Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması
Yıl: 2023 Cilt: 38 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1403 - 1416 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17341/gazimmfd.992628 İndeks Tarihi: 23-03-2023
Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması
Öz: Günümüzde, sosyal ve modern yaşamın getirisi olan, perakende sektöründe önemli yere sahip olan alışveriş merkezi sayıları her geçen gün artmaktadır. Bu durum yönetimleri, çeşitli ve yenilikçi arayışlara yöneltmektedir. Alışveriş merkezlerinin mevcut performanslarının analiz edilmesi ve uygun çözümler sunulması da bu arayışlara çözüm niteliğindedir. Son zamanlarda ortaya çıkan bu ihtiyaçtan yola çıkarak, alışveriş merkezlerinin performans değerlendirmesine katkı sunması amacıyla bu çalışmada alışveriş merkezleri için bir performans indeks ölçüm modeli geliştirilmiştir. Önerilen performans indeks modelinde, 6 ana kriter ve 135 alt kriter belirlenmiştir. AVM Performans kriterlerinin ve AVM’lerin performanslarının incelenmesi aşamasında, AHP ve PROMETHEE yöntemleri tercih edilmiştir. Sonuçların analizinde ise, SWOT analizi ve radar diyagram analizi olmak üzere 2 yöntemle karşılaştırmalı değerlendirilmiştir. Geliştirilen modelin uygulama aşamasında, araştırmanın örneklemi Türkiye’de İstanbul ilindeki alışveriş merkezlerine uygulanmıştır. Çalışma, alışveriş merkezlerinin performansını değerlendirmek için yeni bir model sunma açısından literatürde kapsamlı ilk çalışmadır. Önerilen model ve geliştirilen çözüm önerileri ile birlikte perakende sektöründe rekabet avantajı elde edilmesi ve sektöre olumlu katkı sağlaması umulmaktadır.
Anahtar Kelime: Proposal of index model in performance measurement: Shopping mall application
Öz: Today, the number of shopping malls, which have an important place in the retail sector, which is the return of social and modern life, is increasing day by day. This situation leads the administrations to various and innovative searches. Analyzing the current performances of shopping centers and offering appropriate solutions are also a solution to these pursuits. Due to this newly emerged need and, in order to contribute to the development and performance measurement of shopping centers, in this study, a performance index measurement model is developed for shopping malls. In the proposed performance index model, 6 main criteria and 135 sub-criteria were determined. In order to evaluate the performance criteria and the performance of the shopping malls, Analytic Hierarchy Process (AHP) and Preference Ranking Organization Method for Enrichment Evaluation (PROMETHEE) methods were preferred. In the application phase of the developed model, the sample of the research was applied to four shopping malls in Istanbul. The analysis of the results, were evaluated comparatively with 2 methods namely SWOT analysis and radar diagram analysis. A far as we know, this study presents, a new and comprehensive model for evaluating the performance of shopping malls first time in the literature. It is hoped that, with the proposed model and proposed solutions, competitive advantage in the retail sector will be achieved and will make a positive contribution to the sector.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 1. Nebati, E.E., Ekmekçi, İ., Tarihten günümüze alışveriş merkezlerinin değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 389-406, 2018.
- 2. Nebati E. E, ve Ekmekçi İ., A proposal of novel performance criterias development for shopping malls, Politeknik Dergisi, 22 (2), 495- 507, 2019.
- 3. Nebati E. E, Ekmekçi İ., A study on shopping malls performance criterias analysis using AHP method, Politeknik Dergisi, 23 (1), 85- 95, 2020.
- 4. Tüzemen, A., Özdağoğlu, A., Doktora öğrencilerinin eş seçiminde önem verdikleri kriterlerin analitik hiyerarşi süreci yöntemi ile belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21 (1), 215-232, 2007.
- 5. Yurdakul M., İç Y., Development of a performance measurement system for manufacturıng fırms by takıng practıces and success condıtıons as crıterıa, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 14 (1), 73-90, 1999.
- 6. Yıldırım, B. F. ve Önder, E., İşletmeciler, mühendisler ve yöneticiler için operasyonel, yönetsel ve stratejik problemlerin çözümünde çok kriterli karar verme yöntemleri. Dora Yayınları, Bursa, 2018.
- 7. Bedir, N., Eren, T. AHP-PROMETHEE Yöntemleri entegrasyonu ile personel seçim problemi: perakende sektöründe bir uygulama. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 4 (4), 46-58, 2016.
- 8. Yılmaz B., Dağdeviren M., Comparatıve analysıs of promethee and fuzzy promethee methods ın equıpment selectıon problem, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 25 (4), 811- 826, 2010.
- 9. Dağdeviren M., Eraslan E., Supplıer selectıon usıng promethee sequencıng method, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 23 (1), 69-75, 2008.
- 10. Dağdeviren, M. Decision making in equipment selection: An integrated approach with AHP and PROMETHEE. Journal of intelligent manufacturing, 19 (4), 397-406, 2008.
- 11. Goumas, M., Lyg erou, V., An extension of the PROMETHEE method for decision making in fuzzy environment: Ranking of alternative energy exploitation projects. European Journal of Operational Research, 123 (3), 606-613, 2000.
- 12. Mohammadi Seif Abad, P., Pazira, E., Masih Abadi, M. H., Abdinezhad, P., Application AHP-PROMETHEE technic for landfill site selection on based assessment of aquifers vulnerability to pollution. Iranian Journal of Science and Technology, Transactions of Civil Engineering, 45 (2), 1011-1030, 2021.
- 13. Reynolds, K. E., Ganesh J., Luckett M., Traditional malls vs. factory outlets: comparing shopper typologies and ımplications for retail strategy, Journal of Business Research, 55 (9), 687–96, 2002.
- 14. İbicioğlu, H., Alışveriş merkezleri: demografik etkenler ve tüketici tutumlarının incelenmesine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 10 (1), 43-55, 2005.
- 15. Yıldırım, T., İstanbul’da bulunan alışveriş merkezlerinin gelişim- değişim süreçleri ve tasarım kriterlerinin karşılaştırmalı analizi, Yüksek lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2010.
- 16. Shang, Y., Li, B., Baldwin, A.N., Ding, Y., Yu, W., Cheng, L., Investigation of ındoor air quality in shopping malls during summer in Western China using subjective survey and field measurement. building and environment, 108, 1–11, 2016.
- 17. El-Abda, W., Kamel, B., Afifya, M., Dorraa, M., Assessment of skylight design configurations on daylighting performance in shopping malls: a case study,” Solar Energy, 170, 358–368, 2018.
- 18. Gümüş, M. G., Balta, M. Ö., Durduran, S. S., Coğrafi bilgi sistemlerine dayalı çok kriterli karar verme teknikleri ile alişveriş merkezi kuruluş yeri seçimi: Niğde örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8 (1), 134-146, 2019.
- 19. Bloch, P. H., Ridgway, N. M., Dawson, S. A. The shopping mall as consumer habitat. Journal of retailing, 70(1), 23-42, 1994.
- 20. Yavuz, S., Deveci, M. Bulanık TOPSIS ve Bulanık VIKOR yöntemleriyle alışveriş merkezi kuruluş yeri seçimi ve bir uygulama. Ege Academic Review, 14 (3), 2014.
- 21. Can, G. F., Kılıç, D. E., A Task-Based fuzzy ıntegrated mcdm approach for shopping mall selection considering universal design criteria. Soft Computing, 22, 7377–7397, 2018.
- 22. İldeş, E., Taşdemir, F. D., Umaroğulları, F., İç mekân konfor şartlarının AVM (Alışveriş Merkezi) çalışanları üzerindeki etkileri. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9 (3), 406-429, 2021.
- 23. Theodorou, S., Florides, G., Tassou, S., The use of multiple criteria decision making methodologies for the promotion of RES through funding schemes in Cyprus, A review. Energy Policy, 38, 7783–7792, 2010.
- 24. Turcksin, L., Bernardini, A., Macharis, C.A., Combined AHP- PROMETHEE approach for selecting the most appropriate policy scenario to stimulate a clean vehicle fleet. Procedia Social and Behavioral Sciences, 20, 954–965,2011.
- 25. Ömürbek, N., Karaatlı, M., Eren, H., Şanlı, B., AHP temelli PROMETHEE sıralama yöntemi ile hafif ticari araç seçimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (4), 47-64, 2014.
- 26. Yerlikaya M. A., Arıkan F., Constructing the performance effectiveness order of SME supports programmes via Promethee and Oreste techniques, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 31 (4), 1007-1016, 2016.
- 27. Turgut, Z. N., Danışan, T., Eren, T., Spor yapanlar için en uygun akıllı saatin AHP ve PROMETHEE yöntemleri ile seçimi, Uluslararası Beden Eğitimi Spor ve Teknolojileri Dergisi, 1 (2), 1-11, 2020.
- 28. Arıkan F., Küçükçe Y.S., A supplıer selectıon-evaluatıon problem for the purchase actıon and ıts solutıon, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 27 (2), 255-264, 2012.
- 29. Öztürk, S., Determining management strategies for the Sarikum nature protection area. environmental monitoring and assessment, 187 (3), 1-9, 2015.
- 30. Sevim, E., Türkiye’de medikal turizmin SWOT- AAS ile incelenmesi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2019.
- 31. Nebati, E., Alışveriş merkezlerinin ÇKKV yöntemleri ile performanslarının ölçülmesi: yazın incelemesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (1), 72-94, 2020.
- 32. Durdudiler, M., Perakende sektöründe tedarikçi performans değerlemesinde AHP ve Bulanık AHP Uygulaması, Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi, Yıldı Teknik Üniversitesi, İstanbul, 2006.
- 33. Ersoy, N., Çok kriterli karar verme metodları kullanılarak perakende sektöründe performans ölçümü. Ege Akademik Bakış, 17 (4), 539-551, 2017.
- 34. Osuna, E.E., Aranda, A., Combining SWOT and AHP techniques for strategic planning. Proceedings of ISAHP Vina del Mar, Chile, 2007.
- 35. Saluvan, M., Kaya, S., Hastanelerde Performans Ölçümü. Verimlilik Dergisi, (4), 2010.
- 36. Işık, Z., İnşaat sektöründe performans ölçümü için kavramsal bir model, Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, 2009.
- 37. Erdemir N., Öztürk F., Kaya G.K. Integrated decision support model for performance evaluation of public staff: using AHP and fuzzy TOPSIS, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 37 (4), 1809-1822, 2022.
- 38. Wickramasinghe, V., Takano, S., Application of combined SWOT and analytic hierarchy process (AHP) for tourism revival strategic marketing planning: a case of sri lanka tourism.. Journal of the Eastern Asia Society for Transportation Studies, 8, 954-969, 2010.
- 39. Tokpunar, İ., Tedarik zinciri yönetiminde talep tahmin doğruluğunu arttırmak için radar diyagramının kullanımı., Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, 2014.
- 40. Erkip, F., Özüduru, B., Retail development in Turkey: an Account after two decades of shopping malls in the urban scene, Progress in Planning, 102, 1-33, 2015.
- 41. Ediger, V.Ş., National energy report of Turkey: energy situation, challenges and policies for sustainable development. AASA Beijing Workshop on Sustainable Energy Development in Asia 2008 Beijing, Inter Academy Council, 2008.
APA | nebati e, ekmekci i, Basligil H (2023). Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması. , 1403 - 1416. 10.17341/gazimmfd.992628 |
Chicago | nebati emine elif,ekmekci ismail,Basligil Huseyin Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması. (2023): 1403 - 1416. 10.17341/gazimmfd.992628 |
MLA | nebati emine elif,ekmekci ismail,Basligil Huseyin Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması. , 2023, ss.1403 - 1416. 10.17341/gazimmfd.992628 |
AMA | nebati e,ekmekci i,Basligil H Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması. . 2023; 1403 - 1416. 10.17341/gazimmfd.992628 |
Vancouver | nebati e,ekmekci i,Basligil H Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması. . 2023; 1403 - 1416. 10.17341/gazimmfd.992628 |
IEEE | nebati e,ekmekci i,Basligil H "Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması." , ss.1403 - 1416, 2023. 10.17341/gazimmfd.992628 |
ISNAD | nebati, emine elif vd. "Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması". (2023), 1403-1416. https://doi.org/10.17341/gazimmfd.992628 |
APA | nebati e, ekmekci i, Basligil H (2023). Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 38(3), 1403 - 1416. 10.17341/gazimmfd.992628 |
Chicago | nebati emine elif,ekmekci ismail,Basligil Huseyin Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi 38, no.3 (2023): 1403 - 1416. 10.17341/gazimmfd.992628 |
MLA | nebati emine elif,ekmekci ismail,Basligil Huseyin Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, vol.38, no.3, 2023, ss.1403 - 1416. 10.17341/gazimmfd.992628 |
AMA | nebati e,ekmekci i,Basligil H Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2023; 38(3): 1403 - 1416. 10.17341/gazimmfd.992628 |
Vancouver | nebati e,ekmekci i,Basligil H Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2023; 38(3): 1403 - 1416. 10.17341/gazimmfd.992628 |
IEEE | nebati e,ekmekci i,Basligil H "Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması." Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 38, ss.1403 - 1416, 2023. 10.17341/gazimmfd.992628 |
ISNAD | nebati, emine elif vd. "Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması". Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi 38/3 (2023), 1403-1416. https://doi.org/10.17341/gazimmfd.992628 |