İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji
Yıl: 2023 Cilt: 16 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 315 - 331 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.37093/ijsi.1136538 İndeks Tarihi: 10-07-2023
İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji
Öz: İnsancıl müdahale, yaygın ve şiddetli insan hakları ihlallerini önlemek veya sonlandırmak iddiasıyla gerçekleştirilen bir askerî müdahale biçimi olarak evrensel insan hakları doktrinine yaslanmaktadır. Evrensel insan hakları doktrininin felsefi temelleri önemli ölçüde doğal hukuk ve doğal haklar ile Immanuel Kant’ın ‘koşulsuz buyruk’ üzerine kurulan ödev ahlakı üzerinde şekillenmektedir. İnsanların yalnızca insan olmak sıfatıyla bir takım doğal haklara sahip oldukları varsayımıyla doğal hukuk görüşü ve Kant’ın kendinde amaç olarak insanlık formülü üzerine bina edilen ödev ahlakı bu bağlamda evrensel insan hakları doktrininin temellerini oluşturmaktadır. İnsan hakları ihlallerine yönelik bir müdahale biçimi olarak insancıl müdahale de aynı felsefi temeller üzerinde, insanın korunması gereken bir değer olduğunun kabulü ve Kant’ın tam olmayan ya da etik ödevleri bağlamında yardıma muhtaç ötekilere yardım edilmesi gerekliliği çerçevesinde iddia edilmektedir. Bu çalışmada insan hakları ve dolayısıyla insancıl müdahale lehinde üretilen argümanların ağırlıklı olarak doğal hukuk ve deontolojiye kök saldığı ortaya konulmakta ve bu bağlamda insancıl müdahalenin felsefi temelleri açıklığa kavuşturulmaya çalışılmaktadır.
Anahtar Kelime: An Investigation on Constitutive Philosophical Foundations of Humanitarian Intervention: Natural Law, Kant, and Deontological Ethics
Öz: Humanitarian intervention, as a form of military intervention purporting to prevent or end widespread and severe human rights violations, is based on the doctrine of universal human rights. The philosophical foundations of the universal human rights doctrine are largely shaped by natural law and natural rights, as well as the deontological ethics based on Immanuel Kant's “categorical imperative.” The natural law perspective, which is based on the presumption that human beings have certain natural rights just by virtue of being human, and Kant's ethics of obligation, which is based on the formula of humanity as an end in itself, are the underpinnings of the doctrine of universal human rights in this context. Humanitarian intervention is claimed on the same philosophical grounds, within the framework of the acceptance that humans have a value that needs to be protected and the necessity of helping others who need help in the context of Kant's ethical or imperfect duties. This study reveals that the arguments produced in favor of human rights and, therefore, humanitarian intervention are mainly rooted in natural law and deontology, and the philosophical foundations of humanitarian intervention are tried to be clarified within this liberal context.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ağaoğulları, M. A., & Köker, L. (2011). İmparatorluktan tanrı devletine. İmge Kitabevi.
- Antoninus, M. A. (2009). Kendime düşünceler (Ceyda Eskin, Çev.; 1. bs.). Oda Yayınları.
- Aquinas, T. (2002). Aquinas: Political writings (R. W. Dyson, Ed. & Trans.). Cambridge University Press.
- Bagnoli, C. (2006). Humanitarian intervention as a perfect duty. In T. Nardin & M. S. Williams (Eds.), Humanitarian intervention (pp. 117–140). New York University Press.
- Ben-Amittay, J. (1983). Siyasal düşünceler tarihi: Çağlar boyunca siyasal düşüncenin değişimi (M. A. Kılıçbay & L. Köker, Çev.; 1. bs.). Savaş Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1973).
- Bonaiuti, E. (1917). The genesis of St. Augustine’s idea of original sin (G. L. Piana, Trans.). Harvard Theological Review, 10(2), 159–175. https://doi.org/10.1017/S0017816000000729
- Boyle, J. (2002). Natural law and international ethics. In T. Nardin ve D. R. Mapel (Eds.), Traditions of international ethics (pp. 112–135). Cambridge University Press.
- Boyle, J. (2006). Traditional just war theory and humanitarian intervention. In T. Nardin & M. S. Williams (Eds.), Humanitarian intervention (pp. 31–57). New York University Press.
- Brown, D. (2008). The sword, the cross and the eagle: The American Christan just war tradition. Rowman and Littlefield.
