16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ

Yıl: 2022 Cilt: 9 Sayı: 25 Sayfa Aralığı: 453 - 462 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17822/omad.2022.222 İndeks Tarihi: 04-05-2023

16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ

Öz:
16. asırda Sultan II. Selim ile Şehzade Murad devrinde bir köle olarak yaşadığı bilinen Ûdî’nin hayatı hakkında elimizde çok sınırlı bilgiler bulunmaktadır. Kendisi hakkındaki bilgiler otobiyografik bir eser niteliği taşıyan Mâcerâ-yı Mâh mesnevisinde verdiği bilgilerden ibarettir. Manisa’da Şehzade Selim’in yanında bulunmuş olan Ûdî, sebebi tam olarak bilinmeyen bir durumundan dolayı Şehzade Selim’in gözünden düşmüş, görevinden uzaklaştırılmış ve itibarını kaybetmiştir. Yakın arkadaşlarından da beklediği dostluğu göremeyince Manisa’yı terk etmiş ve bir arkadaşıyla birlikte Kahire’ye giderek bir müddet orada kalmıştır. Ûdî, daha sonra Şehzade Bayezid’le savaşmak için kölelerini toplayan Şehzade Selim’in emriyle Manisa’ya dönmek için Kahire’den ayrılmış, Şam ve Halep’e uğramış, daha sonra Konya yolundan Manisa’ya dönmüştür. Ûdî’nin tespit edilmiş tek eseri, Sultan II. Selim ile Şehzade Murad’ı yani “mihr ile mâh”ı da vasfetmek arzusuyla II. Selim adına 1567-68’te tamamladığı ve başkahraman olan kendisinin başından geçen bir aşk macerasını anlattığı Mâcerâ-yı Mâh adlı eserdir. Ûdî’nin bu eseri, şairin hem sergüzeştini ortaya koyması hem de uğradığı ve kaldığı şehirlerin tasvirlerini yapması açısından oldukça kıymetlidir. Bu çalışmada, Manisa’ya girişinden itibaren Ûdî tarafından hayran kalınan Manisa’nın güzellikleri başta olmak üzere, Manisa’da kayıp saray olarak bilinen Şehzade Sarayı’nın, Sultan Camii’nin ve şehrin çeşitli yerlerinde bulunan gül bahçelerinin ne şekilde tasvir edildiği üzerinde durulacaktır. Böylece 16. asır Manisa’sının Ûdî’nin gözünden panoraması çizilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelime:

Manisa Descriptions In The Mâcerâ-yı Mâh Masnevis Of Ûdî, A Poet Of The 16th Century

Öz:
: In the 16th century, we have very limited information about the life of Ûdî, who is known to have lived as a slave during the reign of II. Selim and Prince Murad. The information about him consists of the information he gave in the masnavi of Mâcerâ-yı Mâh, which is an autobiographical work. Ûdî, who was with Prince Selim in Manisa, fell out of favor with Prince Selim because of an unknown reason, was dismissed from his duty and lost his reputation.When he could not see the friendship he expected from his close friends, he left Manisa and went to Cairo with a friend and stayed there for a while. Afterwards, Ûdî left Cairo to return to Manisa by the order of Prince Selim, who gathered his slaves to fight Prince Bayezid, stopped by Damascus and Aleppo, and then returned to Manisa via the Konya road. Ûdî, desiring to describe Sultan II. Selim and Prince Murad, that is, “mihr and mah”, the work, which he completed on behalf of Selim in 1567-68, is very valuable in terms of both revealing the poet's own adventure and depicting the cities he visited and stayed in. In this paper, it will be focused on how the beauties of Manisa, which has been admired by Ûdî since its entrance into Manisa, the palace of Prince Selim, the Sultan Mosque and the rose garden are depicted. Thus, it will be tried to draw a picture of 16th century Manisa from the eyes of Ûdî.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Atik Gürbüz, İncinur, “Mecmû‘a-i Letâ’if”, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, 2011.
  • Ayvazoğlu, Beşir, Güller Kitabı -Türk Çiçek Kültürü Üzerine Bir Deneme-, İstanbul: Ötüken Yay., 1992.
  • Batislam, Hanife Dilek, “Nâbî’nin Manisa Kasidesi”, Nâbî’ye Armağan Ölümünün 300. Yılında içinde, ed. Çetin Derdiyok-Dilek Batislam, Ankara: TDK Yay., 2016, 13-29.
  • Bruyn, Cornelis de, Reizen van Cornelis de Bruyn, Delft, 1698.
  • Cunbur, Müjgân, “Ûdî ve Mâcerâ-i Mâh Adlı Eseri”, Erdem I/1, (1985): 187-198.
  • Çelik, Büşra, “Derzi-zâde Ulvî ve Manisa Şehrengizi”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 19/39, (2018): 223-290, 12 Ağustos 2022, https://tkidergisi.com/
  • Doğan, Mehmet, “Manisa’da Sancakbeyliği Yapan Osmanlı Tahtının Bahtsızları”, Geçmişten Günümüze Manisa (Şehzade II. Mehmed ve Manisa Tarihi - Kültürü - Ekonomisi) içinde, Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Rektörlük Basımevi, 2018, C. I, 323-329.
  • Elbir, Bilal-Yılmaz, Esra, “Klâsik Edebiyata Yansıyan Yönüyle Manisa”, Geçmişten Günümüze Manisa (Şehzade II. Mehmed ve Manisa Tarihi - Kültürü - Ekonomisi) içinde, Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Rektörlük Basımevi, 2018, 1597-1606.
  • Emecen, Feridun, XVI. Asırda Manisa Kazası, Ankara: TTK Yay., 1989.
  • Emecen, Feridun, “Manisa”, İslâm Ansiklopedisi, Ankara: Diyanet Vakfı Yay., 2003, C. 27, 578.
  • Güzel, Eylem, “Seyahatname ve Gravürlerde Manisa”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 12/29, (2017), 287-308. erişim tarihi: 15 Ağustos 2022, https://turkishstudies.net/
  • İpekten, Haluk, Divan Edebiyatında Edebî Muhitler, Ankara: MEB Yay., 1996.
  • Kaplan, Mahmut, “Nâbî’nin Manisa Güzellemesi”, Hikmet Şairi Yûsuf Nâbî içinde, Ankara: Şanlıurfa Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay., 2012, 117-121.
  • Koyuncu, Fatih, “Divan Şairlerinin Gözüyle Manisa”, Prof. Dr. Mehmet Arslan’a Armağan içinde, ed. H. İbrahim Delice-Mehtap Erdoğan Taş-Hakan Yekbaş), Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Yay., 2019, 489-498.
  • Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha, “Ûdî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2020, erişim tarihi: 05.07.2022, http://tei yesevi.edu.tr/madde-detay/udi
  • Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha, Ûdî, Mâcerâ-yı Mâh, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., 2017, erişim tarihi: 05.07.2022, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195589/udi-macera-yi mah.html
  • Kutlar, Fatma Sabiha, Ûdî, Mâ-cerâ-yi Mâh, Ankara: Öncü Kitap Yay., 2005. Onay, Ahmet Talat, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, (haz. Cemal Kurnaz), İstanbul: MEB Yay., 2004.
  • Pala, İskender, Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yay., 2012.
  • Sönmez, Zeki, “Acem Ali”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yay., C. 1, 1988, 322.
  • Şentürk, Ahmet Atillâ, Osmanlı Şiiri Klavuzu, Ankara: Dün Bugün Yarın Yay., 2021.
  • Tığlı, Fatih, “Klâsik Türk Edebiyatında Şehrengizler ve Câmi‘î’nin Manisa Şehrengizi”, İÜ
  • Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 39/39, (2008): 229-248.
  • Uluçay, Çağatay, “Manisa, Selçuklu ve Osmanlı Dönemi”, İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1978, C.7., 292-293
  • Uluçay, M. Çağatay, Manisa Tarihi I, İstanbul: Resimli Ay Matbaası, 1939.
  • Uluçay, M. Çağatay, Manisadaki Sarây-i Âmire ve Şehzadeler Türbesi, İstanbul: Resimli Ay Matbaası, 1941.
  • Yazar, İlyas, “Necâtî Bey’in Gazellerinde Açan Çiçeklerin Sultanı ‘Gül’”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 4/8, (2009): 2371-2372, erişim tarihi: 20 Ağustos 2022, https://turkishstudies.net/
APA ÇALKA M (2022). 16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ. , 453 - 462. 10.17822/omad.2022.222
Chicago ÇALKA MEHMET SAIT 16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ. (2022): 453 - 462. 10.17822/omad.2022.222
MLA ÇALKA MEHMET SAIT 16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ. , 2022, ss.453 - 462. 10.17822/omad.2022.222
AMA ÇALKA M 16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ. . 2022; 453 - 462. 10.17822/omad.2022.222
Vancouver ÇALKA M 16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ. . 2022; 453 - 462. 10.17822/omad.2022.222
IEEE ÇALKA M "16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ." , ss.453 - 462, 2022. 10.17822/omad.2022.222
ISNAD ÇALKA, MEHMET SAIT. "16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ". (2022), 453-462. https://doi.org/10.17822/omad.2022.222
APA ÇALKA M (2022). 16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 9(25), 453 - 462. 10.17822/omad.2022.222
Chicago ÇALKA MEHMET SAIT 16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi 9, no.25 (2022): 453 - 462. 10.17822/omad.2022.222
MLA ÇALKA MEHMET SAIT 16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, vol.9, no.25, 2022, ss.453 - 462. 10.17822/omad.2022.222
AMA ÇALKA M 16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi. 2022; 9(25): 453 - 462. 10.17822/omad.2022.222
Vancouver ÇALKA M 16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi. 2022; 9(25): 453 - 462. 10.17822/omad.2022.222
IEEE ÇALKA M "16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ." Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 9, ss.453 - 462, 2022. 10.17822/omad.2022.222
ISNAD ÇALKA, MEHMET SAIT. "16. ASIR ŞAİRLERİNDEN ÛDÎ’NİN MÂCERÂ-YI MÂH MESNEVİSİNDE MANİSA TASVİRLERİ". Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi 9/25 (2022), 453-462. https://doi.org/10.17822/omad.2022.222