ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I
Yıl: 2023 Cilt: 10 Sayı: 26 Sayfa Aralığı: 25 - 55 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17822/omad.2023.233 İndeks Tarihi: 22-03-2023
ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I
Öz: XVI. yy., Osmanlı Devleti’nin gelişip güçlenmesine paralel olarak klasik Türk edebiyatının da kendi orijinalitesini yakaladığı ve Fuzûlî (ö. 963 / 1556) ile Bâkî (ö. 1008 / 1600) gibi zirve şahsiyetleri yetiştirdiği dönemdir. Bu devirde özellikle Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566) devri devletin zirve dönemi olduğu kadar Türk-İslam medeniyetinin dolayısıyla edebiyatının da altın çağı olarak vasfedilebilir. Kanuni Sultan Süleyman dönemi edebiyatı çalışmaları arasında sayılabilecek bu çalışma da T.C. Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivi kayıtlarına dayanarak padişaha sunulmuş bazı manzumeleri ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. XVI. yy. itibarıyla klasik Türk edebiyatı kaynaklarında adına rastlanmayan veya çeşitli kaynaklarda biyografik bilgileri ve eserleri günümüze ulaşsa da sultana sunduğu manzumeleri şu ana kadar bilinmeyen şairler ve şiirleri çalışmanın ana eksenini oluşturmaktadır. Arşiv kayıtlarında yer alsa da divan veyahut farklı edebî ürünlerle bugüne kadar ilim âlemine sunulmuş manzumeler ise çalışmada kapsam dışı bırakılmıştır. Yine kayıtlarda yer alan şiirler ve bunların değerlendirmelerinin bir makale hacmini aşmasından dolayı makalenin iki bölüm hâlinde tertip edilme ihtiyacı doğmuştur. Çalışmanın bu ilk bölümünde her birisi XVI. yy.da yaşamış ve padişaha çeşitli vesilelerle şiirlerini sunmuş olan ‘Andelîbî, Binâyî, Me’âlî, Nevâlî, Nezîhî, Tâcîzâde Sa‘dî Çelebi, Refîkî ve Edirneli Yakînî’nin çoğu methiye türündeki manzumeleri ilk defa ilim âlemine sunulmuş olacaktır.
Anahtar Kelime: Some Turkish Manzumes That Had Been Presented to Suleiman The Magnificent According To Archival Documents-I
Öz: 16th century was an era that parallel to cementation of Ottoman Empire, classical Turkish literature cought its own orginality and breed of illioustrious figures such as Fuzuli (d. 963 / 1556) and Baki (d. 1008 / 1600). In this era especially reign of Sultan Suleiman the Magnificient, was the golden age of the empire as it was the golden age of Turkish-Islamic civilazition and literature. This study which can be considered as a literature studies of Suleiman the Magnificient era, aims to unearth the manzumes that had been presented to sultan according to T.C. State Archives Ottoman Archivies. The main axis of this study are the poets, who were unknown in the 16th century Turkish literature sources. Even though some biographical data and information about their work are avaible in various sources, their manzumes that had been prestented to sultan were unknown. Even though they were recorded in archive records manzumes that had been prestented to scholarly world by Divans or other literal works are not included to this study. Also this study divided into a two parts as the poems and their evaluation exceeds to scope of an article. In the first part of our study eulogistic manzumes of ‘Andelîbî, Binâyî, Me’âlî, Nevâlî, Nezîhî, Tâcîzâde Sa‘dî Çelebi, Refîkî and Yakînî of Edirne, will be presented to scholarly world for the first time.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Afyoncu, Erhan (ed.), Venedik Elçilerinin Raporlarına Göre Kanuni ve Şehzâde Mustafa, Çev. Pınar Gökpar, İstanbul: Yeditepe Yay., 2012.
- Ak, Coşkun, Muhibbî Divanı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay., 1987.
- Ambros, Edith, Candid Penstrokes The Lyrics of Meâlî, an Ottoman Poet of the 16th. Century, Berlin: K. Schwarz, 1982.
- Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu‘arâ, Haz. Filiz Kılıç, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı E-Kitap Yayımı, 2008.
- Bağdatlı Ahdî, Gülşen-i Şu‘arâ, Haz. Süleyman Solmaz, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı E-Kitap Yayımı, tarihsiz.
- Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu‘arâ, Haz. Aysun Sungurhan, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı E-Kitap Yayımı, 2017.
- Celâlzâde Mustafa Çelebi, Tabakatü’l-Memâlik ve Derecâtü’l-Mesâlik, Haz. Ayhan Yılmaz, İstanbul: Kariyer Yay., 2011.
- Civelek, Nuray Kınay, “16. Yüzyıl Şairlerinden Binâyî ve Şiirleri”, Zamana Yazılar, Ankara: İKSAD Yay., 2022, 41-64.
- Çelik, Büşra Vural, “Hayâlî Bey Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin-Dil İçi Çeviri)”, Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi, 2021.
- Erünsal, İsmail E., “Tâcî-zâde Sa‘dî Çelebi”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2020, erişim tarihi: 12.01.2023, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tacizade-sadi-celebi
- Erünsal, İsmail, “Kanuni Sultan Süleyman Devrine Ait Bir İn’âmât Defteri”, Türk Edebiyatı Tarihinin Arşiv Kaynakları, Cambridge: Harvard University Press, 2008, 101-124.
- Gedik, Nusret, “Arşiv Belgelerine Göre Türkçe Yazılmış II. Bayezid Medhiyeleri”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 24/48, (2022), 153-224.
- Gedik, Nusret, “Fehmî (ö. XVI. yy.?) ve Rodos Fetih-nâmesi”, TÜRÜK, 10/31, (2022), 246-262, 22 Ocak 2023, http://www.turukdergisi.com/
- Gök, İlhan, “Atatürk Kitaplığı M.C. O.71 Numaralı 909-933/1503-1527 Tarihli İn‘âmât Defteri (Transkripsiyon-Değerlendirme)”, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2014.
- Hüseyin Hüsameddin, Amasya Tarihi C. III, İstanbul 1925.
- İsen, Mustafa, “Me’âlî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2020, erişim tarihi: 22.01.2023, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/meali
- İshakoğlu, Ömer, “Tâcizâde Sa‘dî Çelebi ve Semâ‘î Müennes Kasidesi”, Şarkiyat Mecmuası, 12, (2008), 59-69.
- İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, C. II, Ankara: TTK Yay. Tarihsiz.
- Karahan, Abdülkadir, Figani ve Divançesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.,1966.
- Kartal, Ahmet, “Yavuz Sultan Selim Dönemi Kültür Edebiyatı”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 20/40, (2019), 186-266.
- Kâtip Çelebi, Keşf-el-Zunûn, Haz. Şerafettin Yaltkaya, Kilisli Rifat Bilge, C. II, İstanbul: MEB Yay. 1971.
- Kılıç, Filiz, “Yakînî Hüseyin Çelebi”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2020, erişim tarihi:12.01.2023, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/yakini-huseyin-celebi
- Kılıç, Muzaffer, “Akhisarlı Nevâlî ve Duânâmesi”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 15/29, (2022), 915-934.
- Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu‘arâ, Haz. Aysun Sungurhan, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı E-Kitap Yayımı, 2017.
- Köksal, M. Fatih “Nevâlî, Nasûh, Nasûh Efendi”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2020, erişim tarihi: 12.01.2023, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nevali-nasuh-nasuhi-efendi
- Köksal, M. Fatih, “Refîkî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2020, erişim tarihi: 12.01.2023, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/refiki
- Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu‘arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ, Haz. Rıdvan Canım, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı E-Kitap Yayımı, 2018.
- Lugal, Necati, Erzi, Adnan, Tâcizâde Sa‘dî Çelebi Mecmuası, (stanbul: İstanbul Fethi Derneği Enstitüsü Yay., 1956.
- Müstakimzâde Süleyman Sadettin Efendi, Tuhfe-i Hattatîn, İstanbul, 1928.
- Nev‘î-zâde ‘Atâyî, Hadâ’iku’l-Hakâ’ik Fî Tekmileti’ş-Şakâ’ik, Haz. Suat Donuk, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay. 2017.
- Peçevî İbrahim Efendi, Peçevî Tarihi, Haz. Bekir Sıtkı Baykal, C. I, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay., 1999.
- Pervâne Beg, Pervâne Bey Mecmuası, Haz.: Kamil Ali Gıynaş Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı E-Kitap Yayımı, 2017.
- Riyâzî, Riyâzü’ş-Şu‘arâ, Haz. Namık Açıkgöz, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı E-Kitap Yayımı, 2017.
- Sağır, Yusuf, “Vakfiyelerine ve Belgelere Göre Şehzâde Mehmet Vakıfları”, Uluslararası Sosyal Araştırmaları Dergisi, 9/43, (2016), 921-938.
- Sehî Beg, Heşt Bihişt, Haz. Halûk İpekten vd., Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı E-Kitap Yayımı, 2017.
- Taş, Hakan, Me’âlî Dîvân [İnceleme-Metin-Çeviri-Açıklamalar], .Cambridge: Harvard University Press, 2021.
- Taşköprülüzâde Ahmed Efendi, Eş-Şakâ’iku’n-Nu‘mâniyye Fî Ulemâi’d-Devleti’l-Osmâniyye, Haz. Muhammet Hekimoğlu, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay., 2019.
- Uluçay, Çağatay, “Kanuni Sultan Süleyman ve Ailesi İle İlgili Bazı Notlar ve Vesikalar”, Kanunî Armağanı, Ankara: TTK Yay., 2001.
- Yekbaş, Hakan, Sebzî Divanı, Ankara: Akçağ Yay., 2016.
- Yücer, Elif, “Sırru’l-Esrâr Literatürü ve Nevâlî’nin Sırru’l-Esrâr Tercümesi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi 2019.
- Zülfe, Ömer, “Yakînî [ö. 1568]: Dîvân Tenkitli Metin-Tetkik-Dizin”, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2004.
| APA | Gedik N (2023). ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I. , 25 - 55. 10.17822/omad.2023.233 |
| Chicago | Gedik Nusret ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I. (2023): 25 - 55. 10.17822/omad.2023.233 |
| MLA | Gedik Nusret ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I. , 2023, ss.25 - 55. 10.17822/omad.2023.233 |
| AMA | Gedik N ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I. . 2023; 25 - 55. 10.17822/omad.2023.233 |
| Vancouver | Gedik N ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I. . 2023; 25 - 55. 10.17822/omad.2023.233 |
| IEEE | Gedik N "ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I." , ss.25 - 55, 2023. 10.17822/omad.2023.233 |
| ISNAD | Gedik, Nusret. "ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I". (2023), 25-55. https://doi.org/10.17822/omad.2023.233 |
| APA | Gedik N (2023). ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 10(26), 25 - 55. 10.17822/omad.2023.233 |
| Chicago | Gedik Nusret ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi 10, no.26 (2023): 25 - 55. 10.17822/omad.2023.233 |
| MLA | Gedik Nusret ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, vol.10, no.26, 2023, ss.25 - 55. 10.17822/omad.2023.233 |
| AMA | Gedik N ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi. 2023; 10(26): 25 - 55. 10.17822/omad.2023.233 |
| Vancouver | Gedik N ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi. 2023; 10(26): 25 - 55. 10.17822/omad.2023.233 |
| IEEE | Gedik N "ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I." Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 10, ss.25 - 55, 2023. 10.17822/omad.2023.233 |
| ISNAD | Gedik, Nusret. "ARŞİV BELGELERİNE GÖRE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A SUNULMUŞ BAZI TÜRKÇE MANZUMELER-I". Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi 10/26 (2023), 25-55. https://doi.org/10.17822/omad.2023.233 |
