H Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi. . 2023; 115 - 142.
Vancouver	Ünver H Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi. . 2023; 115 - 142.
IEEE	Ünver H "Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi." , ss.115 - 142, 2023.
ISNAD	Ünver, Hasan. "Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi". (2023), 115-142.

APA	Ünver H (2023). Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler, 32(1), 115 - 142.
Chicago	Ünver Hasan Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler 32, no.1 (2023): 115 - 142.
MLA	Ünver Hasan Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler, vol.32, no.1, 2023, ss.115 - 142.
AMA	Ünver H Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler. 2023; 32(1): 115 - 142.
Vancouver	Ünver H Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler. 2023; 32(1): 115 - 142.
IEEE	Ünver H "Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi." Çağdaş Yerel Yönetimler, 32, ss.115 - 142, 2023.
ISNAD	Ünver, Hasan. "Taşınmaz Kültür Varlıklarının Sürdürülebilir Korunmasında Alan Yönetiminin Değişen Mevzuat Bağlamındaki Durumunun Bir Değerlendirmesi". Çağdaş Yerel Yönetimler 32/1 (2023), 115-142.