Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

Coban, Ahmet Yilmaz; ŞEŞEN, FATMA; Tekin, Salih

doi:10.25048/tudod.1245465

Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

Fatma ŞEŞEN, (Diyarbakır Dr. Abdullah Biroğul Kulp İlçe Devlet Hastanesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Diyarbakır, Türkiye)

Ahmet Yılmaz ÇOBAN, (Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Antalya, Türkiye)

Salih TEKİN (SBÜ Gazi Yaşargil Eğitim Araştırma Hastanesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Diyarbakır, Türkiye)

Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi

29 10

Yıl: 2023 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 17 - 29 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.25048/tudod.1245465 İndeks Tarihi: 08-06-2023

Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

Öz:

Amaç: Tip 2 diabetes mellituslu (T2DM) bireylerde diyet kalitesi hastalığın gelişmesi, ilerlemesi ve tedavisinde önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışma, T2DM’li bireylerin diyet kalitesi ve beslenme durumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Çalışmaya Diyarbakır ilindeki bir kamu hastanesinin Beslenme ve Diyet Polikliniği’ne başvuran 18-75 yaş aralığında, en az 6 ay önce diyabet tanısı alan 105 hasta dahil edilmiştir. Bireylere genel özelliklerini, beslenme alışkanlıklarını, fiziksel aktivite durumlarını, antropometrik ölçümlerini belirlemek amacıyla yüz yüze görüşme tekniği ile anket uygulanmıştır. Beslenme durumlarının tespiti için 24 saatlik besin tüketim kaydı ve besin tüketim sıklığı alınmıştır. Diyet kalitesi için Sağlıklı Yeme İndeksi -2015 (SYİ-2015) kullanılmıştır. Bulgular: Çalışmadaki 105 bireyin %25,7’si erkek, %74,3’ü kadındır (p>0,05). Toplam diyabet yaşı ortancası 3(1-5) yıldır. Bireylerin %78,1’inde diyabet dışında en az bir hastalık bulunmaktadır. Kadınların % 67,9’u erkeklerin %44,4’ü obezdir. Erkeklerin bel çevresi yüksek risk oranı %25,9 kadınların bel çevresi yüksek risk oranı %82,1’dir (p0,05). Diyet kalitesi ile protein, yağ, lif, karoten, tiamin, A vitamini, potasyum, magnezyum ve demir tüketimleri arasında anlamlı ilişki bulunmuştur (p

Anahtar Kelime: tip 2 diabetes mellitus diyet kalitesi beslenme durumu

Determining the Relationship Between Diet Quality and Nutritional Status in Individuals with Type 2 Diabetes

Öz:

Aim: Diet quality has an important place in the development and progression of the disease in individuals with type 2 diabetes mellitus (T2DM). This study was conducted to determine the relationship between diet quality and nutritional status of individuals with T2DM. Material and Methods: A total of 105 patients, aged between 18-75 years, who were diagnosed with diabetes at least 6 months ago, who applied to the Nutrition and Diet Polyclinic of a public hospital in Diyarbakır, were included in the study. In order to determine the general characteristics, nutritional habits, physical activity status, and anthropometric measurements of the individuals, a questionnaire was applied by face-to-face interview technique. In order to determine the nutritional status, 24-hour food consumption record and food consumption frequency were taken. Healthy Eating Index -2015 (HEI-2015) was used for diet quality. Results: Of the 105 individuals in the study, 25.7% were male and 74.3% were female (p>0.05). The median age of total diabetes is 3(1- 5) years. 78.1% of individuals have at least one disease other than diabetes. 67.9% of women and 44.4% of men are obese. The high risk Akderate of waist circumference of men is 25.9%, the rate of high risk of waist circumference of women is 82.1% (p0.05). A significant relationship was found between diet quality and consumption of protein, fat, fiber, carotene, thiamine, vitamin A, potassium, magnesium and iron (p

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. World Health Organization (WHO). Classification of diabetes mellitus, 2019. https://apps.who.int/iris/rest/ bitstreams/1233344/retrieve (Erişim Tarihi: 08.04.2023).
2. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Diabetes mellitus ve komplikasyonlarının tanı, tedavi ve izlem kılavuzu-2022. Ankara: Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Sayfa: Sayfa 15-16. https://file.temd.org.tr/Uploads/ publications/guides/documents/diabetes-mellitus_2022.pdf (Erişim Tarihi: 08.04.2023).
3. Laakso M. Biomarkers for type 2 diabetes. Molecular Metabolısm. 2019;27:139-146.
4. International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas, 10th Edition. Brussels, Belgium: International Diabetes Federation; 2021. https://diabetesatlas.org/idfawp/resourcefiles/ 2021/07/IDF_Atlas_10th_Edition_2021.pdf (Erişim Tarihi: 07.04.2023).
5. Satman I, Yilmaz T, Sengül A, Salman S, Salman F, Uygur S, Bastar I, Tütüncü Y, Sargin M, Dinççag N, Karsidag K, Kalaça S, Ozcan C, King H. Population-based study of diabetes and risk characteristics in Turkey. Diabetes Care. 2002; 25(9):1551- 1556.
6. Satman I, Omer B, Tutuncu Y, Kalaca S, Gedik S, Dinccag N, Karsidag K, Genc S, Telci A, Canbaz B, Turker F, Yilmaz T, Cakir B, Tuomilehto J; TURDEP-II Study Group. Twelveyear trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol. 2013;28(2):169- 180.
7. Beigrezaei S, Ghiasvand R, Feizi A, Iraj B. Relationship between dietary patterns and incidence of type 2 diabetes. Int J Prev Med 2019;10:122.
8. Erçim RE, Pekcan AG. Üniversite öğrencilerinin beslenme durumlarının değerlendirilmesi ve sağlıklı yeme indekslerinin saptanması.Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2014. http://www.openaccess. hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/handle/11655/1597 (Erişim Tarihi: 08.04.2023).
9. Reedy J, Lerman JL, Krebs-Smith SM, Kirkpatrick SI, Pannucci TE, Wilson MM, Subar AF, Kahle LL, Tooze JA. Evaluation of the healthy eating index-2015 .J Acad Nutr Diet. 2018; 118(9):1622-1633.
10. Dalwood P, Marshall S, Burrows TL, McIntosh A, Collins CE. Diet quality indices and their associations with health-related outcomes in children and adolescents: An updated systematic review. Nutr J. 2020;19(1):118.
11. Antonio JP, da Rosa VC, Sarmento RA, de Almeida JC. Diet quality and therapeutic targets in patients with type 2 diabetes: evaluation of concordance between dietary indexes. Nutr J. 2017;16(1):74.
12. Yıldız Kopuz TN, Fisunoğlu M. Tip 2 diyabetli hastalarda serum irisin düzeyleri ve diyet kalitelerinin değerlendirilmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2018. http://www.openaccess.hacettepe. edu.tr:8080/xmlui/handle/11655/4843 (Erişim Tarihi: 08.04.2023).
13. World Health Organization WHO. Waist circumference and waist–hip ratio: report of a who expert consultation, WHO 2011. https://www.who.int/publications/i/item/9789241501491 (Erişim Tarihi: 08.04.2023).
14. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Obezite tanı ve tedavi kılavuzu-2019. Ankara: Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Sayfa :11-15. https://file.temd.org.tr/ Uploads/publications/guides/documents/20190506163904- 2 0 1 9 t b l _ k i l a v u z 5 c c d c b 9 e 5 d . p d f ? a = 1 ( E r i ş i m Tarihi:08.04.2023).
15. Report of a Joint FAO/WHO/UNU Expert Consultation ‘’Humanenergy requirements: Principles and Definitions. (FAO,2001) https://www.fao.org/3/y5686e/y5686e.pdf (Erişim Tarihi 08.04.2023)
16. Krebs-Smith SM, Pannucci TE, Subar AF, Kirkpatrick SI, Lerman JL, Tooze JA, Wilson MM, Reedy J. Update of the healthy eating index: HEI-2015. J Acad Nutr Diet. 2018; 118(9):1591-1602.
17. Dinçer ED, Ersoy G. Oral antidiyabetik ilaç kullanan tip 2 diyabet hastalarında tıbbi beslenme tedavisinin hemoglobin a1c düzeylerine etkisi. İstanbul: Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2019. https://acikerisim. medipol.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12511/7600?show=full (Erişim Tarihi:08.04.2023).
18. Kaner G, Pamuk BÖ, Pamuk G, Ongan D, Bellikci Koyu E, Çalık G, Öksüz S. Tip 2 diyabetli bireylerin beslenme durumlarının saptanması ve diyabete yönelik davranışlarının belirlenmesi. Turk J Diab Obes. 2021;5(2): 146-157.
19. Pinchevsky Y, Butkow N, Raal FJ, Chirwa T, Rothberg A. Demographic and clinical factors associated with development of type 2 diabetes: A review of the literature. Int J Gen Med. 2020;13:121-129.
20. White WB, Cain LR, Benjamin EJ, DeFilippis AP, Blaha MJ, Wang W, Okhomina V, Keith RJ, Al Rifai M, Kianoush S, Winniford MD, Robertson RM, Bhatnagar A, Correa A, Hall ME. High-ıntensity cigarette smoking ıs associated with ıncident diabetes mellitus in black adults: The Jackson Heart Study. J Am Heart Assoc. 2018;7(2):e007413.
21. Qin Y, Aqeel M, Zhu F, Delp EJ, Eicher-Miller HA. Dietary aspects to incorporate in the creation of a mobile image-based dietary assessment tool to manage and improve diabetes. Nutrients. 2021;13(4):1179.
22. Papakonstantinou E, Kontogianni MD, Mitrou P, Magriplis E,Vassiliadi D, Nomikos T, Lambadiari V, Georgousopoulou E, Dimitriadis G. Effects of 6 vs 3 eucaloric meal patterns on glycaemic control and satiety in people with impaired glucose tolerance or overt type 2 diabetes: A randomized trial. Diabetes Metab. 2018;44(3):226-234.
23. Kamanlı B, Ayaz A. Tip 2 Diyabetli Bireylerde Beslenme Durumu ve Sağlıklı Beslenme Takıntısı Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlik Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2017. http://www. openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/handle/11655/3678 (Erişim Tarihi: 08.04.2023).
24. Aldossari KK, Aldiab A, Al-Zahrani JM, Al-Ghamdi SH, Abdelrazik M, Batais MA, Javad S, Nooruddin S, Razzak HA, El-Metwally A. Prevalence of prediabetes, diabetes, and ıts associated risk factors among males in saudi arabia: A population-based survey. J Diabetes Res. 2018;2018:2194604.
25. Jayedi A, Soltani S, Motlagh SZ, Emadi A, Shahinfar H, Moosavi H, Shab-Bidar S. Anthropometric and adiposity indicators and risk of type 2 diabetes: S ystematic review and dose-response meta-analysis of cohort studies. BMJ. 2022;376:e067516.
26. Amanat S, Ghahri S, Dianatinasab A, Fararouei M, Dianatinasab M. Exercise and type 2 diabetes. Adv Exp Med Biol. 2020;1228:91-105.
27. Hosseini F, Jayedi A, Khan TA, Shab-Bidar S. Dietary carbohydrate and the risk of type 2 diabetes: an updated systematic review and dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. Sci Rep. 2022;12(1):2491.
28. Rice Bradley BH. Dietary fat and risk for type 2 diabetes: A review of recent research. Curr Nutr Rep. 2018;7(4):214-226.
29. Guasch-Ferre M, Hruby A, Salas-Salvado J, Martinez-Gonzalez MA, Sun Q, Willett WC, Hu FB. Olive oil consumption and risk of type 2 diabetes in US women. Am J Clin Nutr. 2015;102(2):479-486.
30. Tuz Tüketimi ve Sağlık. Akpolat T (editor). Türkiye’ye Özgü Besin ve Beslenme Rehberi. Ankara: Merdiven Reklam Tanıtım; 2015: 55-57. http://tekinakpolat.com/wp-content/ uploads/2017/12/turkiye-beslenme-rehberi.pdf (Erişim Tarihi: 11.04.2023).
31. Tajima R, Kodama S, Hirata M, Horikawa C, Fujihara K, Yachi Y, Yoshizawa S, TadaIida K, Sone H. High cholesterol intake is associated with elevated risk of type 2 diabetes mellitus - a meta-analysis Clin Nutr . 2014;33(6):946-950.
32. Perego C, Da Dalt L, Pirillo A, Galli A, Catapano AL, Norata GD. Cholesterol metabolism, pancreatic β-cell function and diabetes. Biochim Biophys Acta Mol Basis Dis. 2019;1865(9):2149-2156.
33. Al-Ibrahim AA, Jackson RT. Healthy eating index versus alternate healthy index in relation to diabetes status and health markers in U.S. adults: NHANES 2007-2010. Nutr J. 2019;18(1):26.
34. Mamluk L, O’Doherty MG, Orfanos P, Saitakis G, Woodside JV, Liao LM, Sinha R, Boffetta P, Trichopoulou A, Kee F. Fruit and vegetable intake and risk of incident of type 2 diabetes: results from the consortium on health and ageing network of cohorts in Europe and the United States (CHANCES). Eur J Clin Nutr. 2017;71(1):83-91.
35. Lee KW, Woo HD, Cho MJ, Park JK, Kim SS. Identification of dietary patterns associated with ıncidence of hyperglycemia in middle-aged and older korean adults. Nutrients. 2019;11(8):1801.
36. Hu Y, Ding M, Sampson L, Willett WC, Manson JE, Wang M, Rosner B, Hu FB, Sun Q. Intake of whole grain foods and risk of type 2 diabetes: R esults from three prospective cohort studies. BMJ. 2020;370:m2206.
37. Mitri J, Mohd Yusof BN, Maryniuk M , Schrager C, Hamdy O, Salsberg V. Dairy intake and type 2 diabetes risk factors: A narrative review. Diabetes Metab Syndr. 2019;13(5):2879- 2887.
38. Gudi SK. Dairy consumption and risk of type-2 diabetes: the untold story. Ann Pediatr Endocrinol Metab. 2021;26(1):14- 18.
39. Malik VS, Li Y, Tobias DK, Pan A, Hu FB. Dietary protein ıntake and risk of type 2 diabetes in us men and women. Am J Epidemiol. 2016;183(8):715-728.
40. Basiak-Rasała A, Różańska D, Zatońska K. Food groups in dietary prevention of type 2 diabetes. Rocz Panstw Zakl Hig. 2019;70(4):347-357.
41. Gkouskou K, Lazou E, Skoufas E, Eliopoulos AG. Genetically guided mediterranean diet for the personalized nutritional management of type 2 diabetes mellitus. Nutrients. 2021;13(2):355.
42. Sorgeç Y. Tip 2 diyabetik bireylerde beslenme alışkanlıkları, beslenme bilgi düzeyleri ve besin takviyesi kullanım durumlarının bazı biyokimyasal bulgulara etkisi. Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs: Doğu Akdeniz Üniversitesi Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2019. http://i-rep.emu.edu.tr:8080/xmlui/handle/11129/5203 (Erişim Tarihi: 08.04.2023).
43. Esfandiar Z, Hosseini-Esfahani F, Mirmiran P, Azizi F. Diet quality indices and the risk of type 2 diabetes in the Tehran Lipid and Glucose Study. BMJ Open Diabetes Res Care. 2022;10(5):e002818.
44. Neuenschwander M, Ballon A, Weber KS, Norat T, Aune D, Schwingshackl L, Schlesinger S. Role of diet in type 2 diabetes incidence: umbrella review of meta-analyses of prospective observational studies. BMJ. 2019;366:l2368.
45. Karimi E, Sotoudeh G, Rafiee M, Koohdani F. Dietary quality indices modify the effects of apolipoprotein B polymorphisms on biochemical and anthropometric factors in type 2 diabetes mellitus. Sci Rep. 2021;11(1):22395.
46. Abaj F, Sotoudeh G, Karimi E, Rafiee M, Koohdani F. Interaction between the dietary indices and PPAR-γ Pro12Ala gene variants on cardiovascular risk factors in patients with type 2 diabetes mellitus Int J Clin Pract. 2021;75(8):e14307.
47. Esmaeily Z, Sotoudeh G, Rafiee M, Koohdani F. ApoA2-256T > C polymorphism interacts with Healthy Eating Index, Dietary Quality Index-International and Dietary Phytochemical Index to affect biochemical markers among type 2 diabetic patients. Br J Nutr. 2022 May 14;127(9):1343-1351.

