SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi
Yıl: 2023 Cilt: 29 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 106 - 110 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.4274/tnd.2022.97493 İndeks Tarihi: 25-07-2023
SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi
Öz: Amaç: Araştırmamızdaki birincil amacımız, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Multipl Skleroz ve Miyelin Hastalıkları Polikliniği’nden takipli şiddetli akut solunum sendromu-koronavirüs-2 (SARS-CoV-2) virüsüne karşı aşılanan multipl skleroz (MS) hastalarında yan etki profilini gözden geçirmektir. Araştırmamızın ikincil amaçları koronavirüs hastalığı-2019 (COVID-19) enfeksiyonu geçiren ve SARS-CoV-2 virüsüne karşı aşılanan hastaların demografik, klinik özelliklerini ve hastalık modifiye edici tedavileri değerlendirmektir. Gereç ve Yöntem: İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı Multipl Skleroz ve Miyelin Hastalıkları Polikliniği’nde takip edilen, 18 yaşını tamamlamış, atak döneminde olmayan ve çalışmaya katılmak için gönüllü olan hastalara kısa mesaj ya da e-posta aracılığıyla anket formu iletildi. Toplam 21 sorudan oluşan anket formu hastalar tarafından cevaplandı ve 160 hastanın sonuçları istatistik açıdan değerlendirildi. Bulgular: Çalışmamıza katılan MS tanısı ile takipli 160 hastanın 107’si kadın (%67), 53’ü (%33) erkekti. Hastaların ortalama yaşı 38 ± 10,9 idi. Hastaların çoğunluğu olarak 128 hasta (%80) ataklı yineleyici MS tanısı ile takip edildi. Ankete katılan hastaların COVID-19 enfeksiyonu geçirme oranı %17 (n = 27) idi. Hastaların %67,5’si (n = 108) inaktif SARS-CoV-2 aşısını tercih etmekle birlikte, %31,8’i (n = 51) BNT162b2 (mRNA) aşısı tercih etti. Yan etkilerden sırasıyla, aşı bölgesinde ağrı (%20), yorgunluk (%14), kas ağrısı (%18), baş ağrısı (%5) ve ateş (%4) izlendi. Birinci doz sonrası yan etki sıklıkları karşılaştırıldığında, mRNA aşısı olan hastaların yan etki sıklığı (%71), inaktif aşı uygulanan hastaların yan etki sıklığına göre (%40) anlamlı derecede yüksek bulundu (P < 0,0001). İlk doz sonrası hastaların 2’si (%1,3) ve ikinci doz sonrası 5’i (%3,8) MS atağı geçirdi. Aşı türleri arasında MS atağı geçirme açısından anlamlı fark bulunmadı. Sonuç: MS hastalarında inaktif ve mRNA aşıları normal popülasyonla benzer yan etkiler göstermiştir ve aşılar arasında atak geçirme sıklığında anlamlı fark bulunmamıştır.
Anahtar Kelime: Evaluation of Demographic, Clinical Characteristics and Side Effects in Multiple Sclerosis Patients Vaccinated Against SARS-CoV-2 Virus
Öz: Objective: Our primary objective in our study was to review the side effect of MS patients vaccinated against severe acute respiratory syndrome-coronavirus-2 (SARS-CoV-2) virus from Istanbul University, Istanbul Faculty of Medicine, Multiple Sclerosis and Myelin Diseases Outpatient Clinic. The secondary objective of our research was to evaluate the demographic, clinical characteristics and disease-modifying therapies of patients who have been infected with coronavirus disease-2019 (COVID-19) and who have been vaccinated against the SARS-CoV-2 virus. Materials and Methods: A questionnaire was sent via text message or e-mail to patients who were followed up at the Multiple Sclerosis and Myelin Diseases Outpatient Clinic of the Department of Neurology of the Istanbul University, Istanbul Faculty of Medicine. The eligibility criteria were not being in the period of an attack and being volunteered to participate in the study. A questionnaire consisting of a total of 21 questions was answered by the patients and the results of 160 patients were evaluated statistically. Results: One hundred and seven of the 160 patients were women (67%), and 53 (33%) men. The mean age of the patients was 38 ± 10.9 years. As a majority of the patients, 128 of the patients (80%) were followed up with a diagnosis of relapsing remmitting multiple sclerosis (MS). The rate of COVID-19 infection among the patients was 17% (n = 27). 67.5% (n = 108) of the patients preferred the inactive SARS-CoV-2 vaccine, while 31.8% (n = 51) preferred the BNT162B2 (mRNA) vaccine. Pain at the site of vaccination (20%), fatigue (14%), myalgia (18%), headache (5%) and fever (4%) were side effects. When the side effects after the first dose were compared, the frequency of the side effects of mRNA vaccine was found to be significantly higher (71%) ( P < 0.0001). Two (1.3%) of the patients after the first dose and 5 (3.8%) after the second dose had an MS attack.Conclusion: Inactive and mRNA vaccines showed similar side effects with the normal population in patients with MS, and there was no significant difference in the frequency of attacks between vaccines.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 1. Huang C, Wang Y, Li X, et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. Lancet. 2020;395:497-506. Erratum in: Lancet 2020.
- 2. World Health Organization. Novel coronavirus situation report: 99. 28 April 2020. https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/ situation-reports/20200428-sitrep-99-covid-19. pdf?sfvrsn=119fc381_2. Accessed 28 Apr 2020.
- 3. CDC.Coronavirus disease 2019 (COVID-19). https://www.cdc.gov/ coronavirus/2019-ncov/faq.html. Accessed 15 Apr 2020.
- 4. Shih HI, Wu CJ, Tu YF, Chi CY. Fighting COVID-19: A quick review of diagnoses, therapies, and vaccines. Biomed J 2020;43:341-354.
- 5. Bernard CC, Kerlero de Rosbo N. Multiple sclerosis: an autoimmune disease of multifactorial etiology. Curr Opin Immunol 1992;4:760-765.
- 6. Hartung HP, Aktas O. COVID-19 and management of neuroimmunological disorders. Nat Rev Neurol 2020;16:347-348.
- 7. Zheng C, Kar I, Chen CK, et al. Multiple sclerosis disease-modifying therapy and the COVID-19 pandemic: implications on the risk of infection and future vaccination. CNS Drugs 2020;34:879-896.
- 8. Kivity S, Agmon-Levin N, Blank M, Shoenfeld Y. Infections and autoimmunity--friends or foes? Trends Immunol 2009;30:409-414.
- 9. Wang Y, Cheng M, Wang S, et al. Vaccination coverage with the pneumococcal and influenza vaccine among persons with chronic diseases in Shanghai, China, 2017. BMC Public Health 2020;20:359.
- 10. Mailand MT, Frederiksen JL. Vaccines and multiple sclerosis: a systematic review. J Neurol 2017;264:1035-1050.
- 11. National Multiple Sclerosis Society. COVID-19 vaccine guidance for people living with MS. 2021. https://www.nationalmssociety.org/coronavirus- covid-19-information/multiple-sclerosis-and-coronavirus/covid-19-vaccine- guidance. Accessed Feb 1, 2021.
- 12. Kelly H, Sokola B, Abboud H. Safety and efficacy of COVID-19 vaccines in multiple sclerosis patients. J Neuroimmunol 2021;356:577599.
- 13. Farez MF, Correale J, Armstrong MJ, et al. Practice guideline update summary: Vaccine-preventable infections and immunization in multiple sclerosis: Report of the Guideline Development, Dissemination, and Implementation Subcommittee of the American Academy of Neurology. Neurology 2019;93:584-594.
- 14. Achiron A, Dolev M, Menascu S, et al. COVID-19 vaccination in patients with multiple sclerosis: what we have learnt by February 2021. Mult Scler 2021;27:864-870.
- 15. Polack FP, Thomas SJ, Kitchin N, et al. Safety and efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 vaccine. N Engl J Med 2020;383:2603-2615.
- 16. Tanriover MD, Doğanay HL, Akova M, et al. Efficacy and safety of an inactivated whole-virion SARS-CoV-2 vaccine (CoronaVac): interim results of a double-blind, randomised, placebo-controlled, phase 3 trial in Turkey. Lancet 2021;398:213-222. Erratum in: Lancet 2022;399:436.
- 17. Coyle PK, Gocke A, Vignos M, Newsome SD. Vaccine considerations for multiple sclerosis in the COVID-19 Era. Adv Ther 2021;38:3550-3588. Erratum in: Adv Ther 2022;39:822-830.
- 18. Sadoff J, Le Gars M, Shukarev G, et al. Interim results of a phase 1-2a trial of Ad26.COV2.S Covid-19 Vaccine. N Engl J Med 2021;384:1824-1835.
- 19. Moghadasi AN, Mirmosayyeb O, Barzegar M, Sahraian MA, Ghajarzadeh M. The prevalence of COVID-19 infection in patients with multiple sclerosis (MS): a systematic review and meta-analysis. Neurol Sci 2021;42:3093- 3099.
- 20. Salter A, Fox RJ, Newsome SD, et al. Outcomes and risk factors associated with SARS-CoV-2 Infection in a North American Registry of patients with multiple sclerosis. JAMA Neurol 2021;78:699-708. Erratum in: JAMA Neurol 2021;78:765.
- 21. Louapre C, Collongues N, Stankoff B, et al. Clinical Characteristics and outcomes in patients with coronavirus disease 2019 and multiple sclerosis. JAMA Neurol 2020;77:1079-1088.
| APA | Kizek Ö, Yalçın G, GÜNDÜZ T, Kürtüncü M, ERAKSOY M (2023). SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi. , 106 - 110. 10.4274/tnd.2022.97493 |
| Chicago | Kizek Özgü,Yalçın Gizem yağmur,GÜNDÜZ TUNCAY,Kürtüncü Murat,ERAKSOY MEFKURE SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi. (2023): 106 - 110. 10.4274/tnd.2022.97493 |
| MLA | Kizek Özgü,Yalçın Gizem yağmur,GÜNDÜZ TUNCAY,Kürtüncü Murat,ERAKSOY MEFKURE SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi. , 2023, ss.106 - 110. 10.4274/tnd.2022.97493 |
| AMA | Kizek Ö,Yalçın G,GÜNDÜZ T,Kürtüncü M,ERAKSOY M SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi. . 2023; 106 - 110. 10.4274/tnd.2022.97493 |
| Vancouver | Kizek Ö,Yalçın G,GÜNDÜZ T,Kürtüncü M,ERAKSOY M SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi. . 2023; 106 - 110. 10.4274/tnd.2022.97493 |
| IEEE | Kizek Ö,Yalçın G,GÜNDÜZ T,Kürtüncü M,ERAKSOY M "SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi." , ss.106 - 110, 2023. 10.4274/tnd.2022.97493 |
| ISNAD | Kizek, Özgü vd. "SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi". (2023), 106-110. https://doi.org/10.4274/tnd.2022.97493 |
| APA | Kizek Ö, Yalçın G, GÜNDÜZ T, Kürtüncü M, ERAKSOY M (2023). SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi. Türk Nöroloji Dergisi, 29(2), 106 - 110. 10.4274/tnd.2022.97493 |
| Chicago | Kizek Özgü,Yalçın Gizem yağmur,GÜNDÜZ TUNCAY,Kürtüncü Murat,ERAKSOY MEFKURE SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi. Türk Nöroloji Dergisi 29, no.2 (2023): 106 - 110. 10.4274/tnd.2022.97493 |
| MLA | Kizek Özgü,Yalçın Gizem yağmur,GÜNDÜZ TUNCAY,Kürtüncü Murat,ERAKSOY MEFKURE SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi. Türk Nöroloji Dergisi, vol.29, no.2, 2023, ss.106 - 110. 10.4274/tnd.2022.97493 |
| AMA | Kizek Ö,Yalçın G,GÜNDÜZ T,Kürtüncü M,ERAKSOY M SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi. Türk Nöroloji Dergisi. 2023; 29(2): 106 - 110. 10.4274/tnd.2022.97493 |
| Vancouver | Kizek Ö,Yalçın G,GÜNDÜZ T,Kürtüncü M,ERAKSOY M SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi. Türk Nöroloji Dergisi. 2023; 29(2): 106 - 110. 10.4274/tnd.2022.97493 |
| IEEE | Kizek Ö,Yalçın G,GÜNDÜZ T,Kürtüncü M,ERAKSOY M "SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi." Türk Nöroloji Dergisi, 29, ss.106 - 110, 2023. 10.4274/tnd.2022.97493 |
| ISNAD | Kizek, Özgü vd. "SARS-CoV-2 Virüsüne Karşı Aşılanan Multipl Skleroz Hastalarında Demografik ve Klinik Özelliklerin İncelenmesi ve Yan Etkilerin Değerlendirilmesi". Türk Nöroloji Dergisi 29/2 (2023), 106-110. https://doi.org/10.4274/tnd.2022.97493 |
