Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri

KADIOGLU, Yusuf Kagan; Akyol, Ali Akın; DERAKHSHAN HOUREH, Negin

Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri

Ali Akın AKYOL, (Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü, Ankara, Türkiye)

Negin DERAKHSHAN HOUREH, (Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Kültür Varlıklarını Koruma Ana Bilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Yusuf Kağan KADIOĞLU (Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü., Ankara, Türkiye)

Sanat ve Tasarım Dergisi

5 3

Yıl: 2022 Cilt: 0 Sayı: 29 Sayfa Aralığı: 37 - 65 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 24-05-2023

Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri

Öz:

Afyon tarihi kent merkezinde bulunan Ulu Cami’ye ait yapısal ve dekoratif malzemelerden (taş, tuğla, harç ve sıva katı, pigment, metal ve ahşap) oluşan örnekler, çeşitli analitik metotlar kullanılarak arkeometrik yönden incelenmiştir. Caminin inşasında kullanılmış olan taşlar yoğunlukla andezittir. Caminin cephelerinde ve minare kaidesinde kullanılan yapısal nitelikteki taşlar yakın çevre yerel kayaç formasyonunu doğrudan yansıtmaktadır. Cami ve minareden örneklenen tuğlalar özgün nitelik taşımaktadır. Caminin özgün taş/tuğla derz ve moloz dolgu harçları kireç ve kireç/kil karışımlı bağlayıcı içeriklerine sahiptir. Caminin özgün sıvaları günümüze malesef ulaşamamıştır. Caminin ahşap unsurları üzerinde yeralan pigment örneklerin renk bileşimlerini başta mangan (Mn), bakır (Cu) ve demir (Fe) olmak üzere gümüş (Ag), kalay (Sn), antimon (Sb), titanyum (Ti), vanadyum (V), neobyum (Nb), molibden (Mo) ve kurşun (Pb) oluşturmaktadır. Ahşap üzerinden örneklenen çivi/mıh örneklerin kimyasal yapısını da %97,26 ve %96,84 oranlarında demir (Fe) oluşturmaktadır.

Anahtar Kelime:

ARCHAEOMETRIC ANALYSES OF AFYON GRAND MOSQUE

Öz:

Samples including structural and decorative materials (stone, brick, mortar and plaster layer, pigment, metal and wood) of the Grand Mosque located in the historical city center of Afyon were analyzed archaeometrically using various analytical methods. The stones used in the construction of the mosque are mostly andesite. Structural stones used on the facades of the mosque and on the base of the minaret directly reflect the local rock formation in the immediate vicinity. The bricks sampled from the mosque and minaret are original. The original stone/brick joint and rubble filling mortars of the mosque have lime and lime/clay mixed binder contents. The original plasters of the mosque, unfortunately, have not survived today. The compositions of the pigment samples on the wooden elements of the mosque are mainly manganese (Mn), copper (Cu) and iron (Fe), silver (Ag), tin (Sn), antimony (Sb), titanium (Ti), vanadium (V). , neobium (Nb), molybdenum (Mo) and lead (Pb). The chemical structure of nails sampled from wood is composed of iron (Fe) at the rates of 97.26% and 96.84%.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Black, C. A., Evans, D. D., Ensminger, L. E., White, J. L., Clark, F. E. (1965). Methods of Soil Analysis No. 9 in the Series Agronomy. American Society of Agronomy. Inc. Madison. Wisconsin. USA.
Boynton, R.S., 1980, Chemistry and Technology of Lime and Limestone, 2nd ed, John Wiley & Sons, Inc., New York.
Brady, N.C. and Weil, R.R. (2004). Elements of the Nature and Properties of Soils. 2nd ed. Pearson and Prentice Hall. New Jersey.
Dursun, H., Dizdar, M.Y., Kırıştıoğlu, Ş., Özcan, İ., Hamurkar, Y. (2008). Toprak ve Arazi Sınıflaması Standartları Teknik Talimatı ve İlgili Mevzuat. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayını. Ankara. s. 70.
Feigl, F. (1966). Spot Test in Organic Analysis. Elsevier Publication Company. Amsterdam.
Kadıoğlu, Y.K. (2001). Mafik ve Ultramafik Magmatik Kayaçların Ana-Eser REE Jeokimyasal Karakteristikleri ve Jeofiziksel Açıdan İncelenmeleri, Magmatik Petrojenez Lisans Üstü Yaz Okulu, Akçakoca-Düzce, TMMOB Yayınları No:61, s. 159-195.
Karakuş, F. (2021). “13. Yüzyılda Anadolu’da İnşa Edilen Ahşap Direkli Camiler Üzerine Değerlendirme Çalışması”. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC ISSN: 2146-5193, January 2021 Volume 11 Issue 1, s. 131-161.
Kerr, P.F. (1977). Optical Mineralogy. 1st. ed. McGraw-Hill Co. New York.
Kibici, Y., Dinç, D., Uçar, A. (2012). “Afyonkarahisar Yöresi Volkanik Kayaçların Mineralojik ve Petrografik Özellikleri”. Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi (ISSN: 1302-3055), Sayı: 29, s. 53-70.
Means, R.E., Parcher, J.V. (1963). Physical Properties of Soils. Charles E. Merrill Publishing Co. Columbus. Ohio. USA.
Ohno, Y., 2007, Spectral Colour Measurement, in CIE Colorimetry: Understanding the CIE System, J. Schanda, Ed., Ch. 5., Wiley Publication, New York.
Özışık, G. (2000). Yapı Mühendisliğinde Tuğla Elemanlar ve Yapı Sistemleri, Birsen Yayınevi, İstanbul.
RILEM. (1980). Research and Testing. Materials and Construction 13. Chapman and Hall. Paris.
Rapp, G. (2002). Archaeomineralogy. Springer-Verlag. Berlin.
Shackley, M.S. (Ed.). (2011). X-Ray Fluorescence Spectrometry (XRF) in Geoarchaeology. (DOI 10.1007/978-1-4419-6886-9-2). Springer Publication.
TSE / Türk Standartları Enstitüsü. (2012). Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler, Bölüm 1: Tane Büyüklüğü Dağılımı Tayini - Eleme Metodu. (TS 3530 EN 933-1/ Nisan 1999 / Şubat 2007 / 12.04.2012). Ankara.
Wentworth, C.K. (1922). “A Scale of Grade and Class Terms for Clastic Sediments”, Journal of Geology, Vol. 30, s. 377-392.

APA	Akyol A, DERAKHSHAN HOUREH N, KADIOGLU Y (2022). Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri. , 37 - 65.
Chicago	Akyol Ali Akın,DERAKHSHAN HOUREH Negin,KADIOGLU Yusuf Kagan Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri. (2022): 37 - 65.
MLA	Akyol Ali Akın,DERAKHSHAN HOUREH Negin,KADIOGLU Yusuf Kagan Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri. , 2022, ss.37 - 65.
AMA	Akyol A,DERAKHSHAN HOUREH N,KADIOGLU Y Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri. . 2022; 37 - 65.
Vancouver	Akyol A,DERAKHSHAN HOUREH N,KADIOGLU Y Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri. . 2022; 37 - 65.
IEEE	Akyol A,DERAKHSHAN HOUREH N,KADIOGLU Y "Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri." , ss.37 - 65, 2022.
ISNAD	Akyol, Ali Akın vd. "Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri". (2022), 37-65.

APA	Akyol A, DERAKHSHAN HOUREH N, KADIOGLU Y (2022). Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri. Sanat ve Tasarım Dergisi, 0(29), 37 - 65.
Chicago	Akyol Ali Akın,DERAKHSHAN HOUREH Negin,KADIOGLU Yusuf Kagan Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri. Sanat ve Tasarım Dergisi 0, no.29 (2022): 37 - 65.
MLA	Akyol Ali Akın,DERAKHSHAN HOUREH Negin,KADIOGLU Yusuf Kagan Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri. Sanat ve Tasarım Dergisi, vol.0, no.29, 2022, ss.37 - 65.
AMA	Akyol A,DERAKHSHAN HOUREH N,KADIOGLU Y Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri. Sanat ve Tasarım Dergisi. 2022; 0(29): 37 - 65.
Vancouver	Akyol A,DERAKHSHAN HOUREH N,KADIOGLU Y Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri. Sanat ve Tasarım Dergisi. 2022; 0(29): 37 - 65.
IEEE	Akyol A,DERAKHSHAN HOUREH N,KADIOGLU Y "Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri." Sanat ve Tasarım Dergisi, 0, ss.37 - 65, 2022.
ISNAD	Akyol, Ali Akın vd. "Afyon Ulu Cami Arkeometrik Analizleri". Sanat ve Tasarım Dergisi 29 (2022), 37-65.