- Brownlie, I. (1974). Humanitarian intervention. In J. N. Moore (Ed.), Law and civil war in the modern world (pp. 217–228). The Johns Hopkins University Press.
- Brun, J. (2014). Stoa felsefesi (M. Atıcı, Çev.; 4. bs.). İletişim Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1958).
- Cassese, A. (1999). Ex iniuria ius oritur: Are we moving towards international legitimation of forcible humanitarian countermeasures in the world community? European Journal of International Law, 10(1), 23–30. https://doi.org/10.1093/ejil/10.1.23
- Corey, D. D., & Charles, J. D. (2012). The just war tradition: An introduction. ISI Books.
- Demirbaş, Ç. E. (2017). Haklı savaş öğretisinin fikri temelleri üzerine bir inceleme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(4), 895–921.
- Donaldson, T. (2002). Kant’s global rationalism. In T. Nardin & D. R. Mapel (Eds.), Traditions of international ethics (pp. 136–157). Cambridge University Press.
- Erdoğan, M. (2016). İnsan hakları teorisi ve hukuku. Orion Kitabevi.
- Ereker, F. A. (2004). İlkçağlardan günümüze haklı savaş kavramı. Uluslararası İlişkiler, 1(3), 1–36. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uidergisi/issue/39240/462117
- Freeden, M. (2002). İnsan hakları: Disiplinlerarası bir yaklaşım (A. E. Koca & A. Topçubaşı, Çev.; 1. bs.). Birleşik Yayınları.
- Grotius, H. (2011). Savaş ve barış hukuku (S. L. Meray, Çev.; 1. bs.). Say Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1625).
- Hehir, A. (2010). Humanitarian intervention: An introduction. Palgrave Macmillan.
- Holzgrefe, J. L. (2003). The humanitarian intervention debate. In J. L. Holzgrefe & R. O. Keohane (Eds.), Humanitarian intervention: Ethical, legal and political dilemmas (pp. 15–52). Cambridge University Press.
- Ingram, D. B. (2020). Hukuk felsefesi (E. S. Dağabak, Çev.; 2. bs.). Fol Kitap. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 2006).
- International Commission on Intervention and State Soverignty [ICISS]. (2001, December). The Responsibility to Protect. International Development Research Centre. https://www.idrc.ca/en/book/responsibility-protect-report-international-commission-intervention-and-state-sovereignty
- İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Aralık 10, 1948, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu. Hâkimler ve Savcılar Kurulu Tercümesi. https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/9a3bfe74-cdc4-4ae4-b876-8cb1d7eeae05.pdf
- Johnson, J. T. (1991). Just war in the thought of Paul Ramsey. The Journal of Religious Ethics, 19(2), 183–207.
- Kant, I. (2018). Ahlak metafiziğinin temellendirilmesi (İ. Kuçuradi, Çev.; 7. bs.). Türkiye Felsefe Kurumu. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1786).
- Kolasi, K. (2017). Savaşın değişen niteliği ve jus ad bellum ve jus in bello’ya etkisi. İnsan Hakları Yıllığı, 35, 1–29. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ihy/issue/62004/928156
- Köker, L. (2009). Grotius: Doğal Hukuk, mülkiyet ve egemenlik. İçinde M. A. Ağaoğulları ve L. Köker (Der.), Kral-Devlet ya da ölümlü tanrı (ss. 87–109). İmge Kitabevi.
- Mapel, D. R. (2002). The contractarian tradition and international ethics. In T. Nardin & D. R. Mapel (Eds.), Traditions of international ethics (pp. 180–200). Cambridge University Press.
- Mattox, J. M. (2006). Saint Augustine and the theory of just war. Continuum.
- Murray, J. C. (1959). Morality and the modern war. The Church Peace Union.
- Murray, J. C. (1960). We hold these truths: Catholic reflections on the American propositon. Sheed & Ward.
- Nardin, T. (2006). Introduction. In T. Nardin & M. S. Williams (Eds.), Humanitarian Intervention (pp. 1–28). New York University Press.
- Nardin, T. (2012). Uluslararası siyaset teorisi. İçinde S. Burchill, A. Linklater, R. Devetak, J. Donnelly, T. Nardin, M. Paterson, C. Reus-Smit & J. True (Der.), Uluslararası ilişkiler teorileri (A. Aslan & M. A. Ağcan, Çev.; 5. bs.). Küre Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1996).
- Porter, J. (1999). From natural law to human rights: Or, why rights talk matters. Journal of Law and Religion, 14(1), 77–96. https://doi.org/10.2307/1051779
- Sabine, G. (1969). Siyasal düşünceler tarihi II: Yeni Çağ (A. Öktem, Çev.; 1. bs.). Sevinç Matbaası. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1965).
- Scheid, D. E. (2014). Introduction to armed humanitarian intervention. In D. E. Scheid (Ed.), The ethics of armed humanitarian intervention (pp. 3–25). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139567589.003
- Schneewind, J. B. (1993). Kant and natural law ethics. Ethics, 104(1), 53–74.
- Shaw, M. (2017). International law. Cambridge University Press.
- Shestack, J. J. (1998). The philosophic foundations of human rights. Human Rights Quarterly, 20(2), 201–234.
- Swift, L. J. (1970). St. Ambrose on violence and war. Transactions and Proceedings of the American Philological Association, 101, 533–543. https://doi.org/10.2307/2936070
- Tan, K.-C. (2006). The duty to protect. In T. Nardin & M. S. Williams (Eds.), Humanitarian intervention (pp. 84–116). New York University Press.
- Tesón, F. R. (2014). Moral basis of armed humanitarian intervention revisited. In D. E. Scheid (Ed.), The ethics of armed humanitarian intervention (pp. 61–77). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139567589.007
- Vergara, F. (2006). Liberalizmin felsefi temelleri: Liberalizm ve etik (B. Arıbaş, Çev.; 1. bs.). İletişim Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1992).
- Verwey, W. D. (1998). Humanitarian intervention in the 1990s and beyond: An international law perspective. In J. N. Pieterse (Ed.), World orders in the making: Humanitarian intervention and beyond (pp. 180–210). Institute of Social Studies.
- Walzer, M. (2010). Haklı savaş haksız savaş: Tarihten örneklerle desteklenmiş ahlaki bir tez (M. Doğan, Çev.; 1. bs.). Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1977).
- Welsh, J. M. (2004). Introduction. In J. M. Welsh (Ed.), Humanitarian intervention and international relations (pp. 1–10). Oxford University Press.
- Wood, A. W. (2009). Kant. (A. Kovanlıkaya, Çev.; 1. bs.). Dost Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 2005).
| APA | Demirbas C (2023). İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji. , 315 - 331. 10.37093/ijsi.1136538 |
| Chicago | Demirbas Cagri Emin İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji. (2023): 315 - 331. 10.37093/ijsi.1136538 |
| MLA | Demirbas Cagri Emin İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji. , 2023, ss.315 - 331. 10.37093/ijsi.1136538 |
| AMA | Demirbas C İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji. . 2023; 315 - 331. 10.37093/ijsi.1136538 |
| Vancouver | Demirbas C İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji. . 2023; 315 - 331. 10.37093/ijsi.1136538 |
| IEEE | Demirbas C "İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji." , ss.315 - 331, 2023. 10.37093/ijsi.1136538 |
| ISNAD | Demirbas, Cagri Emin. "İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji". (2023), 315-331. https://doi.org/10.37093/ijsi.1136538 |
| APA | Demirbas C (2023). İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji. International Journal of Social Inquiry, 16(1), 315 - 331. 10.37093/ijsi.1136538 |
| Chicago | Demirbas Cagri Emin İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji. International Journal of Social Inquiry 16, no.1 (2023): 315 - 331. 10.37093/ijsi.1136538 |
| MLA | Demirbas Cagri Emin İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji. International Journal of Social Inquiry, vol.16, no.1, 2023, ss.315 - 331. 10.37093/ijsi.1136538 |
| AMA | Demirbas C İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji. International Journal of Social Inquiry. 2023; 16(1): 315 - 331. 10.37093/ijsi.1136538 |
| Vancouver | Demirbas C İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji. International Journal of Social Inquiry. 2023; 16(1): 315 - 331. 10.37093/ijsi.1136538 |
| IEEE | Demirbas C "İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji." International Journal of Social Inquiry, 16, ss.315 - 331, 2023. 10.37093/ijsi.1136538 |
| ISNAD | Demirbas, Cagri Emin. "İnsancıl Müdahalenin Kurucu Felsefi Dayanakları Üzerine Bir İnceleme: Doğal Hukuk, Kant ve Deontoloji". International Journal of Social Inquiry 16/1 (2023), 315-331. https://doi.org/10.37093/ijsi.1136538 |