APA	ŞEŞEN F, Coban A, Tekin S (2023). Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. , 17 - 29. 10.25048/tudod.1245465
Chicago	ŞEŞEN FATMA,Coban Ahmet Yilmaz,Tekin Salih Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. (2023): 17 - 29. 10.25048/tudod.1245465
MLA	ŞEŞEN FATMA,Coban Ahmet Yilmaz,Tekin Salih Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. , 2023, ss.17 - 29. 10.25048/tudod.1245465
AMA	ŞEŞEN F,Coban A,Tekin S Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. . 2023; 17 - 29. 10.25048/tudod.1245465
Vancouver	ŞEŞEN F,Coban A,Tekin S Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. . 2023; 17 - 29. 10.25048/tudod.1245465
IEEE	ŞEŞEN F,Coban A,Tekin S "Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi." , ss.17 - 29, 2023. 10.25048/tudod.1245465
ISNAD	ŞEŞEN, FATMA vd. "Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi". (2023), 17-29. https://doi.org/10.25048/tudod.1245465

APA	ŞEŞEN F, Coban A, Tekin S (2023). Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi , 7(1), 17 - 29. 10.25048/tudod.1245465
Chicago	ŞEŞEN FATMA,Coban Ahmet Yilmaz,Tekin Salih Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi 7, no.1 (2023): 17 - 29. 10.25048/tudod.1245465
MLA	ŞEŞEN FATMA,Coban Ahmet Yilmaz,Tekin Salih Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi , vol.7, no.1, 2023, ss.17 - 29. 10.25048/tudod.1245465
AMA	ŞEŞEN F,Coban A,Tekin S Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi . 2023; 7(1): 17 - 29. 10.25048/tudod.1245465
Vancouver	ŞEŞEN F,Coban A,Tekin S Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi . 2023; 7(1): 17 - 29. 10.25048/tudod.1245465
IEEE	ŞEŞEN F,Coban A,Tekin S "Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi." Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi , 7, ss.17 - 29, 2023. 10.25048/tudod.1245465
ISNAD	ŞEŞEN, FATMA vd. "Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi". Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi 7/1 (2023), 17-29. https://doi.org/10.25048/tudod.1245465