Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği
Yıl: 2022 Cilt: Sayı: 29 Sayfa Aralığı: 274 - 310 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.35415/sirnakifd.1181130 İndeks Tarihi: 16-05-2023
Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği
Öz: Ölüm olgusu çocuk, genç veya yetişkin çoğu bireyin merak ettiği konulardan birisidir. Ölüm, bazen işlenen bir konu gereği olarak bazen de öğrencilerin yönelttikleri sorular çerçevesinde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) derslerinde gündeme gelebilmektedir. Öğrencilerin ölüme dair “zor soruları” bulunmaktadır. Bu çalışmada DKAB derslerinde öğrencilerin ölümle ilgili merak edip sordukları hususları, öğretmenlerin ölüm konusunu işlerken benimsedikleri yaklaşımlarını, kullandıkları öğretim yöntem ve yöntem-tekniklerini, ölüm temasının öğretiminde öğretmenlerin yaşadıkları problemleri ve uygun bir pedagojik zeminde yapılan ölüm eğitimin çocukları nasıl etkilediğini DKAB öğretmenlerinin görüşleri çerçevesinde ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Söz konusu amaçtan hareketle araştırmada; DKAB öğretmenleri ölüm konusunu anlatırken veya konuya yönelik öğrenci sorularına cevap verirken zorlandıkları noktalar nelerdir?; DKAB öğretmenleri söz konusu zorlukların üstesinden nasıl gelmektedirler? şeklinde iki temel soruya cevap aranmaktadır. Nitel araştırma yönteminin benimsendiği bu çalışmada durum çalışması deseni tercih edilmiştir. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Çalışma grubu belirlenmesinde amaçlı seçme tekniği kullanılmıştır. Araştırmaya Ankara ve Kırıkkale ili ve ilçelerinde farklı okul türlerinde görev yapan 21 DKAB öğretmeni katılmıştır. Elde edilen bulgular, tüme varım yöntemiyle metin analizine tabi tutulmuştur. Analiz sonucunda ortaya çıkan kodlar DKAB Öğretmenlerinin Ölüm Konusunu Anlatımında Zorlandıkları Noktalar ve Ölümün Öğretime Konu Edilmesi Zorluğunun Üstesinden Gelme başlıklı iki tema altında toplanmıştır. Araştırmaya katılan DKAB öğretmenlerine göre ölüm konusu DKAB derslerinin doğal konularının içerinde yer almaktadır. Öğretmenlere göre din ve ölüm arasında doğal bir ilişki vardır ve bu ilişkiyi öğrenciler de kurmaktadır. Söz konusu olgusal veya kavramsal ilişkiyi, DKAB derslerinde işlemek kolay bir durum değildir. DKAB derslerinde ve ders dışında çocuklara ölüm konusunu anlatabilmek öğretmenler açısından oldukça zorlayıcı bir durumdur. Araştırma bulguları DKAB öğretmenlerinin; “ölüm konusunu sunarken tam anlamıyla esnek olamama, öğrencinin seviyesine uygun anlatamama, konuyu somutlaştıramama, çocukların beklediği ve istediği net cevapları verememe, aile veya çevreden edinilen hurafe bilgileri düzeltememe, yas sürecinde olan çocuklara nasıl yaklaşılacağını bilememe vb.” noktalarda zorluk yaşadıklarını ortaya koymuştur. Öğretmenlere göre ölüm konusunu çocuklara anlatabilmek ya da çocukların ölüme dair zor sorularına cevap verebilmek için bazı yetkinliklere ve yeterliliklere sahip olmaları gerekmektedir. Bunlar: a) alan bilgisi: konuyla ilişkili ayet ve hadis, din bilimleri ve felsefe bilgisi, b) pedagoji bilgisi: öğrencilerin seviyesine uygun öğretim yöntem-teknikleri, psikoloji alanı bilgisi, iletişim ve empati kurabilme becerileri ve c) genel kültür, genel yetenek şeklinde özetlenebilir. Ölüm konusu anlatılırken ölümün bir korkutma aracı olarak kullanılmaması aksine Allah’ın çokça bağışlayıcı olduğuna vurgu yapılması ve yumuşak / yapıcı bir tutum benimsenmesi gerektiği ortaya çıkmıştır. Bu çerçevede ölüm konusu başta olmak üzere diğer “zor” konuların öğretimi noktasında DKAB öğretmenlerinin hizmet içi eğitime ihtiyaç duydukları ve öğretmen yetiştirme süreçlerinde bu konuların öğretimine dair genel kültür, yetenek bilgisi, alan yeterlilikleri ve pedagoji bilgisi (özel öğretim yöntemleri) eğitimi verilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Anahtar Kelime: RCE Teacher in the Teaching of Challenging Subjects: An Example of the Subject of Death
