TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ

Kuzucu Yapar, Burcu; Durmuş, Merve

TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ

Merve DURMUŞ, (İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Burcu KUZUCU YAPAR (İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Vergi Raporu

25 0

Yıl: 2023 Cilt: 0 Sayı: 282 Sayfa Aralığı: 30 - 47 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-05-2023

TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ

Öz:

Vatandaşlara en yakın birim olarak yerel yö- netimlerin mali özerkliklerinin artırılması uzun yıllardır tartışılmaktadır. Yerel yönetimlere ek bir finansman oluşturmak amacıyla pek çok ülkede turizm üzerinden konaklama vergisine benzer nitelikte vergiler alınmaktadır. Türkiye’de ise konaklama vergisi, ilk etapta yerel yönetim- lerin gelirlerini artırmak amacıyla tasarlansa da daha sonra merkezi yönetim bütçesine tahsis edilmiştir. Bu durum turizm faaliyetlerinden kay- naklanan negatif dışsallıkların yine kıt olan yerel yönetim bütçelerinden karşılanmasına neden ol- maktadır. Vergilendirme yetkisine de haiz olma- yan yerel yönetimler, artan maliyetler için sıklıkla borçlanmaya başvurmakta ve borçlanma, mali özerkliklerini daha da olumsuz etkilemektedir.Bu olumsuzlukların giderilmesinin ve yerel yöne- timlere görevleriyle orantılı gelir sağlanmasının anayasal bir yükümlülük olduğu ise çoğunlukla göz ardı edilmektedir. Bütün bunlardan hareketle çalışmada konaklama vergisinin yerelleştirilme- si vasıtasıyla yerel yönetimlerin mali özerklikle- rinin artırılması değerlendirmeye alınmaktadır. Çalışma boyunca yerel yönetimlerin gelirlerinin artırılması ve mali özerkliklerinin geliştirilmesi için konaklama vergisinin diğer ülke örneklerin- de olduğu gibi yerelleştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelime:

A SUGGESTION FOR THE DEVELOPMENT OF LOCAL GOVERNMENTS’ FISCAL AUTONOMY IN TURKEY: LOCALIZATION OF ACCOMMODATION TAX

Öz:

Increasing the fiscal autonomy of local governments as the closest unit to citizens has been discussed for many years. In order to generate an additional financing for local governments, taxes similar to accommodation tax are levied on tourism in many countries. In Turkey, although the accommodation tax was initially designed to increase the revenues of local governments, it was later allocated to the central government budget. This status leads to meet negative externalities arising from tourism activities from the limited local governments budgets. Local governments, which also do not have taxation authority, frequently resort to borrowing for increased costs, and borrowing further affects their financial autonomy. It is often overlooked that it is a constitutional obligation to eliminate these negativities and to provide local governments with income commensurate with their duties. Based on this consideration, in this paper, increasing the fiscal autonomy of local governments through localization of the accommodation tax is evaluated. Throughout the study, it is suggested that the accommodation tax be localized, as in other country examples, in order to increase the revenues of local governments and to improve their fiscal autonomy.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Bibliyografik

• 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu. (https://www.sbb.gov.tr/merkezi-yone- tim-butce-kanunlari/). Erişim tarihi: 15 Ocak 2023.
• 3723 sayılı Avrupa Yerel Yönetimler Özerk- lik Şartının Onaylanmasının Uygun Bulun- duğuna Dair Kanun. (https://www.resmi- gazete.gov.tr/arsiv/20877.pdf). Erişim tari- hi: 30 Aralık 2022.
• 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu. (www. mevzuat.gov.tr). Erişim tarihi: 25 Aralık 2022.
• 7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkın- da Kanun. (www.mevzuat.gov.tr). Erişim tarihi: 25 Aralık 2022.
• ADEDOYIN, F. F., SEETARAM, N., DISEGNA, M. ve FILIS, G. (2023) “The Effect of Tourism Taxation on International Arrivals to a Small Tourism-Dependent Economy”. Journal of Travel Research. 62(1).
• AKÇAOĞLU, E. (2020). “Konaklama Vergisi Hakkında Kısa Bir Değerlendirme”. Hacet- tepe Hukuk Fakültesi Dergisi. 10(2).
• AŞÇI AKINCI, N. (2020). “Konaklama Ver- gisi: Ölçülülük Meselesi”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. Sayı: 148.
• BAHL, R. W. ve LINN, J. F. (1992). Urban Public Finance in Developing Countries. Ox- ford University Press. New York.
• BECKER, C. (2022). “Africa Tax in Brief”, (ht- tps://www.lexology.com/library/). Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
• BORGES, A. P., VIEIRA, E. ve GOMES, S. (2020). “The Evaluation of Municipal Tourist Tax Awareness: The Case of The City of Por- to”. Tourism and Hospitality Management. 26(2).
• BOZDOĞANOĞLU, B. (2013). “Konaklama Vergisi Uygulaması ve Türkiye’de Uygulana- bilirliği”. Maliye Dergisi. 164(1).
• CENİKLİ, E. ve ŞAHİN DURAN, D. (2021). “Karşılaştırmalı Hukukta ve Türkiye’de Ko- naklama Vergisi”. Eğitim Bilim Toplum Dergisi. 19(75).
• City of Amsterdam. Tourist tax (toeristen- belasting). (https://www.amsterdam.nl/ en/municipal-taxes/tourist-tax-(toeristen- belasting)/). Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
• City of Toronto. Municipal Accommodation Tax (MAT). (https://www.toronto.ca/ser- vices-payments/property-taxes-utilities/ municipal-accommodation-tax/). Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
• DOĞAN, M. (2017). “Turizm ve Şehir Vergi- si: Kuramsal Bir Analiz ve Türkiye Üzerine Öneriler”. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi. 28(2).
• DWYER, L., FORSYTH, P. ve DWYER, W. (2020). Tourism Economics and Policy. Channel View Publications. Pennsylvania.
• EGELİ, H. ve DİRİL, F. (2012). “Türkiye’de Yerel Yönetimlerde Mali Özerklik ve Vergi- lendirme Yetkisi”. Sayıştay Dergisi. (84).
• EME, O. I., IZUEKE, E. M. ve EWUIM, N. (2013). “Local Government and Fiscal Au- tonomy for Local Government in Nigeria”. Rev Public Adm Management. 2(7).
• ERYILMAZ, B. (2017). Kamu Yönetimine Gi- riş. Umuttepe Yayınları. Kocaeli.
• GÖKTAŞ, L. S. ve POLAT, S. (2019). “Tourist tax practices in European Union member countries and its applicability in Turkey”. Journal of Tourismology. 5(2).
• GÜLER, A. (2017). “Roma ve Venedik Öze- linde İtalya’da Turist Vergisi ve Türkiye’de Uygulanması”. Pamukkale Journal of Eu- rasian Socioeconomic Studies. 4(1).
• GÜZEL, V. ve YILDIZ, S. (2019). “Konaklama Vergisinin Gerekliliği ve Türkiye’de Uygula- nabilirliği”. Vergi Raporu, Sayı: 243.
• HEFFER-FLAATA, H., VOLTES-DORTA, A. ve SUAU-SANCHEZ, P. (2021). “The Impa- ct of Accommodation Taxes on Outbound Travel Demand from the United Kingdom to European Destinations”. Journal of Travel Research, 60(4).
• KATALIN, G. (2019). “Tourist Taxation in Europe, with A Brief Overview of the Hun- garian Tourist Tax System”. İçinde: Organi- zational-economic Mechanism of Manage- ment Innovative Development of Economic Entities. Ed. M. BEZPARTOCHNYI.
• KILIÇER, E. (2019). “Turist Vergisi: Yabancı Ülke Uygulamaları ve Türkiye’de Uygulana- bilirliği Üzerine Bir İnceleme”. Mali Çözüm, 29(151).
• KORLU, K. ve ÇETİNKAYA, Ö. (2015). “Tür- kiye’deki Belediyelerin Mali Özerkliğinin Öz Gelirler Bağlamında Analizi ve Değerlen- dirilmesi”. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi. 3(4).
• NACAR, B. (2005). “Yerel Vergi Düzeni: Ku- ramsal Temelleri ve Türkiye Uygulaması Üzerine Bir Değerlendirme”. Maliye Araştır- ma Merkezi Konferansları, Sayı: 47.
• OECD (2008). The Polluter Pays Principle Definition, Analysis, Implementation. OECD Publishing. Paris.
• OKTAY, T. (2017). “Gençliğe Yönelik Politika ve Uygulamalarda Yerel Yönetimlerin Rolü”. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi. 6(3).
• ÖNER, E. (2022). Türk Vergi Sistemi. Seç- kin. Ankara.
• PEKŞEN, F. ve ŞENER, T. (2021). “Vergilerin Seçmen Davranışlarına Etkisi: Konaklama Vergisi Özelinde Antalya İli Örneği”. Maliye Dergisi. Sayı: 180.
• PSYCHARIS Y., ZOI, M. ve ILIOPOULOU, S. (2016). “Decentralization And Local Go- vernment Fiscal Autonomy: Evidence from the Greek Municipalities”. Environment and Planning C: Government and Policy. 34(2).
• RADVAN, M. (2020). “New Tourist Tax as a Tool for Municipalities in the Czech Repub- lic”. Lex localis-Journal of Local Self-Go- vernment. 18(4).
• SAĞBAŞ, İ. (2000). “Teorik Bir Yaklaşımla Mali Denkleştirme”. Afyon Kocatepe Üni- versitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2(1).
• SANDALCI, İ. (2020). “Turizm Vergileri Öze- linde Konaklama Vergisi”. İçinde Vergi Or- tak Paydasında Bilimsel Değerlendirmeler. Iksad Publishing House. Ankara.
• SERÇEK, S. ve BÖRÜTEÇENE, Y. (2022). “Konaklama Vergisinin Uygulanabilirliğinin Mukayeseli Hukuk Kapsamında Değerlen- dirilmesi”. Journal of International Social Research. 15(88).
• SWENSON, C. (2022). “Empirical Evidence on the Economic Impacts of Hotel Taxes”. Economic Development Quarterly. 36(1).
• SZYDŁOWSKI, C. (2020). “Audit of Income from Local Fees in Selected Communes of The Pomeranian Province in Poland”. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospo- darstwa Wiejskiego w Warszawie. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing. 23(72).
• ŞENGÜL, R. (2020). Yerel Yönetimler. Umuttepe Yayınları. Kocaeli.
• ŞENYÜZ, D., YÜCE, M. ve GERÇEK, A. (2022). Vergi Hukuku (Genel Hükümler). Ekin Yayınevi. Bursa.
• TBMM. 2018. İl Özel İdaresi ve Belediye Gelirleri Kanunu Tasarısı. (https://www2. tbmm.gov.tr/d23/1/1-0505.pdf) Erişim ta- rihi: 03 Ocak 2023.
• TBMM. 7194 sayılı Kanun Teklifi (Sıra Sayı: 128). (https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/ donem27/yil01/ss128.pdf) Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
• TÜRKOĞLU, İ. (2013). “Yerel Yönetimlerin Mali Özerkliği”. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 17(26-27-28-29).
• UÇAR, O. ve AYRANCI BAĞRIAÇIK, E. (2021). “Türkiye’de Konaklama Vergisi: Ulu- sal Düzeyde Uygulanması Üzerine Eleştirel Bir Yaklaşım”. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi. 25(2).
• ULUSOY, A. ve AKDEMİR, T. (2013). “Yerel Yönetimlerin Finansman Sorunlarının Çö- zümünde Motorlu Taşıtlar Vergisi Önerisi”. Sosyoekonomi. 19(19).
• YAVAN, S. (2020). “Türkiye’deki Konaklama Vergisinin Değerlendirilmesi”. Vergi Rapo- ru. (250).
• YILMAZ FURTUNA, E. ve POLAT, A. (2022). “Türkiye’de Konaklama Vergisinin Verginin Temel Unsurları, Turizm Payı Açısından Değerlendirilmesi ve Ülke Uygulamaları İle Mukayesesi”. İçinde Maliye Yazıları-Mali Hukuk. Ed: Muharrem Çakır ve Arkan Yu- sufoğlu. Gazi Kitabevi. Ankara.

APA	Durmuş M, Kuzucu Yapar B (2023). TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ. , 30 - 47.
Chicago	Durmuş Merve,Kuzucu Yapar Burcu TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ. (2023): 30 - 47.
MLA	Durmuş Merve,Kuzucu Yapar Burcu TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ. , 2023, ss.30 - 47.
AMA	Durmuş M,Kuzucu Yapar B TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ. . 2023; 30 - 47.
Vancouver	Durmuş M,Kuzucu Yapar B TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ. . 2023; 30 - 47.
IEEE	Durmuş M,Kuzucu Yapar B "TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ." , ss.30 - 47, 2023.
ISNAD	Durmuş, Merve - Kuzucu Yapar, Burcu. "TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ". (2023), 30-47.

APA	Durmuş M, Kuzucu Yapar B (2023). TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ. Vergi Raporu, 0(282), 30 - 47.
Chicago	Durmuş Merve,Kuzucu Yapar Burcu TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ. Vergi Raporu 0, no.282 (2023): 30 - 47.
MLA	Durmuş Merve,Kuzucu Yapar Burcu TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ. Vergi Raporu, vol.0, no.282, 2023, ss.30 - 47.
AMA	Durmuş M,Kuzucu Yapar B TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ. Vergi Raporu. 2023; 0(282): 30 - 47.
Vancouver	Durmuş M,Kuzucu Yapar B TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ. Vergi Raporu. 2023; 0(282): 30 - 47.
IEEE	Durmuş M,Kuzucu Yapar B "TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ." Vergi Raporu, 0, ss.30 - 47, 2023.
ISNAD	Durmuş, Merve - Kuzucu Yapar, Burcu. "TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BİR ÖNERİ: KONAKLAMA VERGİSİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ". Vergi Raporu 282 (2023), 30-47.