Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi

Serkan ÜNER, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Van, Türkiye)
Kadir DİRİK, (Hacettepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Ankara, Türkiye)
Atilla ÇİNER (Hacettepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Ankara, Türkiye)
Yerbilimleri
4 0
Yıl: 2011 Cilt: 32 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 121 - 138 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi

Öz:
Miyosen Aksu Havzası, Afrika-Avrasya dalma batma zonunda, Anadolu yarımadasının güneyinde yer alan bir önül-ke (foreland) havzasıdır. Sığ denizel kırıntılılar ve karbonatlar ile karasal birimlerden oluşan havza çökel dolgusunda, kaba taneli yelpaze deltası çökelleri önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, Tortoniyen'de havzanın batı kenarında depolanan, Kargı Yelpaze Deltası'nın yapısal ve sedimantolojik özellikleri incelenmiş, yelpaze deltasının gelişimi tektonizma ve deniz seviyesi oynamaları bakımından değerlendirilmiştir. Farklı seviyelerinde yama resifleri bulunan kaba taneli yelpaze deltası istifi, fasiyes özellikleri, çökelme süreçleri ve çökelme alt ortamları (alüvyon yelpazesi, kıyı-lagün, delta önü) bakımından incelendiğinde, yelpaze deltasının hem regresif hem de transgresif gelişim gösterdiği görülmektedir. Ardalanmalı şekilde bulunan karasal ve sığ denizel çökeller ile bunların üzerinde büyüyen mercan resiflerine ait kalıntılar bunun en güzel örnekleridir. Yelpaze deltasının depolanma karakterindeki değişkenlik, bölgesel tektonizma, buna bağlı deniz seviyesi oynamaları ve havzaya taşınan sediman miktarındaki değişimler ile açıklanabilmektedir. Konumu ve paleoakıntı yönleri ile Kargı Yelpaze Deltası, Aksu Havzası'nın oluşumunun ve evriminin anlaşılmasında anahtar bir role sahiptir.
Anahtar Kelime:

Konular: Jeoloji

Late miocene evolution of Kargi fan delta (Aksu basin, Antalya)

Öz:
Miocene Aksu Basin is a foreland basin, located on the southern part of the Anatolian peninsula in Africa-Eurasia subduction zone. The basin fill is composed of shallow marine clastics and carbonates and coarse grained fan delta deposits. In this study, structural and sedimentological evolution of Tortonian Kargı Fan Delta developed in the western part of the basin is examined in the context of tectonism and sea level changes. Fades, depositional processes and sub-environments (e.g. alluvial fan, lagoon, fan delta front) of this coarse grained fan delta sequence, indicate both regressive and transgressive periods. Alternations of continental red beds with shallow marine conglomerates containing patch reefs are very typical. Changes in the depositional characteristics of fan delta can be explained by regional tectonism and related sea level changes together with the amount of sediments carried into the basin. Kargı Fan Delta is a key sedimentary sequence in the understanding of the evolution of the Aksu Basin.
Anahtar Kelime:

Konular: Jeoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akay, E. ve Uysal, Ş., 1984. Orta Torosların batısındaki (Antalya) Neojen Çökellerinin Stratigrafisi, Sedimantolojisi ve Yapısal Jeolojisi. MTA Raporu No: 2147, Ankara, 277s.
  • Akay, E., Uysal, Ş., Poisson, A., Cravatte, J. ve Müller, C., 1985. Antalya Neojen Havzası'nın Stratigrafisi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 28, 105-119. Allen, J.R.L., 1964. Studies in fluviatile sedimentation: Six cyclothems from the lower Old Red Sandston, Anglo-Welsh Basin. Sedimentology, 3,163-189.
  • Bardaji, T., Dabrio, C.J., Goy, J.L., Somoza, L., and Zazo, C., 1990. Sedimentological features related to Pleistocene sea level changes in the SE Spain. In: Late Quaternary Sea Level Changes in Spain, ed: Zazo, C., Museo Nacional de Ciencias Naturales, pp. 79-93.
  • Barka A.A., and Reilinger R., 1997. Active tectonics of the Mediterranean region: deduced from GPS, neotectonic and se-ismicity data. Annali di Geophis. XI, 587-610.
  • Boyd, R., Dalrymple, R., and Zaitlin, B.A., 1992. Classification of clastic coastal depositional environments. Sedimentary Geology, 80, 139-150.
  • Bozkurt, E., 2001. Neotectonics of Turkey- a synthesis. Geodinamica Acta, 14, 3-30.
  • Bull, W.B., 1977. The alluvial fan environments. Progress in Physical Geography, 1, 222-270.
  • Colella, A., 1988. Pliocene-Holocene fan deltas and braid deltas in the Crati Basin, Southern Italy: a consequence of varying tectonic conditions. In: Nemec,W., Steel, R.J. (Eds.), Fan Deltas: Sedimen-tology and Tectonic Settings. Blackie, Glasgow, pp. 50-74.
  • Coleman, J.M., 1969. Brahmaputra River: channel processes and sedimentation. Sedimentary Geology, 3,129-239.
  • Çiner, A., Karabıyıkoğlu, M., Monod, O., Deyno-ux, M., and Tuzcu, S., 2008. Late Ceno-zoic sedimentary evolution of the Antalya Basin, Southern Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 17,1-41.
  • Dabrio, C.D., and Polo, M.D., 1988. Late Neogene fan deltas and associated coral reefs in the Almanzora Basin, Almeria Province, southern Spain. In: Nemec,W., Steel, R.J. (Eds.), Fan Deltas: Sedimen-tology and Tectonic Settings. Blackie, Glasgow, pp. 354-367.
  • DeCelles, P.G., and Giles, K.A., 1996. Foreland basin systems. Basin Research, 8, 105-123.
  • Dunham, R. J., 1962, Classification of Carbonate Rocks According to Depositional Texture. In: Classification of Carbonate Rocks, (Ed: W. E. Ham), Memoir, American Association of Petroleum Geologists, 1., 108-121.
  • Embry, A.F., and Klovan, J.E., 1971. A Devonian reef tract on northeastern Banks Island. N.W.T: Bulletin of Canadian Petroleum Geologists, v.19, p. 730-781.
  • Ethdrige, F.G., and Wescott,W.A.,1984. Tectonic setting, recognition and hydrocarbon reservoir potential of fan-delta deposits. In: Koster, E.H., Steel, R.J. (Eds.), Sedimentology of Gravels and Conglomerates. Memoir. Canadian Society of Petroleum Geologists, vol. 10, pp. 217-235.
  • Flecker, R., Ellam, R.M., Müller, C., Poisson, A., Robertson, A.H.F., and Turner, J., 1998. Application of Sr isotope stratigraphy and sedimentary analysis to the origin and evolution of the Neogene basins in the İsparta Angle, southern Turkey. Tectonophysics, 298, 83-101.
  • Flecker, R., Poisson, A., and Robertson, A.H.F., 2005. Fades and palaeogeographic evidence for the Miocene evolution of the İsparta Angle in its regional eastern Mediterranean context. Sedimentary Geology, 173, 277-314.
  • Folk, R.L., 1962. Spectral subdivision of limestone types. In: Classification of carbonate rocks (ed: W.E. Ham), Memoir, American Association of Petroleum Geologists, 1, 62-64.
  • Gawthorpe, R.L., Fraser, A., and Collier, R., 1994. Sequence stratigraphy in active extensional basins: implications for the interpretation of ancient basin fills. Marine Petroleum Geologists 11, 642-658.
  • Gawthorpe, R.L., and Leeder, M.R., 2000. Tectono-sedimentary evolution of active extensional basins. Basin Research 12,195-218.
  • Glover, C.P., and Robertson, A.H.F., 1998a. Neotectonic intersection of the Aegean and Cyprus tectonic arcs: extensional and strike-slip faulting in the İsparta Angle, SW Turkey. Tectonophysics, 298, 103-132.
  • Glover, C.P., and Robertson, A.H.F., 1998b. Role of regional extension and uplift in the Plio-Pleistocene evolution of the Aksu Basin, SW Turkey. Journal of Geological Society, London, 155, 365-387.
  • Gupta, S., Underhill, J.R.I., Sharp, R., and Gawthorpe, R.L., 1999. Role of fault interactions in controlling synrift sediment dispersal patterns: Miocene, Abu Alaqa Group, Suez Rift, Sinai, Egypt. Basin Research, 11,167-189.
  • Gürer, A., Bayrak, M., and Gürer, Ö.F., 2004. Magnetotelluric images of the crust and mantle in the southwestern Taurides, Turkey. Tectonophysics, 391,109-120.
  • Hampton, M A, 1975. Competence of finegrained debris flows. Journal of Sedimentary Petrology, 45, 834-844.
  • Hempton, M. R., Dunne, L. A., and Dewey, J. F., 1983. Sedimentation in an active strike-slip basin, Southeastern Turkey. Journal of Geology, 91, 401-412.
  • Hooke, R.L., 1967. Processes on arid region alluvial fans. Journal of Geology, 75, 438-460.
  • Hsü, K.J., Ryan, W.B.F., and Cita, M.B., 1973. Late Miocene desiccation of the Mediterranean. Nature, 242, 240-244.
  • James, N.P., 1983. Reef environment. In: Schol-le, P.A., D.G. Bebout ve C.H. Moore (eds.) Carbonate depositional environments. Memoir. American Association of Petroleum Geologists, 33, p 374.
  • Karabıyıkoğlu, M., 2003. Konya Havzası'nın Geç Kuvaterner Evrimi. (Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Karabıyıkoğlu, M., Çiner, A., Deynoux, M., Mo-nod, O., Tuzcu, S., and Manatschal, G.,2004. Miocene Tectonosedimentary Evolution of The Late Cenozoic Antalya Basin. MTA-CNRS (France)-TÜBİTAK Co-Project, 125 p.
  • Karabıyıkoğlu, M., Tuzcu, S., Çiner, A., Deynoux, M., Örçen, S., and Hakyemez, A., 2005.Facies and environmental setting of the Miocene coral reefs in the Late-Orogenic fill of the Antalya Basin, Western Taurids, Turkey. In: "Cenozoic Sedimentary Basins of South Central Turkey." Kelling, G., Robertson, A.H.F. & van Buchem, F. (eds.), Sedimentary Geology, 173, 1-4, 345-371.
  • Kazancı, N., and Varol, B., 1990. Development of a mass flow-dominated fan-delta complex and associated carbonate reefs within a transgressive Paleocene succession, central Anatolia, Turkey. Sedimentary Geology, 68, 261-278.
  • Koçyiğit, A., and Deveci, Ş., 2007. A N-S trending Active Extensional Structure, the Şuhut (Afyon) Graben: Commencement age of the Extensional Neotectonic Period in the İsparta Angle, SW Turkey. Turkish Journal of Earth Science, 16,391-416.
  • Koçyiğit, A., and Özacar, A.A., 2003. Extensional Neotectonic Regime through the NE Edge of Outer İsparta Angle, SW Turkey: New field and seismic data. Turkish Journal of Earth Science, 12,67-90.
  • Krijgsman, W., Hilgen, F.J., Raffi, I., Sierro, F.J., and Wilson, D.S., 1999. Chronology, causes and progression of the Messini-an salinity crisis. Nature, 400, 652-655.
  • Lowe, D.R., 1982. Sediment gravity flows: II. Depositional models with special reference to. the deposits of high-density turbidity currents. Journal of Sedimentary Petrology, 52, 279-297.
  • Massari, F., and Colella, A., 1988. Evolution and types of fan-delta systems in some major tectonic setting. In: Nemec, W., Steel, R.J. (Eds.), Fan Deltas: Sedimen-tology and Tectonic Settings. Blackie, Glasgow, pp. 103-122.
  • Massari, F., and Parea, G.C., 1988. Prograditi-onal gravel beach sequences in a moderate to high energy, microtidal marine environment. Sedimentology, 35, 881-913.
  • Miall, A.D., 1992. Alluvial deposits. In: Facies Models: Response to Sea Level Change, eds: Walker, R.G., James, N.P., Geological Association of Canada, 119-142.
  • Monod, O., 1977. Recherchesgeologiques dans le Taurus occidental au sud de Beyşehir (Turquie), These Doctorat d'etat, Univ. Paris-Sud, 'Centre d'Orsay'.
  • Mortimer, E., Gupta, S., and Cowie, P., 2005. Clinoform nucleation and growth in coarsegrained deltas, Loreto basin, Baja California Sur, Mexico: a response to episodic accelerations in fault displacement. Basin Research 17, 337-359.
  • Mount, J.F., 1984. Mixing of siliciclastic and carbonate sediments in shallow shelf environments. Geology, 12, 432-435.
  • Muto, T., 1988. Stratigraphic patterns of coastal-fan sedimentation adjasent to high-gradient submarine slopes affected by sea-level changes. In: Nemec, W., Steel, R.J. (Eds.), Fan Deltas: Sedi-mentology and Tectonic Settings. Blackie, Glasgow, pp. 84-90.
  • Muto, T., and Steel, R.J., 1997. Principles of regression and transgression: the nature of the interplay between accommodation and sediment supply. Journal of Sedimentary Research, 67, 994-1000.
  • Nemec,W., 1990. Deltas: remarks on terminology and classification. In: Colella,A., Prior,D.B. (Eds.), Coarse-Grained Deltas. International Association of Sedi-mentologists, Special Publication, 10, pp. 3-12.
  • Nemec, W., and Steel, R.J., 1984. Alluvial and coastal conglomerates: their significant features and some comments on gravelly mass-flow deposits. In: Koster, E.H., Steel, R.J. (Eds.), Sedimentology of Gravels and Conglomerates. Memoir, Canadian Society of Petroleum Geologists, vol. 10, pp. 1-31.
  • Nemec, W., and Steel, R.J., 1988. What is a fan delta and how do we recognize it? In: W. Nemec and R.J., Steel (eds.), Fan Deltas: Sedimentology and Tectonic Settings. Blackie and Son, Glasgow, pp. 3-13.
  • Poisson, A., 1977, Recherches geologiques dans les Taurides occidentales (Turqu-ie): These d'etat Univ. Paris-Sud (Or-say). 795 s., (yayımlanmamış).
  • Poisson, A., Orszag-Sperber, F., Kosun, E., Bassetti, M.A., Mueller, C., Wernli, R., Rouchy, J.M., 2011. The Late Cenozo-ic evolution of the Aksu basin (İsparta Angle; SW Turkey), New insights. Bulletin de La Societe Geologique de France, 182,2,133-148.
  • Poisson, A., Yağmurlu, F., Bozcu, M., and Şen-türk, M., 2003. New data concerning the age of Aksu Thrust in the South of the Aksu valley, İsparta Angle (SW Turkey): concequences for the Antalya Basin and the Eastern Mediterranean. Geological Journal, 38, 311-327.
  • Postma, G., 1984. Slumps and their deposits in fan delta front and slope, Geology, 12, 27-30.
  • Postma, G., and Roep, T.B., 1985. Resedimen-ted conglomerates in the bottomsets of Gilbert type gravel deltas. Journal of Sedimentary Petrology, 55, No: 6,874-885.
  • Prior, D.B., and Bornhold, B.D., 1990. The underwater development of Holocene fan deltas. In: Colella, A., Prior, D.B. (Eds.), Coarse-Grained Deltas. International Association of Sedimentologists, Special Publication, vol. 10, pp. 75-90.
  • Reading, H.G., 1980. Sedimentary environments and facies. Blackell Scientific Publication, London, 557 p.
  • Reineck, H.E., and Singh, I.B., 1973. Depo-sitional sedimentary environments, Springer-Verlag, Berlin, 439 p.
  • Robertson, A.H.F., Poisson, A., and Akıncı, Ö., 2003. Developments in research concerning Mesozoic-Tertiary Tethys and neotectonics in the İsparta Angle. Geological Journal, 38, 195-235.
  • Schlager, W., 1993. Accommodation and supply a dual control on stratigraphic sequences. Sedimentary Geology, 86, 111-136.
  • Sellwood, B.W., 1986. Shallow-marine carbonate environments. In: H.G. Reading (Ed.), Sedimentary Environments and Facies. Blackwell, Oxford, 2nd ed., pp. 283-342.
  • Sintubin, M., Muchez, P., Similox-Tohon, D., Verhaert, G., Paulissen, E., and Wael-kens, M., 2003. Seismic catastrophes at the ancient city of Sagalassos (SW Turkey) and their implications for seis-motectonics in the Burdur-lsparta area. Geological Journal, 38, 359-374.
  • Smith, S.A., 1990. The sedimentology and acc-retionary styles of an ancient gravel-bed stream: the Budleigh Salterton pebble beds (Lower Triassic), southwest England. Sedimentary Geology, 67, 199-219.
  • Somoza, L., Bardaji, T., Goy, J.L., and Dabrio, C.J., 1987. Recent Quaternary sea level changes and tectonic movements in SE Spanish Coast. In: Late Quaternary Sea Level Changes in Spain, (ed: Zazo, C.,) Museo Nacional de Ciencias Naturales, 49-78.
  • Steel, R.J., Maehle, S., Nilsen, H., Roe, S.L., and Spinnangr, A., 1977. Coarsening-upward cycles in the alluvium of Hor-nelen Basin (Devonian), Norway: Sedimentary response to tectonic events. Geological Society of American Bulletin, 88, 1124-1134.
  • Steel, R.J., and Thompson, D.B., 1983. Structures and textures in Triassic braided stream conglomerates ("Bunter" Pebble Beds) in the Sherwood sandstone group, North Staffordshire, England. Sedimentology, 30, 341-367.
  • Şenel, M., 1997. 1:250 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, No. 4, İsparta Paftası, MTA Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
  • Tuzcu, S. ve Karabıyıkoğlu, M., 2001. Batı To-ros Kuşağı Miyosen Mercan Resiflerinin Paleontolojisi, Stratigrafisi, Fasiyes-leri ve Çökelme Ortamları, MTA Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi, Rapor No: 10438, Ankara.
  • Üner, S., Özsayın, E., Kutluay, A., Dirik, K. ve Çi-ner, A., 2009. Aksu Havzası'nın Defor-masyon Özellikleri: İç İsparta Açısı, GB Türkiye. 62. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Bildiri Özleri Kitabı, 13-17 Nisan 2009, MTA Kültür Sitesi, Ankara. 200-201.
  • Verhaert, G., Similox-Tohon, D., Vandycke, S., Sintubin, M., and Muchez, P., 2006. Different stress states in the Burdur-Isparta region (SW Turkey) since Late Miocene times: a reflection of a transient stress regime. Journal of Structural Geology, 28, 1067-1083.
  • Vos, R. G., 1977. Sedimentology of an Upper Paleozoic river, wave and tide influenced delta system in Southern Morocco, Journal of Sedimentary Petrology, 47 (3), 1242-1260.
  • Wright, V.P., 1992. A revised classification of limestones. Sedimentary Geology, 76, 177-185.
  • Zitter, T.A.C., Woodside, J.M., and Mascle, J., 2003. The Anaximander Mountains: a clue to the tectonics of southwest Anatolia. Geological Journal, 38, 375-394.
APA Üner S, DİRİK K, ÇİNER A (2011). Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi. , 121 - 138.
Chicago Üner Serkan,DİRİK Kadir,ÇİNER Atilla Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi. (2011): 121 - 138.
MLA Üner Serkan,DİRİK Kadir,ÇİNER Atilla Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi. , 2011, ss.121 - 138.
AMA Üner S,DİRİK K,ÇİNER A Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi. . 2011; 121 - 138.
Vancouver Üner S,DİRİK K,ÇİNER A Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi. . 2011; 121 - 138.
IEEE Üner S,DİRİK K,ÇİNER A "Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi." , ss.121 - 138, 2011.
ISNAD Üner, Serkan vd. "Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi". (2011), 121-138.
APA Üner S, DİRİK K, ÇİNER A (2011). Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi. Yerbilimleri, 32(2), 121 - 138.
Chicago Üner Serkan,DİRİK Kadir,ÇİNER Atilla Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi. Yerbilimleri 32, no.2 (2011): 121 - 138.
MLA Üner Serkan,DİRİK Kadir,ÇİNER Atilla Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi. Yerbilimleri, vol.32, no.2, 2011, ss.121 - 138.
AMA Üner S,DİRİK K,ÇİNER A Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi. Yerbilimleri. 2011; 32(2): 121 - 138.
Vancouver Üner S,DİRİK K,ÇİNER A Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi. Yerbilimleri. 2011; 32(2): 121 - 138.
IEEE Üner S,DİRİK K,ÇİNER A "Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi." Yerbilimleri, 32, ss.121 - 138, 2011.
ISNAD Üner, Serkan vd. "Kargı yelpaze deltası'nın (Aksu havzası, Antalya) geç miyosen evrimi". Yerbilimleri 32/2 (2011), 121-138.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
29-04-2024 10:1

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları