DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi

Dilara Nergishan KOÇER (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, Türkiye)
Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
11 2
Yıl: 2023 Cilt: 9 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 440 - 456 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.31592/aeusbed.1119469 İndeks Tarihi: 14-08-2023

DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi

Öz:
Demokrat Parti (1950-1960) dönemi Türkiye’nin yakın tarihinde siyasal açıdan pek çok gelişmeye kaynaklık etmiştir. DP bu dönemde basın-basın özgürlüğü açısından da önemli bir ivme yaratmıştır. Çalışma, basın özgürlüğünün en geniş olduğu kabul edilen bu dönemde yayınlanmış olan Hücum gazetesini incelemektedir. Hücum (1952-1953) Sivas’ta yayınlanan haftalık bir siyasi-mizah gazetesidir. Çalışma öncelikle, hakkında hiçbir bilimsel araştırma olmayan gazeteyi gün ışığına çıkarmayı amaçlamaktadır. Çalışmada önce kısa bir teorik yaklaşımla demokrasi ve basın özgürlüğü ilişkisine değinilmektedir. Daha sonra, DP dönemi basın politikası incelenmekte ve Hücum gazetesinin DP döneminin toplumsal, ekonomik ve siyasal gelişmelerine yerel açıdan bakışı değerlendirilmektedir. Bu çerçevede, gazetenin haber/yazı içeriğinin, sağlık, temizlik, polis/jandarma şiddeti, kamu kurumlarında yolsuzluk/suiistimal ve partizanlık gibi sorun ve konuları gündeme getirdiği ve eleştirdiği tespit edilmiştir. Çalışmada ayrıca, DP’nin iktidardaki ilk yıllarında bile basın özgürlüğünün sorunlu olduğu ileri sürülmekte ve tartışmaya açılmaktadır. Nicel ve nitel yöntemlerin birlikte kullanıldığı betimleyici çalışmada, gazetenin Milli Kütüphane’de mevcut olan, 1952-1953 yıllarına ait toplam sekiz sayısı incelenmiş, ayrıca konuyla ilgili literatür kaynakları ve resmi belgelerden yararlanılmıştır. Çalışmanın, basın tarihine ve DP-basın konulu çalışmalara katkıda bulunacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelime: Hücum gazetesi DP basını basın özgürlüğü muhalif basın

DP Period and Freedom of the Press: The Short-Lived Struggle of the Hücum Newspaper (1952-1953)

Öz:
The Democratic Party (DP) (1950-1960) period has witnessed many political developments of Turkey’s recent history. During this period, the DP achieved an important momentum in terms of freedom of the press. The study examines the Hücum newspaper, which was published in this period, which is considered to have allowed the widest freedom of the press. Hücum (1952-1953) is a weekly political-humor newspaper published in Sivas. The study first discusses the relationship between democracy and freedom of the press within a theoretical framework. Then, the press policy in the DP period is examined and Hücum’s local perspective on the social, economic and political developments in the DP period is evaluated. In this descriptive study carried out using a qualitative design, a total of eight issues of the newspaper from 1952- 1953, available in the National Library, were examinde, and literature sources and official documents related to the topic were used. The study revealed that the news/article content of the newspaper brought up problems and issues such as public services, poliçe/gendarme violence, partisanship/nepotism and the ecomomy, and followed a publishing policy opposing to the political power. The study also argues that freedom of the press was problematic even in the DP’s first years in power. It is thought that the study will contribute to the history of the press and studies on DP-press/press freedom.
Anahtar Kelime: Hücum newspaper DP press freedom of press opposition press.

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ahmad, F. (2020). Modern Türkiye'nin oluşumu. İstanbul: Kaynak Yayınları.
  • Akılmak Topçu, S. ve Ural, S. (2021). 27 Mayıs Darbesi sürecinde basında İstanbul-Ankara öğrenci olayları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(4), 1674-1691.
  • Albayrak, M. (2004). Türk siyasi tarihinde Demokrat Parti (1946-1960). Ankara: Phoenix.
  • Alemdar, K. (2001a). Demokrat Parti ve basın. K. Alemdar, İletişim ve tarih içinde (ss. 201-207). Ankara: Ümit Yayıncılık.
  • Alemdar, K. (2001b). DP döneminde resmi ve özel ilanlar. K. Alemdar, İletişim ve tarih içinde (ss. 208-212). Ankara: Ümit Yayıncılık.
  • Alemdar, K. (2014). Demokrat Parti yönetiminde iletişimin denetimine yeni bir örnek: Özel mektupların açılması ve kopyalanması. İletişim:Araştırmaları, 12(1), 45-74.
  • Asker, A. (2019). 1954 ve 1957 seçimlerinde muhalefete-basına getirilen kısıtlamalar ve tepkiler. Kültür ve İletişim, (43), 161-180.
  • Bulunmaz, B. (2012). Türk basın tarihi içerisinde Demokrat Parti dönemi ve sansür uygulamaları. Öneri, 10(37), 203-214.
  • Cengiz, S. A., Bulut, M., ve Bayraktutan, G. (2017). Valizde kalanlar: Sedat Veyis Örnek’in izleri. Ankara: Ürün Yayınları e-Kültür Dizisi 4.
  • Çakır, H. ve Yavalar, D. E. (2017). Demokrat Parti iktidarı ve basın. Manan Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 257-270.
  • Danışman, A. (1982). Basın özgürlüğünün sağlanması önlemleri. Ankara: A.Ü. SBF Basın Yayın Yüksek Okulu Yayınları.
  • Emre Kaya, A. E. (2010). Demokrat Parti döneminde basın-iktidar ilişkileri. İ.Ü. İletişim Fakültesi Dergisi, 1(39), 93-118.
  • Eroğul, C. (2003). Demokrat Parti tarihi ve ideolojisi. Ankara: İmge Kitabevi.
  • Göktürk Çetinkaya, S. (2020). Basına ispat hakkı tanınması meselesi ve mulalif duruş. Tarih İncelemeleri Dergisi, 35(1), 133-165.
  • Heywood, A. (2019). Siyaset. Ankara: Felix Kitap.
  • Hücum. (1952, Ağustos 29). Çıkarken. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1952, Ağustos, 29). İmam Hatip mektebi. Hücum, s. 2.
  • Hücum. (1952, Ağustos 29). İmdat! imdat!..Sivas'ta tifo vaar!. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1952, Ağustos 29). Kefen soygunculuğu. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1952, Ağustos, 29).Sebze pazarının civarı iğrenç şekilde kokuyor. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1952, Ağustos 29). Spor kulübü mü, kumar kulübü mü? Hücum, s. 4.
  • Hücum. (1952, Ağustos 29). Tabutluklar hortluyor. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1952, Eylül 5). Bizi yıldırmağa çalışanlara. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1952, Eylül 5). Bu bir cinayettir. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1952, Eylül 5). Dinle Şinasi Moran. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1952, Eylül 5). Hücum'un hediyeleri. Hücum, s. 2.
  • Hücum. (1952, Eylül 5). Seyfi Kurtbekten soruyoruz. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1952, Eylül 12). Hala adam kayırmamı. Hücum, s. 2.
  • Hücum. (1952, Eylül 12). Hangi yemekleri severler. Hücum, s. 3.
  • Hücum. (1952, Eylül 12). İsmail'e mektuplar. Hücum, s. 3.
  • Hücum. (1952, Eylül 12). Tuz işi kimlerin elinde. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1953, Nisan 24). Beraattan sonra. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1953, Nisan 24). Bir demiryolcunun hatıraları. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1953, Nisan 24). Karakollarda dayak atma berdevam mı?. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1953, Mayıs 22). Bu ne rezalet. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1953, Haziran 5). Bir cevaba zaruri cevap. Hücum, s. 4.
  • Hücum. (1953, Haziran 5). Vehbi Can Aşkun'a açık mektup. Hücum, s. 3.
  • Hücum. (1953, Haziran 26). Atölye müdürünün marifetleri. Hücum, s. 3.
  • Hücum. (1953, Haziran 26). Bir demiryolcunun hatıraları-1. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1953, Haziran 26). Otomobil saltanatı. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1953, Haziran 26). Sivas valisinden soruyoruz. Hücum, s. 1.
  • Hücum. (1953, Haziran 26). Tekrar çıkarken. Hücum, s. 1.
  • İnan, K. (1993). Devlet idaresi. İstanbul: Ötüken.
  • Jeanneney, J. (2006). Başlangıcından günümüze medya tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Keane, J. (1992). Medya ve demokrasi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Kışlalı, A. T. (2006). Siyasal sistemler siyasal çatışma ve uzlaşma. Ankara: İmge Kitabevi.
  • Koloğlu, O. (1993). Türkiye'de yerel basın. Medya, 16-17.
  • Rol, E. (1952, Ağustos 29). Trajedya. Hücum, s. 1.
  • Sümen, İ. (1952, Eylül 5). Neden olmadı ki?. Hücum, s. 2.
  • Şahin, K. (2000). Çok partili dönem öncesi Türkiye'e demokratik gelişim ve basının bu süreçteki yeri. Bilgi, 2(3), 63-80.
  • Tokgöz, O. (2008). Siyasal iletişimi anlamak. Ankara: İmge Kitabevi.
  • Topuz, H. (1996). Türk basın tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
  • Topuz, H. (2003). II. Mahmut'tan holdinglere Türk basın tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayi Anonim Şirketi. (2020). Sivas Bölge Müdürlüğü Tarihçesi. https://www.turasas.gov.tr/sivas-bolge-mudurlugu-tarihcesi adresinden 28.04.2022 tarihinde erişilmiştir.
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi. (1946, Haziran 18). Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/6336.pdf adresinden 02.04.2022 tarihinde erişilmiştir.
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi. (1951). Tutanak Dergisi 9. Dönem Yasama Yılı 2-9 Cilt. https://www5.tbmm.gov.tr//develop/owa/tutanak_dergisi_pdfler.birlesimler?v_meclis=1&v_d onem=d09&v_yasama_yili=2&v_cilt= adresinden 02.05.2022 tarihinde erişilmiştir.
  • Vikipedi. (tarih yok). Nihat Doğan. https://tr.wikipedia.org/wiki/Kategori:TBMM_13._d%C3%B6nem_Sivas_milletvekilleriwww .tr.wikipedia.org/wiki/Nihat_Doğan_(siyasetçi) adresinden 21.02.2022 tarihinde erişilmiştir.
  • Yıldız, N. (1996). Demokrat Parti iktidarı (1950-1960) ve basın. A.Ü. SBF Dergisi, 51(1), 481-505.
APA Koçer D (2023). DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi. , 440 - 456. 10.31592/aeusbed.1119469
Chicago Koçer Dilara Nergishan DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi. (2023): 440 - 456. 10.31592/aeusbed.1119469
MLA Koçer Dilara Nergishan DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi. , 2023, ss.440 - 456. 10.31592/aeusbed.1119469
AMA Koçer D DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi. . 2023; 440 - 456. 10.31592/aeusbed.1119469
Vancouver Koçer D DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi. . 2023; 440 - 456. 10.31592/aeusbed.1119469
IEEE Koçer D "DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi." , ss.440 - 456, 2023. 10.31592/aeusbed.1119469
ISNAD Koçer, Dilara Nergishan. "DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi". (2023), 440-456. https://doi.org/10.31592/aeusbed.1119469
APA Koçer D (2023). DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 440 - 456. 10.31592/aeusbed.1119469
Chicago Koçer Dilara Nergishan DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9, no.2 (2023): 440 - 456. 10.31592/aeusbed.1119469
MLA Koçer Dilara Nergishan DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.9, no.2, 2023, ss.440 - 456. 10.31592/aeusbed.1119469
AMA Koçer D DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2023; 9(2): 440 - 456. 10.31592/aeusbed.1119469
Vancouver Koçer D DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2023; 9(2): 440 - 456. 10.31592/aeusbed.1119469
IEEE Koçer D "DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi." Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, ss.440 - 456, 2023. 10.31592/aeusbed.1119469
ISNAD Koçer, Dilara Nergishan. "DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi". Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9/2 (2023), 440-456. https://doi.org/10.31592/aeusbed.1119469
Sayfa Oluşturulma Tarihi
27-04-2024 8:16

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları