Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği

Okan SEZER (İstanbul Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü- Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)
Anadolu Araştırmaları
14 2
Yıl: 2022 Cilt: Sayı: 27 Sayfa Aralığı: 107 - 138 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26650/anar.2022.1017525 İndeks Tarihi: 18-05-2023

Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği

Öz:
Tartışmalı olanların dışında bilinen en eski örneklerine MÖ 3. binyılda rastlanan kurganlar Eski Avrasya toplumları tarafından bozkır kuşağında sıklıkla uygulanmış bir gömüt mimarisidir. İklim ve düzensiz yağış rejimi nedeniyle bozkır kuşağında yaşanan kıtlıklar belli dönemlerde birbirini tetikleyen göç hareketlerine neden olmuş, Anadolu ve Yakın Doğu söz konusu göç hareketlerinin ulaşmayı hedefledikleri coğrafyalar arasında yer almış ve böylelikle kurgan tipi gömüt yapısı diğer toplumlar tarafından da tanınır hale gelmiştir. Toplumlar arasındaki iletişimin şekli tek başına kuzeyden güneye doğru ilerleyen göçlerden ibaret değildir. MÖ 7-6. yüzyıllarda farklı sosyal ve ekonomik nedenlere dayanan Eski Yunan koloni faaliyetlerinin Karadeniz’in kuzey kıyılarında başladığı bilinmektedir. Aynı tarihlerde bölgede varlığı artış gösteren atlı-göçer toplumlar ile çeşitli kültürel etkileşimler gerçekleşmiştir. Pre-Hellenistik Dönem’e tarihlendirilen kurganlar Büyük Olbia’nın tarihi sınırlarında kalan Kırım’ın kuzeybatısında yoğunlaşmaktadır. Çalışmada bir kısmı geçmiş kurtarma kazılarıyla ortaya çıkarılan tanımlı kurganlardan bazıları derlenmiş, kurgan gelenekli atlı-göçer toplum modeli adına öneriler sunulmuş ve atlı-göçer toplumlar ile Eski Yunan toplumu arasındaki olası etkileşimler kurgan temelinde var olan önerilerle birlikte değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelime:

Kurgan, New Suggestions and Its Possible Role in Intercultural Interactions: the Northern Black Sea (Greater Olbia) Case

Öz:
Apart from some controversial ones, kurgans are a model of grave architecture frequently used by ancient Eurasian societies in the steppes, with the oldest-known examples of kurgans dating back to the third millennium BC. Famines caused by climate conditions and erratic rainfall patterns led to migrations that triggered one-after another throughout particular periods. Kurgan became known by other societies as a result of these migrations happening toward certain geographies such as Anatolia and the Near East. The mode of societal interactions is not solely composed of migrations from north-to-south. Ancient Greeks’ activities on establishing colonies along the northern shore of the Black Sea are known to have started in the 7th-6th century BC for various social and economic reasons. During these centuries, certain cultural interactions took place with the nomadic horseman tribes that were gaining strength. Kurgans date back to the pre-Hellenistic period, with many found in the northwest of the Crimean Peninsula, located within the historical borders of Greater Olbia. This paper aims to bring together some of the kurgans that have been investigated by rescue excavations, to offer some suggestions for a model of the kurgan-centered society, and to evaluate possible further interactions between the nomadic horseman tribes and ancient Greek society in the context of kurgan architecture with existing suggestions.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Hdt. (= Herodotos, Historiai)
  • Kullanılan metin: Tarih (2017), Kitap I-II-III-IV-V-VI-VII-VIII-IX (M. Ökmen, Çev.), İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Hom. Od. (= Homeros, Odysseia)
  • Kullanılan metin: Odysseia (2011), (A. Erhat ve A. Kadir, Çev.), İstanbul: Can Sanat Yayınları. LAR II (= Luckenbill, Luckenbill of Assyrian Records II)
  • Kullanılan metin: Ancient Records of Assyria and Babylonia (1927), Volume II, historical records of Assyria from Sargon to the end (Translated by D. D. Luckenbill), Chicago: The University of Chicago Press. Ps.-Hipp. (= Pseudo-Hippokrates, De aere aquis et locis)
  • Kullanılan metin: Hippocrates (1923), (Translated by W. H. S. Jones), Cambridge: Harvard University Press.
  • Alekseev, A. Y. vd. (2016). A Chronology of the Scythian Antiquities of Eurasia Based on New Archaeological and C14 Data. Radiocarbon, 43, 1085-1107.
  • Beisenov, A. Z. vd. (2016). Dromos Burials of Tasmola Culture in Central Kazakhstan. Anthropologist, 26, 25-33.
  • Bilde, P. G. vd. (2008). Archaeology in the Black Sea Region in Classical Antiquity 1993-2007. Archaeological Reports, 54, 115-173.
  • Boletsi, M. (2013). Barbarism and Its Discontents. California: Stanford University Press.
  • Braund, D. (2007). Greater Olbia: Ethnic, Religious, Economic and Political Interactions in the Region of Olbia, c. 600-100 BC. In D. Braund & S. Kryzhitskiy (Eds.), Classical Olbia and the Scythian World (pp. 37-77). London: British Academy.
  • Braund, D. (2019). Colonial Location: Olbia on the Hypanis. In J. Lucas, C. A. Murray & S. Owen (Eds.), Greek Colonization in the Local Context: Case Studies in Colonial Interactions (pp. 215-230). Oxford: Oxbow Books.
  • Buyskikh, S. (2007). Contacts Between Greeks and Non-Greeks on the Lower Bug in Sixth and Fifth Centuries BC. In D. Braund & S. Kryzhitskiy (Eds.), Classical Olbia and the Scythian World (pp. 23-35). London: British Academy.
  • Cunliffe, B. (2019). The Scythians, Nomad Warriors of the Steppe. Oxford: Oxford University Press.
  • Daragan, M. (2016). The Use of GIS Technologies in Studying the Spatial and Time Concentration of Tumuli in the Scythian-time Lower Dnieper Region. In O. Henry & U. Kelp (Eds.), Tumulus as Sema vol 27 (pp. 669-685). Berlin: De Gruyter.
  • Garland, R. (1985). The Greek Way of Death. New York: Cornell University Press.
  • Gass, A. (2011). Early Iron Age Burials in Southeastern Zhetysu: The Geoarchaeological Evidence. Archaeology, Ethnology and Anthropology of Eurasia, 39, 57-69.
  • Gimbutas, M. (1977). The First Wave of Eurasian Steppe Pastoralists into Copper Age Europe. Journal of Indo-European Studies, 5, 277-338.
  • Gimbutas, M. (1980). The Kurgan Wave #2 (c. 3400-3200 B.C.) into Europe and the Following Transformations of Culture. Journal of Indo-European Studies, 8, 273-317.
  • Gorodtsov, V. A. (1905). Rezul’taty arheologičeskih issledovanij v Izjumskom uezde Har’kovskoj gubernii v 1901 g. Arheologičeskogo s’ezda, 12, 174-225.
  • Gorodtsov, V. A. (1907). Rezul’taty arheologičeskih issledovanij v Bahmutskom uezde Ekaterino-slavskoj gubernii v 1903 g. Arheologičeskogo s’ezda, 13, 211-285.
  • Gorodtsov, V. A. (1927). Bronzovyj vek na territorii SSSR. In C. I. Babilova & O. J. Scmidt (Eds.), Bol’šaja Sovetskaja Ènciklopedija (pp. 23-32). Moskva: Sovetskaya Entsiklopediya.
  • Govedarica, B., et al. (2006). Samar V. A. Der Grabhügel ‘Tarasova Mogila’ bei der Stadt Orechov. Eurasia Antiqua, 12, 61-112.
  • Harding, A. (2011). The Tumulus in European Prehistory: Covering the Body, Housing the Soul. In E. Borgna & S. M. Celka (Eds.), Ancestral Landscapes: Burial Mounds in Copper and Bronze Ages (pp. 21-30). Lyon: Maison de l’Orient et de la Méditerranée.
  • Heubeck, A. ve Hoekstra A. (1989). A Commentary on Homer’s Odyssey, Vol II: IX-XVI. Oxford: Clarendon Press.
  • Ivantchik, A. (2019). The Scythian Kingdom in the Crimea in the 2nd century BC and its relations with the Greek states in the North Pontic region. Ancient Civilizations from Scythia to Siberia, 25, 220-254.
  • Kaiser, E. ve Winger, K. (2015). Pit Graves in Bulgaria and the Yamnaya Culture. Praehistorische Zeitschrift, 90, 114-140.
  • Kim, H. J. (2013). The Invention of ‘Barbarian’ in the Late Sixth-Century BC Ionia. In E. Almagor & J. Skinner (Eds.), Ancient Ethnography: New Approaches (pp. 25-48). London: Bloomsbury Publishing.
  • Knigge, U. (1976). Der Südhügel, Ergebnisse der Ausgrabungen: IX. Berlin: De Gruyter.
  • Knigge, U. (1980). Der Rundbau am Eridanos. In W. Koenigs, U. Knigge, A. Mallwitz & B. Bohnen (Ctrs.), Rundbauten im Kerameikos: XII (pp. 57-98). Berlin: De Gruyter.
  • Knigge, U. (1988). Der Kerameikos von Athen, Führung durch Ausgrabungen und Geschichte. Athens: Kernos.
  • Knigge, U. (2006). Ein Grabmonument der Alkmeoniden im Kerameikos. Athenische Mitteilungen, 121, 127-163.
  • Kovpanenko, G. T. (1977). Kurgany skifskogo vremeni u s. Medvin v Poros’e. In A. I. Terenozhkin (Ed.), Skify i sarmaty (pp. 40-72). Kyiv: Naukova Dumka.
  • Kryzhitskiy, S. (2007). Criteria for the Presence of Barbarians in the Population of Early Olbia. In D. Braund & S. Kryzhitskiy (Eds.), Classical Olbia and the Scythian World (pp. 17-22). London: British Academy.
  • Kutajsov, V. (2004). Kerkinitida v antičnuju epochu. Kyiv: Korvin Press.
  • Kutajsov, V. ve Pridnev, S. (1997). Ochrannye raskopki nekropolja Kerkinitidy. In. V. Kutajsov (Ed.), Krymskij ekspedicija (pp. 163-169). Kyiv: Natsional’na akademiya nauk Ukrayiny.
  • Kuun, G. (1880). Codex Cumanicus, Bibliothecæ ad Templum Divi Marci Venetiarum. Budapestini: Academiae Hung.
  • Lancov, S. (1988). Materialy z nekropol’ja Kerkinitidy. Archeologija Kiiv, 63, 75-84.
  • Levitski, O. ve Kashuba, M. (2010). Special Marks of the Social Status in Burials of the Middle 7-6. Centuries BC in the Light of Emergence of Early Scythian Warriors in the Eastern Carpathian Region. In V. Sirbu (Ed.), ISTROS XVI (pp. 91-122). Brăila: Muzeul Brăilei Editura Istros.
  • Marchenko, K. (1988). Varvary v sostave naseleniya Berezani i Ol’vii vo vtoroi polovine VII - pervoi polovine I V. do n.e.: po materialam lepnoi Keramiki. Leningrad: Hayka.
  • Merpert, N. (1977). Comments on ‘the Chronology of the Early Kurgan Tradition. Journal of Indo-European Studies, 5, 373-378.
  • Özfırat, A. (2009). Bozkurt Kurgan Mezarlığı Kazıları. Belleten, 268, 635-644.
  • Parzinger, H. (2017). Burial mounds of Scythian elites in the Eurasian steppe: New discoveries. Journal of the British Academy, 5, 331-355.
  • Parzinger, H. vd. (2016). At the Foot of Royal Kurgans: The latest geoarchaeological and geophysical studies. Science First Hand, 43, 74-89.
  • Petersen, J. H. (2010). Cultural Interactions and Social Strategies on the Pontic Shores. Aarhus: Aarhus University Press.
  • Piotrovsky, B. (1975). Excavations and Discoveries in Scytian Lands. The Metropolitan Museum of Art Bulletin, 1973-1974, 32, 26-31.
  • Polat, M. A. (2016). Cambaztepe Tümülüsü (Kurgan) Kazısı Ön Değerlendirmesi, Arkeoloji ve Sanat, 152, 231-236.
  • Porucznik, J. (2018). Heuresibios Son of Syriskos and the Question of Tyranny in Olbia Pontike (Fifth– Fourth Century BC). Annual of the British School at Athens, 113, 399-414.
  • Rogov, E. Y. (1998). Nekropol’ Panskoe I i ego mesto sredi nekropolej IV III vv. do n.e. v Severnom Pričernomor’e (Yayınlanmamış Doktora Tezi). St. Petersburg: Rossíiskaya akadémiya naúk.
  • Rudenko, S. (1970). Frozen Tombs of Siberia: the Pazyryk Burials of Iron Age Horsemen (Translated by M. W. Thompson). Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
  • Rusyayeva, A. (1992). Religia i kulty antitchnoi Olvii. Kyiv: Naukova dumka.
  • Shishlina, N. (2001). Early Herders of the Eurasian Steppe. Expedition Magazine of Penn Museum, 43.1, 21-28.
  • Solovyov, S. (2019). Borysthenes and Olbia: Reflections on the character of contacts between Greeks and Natives during the initial stage of colonization. In J. Lucas, C. A. Murray & S. Owen (Eds.), Greek Colonization in Local Contexts (pp. 159-182). Oxford: Oxbow Books.
  • Stais, V. (1890). O Tymbos en Vourva. AM, 15, 318-329.
  • Stojanov, R. (2004). Nekropol’ Chersonesa Tavričeskogo V-I v. do n.e (Yayınlanmamış Doktora Tezi), St. Petersburg: Rossíiskaya akadémiya naúk.
  • Stolba, V. (2011). Multicultural Encounters in the Greek Countryside: Evidence from the Panskoye I Necropolis, Western Crimea. In E. Papuci-Wadyka, M. Vickers, J. Bodzek & D. Braund (Eds.), Pontika 2008: Recent Research on the Northern and Eastern Black Sea in Ancient Times (pp. 329-340). Oxford: BAR.
  • Summerer, L. ve Lukpanova, Y. (2021). The Wooden Comb of the ‘Golden Lady’: A New Battle Image from the Taksai-1 kurgan (western Kazakhstan). In S. V. Pankova & St. J. Simpson (Eds.), Masters of the Steppe: the Impact of the Scythians and Later Nomad Societies of Eurasia (pp. 588-604). Oxford: Archaeopress.
  • Ščeglov, A. (2002a). The Monumental Building U6. In L. Hannestad, V. Stolba & A. Ščeglov, Panskoye I (pp. 29-98). Aarhus: Aarhus University Press.
  • Ščeglov, A. (2002b). Introduction. In L. Hannestad, V. Stolba & A. Ščeglov (Eds.), Panskoye I (pp. 11-25). Aarhus: Aarhus University Press.
  • Šibanova D. A. (2022). K voprosu ob otnositelʹnoj hronologii pamjatnikov srubnoj kulʹtury Nižnego Podonʹja. In M. I. Bažin, et al (Eds.), Aktualʹnaja arheologija 6 (pp. 154-156). Sankt-Peterburg: IIMK RAN.
  • Tekin, T. (2019). Orhon Yazıtları, Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk. Ankara: BilgeSu.
  • Telegin, D. vd. (2003). Relative and Absolute Chronology of Yamnaya and Catacomb Monuments: The Issue of Co-existence. In A. Kośko (Ed.), Baltic-Pontic Studies: 12 (pp. 132-184). Poznań: Adam Mickiewicz University Press.
  • Tsetskhladze, G. (2016). Yunan Kolonizasyonu. Aktüel Arkeoloji, 54, 102-115.
  • Vassileva, M. (1998). Greek Ideas of the North and the East: Mastering the Black Sea Area. In G. Tsetskhladze (Ed.), The Greek Colonisation of the Black Sea Area (pp. 69-77). Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Videiko, M. (2010). Ukraine: From Trypillia to Rus. Kyiv: Krion.
  • Whitley, J. (1994). The Monuments that Stood before Marathon: Tomb Cult and Hero Cult in Archaic Attica. American Journal of Archaeology, 98, 213-230.
  • Zaitsev, Y. (2001). Skilur and His Kingdom (New Discoveries and New Questions). Ancient Civilizations from Scythia to Siberia, 7, 239-271.
APA SEZER O (2022). Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği. , 107 - 138. 10.26650/anar.2022.1017525
Chicago SEZER Okan Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği. (2022): 107 - 138. 10.26650/anar.2022.1017525
MLA SEZER Okan Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği. , 2022, ss.107 - 138. 10.26650/anar.2022.1017525
AMA SEZER O Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği. . 2022; 107 - 138. 10.26650/anar.2022.1017525
Vancouver SEZER O Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği. . 2022; 107 - 138. 10.26650/anar.2022.1017525
IEEE SEZER O "Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği." , ss.107 - 138, 2022. 10.26650/anar.2022.1017525
ISNAD SEZER, Okan. "Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği". (2022), 107-138. https://doi.org/10.26650/anar.2022.1017525
APA SEZER O (2022). Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği. Anadolu Araştırmaları, (27), 107 - 138. 10.26650/anar.2022.1017525
Chicago SEZER Okan Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği. Anadolu Araştırmaları , no.27 (2022): 107 - 138. 10.26650/anar.2022.1017525
MLA SEZER Okan Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği. Anadolu Araştırmaları, vol., no.27, 2022, ss.107 - 138. 10.26650/anar.2022.1017525
AMA SEZER O Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği. Anadolu Araştırmaları. 2022; (27): 107 - 138. 10.26650/anar.2022.1017525
Vancouver SEZER O Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği. Anadolu Araştırmaları. 2022; (27): 107 - 138. 10.26650/anar.2022.1017525
IEEE SEZER O "Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği." Anadolu Araştırmaları, , ss.107 - 138, 2022. 10.26650/anar.2022.1017525
ISNAD SEZER, Okan. "Kurgan Tipi Gömüt Yapısı, Yeni Öneriler ve Kültürlerarası Etkileşimdeki Olası Rolü: Kuzey Karadeniz (Büyük Olbia) Örneği". Anadolu Araştırmaları 27 (2022), 107-138. https://doi.org/10.26650/anar.2022.1017525
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 7:13

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları