COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması
Yıl: 2021 Cilt: 14 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 113 - 124 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26559/mersinsbd.890145 İndeks Tarihi: 26-07-2023
COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması
Öz: Amaç: Koronavirüs (COVID-19) yayılımını kontrol etmeye yönelik katı tedbirlere rağmen, koruyucu önlemlere uyum istenilen düzeyin altındadır. Araştırmanın amacı, COVID-19’da kaderciliğin etkisini ve salgın tedbirlerine uyumu etkileyen faktörleri belirlemekti. Yöntem: Vaka- kontrol tipindeki araştırma bir ilde Ağustos- Kasım 2020 tarihleri arasında 69 COVID-19 hastası ve 205 COVID-19 hastalığı olmayan bireyle gerçekleştirildi. Çalışmanın verileri “COVID-19 ve Salgından Korunma Soru Formu”, “Kadercilik Eğilimi Ölçeği” ile toplandı. Veriler T-test, Mann- Whitney U Testi, Ki-Kare analizi, korelasyon analizi ve karar ağacı analizi ile değerlendirildi. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması vaka grubunun 49.67±18.89 (19-90), kontrol grubunun 46.31±16.14 (19-86) yıldı, vaka grubunun %49.3’ü, kontrol grubunun %52.2’si erkekti. Kontrol grubunda endişe düzeyi (p<0.001), vaka grubunda kadercilik eğilimi yüksekti (p<0.001). Her üç katılımcıdan ikisi maskenin, mesafenin ve el yıkamanın hastalıktan tamamen koruyacağına inanırken, gelecekte salgından korunma tedbirlerine uyumu yordayan en güçlü değişkenler COVID-19 hastalığına sahip olma ve sosyal mesafenin koruyuculuğuna ilişkin inanıştı. Sonuç: Yapılan çalışmada vaka grubunda kaderci eğilimin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Salgının kontrolünde kaderci eğilimi artıracak söylem, tutum ve davranışlardan kaçınılması; kontrol önlemlerinin etkililiğinin vurgulanması toplumsal tedbirlere uyumu arttırabilir.
Anahtar Kelime: The impact of fatalism in the COVID-19 pandemic process and the features of compliance with outbreak measures: Case-control study
Öz: Aims: Compliance with Coronavirus (COVID-19) protection measures is below the desired level despite the strict measures to control the spread. The study was aimed to evaluate the impact of fatalism on COVID-19 and determine the factors affecting compliance with outbreak control measures. Methods: The case-control study was conducted in a city between August and November 2020 with 69 COVID-19 patients and 205 individuals without COVID-19. The study data was collected using the "COVID-19 and the Epidemic Protection Questionnaire" and the "Fatalism Tendency Scale". It was evaluated using T-test, Mann-Whitney U Test, Chi-Square analysis, correlation analysis and decision tree analysis. Results: The average age of the participants was 49.67± 18.89 (19-90) years in the case group, 46.31± 16.14 (19-86) years in the control group, 49.3% of the case group and 52.2% of the control group were male. The level of anxiety was high in the control group (p<0.001) and the tendency to fatalism was high in the case group (p<0.001). Two out of three participants believed that the mask, distance, and handwashing would completely protect against the pandemic disease. The strongest predictors of prevention from the epidemic were having COVID-19 disease and maintaining social distance. Conclusion: In this study, it was determined that the fatalistic tendency was high in the case group. Avoiding discourses, attitudes and behaviors that will increase the fatalistic tendency in the control of the epidemic; emphasizing the effectiveness of control measures can increase compliance with social measures.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 1. Peeri NC, Shrestha N, Rahman MS, et al. The SARS, MERS and novel coronavirus (COVID-19) epidemics, the newest and biggest global health threats: What lessons have we learned? Int J Epidemiol. 2020;49(3):717-726. doi:10.1093/ije/dyaa033
- 2. Çelik İ, Saatçi E, Eyüboğlu FÖ. Emerging and reemerging respiratory viral infections up to COVID-19. Turkish J Med Sci. 2020;50(SI-1):557-562. doi:10.3906/sag-2004-126
- 3. Uğraş Dikmen A, Kına M, Özkan S, İlhan MN. COVID-19 Epidemiyolojisi: Pandemiden ne öğrendik? J Biotechnol Strateg Heal Res. 2020. doi:10.34084/bshr.715153
- 4. World Health Organisation (WHO). Coronavirus Disease (COVID-19) Advice for the public section navigation; 2021. https://www.who.int/emergencies/dise ases/novel-coronavirus-2019/advice- for-public.
- 5. Liu Y, Gayle AA, Wilder-Smith A, Rocklöv J. The reproductive number of COVID-19 is higher compared to SARS coronavirus. J Travel Med. 2020;27(2):1-4. doi:10.1093/jtm/taaa021
- 6. Jimenez T, Restar A, Helm PJ, Cross RI, Barath D, Arndt J. Fatalism in the context of COVID-19: Perceiving coronavirus as a death sentence predicts reluctance to perform recommended preventive behaviors. SSM - Popul Heal. 2020;11:100615. doi:10.1016/j.ssmph.2020.100615
- 7. Çırakoğlu OC. Domuz Gribi ( H1N1 ) Salgınıyla ilişkili algıların kaygı ve kaçınma düzeyi değişkenleri bağlamında incelenmesi. Türk Psikol Derg. 2011;26(67):49-64.
- 8. Ahorsu DK, Lin CY, Imani V, Saffari M, Griffiths MD, Pakpour AH. The Fear of COVID-19 Scale: Development and ınitial validation. Int J Ment Health Addict. 2020;27:1-9. doi:10.1007/s11469-020-00270-8
- 9. Bachem R, Tsur N, Levin Y, Abu-Raiya H, Maercker A. Negative Affect, Fatalism, and Perceived ınstitutional betrayal in times of the coronavirus pandemic: A cross- cultural ınvestigation of control beliefs. Front Psychiatry. 2020;11(October):1-11.
- 10. Hayes J, Clerk L. Fatalism in the Fight against COVID-19: Implications for mitigation and mental health. Res Net. 2020;(April):1-33. doi:10.31219/osf.io/t6zmv
- 11. Mitchell JA, Manning M, Shires D, Chapman RA, Burnett J. Fatalistic beliefs about cancer prevention among older African American men. Res Aging. 2015;37(6):606-622.
- 12. Franklin, M. D., Schlundt, D. G., McClellan, L. H., Kinebrew, T., Sheats, J., Belue, R., ... & Hargreaves M. Religious Fatalism and its association with health behaviors and outcomes. Am J Heal Behav. 2007;31(6):563-572. doi:10.5555/ajhb.2007.31.6.563.Religiou s
- 13. Leyva, B., Allen, J. D., Tom, L. S., Ospino, H., Torres, M. I., & Abraido-Lanza AF. Religion, Fatalism, and cancer control: A qualitative study among Hispanic Catholics. Am J Heal Behav. 2014;38(6):839-849. doi:10.5993/AJHB.38.6.6.Religion
- 14. Orhan K. Kadercilik Eğilimi Ölçeği’nin Geçerlik ve Güvenirlik çalışması. Uluslararası Medeni Çalışmaları Derg. 2017;II:83-102.
- 15. Akesson, J., Ashworth-Hayes, S., Hahn, R., Metcalfe, R. D., & Rasooly I. Fatalism, beliefs, and behaviors during the COVID-19 pandemic. Natl Bur Econ Res. 2020:1-54.
- 16. WHO. Coronavirus disease 2019 (COVID-19) Situation Report–89. WHO. https://www.who.int/docs/default- source/coronaviruse/situation- reports/20200418-sitrep-89-COVID- 19.pdf?sfvrsn=3643dd38_2. Published 2020.
- 17. Ekiz, T., Ilıman, E., & Dönmez E. Bireylerin sağlık anksiyetesi düzeyleri ile COVID-19 salgını kontrol algısının karşılaştırılması. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Strat Araştırma Derg. 2020;6(1):139-154.
- 18. de Los Monteros, K. E., & Gallo LC. Fatalism. Int J Behav Med. 2013;20(4):487-494. doi:10.1007/s12529-010-9119-4.Google
- 19. Bozkur B, Kaya A. Kadercilik Eğilimi Ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Derg. 2015;11(3):935- 946. doi:10.17860/efd.55137
- 20. Dawson A, Verweij M. Etik, Önleme ve Halk Sağlığı. In: Dawson A, Verweij M, eds. Etik, Önleme ve Halk Sağlığı. 1. Baskı. ; 2017.
- 21. Vally Z. Public perceptions, anxiety and the perceived efficacy of health- protective behaviours to mitigate the spread of the SARS-Cov-2/ COVID-19 pandemic. Public Health. 2020;187:67-73.
- 22. Harper C, Satchell L, Fido D, Latzman R. Functional fear predicts public health compliance in the COVID-19 Pandemic. Int J Ment Health Addict. 2020;27:1-14. doi:10.15446/revfacmed.v68n1.86482
- 23. Alrubaiee GG, Al-Qalah TAH, Al- Aawar MS. Knowledge, attitudes, anxiety, and preventive behaviors towards COVID-19 among health care providers in Yemen: An online cross-sectional survey. 2020:1-11. doi:10.21203/rs.3.rs- 32387/v1
- 24. Tadesse T, Alemu T, Amogne G, Endazenaw G, Mamo E. Predictors of coronavirus disease 2019 (COVID-19) prevention practices using health belief model among employees in Addis Ababa, Ethiopia, 2020. Infect Drug Resist. 2020;13:3751-3761. doi:10.2147/IDR.S275933
- 25. Gözüm S, Çapık C. Sağlık Davranışlarının geliştirilmesinde bir rehber: Sağlık İnanç Modeli. DEUHYO ED. 2014;7(3):230-237.
| APA | ÖNCÜ E, ALTUNKAN H, Koksoy Vayısoğlu S, AYAZ M (2021). COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması. , 113 - 124. 10.26559/mersinsbd.890145 |
| Chicago | ÖNCÜ EMİNE,ALTUNKAN Handan,Koksoy Vayısoğlu Sumbule,AYAZ MERİH COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması. (2021): 113 - 124. 10.26559/mersinsbd.890145 |
| MLA | ÖNCÜ EMİNE,ALTUNKAN Handan,Koksoy Vayısoğlu Sumbule,AYAZ MERİH COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması. , 2021, ss.113 - 124. 10.26559/mersinsbd.890145 |
| AMA | ÖNCÜ E,ALTUNKAN H,Koksoy Vayısoğlu S,AYAZ M COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması. . 2021; 113 - 124. 10.26559/mersinsbd.890145 |
| Vancouver | ÖNCÜ E,ALTUNKAN H,Koksoy Vayısoğlu S,AYAZ M COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması. . 2021; 113 - 124. 10.26559/mersinsbd.890145 |
| IEEE | ÖNCÜ E,ALTUNKAN H,Koksoy Vayısoğlu S,AYAZ M "COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması." , ss.113 - 124, 2021. 10.26559/mersinsbd.890145 |
| ISNAD | ÖNCÜ, EMİNE vd. "COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması". (2021), 113-124. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.890145 |
| APA | ÖNCÜ E, ALTUNKAN H, Koksoy Vayısoğlu S, AYAZ M (2021). COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(1), 113 - 124. 10.26559/mersinsbd.890145 |
| Chicago | ÖNCÜ EMİNE,ALTUNKAN Handan,Koksoy Vayısoğlu Sumbule,AYAZ MERİH COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 14, no.1 (2021): 113 - 124. 10.26559/mersinsbd.890145 |
| MLA | ÖNCÜ EMİNE,ALTUNKAN Handan,Koksoy Vayısoğlu Sumbule,AYAZ MERİH COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.14, no.1, 2021, ss.113 - 124. 10.26559/mersinsbd.890145 |
| AMA | ÖNCÜ E,ALTUNKAN H,Koksoy Vayısoğlu S,AYAZ M COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021; 14(1): 113 - 124. 10.26559/mersinsbd.890145 |
| Vancouver | ÖNCÜ E,ALTUNKAN H,Koksoy Vayısoğlu S,AYAZ M COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021; 14(1): 113 - 124. 10.26559/mersinsbd.890145 |
| IEEE | ÖNCÜ E,ALTUNKAN H,Koksoy Vayısoğlu S,AYAZ M "COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması." Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 14, ss.113 - 124, 2021. 10.26559/mersinsbd.890145 |
| ISNAD | ÖNCÜ, EMİNE vd. "COVID-19 Pandemi sürecinde kaderciliğin etkisi ve salgın tedbirlerine uyum özellikleri: Vaka-kontrol çalışması". Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 14/1 (2021), 113-124. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.890145 |