Öz: The phenomenon of death is one of the issues that most individuals, children, young or adults are curious about. The subject of death sometimes has to be explained or answered by its content in the Religious Culture and Ethic courses with the questions they ask within the framework of the curiosity questions of the students. Students have "challenging" questions about death. In this context, this study was conducted in order to reveal the opinions of the teachers of REC courses about the reasons why the students are curious about death in the RCE courses, the reasons for presenting the subject of death in the lessons, the approaches adopted by the teachers when presenting the subject of death, the teaching methods-techniques, the problems experienced by the teachers in the teaching of the theme of death and how the death education on an appropriate pedagogical basis affects the children. This is the case study pattern in this study, which adopted a qualitative research method, and a semi-structured interview form was used as a data collection tool in this direction. Within the scope of the research, a group of samples was selected for purposes and 21 RCE teachers working in different types of schools in Ankara and Kırıkkale provinces and districts participated in the research. The findings were gathered under two themes titled " What Do Teachers Have Difficulty in Explaining the Subject of Death and How Do They Overcome the Difficulty of Explaining the Subject of Death". According to the RCE courses teachers who participated in the research, the subject of death is one of the natural topics of RCE courses. According to teachers, there is a natural relationship between religion and death, and this relationship is also built by the student. It is not an easy situation to present/explain the factual or conceptual relationship in question on a pedagogical basis in the RCE courses of the nature of both concepts. It is quite challenging to be able to explain the subject of death to children in and out of RCE courses. The research findings revealed that RCE teachers had difficulties in terms of "not being fully flexible when presenting the subject of death, not being able to explain it in accordance with the level of the student, not being able to concretize the subject, not being able to give clear answers that children expect and want, not being able to correct the superstitious information obtained from the family or environment, not knowing how to approach children who are in the process of grief, etc. To them, RCE teachers therefore, need to have some competencies to be able to explain the subject of death to children. Some of these competencies and skills are; a) specific content knowledge: Quranic verses and hadiths related to death, b) pedagogy knowledge: teaching methods-techniques appropriate to the level of the students, c) psychology knowledge, communication and empathy skills. It has been revealed that teachers should not use death as a means of intimidation explaining the subject of death in lessons but should emphasize that Allah is very forgiving and they should adopt a soft / constructive attitude when talking on the subject. In this context, it is understood that teachers need in-service training at the point of teaching other "difficult" subjects, especially the subject of death, and that general knowledge, general ability, field competencies and pedagogical knowledge (special teaching methods) training should be provided in the teacher training processes.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Atıcı, Meral-Cabaroğlu, Neşe. “Davranış Yönetiminde Öğretmen Yetkinlik Algısı Ölçeği”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2/22 (2013), 223-238.
- Atıcı, Meral. “Öğretmen Yetkinliği”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 26/26 (2001), 195-209. Creswell, John W. Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. çev. Mesut Bütün- Selçuk Beşir Demir. 2 Cilt. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2015.
- Corr, A. Charles -Corr, M. Donna. Handbook of Childhood Death and Bereavement. Missouri: Springer Publishing, 1996.
- Danışman, Daniye. Okul Öncesi Öğretmenlerinin Görev ve Yetkinlikleri Hakkında Yönetici ve Öğretmen Algıları. İstanbul: Marmara Üniversitesi İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ortak Yüksek Lisans Programı, 2019.
- Diş Başok, Sebile. “Modern Bir Teşebbüs: Ölümü İnkâr ve Ölümle Mücadele", Beytulhikme An International Journal of Philosophy (2018), 8:1 377-393.
- Gladys, Bonnine N. “Students' reactions to children's deaths”. American Journal of Nursing 67/7 (1967), 1439–1440. çev. Özaltin, Gülten. “Ölüm ve Yas Travması”. MEB Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü- Unicef, 2015.
- Güngör, Feyza Şule. "Ölüm Hakkında Çağın Felsefi Senaryosu: Hakikat Mi Hiçlik Mi?". FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Güz, Sayı 22, (2016 ), 227-240.
- Wulff, David H. “Psychology of religion”. Encyclopaedia of psychology and religion. ed. D. A. Leeming vd. New York: Springer 2010. Akt. Merve Halıcı Kurtulan- Özlem Karaırmak. “Ölüm kaygısı, tinsellik, dindarlık eğilimi ve varoluş kaygısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi”. Spiritual Psychology and Counseling 1 (2016), 163‒187.
- Hamzadayı, Ergün. “The Effect of Integrated Learning-Teaching Approach on Reading Comprehension and Narration Skills” . Gaziantep University Journal of Social Sciences 9/3 (2010), 631-668.
- Hulbert, Fiona. ‘Teaching about loss, change and bereavement in the primary school”. Journal of Progressive Judaism 13 (1999), 79-92.
- Joan N. Mc Neil. “Young mothers' communication about death with their children”. Death Education 6/4 (1982), 323-339.
- Karaman Kulaklıkaya, Kübra ."Davranışçı Öğrenme Kuramı Bağlamında Korku Çekiciliği", Social Sciences Studies Journal (SSSJournal)(2020), 57, 848-857.
- Karakelle, Sema. “Öğretmenlerin Etkili Öğretmen Tanımlarının Etkili Öğretmenlik Boyutlarına Göre İncelenmesi”. Eğitim ve Bilim 30/135 (2005), 1-10.
- Karataş, Kadir. “Öğretmenlik Mesleğine Kuramsal Bir Bakış”. Electronic Journal of Education Sciences 9 (2020), 51-52.
- Koytak, Nazlı Sinem. 7-11 Yaş Grubundaki Çocuklarda Ölüm Kavramı ve Ölüm Kaygısının Araştırılması. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
- Köylü, Mustafa. Din Eğitiminde Çağdaş Konular. İstanbul: Dem Yayınları, 2014.
- Köylü, Mustafa. “Ölüm Olayının Çocuklar Üzerine Etkisi ve “Ölüm Eğitimi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/17 (2004), 95-120.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018a). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 4 ve Ortaokul 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). 30-32. https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=31 8;
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2018b). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı, 25-26. (Ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=319)
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2017). “Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlilikleri.” https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLE YY_GENEL_YETERLYKLERY. (Erişim: 05.12.2022).
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2008). “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Özel Alan Yeterlilikleri”. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/06160735_12YYretmen_Yeterlikleri_ KitabY_din_kYltYrY_ve_ahlak_bilgisi_YYretmeni_Yzel_alan_yeterlikleri_ilkYYretim__p arYa_15.pdf (Erişim: 05.12.2022).
- Moore, M. Christine. “Teaching about Loss and Death to Junior High School Students”. Family Relations, Vol. 38, No. 1 (Jan., 1989), 3-7.
- Ross, Elizabet Kübler. There is Life after Death in Death and Dying. Minnesota: Greenhaven Press. 1980.
- Leviton, Dan. “The scope of death education”. Death Education 1/1 (1977), 41-56. Malinowski, Bronislaw. "The Role of Magic and Religion". Reader in Comparative Religion. ed. W. A. Lessa- E. Z. Vogt. 72. New York: 1972.
- Özenç, Gözde İra-Öncü, Çelebi Elif .“Temel eğitimde görev yapan öğretmenlerin yetkinlik algılarının incelenmesi”. Turkish International Journal of Special Education and Guidance&Counselling (TIJSEG) 1/6 (2017), 35-49.
- Öğülmüş, Selahaddin. “Ölüm, Çocuklara Nasıl Anlatılmalı?” http://www.egitimpsikolojisi.org/2021/01/14/olum-cocuklara-nasil-anlatilmali/) (Erişim 21.11.2022).
- Şimşek, Vahdeddin. DKAB Öğretmenlerine Göre Din Derslerinde Ölüm Eğitimi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi Ankara 2021.
- Tanhan, Fuat - Arı İnci, Figen. Ölüm Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2009.
- Köylü, Mustafa. Din Eğitiminde Çağdaş Konular. İstanbul: Dem Yayınları, 2014.
- Tatar, S. Recep. Hurafeler: Doğum Yaşam Ölüm Üzerine. İstanbul: Su Yayınları, 2016.
- Tschannen-Moran, M., vd. “Teacher efficacy: its meaning and measure”. Review of Educational Research 2/68 (1998), 202-248.
- Turan, E. Zehra. "Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Yeterlikleri: Veli Beklentileri". Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 17 / 2 (Aralık 2017), 185-204.
- Ün Açıkgöz, Kamile. Etkili Öğrenme ve Öğretme. 8 Cilt. İzmir: Biliş Yayıncılık, 2009.
- Ünal, Fatma- Er, Harun. “Öğretmen Adaylarının Sosyal Bilgiler Dersinde Öğretimi Zor Olan Soyut Kavramlara İlişkin Bilişsel Yapılarının İncelenmesi”. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi 1/1 (2017), 6-24.
- Ürer, Emre. "Çocuklarda Ölüm ve Yas Üzerine Bir İnceleme". Dini Araştırmalar 20 / 52 (15-12- 2017) (Aralık 2017): 131-140.
- Wulff, David H. Psychology of religion. ed. D. A. Leeming vd. In Encyclopaedia of psychology and religion. 732–735. New York: Springer, 2010.
- Yazar, Taha. “Eğitim ve Öğretim ile İlgili Temel Kavramlar”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. ed. Tuğba Yanpar Yelken- Cenk Akay. 1-24. Ankara: Anı Yayıncılık, 2015.
- Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemi. 6 Cilt. Ankara: Seçkin Yayınları, 2006.
- Yıldız, Murat. “Dindarlık ve Ölüm Kaygısı: Tasavvufi Yaklaşım ve Günümüz Üniversite Öğrencileri”. Journal of Religious Culture 43 (2001), 1-7.
- Zengin, Mahmut -Hendek, Abdurrahman, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerine Göre Din Dersleri -Statü, Programlar ve Çoğulculuk (DEM, 2021).
- Zengin, Mahmut - Doğan, Fatma Zehra. “Ortaöğretim Din Kültürü̈ ve Ahlak Bilgisi Derslerinde Kader İnancı Öğretimi: Sınavla Öğrenci Alan Okullardaki Öğretmenlerin Görüşlerine Dayalı Bir İnceleme”. Bilimname, (2022). (47), 869-897.
- “Lise ders kitaplarında kabirli, tabutlu, cehennemli eğitim” https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/lise-ders-kitabinda-kabirli-tabutlu-cehennemli- egitim-1764836. (Erişim: 01.02.2019).
- “Kefenli Kabirli Tabutlu Cehennemli Eğitim” https://www.sozcu.com.tr/2020/egitim/kefenli- kabirli-tabutlu-cehennemli-egitim-6031031 (Erişim: 02.02.2019).
- “Ders Kitabında Skandal” https://odatv4.com/lise-ders-kitabinda-skandal-10092017.html, (Erişim: 02.02.2019).
APA | Şimşek V, TOSUN C (2022). Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği. , 274 - 310. 10.35415/sirnakifd.1181130 |
Chicago | Şimşek Vahdeddin,TOSUN CEMAL Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği. (2022): 274 - 310. 10.35415/sirnakifd.1181130 |
MLA | Şimşek Vahdeddin,TOSUN CEMAL Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği. , 2022, ss.274 - 310. 10.35415/sirnakifd.1181130 |
AMA | Şimşek V,TOSUN C Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği. . 2022; 274 - 310. 10.35415/sirnakifd.1181130 |
Vancouver | Şimşek V,TOSUN C Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği. . 2022; 274 - 310. 10.35415/sirnakifd.1181130 |
IEEE | Şimşek V,TOSUN C "Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği." , ss.274 - 310, 2022. 10.35415/sirnakifd.1181130 |
ISNAD | Şimşek, Vahdeddin - TOSUN, CEMAL. "Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği". (2022), 274-310. https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1181130 |
APA | Şimşek V, TOSUN C (2022). Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği. ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, (29), 274 - 310. 10.35415/sirnakifd.1181130 |
Chicago | Şimşek Vahdeddin,TOSUN CEMAL Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği. ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ , no.29 (2022): 274 - 310. 10.35415/sirnakifd.1181130 |
MLA | Şimşek Vahdeddin,TOSUN CEMAL Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği. ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol., no.29, 2022, ss.274 - 310. 10.35415/sirnakifd.1181130 |
AMA | Şimşek V,TOSUN C Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği. ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2022; (29): 274 - 310. 10.35415/sirnakifd.1181130 |
Vancouver | Şimşek V,TOSUN C Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği. ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2022; (29): 274 - 310. 10.35415/sirnakifd.1181130 |
IEEE | Şimşek V,TOSUN C "Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği." ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, , ss.274 - 310, 2022. 10.35415/sirnakifd.1181130 |
ISNAD | Şimşek, Vahdeddin - TOSUN, CEMAL. "Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm Konusu Örneği". ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 29 (2022), 274-310. https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1181130 |